)iakonessen: een jitstervend ras De zomerprogramma's liggen voor u klaar! Rabobank Q De grenzen van het lidmaatschap van de PvdA Renault: België moet minder Japanse auto's importeren Johannes legt hun geschiedenis vast levelhebber a ïvreden over Unifil Noodfonds EG op de helling BF-Nedcrland koopt Verdugt 'Olieprijs tot medio 1981 ongewijzigd' Wie het eerst boekt, boekthetbest. Willen de socialisten een 'stammen-oorlog'? m lüAG 29 DECEMBER 1980 TROUW/KWARTET or Fred Lammers (STERDAM Vroeger wa- i ze vertrouwde figuren in straatbeeld. Tegenwoor- kom je ze nauwelijks meer en: diakonessen, de liefde- iters van het protestantis- Ze hebben hun tijd ge- Het begrip diakones is aflopende zaak. Steeds :er nemen andere instellin- i en organisaties hun taak K id ds. Antonie Johannes, predl- jt- directeur van de Lutherse Dia- lessen Inrichting en het daaraan ionden Luthers Diakonessen Zie- huis in Amsterdam is deze ont- keling aanleiding geworden zich Ie historie van de diakonessen, die na een eeuw op het gebied van de ondheidszorg en het maatschap- Ijk werk pioniers zijn geweest, te diepen. Nu vaststaat dat het zie- ihuis van de diakonessen binnen kele jaren zal opgaan in een groot i utraal ziekenhuis, dat in Amster- na m-Noord zal verrijzen, is hij die jigheid als een soort opdracht gaan i. „Voor later moet worden vastge- l wat diakonessen hebben hete nd voor de samenleving. Het is een ikje historie dat niet verloren mag in", vindt ds. Johannes. „Nu zullen r die fusie de Lutherse diakones- i niet werkeloos worden. Op het enblik zijn van de dertig dlakones- i nog maar twee actief, de overigen n. zoals dat in vaktermen heet, ™^stend.' Intredingen zijn er even- i. Dat is voor het laatst gebeurd op eer d CHIPHOL (ANP)" Het door VN- *ch oepen gecontroleerde gebied in het i 71 liden van Libanon telt momenteel igeveer 200.000 inwoners. Dat is vijf er zoveel als vlak na de grote l&raë- iche inval in Zuid-Libanon in 1978. en ontvluchtten vele bewoners dit lied. waardoor er slechts 40.000 in- lers overbleven. Dit meldde iuite- 6r«*nt-generaal J. G. Roos, de bevel- ebber der landstrijdkrachten zater- 21 ig bij aankomst op Schiphol. Hij et in dit gegeven een bewijs voor de ap<|5sitieve bijdrage die van de aanwe- ;heid van de VN-troepen uitgaat. )e stabiliteit in het gebied is voor de woners duidelijk toegenomen." >e bevelhebber arriveerde -zaterdag schiphol, terug van.,een jterstbe*. oekaan het Nederlandse Unlfil-deta- chement. Hij zei dat de verschillende >artijen in heel zuidelijk Libanon de aatste tijd veel harder tegenover el- aar zijn gaan staan. „De spanning ussen die partijen is enorm toegeno- ïen." aldus de bevelhebber. .uitenant-generaal Roos is ervan vertuigd dat de. vredesopdracht .die e VN-eenheid nu is toegemeten, tot iet uiterste wordt vervuld. „Maar de levolking wil meer. ZIJ wil dat de Inifil-troepen veel harder gaan op reden, waarvoor de huidige vrede- opdracht echter geen mogelijkheid ledt." Ds. A. Johannes 25 mei 1965, kort voor mijn komst. Toen heette het trouwens al geen inzegening meer, maar Installatie. Het was een sobere plechtigheid in de huiskamer, de centrale ontmoetings plaats van ons huis. Voor de oorlog ging een inzegening gepaard met veel uiterlijk vertoon. Dat waren aangrij pende plechtigheden, die honderden mensen trokken, meestal in de Ronde Lutherse Kerk." Kloostergemeenten Het was in die Jaren een soort protes tantse kloostergemeenschap waar Je intrad, al vindt ds. Johannes dat Je die vergelijking eigenlijk niet mag trekken. „Zo'n intrede van een diako nes was inderdaad minder definitief dan die van een kloosterlinge. Toch was het de bedoeling dat het een beslissing voor het leven was. een vrijwillig afzien van het huwelijk. Als zo'n diakones later toch een man te gen het lijf liep en ging trouwen werd ze er door haar mede-dlakonessen wel op aangekeken. Zoiets deed je niet, na je belofte te hebben gedaan." Dat is nu al lang verleden tijd. Voor dat alles geschiedenis is geworden wat met die diakonessen heeft te ma ken wil ds. Johannes zich van zijn taak hebben gekweten. Als hij vol gende maand zal zijn afgetreden als vijfde en tevens laatste predikant- directeur (er komt geen vervanger) zal hij er zich Intensief mee bezighou den. „Uiteindelijk moet het leiden tot een eenvoudig boek. Het zal over een paar Jaar kunnen verschijnen, omdat het grote werk in feite achter de rug is." „Het wordt geen boek over zo maar eenziekenhui$, al denken de meeste mensen daar in de eerste plaats aan 6ls'*het Löthéxse' aan de Koninginne; weg ter sprake komt. Dat diakones- senwerk gaat veel dieper," zegt ds Johannes met de meeste nadruk. „Het was in oktober 1886 dat de eer ste Lutherse diakones uit het Duitse Bielefeld naar Amsterdam kwam, een paar maanden later gevolgd door nog twee zusters. Zij vestigden zich op een bovenhuis aan het Rembrandt- plein, waar nu Schiller zit. Het werd in Januari 1887 ingewijd als Lutherse Diakonessen Inrichting." Amsterdam Vanuit dat bovenhuis gingen de zus ters de stad in om te doen wat hun handen vonden om te doen. In het begin deden ze dat als assistenten van de lutherse predikant. Na een paar Jaar verhuisden ze naar de Bloemgracht, waar ze dank zij de bemiddeling van de gefortuneerde dames Insinger en Borski, een royaal herenhuls konden betrekken. Het werk van de zusters omvatte in grote lijnen de diensten die nu door de kruisverenigingen worden verricht: ziekenbezoek, het verstrekken van verplegingsmateriaal, het verzorgen van zieken en bejaarden. Daarnaast organiseerden de diakonessen naai- kransjes. Nu lachen we daarom, maar destijds voorzagen ze in een behoefte. Diakonessen hadden ook in de gaten als er op bepaalde adressen gebrek was aan brandstof en kleding. „Zo werden de diakonessen zowel zie kenverzorgers. maatschappelijk werksters als verenigingsleidsters en dat zijn ze lang gebleven. Hun zorg voor zieken nam een grote vlucht, omdat de wijze waarop zij die taak uitoefenden wij en zijd werd ge roemd. Het helpen van de naaste in nood zagen zij als een levensopdracht en dat kwam in de praktijk duidelijk naar voren." In 1894 waren de diako nessen begonnen aan huls zieken te verplegen. Voor dat doel werden een paar kamers aan de Bloemgracht in gericht. In het nieuwe diakonessen- huis, dat in 1898 werd geopend, kreeg die ziekenverpleging nog meer in houd. Bijzaak „Maar het was toch bijzaak. Het was in de eerste plaats een diakonessen- huis met daaraan verbonden een zie kenhuis. Het doel van de diakones is niet een ziekenhuis te exploiteren maar vanuit de kerk overal in de wereld waar nood is te helpen. De diakonessen vormden met elkaar niet alleen een formele gemeenschap, maar heel duidelijk een godsdiensti ge gemeenschap van vrouwen die werkten vanuit hun gejodl. Dat y/erk kon overal zijn. In de loop der jaren zijn diakonessen uitgezonden naar al le delen van het land en ook over de grenzen om te helpen in wijken, plat telandsgemeenten, kinder- en bejaar denhuizen en herstellingsoorden. Dat gebeurde steeds vanuit het huls. Dat bleef hun basis. Daar keerden ze uit eindelijk ook terug. Vanuit de kapel, die in het leven van een cfldkbnes een hèel belangrijke plaats inneemt, wer den en worden ze als het enigszins mogelijk is uitgedragen naar het spe ciale zustergraf op Sorgviiet." De klok is echter niet terug te draai en. Ook in Duitsland en Zwitserland, Diakonessen anno 1920 waar het dlakonessenwezen eens bloeide, daalt de belangstelling bij Joffers" om in te treden. Het tijdperk van de diakonessen spoedt ten einde en daar heeft ook ds Johannes zich maar bij neer te leggen, hoe jammer hij dat ook vindt. Verlies „Het is een verlies voor de samenle ving. De hulpverlening aan de men sen is in deze tijd opgesplitst in aller lei specialismen. Dat is aan de ene kant goed, omdat je dan in noodge vallen optimaal kunt helpen. Maar ik betreur het dat hierdoor de kerk er eigenlijk niet meer aan te pas komt, alleen kan doorverwijzen. Vroeger was men niet aangewezen op een of ander bureau, maar zagen degenen die hulp kregen meteen duidelijk dat de kerk attent was. Via de diakones sen kon de kerk zich ogenblikkelijk present stellen. Die diakonessen wa ren een visitekaartje van de kerk. Als Je vroeger een diakones op haar fiets je door weer en wind zag gaan wist je: daar gaat iemand van de kerk om te helpen. Dat dit nu niet meer zo is vind ik een gemis, met alle waardering voor alles wat er door anderen wordt gedaan." Dat gemotiveerd zfiri,'óat je opoffe ren .voor je. medernens en genoegen nemen met een'klein zakcentje, dat willen leven vanuit het evangelie, het echte praktisch christendom zijn za ken die ds Johannes bij zijn studie sterk aanspreken. „Wat me zo treft is dat deze vrouwen, de een meer dan de ander, hun gemeenschap niet alleen hebben opgevat als een werk. maar als een geloofsgemeenschap. Hun werk werd* bepaald door hun-geloof;; "Zö&të'jfce 'dat als"iiiSk6iïéssen vancfe' kerk beleefden." Dit voor het nageslacht op schriftzet- ten is een noodzaak, meent ds Johan nes. Vandaar dat hij zich er met over gave aan wijdt. Foto's Eraia Verhejen BRUSSEL (Reuter) Het besluit van het Europese parlement om een noodfonds op te richten voor slacht offers van de aardbevingsramp in Ita lië en voor de gebieden in Europa die het zwaarst door werkloosheid wor den getroffen, is op losse schroeven komen te staan nu Frankrijk weigert hieraan mee te betalen. Vorige week woensdag besloot het parlement tot oprichting van dit fonds, ter waarde van ongeveer 800 miljoen gulden. Het bedrag werd op gevoerd als extra post op de aanvul lende begroting van 1980 die nog door de commissie moet worden goedge keurd. Frankrijk weigert echter be slist aan het foncls bij te dragen, onder het motto dat het „niet legaal" is, het fonds op de aanvullende begro ting van 1980 op te voeren. West- Duitsland, België en Nederland heb ben zich eveneens tegenstanders ver klaard, maar geen van deze landen heeft tot nog toe laten weten niet bereid te zijn aan het fonds bij te dragen. Volgens deskundigen is het mogelijk dat, als Frankrijk niet van standpunt verandert, de Europese commissie de hele zaak zal moeten uitvechten voor het Europese hof van justitie. Het zou de eerste keer zijn dat een dergelijke procedure plaatsvindt. BRUSSEL (AP, Reuter) De Franse Renaultfabriek heeft de Belgische overheid ge dreigd, investeringen en acti viteiten drastisch te zullen verminderen als dit land zich niet bereid toont, aanmerke lijk meer moeite te doen om de Japanse auto-importen te rug te dringen. Renault heeft in het Belgische Haren een vestiging waar circa vierduizend mensen werk vinden. Het concern heeft het plan in Haren een investe ring van 70 miljoen gulden te plegen. Renault heeft echter meegedeeld de ze investering voorlopig niet te' ple gen, „totdat is gebleken hoe loyaal de Belgische overheid zich opstelt te genover de Franse autofabriek". De Japanse export van motorvoertui gen zal dit jaar groter zijn dan ooit tevoren. De Japanse bond van auto fabrikanten verwacht dat de uitvoer zal uitkomen op rond de zes miljoen personenauto's en bedrijfsvoertui gen. Verleden jaar bedroeg de uitvoer 4,5 miljoen stuks. Gedurende de eerste tien maanden van dit jaar heeft Japan al 4,96 mil joen voertuigen uitgevoerd vergele- TiEL-(ANP); Het chemische bedrijf Verdugt in Tiel wordt overgenomen door British /Petroleum (BP) in Ne derland. Voor de circa honderd perso neelsleden van Verdugt heeft deze overname (per 1 januarivolgens BP geen gevolgen. Er wordt zelfs gedacht aan uitbreiding van het Tielse be drijf, dat tot nu toe eigendom was van Internatio-Müllgr.w - Vêfdügt produceert als enige in Ne? derland bepaalde zouten, die worden gebruikt in de levensmiddelen-, vee voeder- en farmaceutische industrie ën. Het Tielse bedrijf was de laatste jaren herhaaldelijk in het nieuws. Na een gifaffaire vele jaren geleden (de plantengroei rond de fabriek in het centrum van Tiel werd behoorlijk aangetast) is de „gevaarlijke" afde ling landbouwchemicaliën van Ver dugt eind 1978 verkocht en overge plaatst naar het op dat gebied gespe cialiseerde bedrijf Luxan in het Gel derse Eist. Enige tientallen Verdugt- werknemers maakten .-deze,«verhut-,, zinjj mee. - - Na die tijd was er een aantal keren sprake van een overname van Ver dugt. BP-Nederland was al eerder kandidaat-koper, maar zag twee jaar geleden nog van overname af. ken met 4,56 miljoen in het hele afge lopen jaar. De uitvoer naar de Vere nigde Staten bedroeg 1,96 miljoen stuks tegen in 1979 2,07 miljoen. NICOSIA (AP, AFP) De prijs voor ruwe olie zal in ieder geval tot eind mei volgend jaar. en mogelijk zelfs iets langer, op het huidige peil ge handhaafd blijven. Dit heeft de mi nister van oliezaken van koeweit meegedeeld aan het blad 'middle East Economie Survey', dat is gespe cialiseerd in olie^aangelegenheden. Hij voegde eraan toe dat de meeste OPEC-anden genoegen zullen nemen met 35 dollar per vat (van 159 liter) iri plaats van de 36 dollar, die na de laatste bijeenkomst van de OPEC- leden op Bali is toegestaan. Volgens de Koeweitse minister zullen de Afri kaanse landen niet de toegestane 41 (JOBftTJkf V&t, iriè&r '40 dollar vfcgen De olieminister denkt dat de olieprij zen ook na mei, wanneer de halfjaar lijkse bijeenkomst van de olielanden plaatsvindt in Genève, gehandhaafd blijven op het huidige peil, omdat tegen die tijd een overschot op de oliemarkt wordt verwacht. Nederlands schip op kii 'ranse kust gestrand ORDEAUX (ANP) Een klein Ne- lerlands vrachtschip de „Denzo", Is aterdagmiddag bij een storm in de lolf van Gascogne aan de grond ge- open op de Franse kust. De beman- ling werd door helikopters van boord thaald en in veiligheid gebracht. lerder was een poging van een sleep- ■"ïot om het schip naar rustiger water brengen mislukt. rdt «IRC ijd ADVERTQjJfg door H. M. Franssen In Trouw van 8 Juni 1979 mocht ik het Podium beklim men om aan mijn oud-colle ga's in de Tweede Kamer het advies te geven: aanvaardt snel het wetsontwerp van de ministers De Ruiter en Gin jaar tot regeling van het af breken van zwangerschap. Ik zei dat zonder enthousiasme, maar omdat deze onzalige zaak snel de wereld uit moest. De Nederlandse politiek is bo vendien te lang met deze last bezwaard geweest. Ik voegde er nog aan toe: „hoe minder discussie hoe beter. Er Is in 1976 al zo veel gezegd." Mijn wens dat het wetsontwerp aan genomen zou worden is vervuld. Ik ben er gewoon heel dankbaar voor. Breedveld heeft in Trouw van zater dag 20 december terecht geconsta teerd, dat hier sprake is van een door braak in het CDA. Het bekwame en wel overwogen optreden van de mi nisters De Ruiter en Ginjaar verdient alle lof. De andere wens, snel aannemen en weinig discussie, werd niet gehono reerd. Het duurde lang en de woorden waren vele. Misschien zal de lezer nu mompelen: waarom ga Je er dan nog op door. Omdat de discussie over het aannemen van het wetsontwerp een richting Inslaat, die voor het Neder landse politieke leven bedenkelijke gevolgen kan hebben. Ik doel niet In de eerste plaats op opmerkingen van: „aangenomen met de kleinst mogelij ke meerderheid" of „betuttelende wet" of „Nljhof maakt de dienst uit". Allemaal onzin. Bij het constateren van die kleinst mogelijke meerder heid wordt gemakshalve vergeten, dat vijf tegenstemmers zo stemden omdat zij het nu aangenomen wets ontwerp te lichtvaardig vonden. Wan neer het oprecht zoeken naar een norm tot bescherming van het men selijk leven als betuttelen van tafel wordt geveegd, vraag Ik mij af wat dan nog wel voor regeling door de wetgever in aanmerking zou komen. Nijhof van DS'70, éénmansfractie, stt-mde uitstekend gemotiveerd, vóór, maar hij maakte daardoor nog niet de dienst uit Ieder van de 76 voorstemmers droeg evenveel tot de beslissing bij. Voor menigeen was dat een moeilijke zaak. Mijn bewonde ring ging vooral uit naar mevrouw Van Heel-Kasteel, omdat ik haar ach tergrond wat kende en daardoor kon vermoeden hoe zij tastend het onder scheid had gezocht tussen hetgeen zij zelf als moreel geboden achtte en wat zij als deel van de mede-wetgever voor allen die het zou aangaan in een wettelijke regeling vastgelegd wilde zien. 'Non-politiek' Hoogst merkwaardig was ook de op merking van Roethof in de Volks krant, dat de Kamermeerderheid „non-politiek" was opgetreden. Mo gen argumenten, die christenen aan hun christen-zijn ontlenen geen poli tieke waarde hebben? Moeten die voor iedere andere reden wijken? Ik wil open uitspreken, dat ik ernsti ge onvrede heb met de wijze, waarop de PvdA-fractie in deze heeft geope reerd: met het doordrammen; met het te enenmale weigeren om ook maar naar een begin van een compro mis te zoeken. Uit eigen ervaring weet ik dat, althans tot 8 juni 1977, in de PvdA-fractie geen stemdwang be stond. Toen ik in dé persverslagen las dat ook de zieke leden van de fractie naar de stemming waren gehaald, bekroop mij even de vrees, dat het ditmaal anders zou zijn geweest. Dat kan na tuurlijk niet zo zijn, maar toch zou den vele leden van de PvdA wel wil len weten, waarom geen enkel lid van de fractie zich vóór dit verstandige wetsontwerp heeft kunnen uit spreken. Nog niet zo lang geleden stond in dit blad over de volle breedte van een pagina een advertentie, die de lezers van Trouw opriep de PvdA nu te steunen en lid te worden van die partij. Er zijn inderdaad veel goede punten in het programma van de PvdA die deze aanmoediging recht vaardigen. Maar mag ik constateren, dat de houding van de fractie van de PvdA in de zaak van regeling afbre king zwangerschap velen van dege nen, die misschien van plan waren aan die opwekking gehoor te geven, omdat zij het verlangen van structu rele maatschappelijke verbetering delen, op zijn zachtst gezegd opnieuw heeft gefrustreerd? Commentaar Het meest verstandige commentaar op het gebeuren stond in de NRC van vrijdag 19 december, waar gesigna leerd wordt, dat er niet alleen een redelijke kans is dat het nu eindelijk tot een regeling van het abortus vraagstuk komt, die de inmiddels ge groeide praktijk niet frustreert, maar bovendien dat het hier gaat om een regeling, waaraan het overgrote deel van het CDA zich heeft willen com mitteren, hoe aarzelend ook. De commentator gaat verder: „De gebondenheid van het CDA aan deze regeling is geen kleinigheid. Voorko men lijkt daarmee, en dat is vooral in provincies als Noord-Brabant en Lim burg van betekenis, dat er rondom een alternatief van nlet-confessionele afkomst als dat van PvdA en D'66 een soort nationale stammenoorlog tus sen 'christenen' en niet-christenen' zou ontstaan met alle nare gevolgen van dien voor de abortuspraktijk. Mogelijk heeft de VVD-fracUe bij haar moeizame instemming met het regeringswetsontwerp dat ook over wogen." In ieder geval had de PvdA-fractie dat behoren te overwegen. En hier mede kom ik tot de aanleiding van het schrijven van deze regels. De kranten van zaterdag 20 december weten te melden, dat de voorzitter van de PvdA in een openbare verga dering heeft verklaard, dat al tijdens de komende kabinetsformatie afspra ken moeten worden gemaakt over een nieuwe geliberaliseerde abortus wet Wil die voorzitter inderdaad die stammenoorlog? Ook binnen de par tij? Krijgen degenen, die het aanne men van het wetsontwerp De Ruiter/ Ginjaar goed en verstandig vinden, de raad om hun politieke heil maar elders te zoeken? Zullen zij hooguit als dwazen getolereerd worden? Geestelijke bagage Waarom deze vragen? Ik ben, meteen korte onderbreking vanwege mijn woede over de politiële acties in Indo nesië, sinds 1945 lid van de PvdA. Tientallen jaren heb ik in woord en geschrift gepoogd duidelijk te ma ken, dat christenen in die partij vol waardig meedraaien. Al die jaren heb ik gepoogd mede-christenen te bewe gen met hun volle geestelijke bagage ook die keus te doen, opdat in Neder land de basis zou kunnen worden gelegd voor een breed samengestelde politieke partij, die maatschappelij ke hervorming nastreeft. Ook omdat ik in het verschiet een betrouwbaar uitgangspunt zag voor een echte vre despolitiek. Tot die geestelijke bagage behoort ik kan nu alleen maar voor mijzelf spreken de overtuiging dat mense lijk leven zo goed mogelijke bescher ming verdient. Dat daarom in een wettelijke regeling van de abortus provocatus het uitgangspunt moet zijn en blijven: alleen indien de nood situatie van de vrouw de, Ingreep on ontkoombaar maakt. Een overtui ging overigens die, naar ik aanneem, ook bij vele niet-christenen te beluis teren zal zijn. Als het partijbestuur van de PvdA werkelijk van oordeel zou zijn, dat het wetsontwerp van de ministers De Ruiter en Ginjaar, dat thans ik zeg nogmaals, gelukkig de Tweede Ka mer is gepasseerd door een kabi net. waarvan de PvdA deel zal uitma ken behoort te worden vervangen door een regeling van het snit-Roet hof. dan moet ik de vraag stellen of de „stammen-oorlog" inderdaad zal wor den nagestreefd. Of het partijbestuur zich dan goed bewust is wat het zal aanrichten. Zonder te zeggen, dat alle christenen in de PvdA mijn standpunt delen of behoren te delen, wil ik wel als mijn overtuiging uitspreken, dat voor ve len van hen de grens van het lid kunnen blijven wordt genaderd. H. IVI. Franssen was van 1956 tot juni 1977 lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdA.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7