ubliek heeft geen inzicht
1 het eigen energieverbruik
Elke dag een
boer failliet
Stroomverbruik
dit jaar omlaag
fschrik'-regeling wellicht afgeschaft
„Zoek jij de doos
met kerstballen
even op? Dan zet
ik vast een pilsje
klaar."
Stallingsbon
en nog méér
kommer en kwel
Wettelijk regeling nodig
Jn kernenergie wordt niet zwaar getild
g over plan Van Aardenne
lier dicht:
»'|lag 180 man
Rente in VS
op recordpeil
Heerlijk,helder Heineken.
Overleg en rechter
bieden weinig soelaas
Inbraakpreventiekrant
Butterfahrten aan de ketting
Waardeloos besparings-apparaat
Mening over reclame
(SDAG 17 DECEMBER 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET P 13 - RHS 15
i onre redactie economie
ilvVilEM Voor het eerst sinds
'oorlof is het stroomverbruik
I jaar gedaald. Voorlopige bere-
„jngen wijzen uit, dat het ver-
uili via het openbare net dit
,r ongeveer een half procent
^erzal uitkomen dan vorig jaar.
belangrijkste oorzaak hiervan
'de daling van het industriële
«rLbruik (ongeveer de helft van
l totaal), die in de eerste plaats
^t toegeschreven aan de te-
genvallende conjunctuur en daar
naast aan het zélf opwekkend van
stroom door grote bedrijven.
Ook in het huishoudelijk ver
bruik (ongeveer dertig procent
van het totaalverbruik) valt een
neergaande ontwikkeling te zien.
Die wordt geschat op vier-tiende
procent.
Het vermoeden bestaat bij de
elektriciteitsbedrijven dat deze
daling geen eenmalig verschijn
sel is, maar een ontwikkeling die
de komende jaren zal doorzetten.
Wat de grote bedrijven vooral
in de regio Rotterdam betreft,
is dat te danken aan het zelf op
wekken van stroom (waardoor
grote besparingen worden be
reikt). Wat de consumenten aan
gaat, zit het effect in zowel zui
nigheid bij de verbruikers als in
zuiniger apparatuur.
'05
werkelijk overbodige luxe apparaten,
worden in het algemeen het elek- (Inppnc
trisch mes, de citruspers en soortge- vfiicciio
lijke dingetjes gezien.
59 onze redactie economie
ttEM In het algemeen ontbreekt het de consument aan een duidelijk inzicht in het
energieverbruik. Men beweert wel energiebewust te zijn in huis, maar er is eerder sprake
en met de mond beleden zuinigheid, dan van enigszins consequent gedrag.
U*1 uit een beperkt) onder-
,g7j |at de Vereniging van Exploi-
•3i7j van Elektriciteitsbedrijven in
,69« ind (VEEN) heeft laten uitvoe-
or het Instituut voor Psycholo-
Marktonderzoek (IPM). Of-
het onderzoek beperkt van
a is. wordt het door directrice
- dr M. Zeldenrust Noorda-
het IPM voldoende geacht
aanzet tot een energiebeleid.
algemeen blijkt het publiek
de hoogte te zijn van de pro-
iek rond de energievoorzie-
de wereld. Opvallend hierbij
zowel ten aanzien van het
i van energiebronnen als wat
het gebruik van kernenergie,
bliek optimistisch is over de
ag van deze problemen.
niek
algemeen wordt gedacht, dat
iniek wel een oplossing voor de
men zal vinden. Ook wordt
«men dat het allemaal niet
aart zal lopen.
jergie wordt in eerste Instantie
en als een griezelige, geheim
zaak. Maar anderzijds be-
»i »"a
zaa
onze Haagse redactie
HAAG Minister Van
enne (economische za-
speelt met de gedachte,
lelectieve investeringsre-
ig (SIR) af te schaffen,
regeling heeft een zeker
hrikkingseffect" op be
en, die zich in de overvol-
mdstad willen vestigen.
waarvan tijdens het verkennend on
derzoek nog sprake was omdat toen
Harrisburg sterk in de belangstelling
stond bij de groepsdiscussies enke
le maanden later min of meer waren
verdwenen.
staat de mening, dat in de nabije of
iets verdere toekomst kernenergie
veilig zal kunnen worden toegepast.
De problematiek wordt als het ware
„verschoven" naar de toekomst en
daarmee uit de eigen zorg verdreven
of verdrongen.
Voorts bestaat de Indruk, dat het
publiek de huidige welvaart als een
verworvenheid van deze tijd ervaart,
die niet gemakkelijk zal worden prijs
gegeven. Het begrip materiële wel
vaart wordt in eerste instantie gekop
peld aan het bezitten van elektrische
apparaten in huis, en in mindere ma
te aan het bezit van een eigen auto,
de woonsituatie, de wijze van verwar
ming (c.v.) en de wijze van vakantie-
houden.
Het „energiebewuste" komt vooral
tot uiting in kleine dingen zoals het
licht niet onnodig laten branden.
Wat betreft de energleproblemaUek
en het hiermee samenhangend ener
gieverbruik wordt geconstateerd, dat
de vele vaak tegengestelde Infor
matie die het publiek bereikt, als zeer
verwarrend wordt ervaren. Ten aan
zien van de noodzaak op energie te
bezuinigen en het effect van de eigen
bezuiningen, bestaat bij het publiek
in het algemeen weinig inzicht.
Dwang
De mening bestaat, zo blijkt uit het
rapport, dat het publiek zeer moeilijk
in feite pas onder dwang bereid
is afstand te doen van een stuk mate
riële welvaart. Het gebruik van huis
houdelijk apparatuur, de auto en der
gelijke is zo sterk in het dagelijks
leven opgenomen, dat men zich nau
welijks het leven zonder deze „ver
worvenheden" kan voorstellen. Als
Kosten
Het enige effect dat het publiek dui
delijk onderkent zijn de kosten. Dit
zou, aldus het rapport, een argument
kunnen zijn voor het duurder maken
van energie. Hierbij wordt nog aange
tekend dat een tariefsverhoging voor
iedereen, wordt ervaren als „recht
vaardig". omdat niemand daarvan
wordt uitgezonderd.
Opmerkelijk is dat de negatieve reac
ties ten aanzien van kernenergie
De conclusie van het rapport ls, dat
een gevoel van een zekere machte
loosheid overheerst. „De deskundi
gen zijn het oneens, het gebeurt alle
maal ver weg, wat moet de kleine
man hieraan dan nog doen?"
Het publiek vreest dat er wel een
stapje terug gedaan zal moeten wor
den. In het algemeen wordt het „pas
op de plaats" en zelfs „stapje terug"
niet zo zeer In verband gebracht met
energiebeperking, als wel met werk
gelegenheid en (ln veel mindere mate)
met milieu en natuur. De hoop ls, dat
de pijn van de teruggang gelijkwaar
dig wordt gespreid.
Om tot energiebesparing te komen
zal. aldus de aanbeveling, voor alles
met goede voorlichting gewerkt moe
ten worden. Daarnaast kan worden
gedacht aan wettelijke geboden, ver
boden en hogere tarieven.
Die voorlichting zal vooral miss-
schien wel uitsluitend overkomen,
als die niet ingaat tegen de denkbeel
den die het publiek zelf al langer
hebben, maar daarop Inhaakt.
IIJK Het confectiebedrijf
uit Waalwijk heeft faillisse-
langevraagd omdat de bank
nger bereid is krediet te verle-
>e 180 werknemers in de vesti-
tn Waalwijk en Drunen zijn
dag naar huis gestuurd. De sa-
italing over de afgelopen twee
zal moeten worden overgeno-
loor de bedrijfsvereniging. Dat
districtsbestuurder Flipse van
lustriebond FNV meegedeeld.
tdrijf heeft vorig jaar een ver
sleden van drie ton. Dit jaar
it het tekort ongeveer twee mil-
Ulden. Het bedrijf dat dames-
Is maakt zou in moeilijkheden
oo» ikomen tengevolge van concur-
uit de lage lonenlanden. De
leelsleden zijn volgens Flipse
imelijk jonge meisjes en ge-
i vrouwen. Ook werken er een
jtal mannen met gemiddeld
dienstjaren.
srsoneel zal ln de loop van deze
een of meer dagen aan het werk
om een order van duizend
ils af te werken. Vermoedelijk
week zal een curator worden
md.
De regering ziet liever dat bedrijven
zich elders in Nederland vestigen en
heeft daartoe ook financiële prikkels
ter beschikking. De SIR eist daaren
tegen in sommige gevallen een hef
fing van bedrijven, die zich in de
Randstad vestigen. De opbrengsten
voor het rijk zijn aanzienlijk achter
gebleven bij de verwachtingen. Vorig
Jaar ontving het rijk nog. geen 17
miljoen gulden aan SIR-heffingen,
terwijl een bedrag van 200 miljoen
was geraamd.
Op het ministerie van economische
zaken bestaat de Indruk, dat niet alle
bedrijfsvestigingen en -uitbreidingen
in het SIR-gebied aangemeld worden.
Het is de taak van gemeentebesturen
om Investeringen bij het rijk te mel
den. Met het oog op de werkgelegen
heid zouden veel gemeentebesturen
er niets voor voelen bedrijven „af te
schrikken", reden waarom zij er het
zwijgen toe doen.
De gedachte van de minister om een
streep door de SIR te halen, is naar
voren gekomen in gesprekken met
NEW VORK (Reuter) De Ameri
kaanse bank Morgan Ouaranty heeft
als eerste bank in Amerika de „prime
rate" (de rente, die de banken aan
hun meest kredietwaardige cliënten
in rekening brengen) verhoogd van 20
tot 21 procent. De „prime rate" heeft
daarmede het hoogste peil bereikt,
dat ooit is voorgekomen.
Later op de dag werd deze stap ge
volgd door meer grote banken zoals
de Manufacturers Hanover Trust en
de Chemical Bank. Verwacht wordt
dat de andere banken zullen volgen.
provinciale bestuurders. Op het mi
nisterie werd gisteren gezegd, dat de
minister wel denkt aan een andere
regeling om de vestiging van bedrij
ven in de Randstad minder aantrek
kelijk te maken.
De opvattingen van de minister wor
den waarschijnlijk neergelegd ln een
nieuwe nota over het regionaal soci
aal-economisch beleid, die begin vol
gend jaar moet verschijnen.
Het CNV heeft bezorgd gereageerd op
de plannen van Van Aardenne. Vol
gens de tweede voorzitter van het
CNV. de heer Gasman, komt de regio
nale toeslag ln de lucht te hangen als
de selectieve investeringsregeling
wordt afgeschaft. Ook de Tweede-
Kamerfracties van PvdA en D'66 vin
den dat de regeling niet zo maar kan
worden afgeschaft. Volgens de D'66-
er Engwirda kan de regeling niet wor
den afgeschaft ln verband met de
afspraken in de Europese Gemeen
schap.
ASSEN (ANP) In Nederland
gaat elke dag ten minste één boer
failliet. Oorzaak is dat de opbreng
sten bij de kosten achterblijven.
Dat zei de voorzitter van het
Landbouwschap, ir. D. Luteijn op
de jaarvergadering van fret Drents
Landbouwgenoolschap.
Luteijn ried terughoudendheid
aan bij het extra bewerken en nog
mooier verpakken van levensmid
delen: de vraag naar wat eenvou
diger voedingsmiddelen zou wel
eens kunnen toenemen.
De landbouwschapsvooreltter
pleitte voor oprichting van een
particuliere grondbank. De geor
ganiseerde landbouw en de Rabo
bank zouden de mogelijkheden
daartoe samen moeten bekijken.
De aanpak van het financierings
probleem in de land- en tuinbouw,
vond hij, moet veel meer op de
toekomst gericht zijn.
De door de overheid gestichte
grondbank, die grond van boeren
koopt en weer aan hen in erfpacht
uitgeeft om zo hun financierings
problemen te verlichten, heeft uit
bezuinigingsoverwegingen haar
werkzaamheden beperkt.
Ir. Luteijn noemde de reddingsac
tie voor de aardappelmeelcoöpe-
ratie Avebe veel minder vanzelf
sprekend dan in het betrokken
gebied wordt aangenomen. Het
maximaal haalbare voor de boe
ren is er uitgesleept, vond hij.
nfabriek sluit:
lag voor 40 man
135r «ECHT De kalkzandsteen-
Merwede wil begin volgend
fabriek in Gorinchem sluiten,
oor veertig mensen zonder
tomen. Dit gebeurt in het kader
e landelijke sanering van de
todsteenfabricage.
ttsbestuurder C. Benshop van
lustriebond CNV heeft in een
°P dit plan laten weten, de
van de fabriek in Gorinchem
koog onaanvaardbaar te vin-
'erkt hierbij op dat de bonden
w verenteing van kalkzancU
abrikanten jaarlijks de hoe-
i!: r^en kalkzandsteen vast stellen
diverse fabrieken mogen pro-
n Over een nieuw quotum is
r-eds niet gesproken. „Laat dat
ïMJÏtt Bebeuren, dan zien we wel
Sinds juli proberen we ai te
centrale afspraken op be-
ii« «niveau", aldus Benshop.
6® Wien vindt Benshop, dat er
°iar eens een goed sociaal plan
moet komen.
fel r.
ADVERTENTIE:
Vijf jaar geleden werd de gemeente Den
Haag als expoitant van fietsenstallingen
ondanks de clausule op de stallingsbon
nen, dat de gemeente geen aansprakelijk
heid aanvaardt voor beschadiging en dief
stal door de rechter veroordeeld tot het
betalen van schadevergoeding aan een
jongen, wiens bromfiets uit een bewaakte
fietsenstalling van de gemeente was gesto
len. Vandaag de dag blijkt de gemeente
Den Haag nog precies dezelfde bepaling
op de stallingsbonnen te hebben staan!
Op grond van dit en
tientallen andere voor
beeldten) menen de twee
consumentenorganisa
ties in ons land, dat er
snel een wettelijk verbod
van onredelijke stan-
daardvoorwaarden moet
komen. Dit temeer, om
dat de afgelopen tien
jaar duidelijk ls gewor
den, dat op vrijwillige
basis niet te bereiken is
dat de „kleine lettertjes"
worden geschrapt. Dat ls
niet gelukt, niet door
overleg en niet door In
schakeling van de
rechter.
Overleg
Wat het magere resul
taat van het overleg met
allerlei branches over
kwalijke bepalingen in
standaardvoorwaarden
betreft, worden als voor
beelden aangehaald dat:
De reisorganisatoren
(ANVJi) nog steeds iede
re aansprakelijkheid uit
sluiten, als de reis niet
doorgaat of wordt gewij
zigd door fouten van de
vervoerders of van de ho
tels die zij zelf hebben
(ln)gehuurd, en zelfs voor
eigen fouten maar een
beperkte aansprakelijk
heid aanvaarden;
De autobranche (BO-
VAO en RAI) zich nog
steeds niet gebonden
acht aan overeengeko
men prijzen en leverings
data;
De bouwwereld, de
makelaardij en het nota
riaat nog nauwelijks ge
bruik maken van de vier
Jaar geleden (met de
Consumentenbond en de
Vereniging Eigen Huis)
opgestelde model-con
tracten voor de bouw
van nieuwe en de koop
van bestaande huizen.
Rechter
Ook de tussenkomst van
de rechter bij kwalijke
bepalingen in standaard-
voorwaarden, heeft aller
minst redenen tot tevre
denheid gegeven. Proce
dures bieden soms
zoals uit de inleiding
blijkt een oplossing in
een individueel geval,
maar brengen echter
geen definitieve oplos
sing.
De gemeente Den Haag
mocht zich niet beroe
pen op de bepaling op
het reiju „de gemeente
aanvaardt geen aanspra
kelijkheid voor bescha
diging of diefstal". Dat
mocht niet omdat het,
volgens de rechter, ln
strijd met de goede
trouw en de aard van de
overeenkomst was, dat
de gemeente zich op deze
manier aan de hoofdver
plichting, namelijk het
bewaren en teruggeven
van gestalde fietsen, ont
trok.
Zoals opgemerkt staat
nu, vijf Jaar later, nog
steeds dezelfde bepaling
op de stallingsbonnen
van de gemeente Den
Haag (en waarschijnlijk
op de regu's van alle ex
ploitanten van stallin
gen in ons land). Dit met
het gevolg dat vele men
sen die hun fiets bescha
digd of helemaal niet te
rugvinden, bij het lezen
van deze bepaling maar
afzien van een schade
claim.
Probleem
De zwakke rechtspositie
van de consument ten
opzichte van de particu
liere leverancier én ten
opzichte van een over
heidsbedrijf wordt ener
zijds veroorzaakt door:
Eenzijdige bepalin
gen die de aansprakelijk
heid van de leverancier,
die hij normaal wettelijk
zou hebben, drastisch
beperken of uitsluiten;
Eenzijdige bepalin
gen die de grootte van de
verplichtingen van de le
verancier bepalen en dus
beperken;
Eenzijdige bepalin
gen. die de leverancier
het recht geven verande
ringen in een contract
aan te brengen.
De ongelijkwaardigheid
van de consument zit an
derzijds nog met name
in:
De vaak verhoudings
gewijs (tot het financiële
belang) onevenredig ho
ge kosten die aan een
procedure vastzitten;
Het feit dat sommige
standaardvoorwaarden
bindend advies of arbi
trage voorschrijven,
waardoor de weg naar de
rechter is geblokkeerd.
Interessant om te lezen
is in dit verband de bro
chure „Consumenten-
rechtspraak Oogst
van tien jaar rechtsbij
stand van de Consumen
tenbond". De brochure is
te bestellen door 7,50 te
storten op postgiro 27374
van de Consumenten
bond in Den Haag.
Duidelijk ls dat er een
wettelijke regeling moet
komen. waEirdoor kwalij
ke leveringsvoorwaar
den worden verboden.
Dat kan en misschien
nog snel ook, omdat er
sinds februari dit jaar al
een voorontwerp voor
een wet betreffende
standaardvoorwaarden
klaar ligt.
Dit voorontwerp heeft de
hartelijke instemming
van de Consumenten
bond en het Konsumen-
ten Kontakt, maar ont
moet groot bezwaar van
het Verbond van Neder
landse Ondernemingen
en het Nederlands Chris
telijk Werkgeversver
bond.
Bang
De consumentenorgani
saties zijn nu bang, dat
minister De Ruiter die
overigens onderschrijft
dat de consument recht
heeft op een sterkere
rechtspositie onder
druk van de werkgevers
organisaties „om" gaat.
Mevrouw mr E. Dil-
Stork, juridisch stafme
dewerkster van de Con
sumentenbond vreest
althans, dat er „wel stap
pen terug gedaan zullen
worden".
Het voorontwerp bevat
een „zwarte lijst" met
bepalingen, die na invoe
ring van de wet niet meer
in de kleine lettertjes
mogen voorkomen.
Daarnaast wordt in het
voorontwerp gesproken
In de preventiekrant, die
dezer dagen ls uitgege
ven door het Technisch
Bureau ter Bevordering
van Schadepreventie,
staan vele wenken en
raadgevingen om In
braak en diefstal te voor
komen.
De krant kost niets; de
portokosten worden wel
in rekening gebracht. De
krant ls te bestellen bij
het TBBS. Eemnesser-
weg 56, Postbus 54 in
Baarn. Telefoon 02154-
16441.
De Europese Commissie
wil een eind maken aan
de lucratieve handel op
boten ln boter, wijn en
andere levensmiddelen.
Nu nog kunnen passa
giers op deze boten -r- als
die eenmaal buiten de
douanegrenzen van de
Europese Gemeenschap
zijn deze produkten
voor weinig geld kopen.
Het gaat vooral om de
.Butterfahrten" vanuit
de Duitse havens.
Twee jaar geleden stelde
de Europese Commissie
al beperkingen aan de
hoeveelheden boter, wijn
en andere goedkope pro
dukten die belastingvrij
mochten worden inge
voerd. Dat had wel enig
resultaat, maar niette
min werd vorig Jaar toch
nog op die manier 6.400
ton boter verkocht.
De Europese Commissie
wil deze handel volgend
jaar verbieden, tenzij de
boten een haven buiten
de Europese Gemeen
schap aandoen en dus
niet alleen maar uitva
ren om vervolgens weer
snel terug te keren.
van een speciale „voor
waardenrechter", die na
invoering van de wet kan
verbieden dat bezwaren
de bepalingen die niet op
de „zwarte lijst" staan,
nog langer worden ge
bruikt.
Als deze voorwaarden
rechter een bepaalde on
dernemer zou verbieden
een beperkende bepaling
nog langer in de stan
daardvoorwaarden te ge
bruiken, dan zou dit ver
bod óók gelden voor an
dere ondernemers die
delzefde leveringsvoor
waarden hanteren.
Kwalijk
De consumentenorgani
saties zeggen ter onder
steuning van dit voor
ontwerp. dat de kwalijke
bepalingen in stan
daardvoorwaarden noch
in overleg, noch via de
rechter, uit te roeien zijn.
De werkgeversorganisa
ties zien het vooront
werp in deze vorm be
paald niet zitten, waarbij
de bezwaren zowel tegen
de „zwarte lijst" als op
de (macht van de) „voor
waardenrechter" zijn ge
richt. Zij willen een aan
tal punten daarin gewij
zigd zien.
Het wetsontwerp is in
tussen nog steeds niet
bij de Tweede Kamer in
gediend, terwijl het de
bedoeling was dat dit in
de tweede helft van dit
jaar zou gebeuren. De
vrees van de consumen
tenorganisaties dat de
wettelijke regeling wordt
vertraagd en afgezwakt,
lijkt helaas niet onge
grond.
De zogenaamde „power
chopper", een apparaat
je dat onlangs in de han
del is gebracht en waar
van de fabrikant beweert
dat het in huis veel
stroom bespaart, is
waardeloos.
Dit blijkt uit een onder
zoek van de Kema, waar
van de uitkomsten door
de Vereniging van Ex
ploitanten van Elektrici
teitsbedrijven in Neder
land, zijn gepubliceerd. I stroomverbruik van
Volgens de fabrikant zou koelkasten, wasmachi-
met dit apparaatje het nes, pompen, centrale
Th. J. M. van Hedel (econoom): Reclame wordt voor
een econoom pas een werkelijk interessant medium,
wanneer het effect op omzet en resultaat meetbaar
wordt. Het moet uitgesloten geacht worden, dat dit
effect van reclame ooit meetbaar zal zijn. (Bijeenge
bracht door FIIV/BBDO)
verwarmingspompen en
andere motoren beperkt
kunnen worden. De me
tingen van de Kema to
nen aan dat de „power
chopper" in de praktijk
nauwelijks tot energie
besparing leidt. Er kun
nen hooguit enkele gul
dens per jaar worden uit
gespaard. Het loont niet
de moeite het apparaat
je, dat ongeveer honderd
gulden kost, te kopen.
