amer niet gelukkig met
romotie van fregatten
Strokarton is sinds
gisteren geschiedenis
Kabinet wijzigt abortusvoorstel
Mug maakte fouten maar was niet fout
eigering kernwapens
plaatsen betekent
ndermijning NAVO'
Emmen wil
NAVO-depot
ifensie betrokken bij handel in militair materieel
[perbevelhebber
.enkruisen op
idhovense muren
Burgemeester Aduard
met ziekteverlof
Amsterdams raadslid zwicht voor druk fractie
Rita
ISDAG 16 DECEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
-3
onze parlementsredactie
I HAAG In de Tweede Kamer bestaan bezwaren tegen de actieve betrokkenheid van
"^ministerie van defensie bij de verkoop van Nederlands militair materieel ln het buiten-
Deze bezwaren gelden met name de reis die staatssecretaris Van Eekelen (defensle-
irleel) waarschijnlijk ln januari gaat maken naar Maleisië, India, Indonesië en Australië.
I Si
led
Mp, L daar over de verkoop van
^«fregatten van Nederlandae
gaan praten. De ataataaecre-
glateren ln een beraad van de
Oblfde Kamercommissie van defen-
deze contacten van regering
egering over militaire orders
ijcelijk zijn. Woordvoerders
de linkse fracties en het CDA
iden echter dat dit een vreemde
itie van taken oplevert voor
de.
politieke systeem is zo niet in-
bt Voor promotie van het be-
even hebben we toch een speci-
jjtaatssecretarls voor handelsbe-
j ring (Beyen van economische
del
zaken). Dat is toch geen taak van
defensie, aldus CDA-woordvoerder
Prinking.
Hij kon echter niet zeggen of zijn
fractie ook voor een motie tegen de
reis van Van Eekelen zal stemmen.
Deze motie werd gisteravond inge
diend door het PvdA-Kamerild drs H.
van den Bergh. De PvdA vreest dat
door de vermenging van defensieta
ken en export defensie wellicht op
onzuivere gronden Nederlands mate
rieel zal gaan aanschaffen om de ex
port daarvan mede te bevorderen.
In het algemeen werd er in de Kamer
een toenemende druk geconstateerd
onze correspondent
*"8 IUWARDEN Een mogelijk besluit van Nederland om
kernwapens op eigen grondgebied te plaatsen zal de
'O-defensle ondermijnen. Dit zei generaal Ferdinand von
Qüger und Etterlln gisteren bij een bezoek aan de Leeuwar-
vliegbasis. Hij ls opperbevelhebber van de NAVO-strijd-
hten ln Midden-Europa.
gevaar bestaat dat andere lan-
het voorbeeld volgen als Neder-
welgert nucleaire wapens te
ADVERTENTIE
"Cl
p j isen De Westduitsers bij voor
hebben eü aangekondigd ult-
tot plaatsing over te gaan als
JeD ndere landen dat ook doen. Een
m 1 erlng zal een gevaar voor het hele
peningsproces van de NAVO
Jtn", aldus de opperbevelhebber,
na von Senger und Etterlln kan
*ten weigering een zwakke plek
verdedigingsgordel ontstaan,
r door de vijand benut zal
De NAVO-landen willen „de
kant" volgens de opperbevel-
jeen signaal geven dat de NA-
ïigd ls en een gezamenlijke
voert. „Een weigering van
om kerntaken uit te voeren,
een groot gevaar, omdat
leid zo wordt aangetast. Een
ionder nucleaire verdedigings
tien ls een bijzonder lucratief
»oor de vijand. Een versterking
het conventionele wapenpotentl-
o.a. tanks) zal dit gevaar niet
wn afwenden", aldus de opper-
UdAhebber
s 1979 ls von Senger und Etterlln
bebber van de geallieerde strljd-
hten ln Midden-Europa. Zijn be-
aan de vliegbasis van Leeuwar-
de belangrijkste luchtverdedl-
kel ln de Noordatlsmtlsche
ngsgordel, heeft volgens
ilets te maken met de stijgende
Ing ln Polen. „Het bezoek was
van te voren geregeld", aldus
iger und Etterlln.
[OVEN (ANP) - Op verschel-
Elndhovense hulzen zijn baken
en geschilderd en leuzen als
e looft Hitler". De politie denkt
- dit een reactie is op de anti-
u bmebetoglng die het afgelopen
'dit kïlnde
Amsterdam werd ge-
om met defensieorders de Ineen
schrompelende werkgelegenheid ln
Nederland op de been te houden. Vol
gens economische zaken is ln 1979
door Nederlandse bedrijven voor 2,8
miljard gulden aan militair materieel
geproduceerd, waarvan 1.8 miljard
voor de export.
PvdA en PPR dienden een motie ln
om de groeiende afhankelijkheid van
de Nederlandse Industrie van defen
sieorders tegen te gaan. Volgens het
PPR-Kamerlld Waltmans zijn die de
fensieorders noch ln het belang van
de wereldvrede, noch ln het belang
van de werkgelegenheid op langere
termijn, omdat de civiele produktle-
capaciteit erdoor verloren gaat.
Ook Prinking (CDA) waarschuwde
dat het belang van de nationale In
dustrie bij defensieorders een pro
bleem kan worden voor de wapenbe
heersing.
De kwestie van de wapenexport
kwam aan de orde bij een beraad over
het defensiebeleid voor de komende
tien Jaar. De meeste fracties uitten
kritiek op minister De Geus en
staatssecretaris Van Eekelen dat de
plannen te vaag zijn, terwijl het toch
om tientallen miljarden guldens zal
gaan. De Tweede Kamer vindt dat
het volgende kabinet ln 1982 maar
een werkelijk volledig nieuwe defen
sienota op tafel moet leggen.
Centrale vraag daarbij wordt of er
geld genoeg beschikbaar blijft om de.
bestaande krljgsmachttaken uit te
voeren. Minister De Geus heeft verle
den Jaar ook al een tienjarenplan
ontwikkeld, maar dat gaat nog uit
van een jaarlijkse groei van het de
fensiebudget met drie procent. Dit
ondanks het feit dat de minister zelf
voor 1981 met een groei van anderhalf
procent volstaat.
"Niet reëel'
De linkse fracties en het CDA menen
dat een groei van drie procent niet
reëel is, gezien de economische pro
blemen waar het westen voor staat.
ZIJ sluiten niet uit dat het volgende
kabinet in de defensietaken zal moe
ten snijden om de verdediging betaal
baar te houden. CDA-woordvoerder
Frinklng zei: „Overeengekomen ta
ken moeten veilig en met goed mate
riaal kunnen worden uitgevoerd. Rei
ken we daarmee te ver, dan zullen we
minder belangrijke taken opnieuw ln
overweging moeten nemen."
Minister De Geus zei dat de taken
van de Nederlandse krijgsmacht con
stant worden doorgelicht en dat dit ln
de nieuwe defensienota voor 1982 op
nieuw zal gebeuren. Volgens hem zal
Inderdaad bij een lagere groei dan
drie procent een geheel nieuw defen
sieplan voor Nederland moeten wor
den ontwikkeld, omdat de bestaande
krljgsmachttaken met zoveel minder
geld zouden worden uitgehold. De
minister handhaafde op zichzelf zijn
pleidooi voor een jaarlijkse groei van
het defensiebudget van drie procent.
Graadmeter
Zoals bekend wordt aan dat percen
tage ln de NAVO grote waarde ge
hecht als graadmeter voor de bondge
nootschappelijke solidariteit. Minis
ter De Geus gaf echter toe dat dit een
ongenuanceerde maatstaf ls, masir
die echter wel gewerkt heeft als aan
sporing voor de NAVO-bondgenoten
om met elkaar wat te doen aan de
groeiende achterstand ln militaire
kracht bij het Warschau-pact.
Voor het laatst gingen gisteren in Oude Pekela strobalen de hakselmachine in.
Van een onzer verslaggevers
OUDE-PEKELA Strokarton is sinds gisteren geschiedenis. Voortaan wordt in Oost-
Groningen geen stro, maar uitsluitend nog oud papier als grondstof gebruikt. De laatste
strobaal is gisteren met enig ceremonieel vertoon verwerkt in de kartonfabriek Free
Co te Oude-Pekela.
In feite heeft de datum van 15
december niet alleen betekenis
voor deze eeuwoude bedrijfstak in
Oost-Gronlngen, maar voor ge
heel West-Europa. Voor zover be
kend wordt er nergens meer stro
gebruikt bij de fabricage van kar
ton, zo vertelde gisteren directeur
O. van der Laan.
De eerste Nederland kartonindus
trie stond overigens niet in Oost-
Groningen maar ln Leeuwarden.
Later werd dit de zuivelindustrie
Lljempf. Daarna was het Oost-
Gronlngen waar allengs meer stro
kartonfabrieken werden gebouwd,
met een sterke concentratie ln Ou
de-Pekela. In deze plaats stonden
ooit negen kartonfabrieken. Hier
van zijn er nog vier over.
De gehele bedrijfstak telde op zijn
hoogtepunt zeventien fabrieken,
verspreid over voornamelijk Oost-
Groningen. Daarvan zijn er nog
acht overgebleven, waarvan de
helft dus ln Oude-Pekela staat.
De produktie bedraagt nog onge
veer 360.000 ton massief karton en
ongeveer evenveel papier voor de
fabricage van golfkarton. Dat is
ongeveer net zoveel als toen er nog
zeventien fabrieken waren. De
produktie ls echter erg gemoderni
seerd.
De eerste strokartonfabriek in Ou
de-Pekela was de Aa-stroom, in
1875 gesticht door onder anderen
de heer E. Free. Deze stichtte later
Free Co, thans de Free BV, waar
gisteren ook de laatste strohalm
zijn weg vond.
Afval
De strokartonindustrie is Inder
tijd gesticht als agrarische Indus
trie, met als doel om het afval van
graanprodukten stro tot
waarde te brengen. Er ontstonden
coöperatieve fabrieken en boeren-
NV's. Het agrarische karakter is
tegelijk met het stro verdwenen.
Dit vezelprodukt veroorzaakt te
veel milieuvervuiling. Zuivering
van het afvalwater werd te kost
baar. Oud papier dat in feite
een al uitgewassen vezelprodukt
is brengt vier tot vijf keer zo
weinig vervulling mee.
Inmiddels hebben de boeren zich
geheel uit de bedrijfstak terugge
trokken. Alle acht fabrieken zijn
ondergebracht bij twee grote pa
pierconcerns, Bührmann-Tettero-
de en KNP. Dat gebeurde in het
kader van een herstructurering,
die ook sociale gevolgen heeft. Er
moesten 850 werknemers afvloei
en. De bedrijfstak telt nu nog te
gen de tweeduizend werknemers.
De strokartonindustrie heeft pe
rioden van grote maatschappelij
ke spEumingen doorgemaakt. Vrij
vers ln het geheugen liggen de
stakingsacties onder leiding van
de communist Fré Mels, ongeveer
tien jaar geleden. Ook in een ver
der verleden zijn er stakingsacties
geweest. De minder prettige werk
omstandigheden bij de strover
werking speelden daarbij ook een
grote rol.
Modem
De herstructurering heeft Inmid
dels vrijwel haar beslag gekregen.
Volgens voorzitter mr. J. J. Prins
van de herstructureringscommis
sie Hermas kan nu weer worden
gesproken van een moderne be
drijfstak. Hij zei gisteren dat de
bedrijfstak weer goede toekomst
mogelijkheden heeft. In tijden
van recessie ls de kwetsbaarheid
van de moderne kartonindustrie
volgens hem thans veel geringer
dan vroeger.
Een zekere kwetsbaarheid schuilt
nog wel ln de eenzijdige Industrië
le structuur van Oost-Gronlngen.
Het is noodzakelijk dat er andere
industrieën bijkomen. De her
structurering ls mede gerealiseerd
met behulp van forse financiële
bijdragen van het rijk. Mr. Prins
zette gisteren voor het laatst de
hakselmachine ln werking die bij
de strokartonproduktie onont
beerlijk ls.
Geen munitie
Van een onzer verslaggevers
EMMEN De gemeenteraad van
Emmen is akkoord gegaan met
vestiging van een NAVO-depot,
mits daar geen opslag van muni
tie bij is. De ontkoppeling van
rollend materieel en munitie was
tot nu toe steeds door defensie
afgewezen, maar deze eis is on
langs vervallen.
De raad vergaderde gisteravond in
een afgeladen en nogal roerige zaal
van cultuurcentrum „De Muzeval".
hoewel er van tevoren een bommel
ding was binnengekomen. Voor bur
gemeester Beusekamp was dit reden
om iedereen bij het betreden van de
zaal door politie te laten controleren,
ook de wethouders, de raadsleden en
hijzelf.
De raad wees met negentien tegen
zeventien stemmen een NAVO-depot
met munitie af. Op 5 december liet
staatssecretaris Van Eekelen (defen
sie) echter weten, geïnteresseerd te
zijn of de Emmense raad zich alsnog,
wilde uitspreken over het eventueel
accepteren van een NAVO-depot zon
der munitie. Gisteravond was bij het
ter perse gaan van deze editie hier
over nog niet gestemd. Het was ech
ter duidelijk, dat een meerderheid
ervóór was, toen PvdA-fractlelieder
P. Snel meedeelde, dat zes van de
zestien PvdA-leden (inclusief de drie
wethouders) hun stem zouden wijzi
gen in een acceptatie.
Wat er nu met het munitiedepot moet
gebeuren, ls onduidelijk. Een woord
voerder van defensie zei ons gisteren
te verwachten dat Emmen nu inder
daad een depot voor rollend mate
rieel krijgt. Het munitiedepot zal dan
elders moeten worden onderge
bracht. Daar ls nog geen oplossing
voor.
Enkele Oostgronlngse gemeenten,
die zich welwillend hebben uitgelaten
over een gecombineerd NAVO-depot.
zouden echter niet bij voorbaat afwij
zend staan tegen uitsluitend een mu
nitiedepot. Overigens ls niet uitgeslo
ten dat dit alsnog kan worden gecom
bineerd met een ander depot voor
rollend materieel.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De burgemeester
van de Noordgroningse gemeente
Aduard ls binnen een Jaar na zijn
benoeming met ziekteverlof gestuurd
omdat hij niet goed zou functioneren
ln het gemeentelijk apparaat.
Dit bleek gisteren tijdens een raads
vergadering waarin werd meegedeeld
dat de heer T. Tjakkes ln conflict is
gekomen met wethouders, raadsle
den en ambtenaren. Enige tijd gele
den hebben de wethouders en de bur
gemeester een onderhoud gehad met
mr. E. H. Toxopeus die toen nog
commissaris der koningin was van
Groningen. De heer Tjakkes ls met
instemming van minister Wiegel met
ziekteverlof gegaan.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Het kabinet
heeft besloten een aantal wij
zigingen in het abortusvoor
stel aan te brengen om tege
moet te komen aan de bezwa
ren van CDA en WD. De mi
nisters Ginjaar van volksge
zondheid en De Ruiter van
justitie zouden de wijzigingen
vanochtend per nota aan de
Tweede Kamer toezenden.
Vanmiddag zullen zij hun
voorstel in tweede ronde ver
dedigen.
De wijzigingsvoorstellen van de be-
wlndslieden zijn bedoeld als een ui
terste poging om de regeringsfracties,
van wier vrijwel volledige steun zij
afhankelijk zijn, alsnog achter het
wetsvoorstel te krijgen. Of dit zal
lukken is nog allerminst zeker.
Meerderheid
De woordvoerder vsm CDA en WD
hebben vorige week tijdens bespre
kingen met de ministers weliswaar
toegezegd de wijzigingsvoorstellen ln
hun fracties te verdedigen, maar
steun konden zij niet garanderen. De
fracties zullen zich na het antwoord
van de ministers over hun definitieve
Britse artsen hebben een abortus-
techniek ontwikkeld die de vrouw
zelf kan toepassen, bniten de kliniek.
Het in ziekenhuizen al wel gebruikte
prostaglandin kan met een in te
brengen pessarium locaal worden
toegediend. Medisch toezicht ls nog
wel nodig, vertelde gynaecoloog
Mostyn Embrey van bet John Rad-
cliffe ziekenhuis ln Oxford aan de
Guardian, in de vorm van een na-
controle na een week, op eventuele
complicaties. De bekende bijwerkin
gen van het prostaglandin misse
lijkheid en diarree zijn nog niet'
ondervangen.
standpunt beraden. Donderdag, zo is
de bedoeling, wordt over het abortus-
voorstel gestemd.
Van twee CDA-kamerleden staat in
middels vrijwel vast, dat zij hoe dan
ook tegen het kabinetsvoorstel zullen
stemmen. Met de steun van de volle-
ADVERTENTIE
door Frans Dijkstra:
AMSTERDAM De drie PvdA'ers die de gedragingen van Pelle Mug in een
stad met woningnood hebben onderzocht, laten bij de buitenstaander de
onuitgesproken conclusie achter, dat kopen van Amsterdams onroerend goed
met huurders een hachelijke zaak is. Tenminste als je een particuliere*
huiseigenaar bent, de professionele heren lopen niet zo gauw van de ene val ln
de andere.
Niemand kim Je meer vertrou
wen, ook de makelaar niet
met wie Je al jaren zaken doet
en ook het doen en laten van
je advocaat moet Je stap voor
stap volgen en kunnen beoor
delen. Pelle Mug, die als
PvdA'er ln Amsterdam niet ls
gestikt ln een beetje wantrou
wen tegen andere lieden,
werkte zich op de onroerend
goed-markt steeds- dieper ln
de nesten. Voor een publiek
persoon heeft dat gevolgen in
de publiciteit en dus ln de
politiek. Pelle Mug heeft fou
ten gemaakt, maar was niet
fout, zou je kunnen zeggen.
Of, zoals de onderzoekscom
missie het zegt: „De commis
sie heeft geen reden te twijfe
len aan de goede trouw van
Mug, met dien verstande dat
hij zich niet op het netelig
terrein van de onroerend
goedmarkt heeft begeven met
het doel (of de Illusie) zich ten
koste van de heersende wo-
ningschaarste te verrijken".
Ook heeft Mug zich niet schul
dig gemaakt agn overtreding
van de gemeentelijke hulsves-
tlngsregels. Die beschuldiging
was nota bene de aanleiding
voor het onderzoek, waarom
Mug overigens zelf heeft ge
vraagd om zich vrij te kunnen
pleiten. Die kennelijk niet te
rechte beschuldiging heeft
Mug ook afgesneden van de
voorlopige bekroning van zijn
28-Jarlge politieke werk: het
wethouderschap voor finan
ciën van Amsterdam.
Lastpost
Wat heeft Mug dan wél ge
daan? Over die vraag heeft de
commissie vele stukken ge
raadpleegd en dertien perso
nen gehoord: huurders, om
wonenden, makelaars, een
ambtenaar en Mug zelf. In 169
pagina's tekst heeft de PvdA-
commlssle in het openbaar
haar Indrukken weergegeven.
Daarin komt Mug niet naar
voren als een geharde specu
lant, maar als iemand die het
beste voor heeft met zijn
huurders, maar ook Iemand
die ook financieel afhankelijk
was van de grootste lastpost
onder zijn huurders, namelijk
een besloten club, die we be
ter als bordeel kunnen aan
duiden. Hij ving bijna twee
duizend gulden huur per
maand van die bordeeljon
gens. Zo'n huurder schop Je
niet zo makkelijk de deur uit,
ook al klagen de omwonenden
over nachtelijke overlast. Bo
vendien paste Mug af en toe
wat handigheidjes toe, bij
voorbeeld om zichzelf en zijn
vrouw afin vergunningen te
helpen voor de bewoning van
twee woningen met z'n beid-
- jes. Zo kennen we er meer ln
Amsterdam.
De beerput van Mug blijkt
slechts Ietwat vertroebeld wa
ter te bevatten. Als hij geen
raadslid en bij na-wethouder
was geweest, had hij de krant
niet gehaald en had hij zijn
baan niet hoeven opgeven.
Het probleem van Mug ls dat
hij de Amsterdamse voorman
was vim een partij die veran
dering wil, vooral op het ge
bied van de volkshuisvesting.
Een partij die handigheidjes
met onroerend goed en over
last van bordeeljongens be
strijdt, om eens wat te
noemen.
Mug roept dat hij op basis van
de feiten die het onderzoek
heeft opgeleverd, had kunnen
aanblijven. Dat kan zo zijn.
Gebleken is dat je als voor
aanstaand politicus zelfs
overeind kunt blijven als jouw
omvangrijke geknoei met be
lastingen aan het licht komt.
En zo bont heeft Mug het niet
gemaakt.
Masir de beoordeling of je
kunt blijven zitten, komt de
partij en de kiezers toe. De
partij ls duidelijk geweest,
ook al hebben de fractie en de
partij geen eindoordeel gege
ven acmgezlen Mug ervoor ge
kozen heeft om de zaak niet
uit te vechten en de Amster
damse politiek dan maar te
verlaten. Duidelijk ls wel dat
de fractie ln meerderheid
Mugs vertrek wilde en daarop
sterk heeft aangedrongen.
Welk argument daarbij de
doorslag heeft gegeven ls niet
duidelijk. De angst voor de
reactie van de kiezer heeft na
tuurlijk een belangrijke rol
gespeeld. Slechts een miniem
deel van de kiezers leest die
169 pagina's met bijlagen over
zijn gedragingen, dus de kwa-
Pelle Mug (rechts) op de personferentie
dl ge WD-fractle en het DS'70-Ka-
merlid Nijhof, die tot dusver op de
lijn van de liberalen zat, zou het voor
stel dan net een meerderheid kunnen
halen.
De Inhoud van de wijzigingsvoorstel
len was gisteren nog niet bekend. Op
de departementen werd nog aan de
teksten gewerkt. De ministers zouden
onder meer de gezamenlijke verant
woordelijkheid van de vrouw en arts
voor een abortus-Ingreep nauwkeuri
ger willen formuleren.
Recht vrouw
De WD legde ln het debat tot dusver
de nadruk op het eigen beslissings
recht van de vrouw. Hoewel de toe
lichting van de ministers er geen twij
fel over liet dat een oplossing die voor
de vrouw onacceptabel is, geen oplos
sing ls, drongen de liberalen er op aan
dit dan ook ln de tekst van de wet
vast te leggen.
Aan de andere kant legde CDA-frac-
tle het volle accent op de verantwoor
delijkheid van de arts. De ministers
zouden nu een formulering hebben
gevonden, die aan beide standpunten
recht doet. De WD heeft toegezegd
dat de wijzigingsvoorstellen die zij
heeft Ingediend, zullen worden Inge
trokken als de .wijzigingen van de
ministers aanvaardbaar zijn.
de reuk blijft hangen. Cam
pagnevoerders van andere
partijen zullen geen moeite
hebben met een paar stekelig
heden over die PvdA, die zich
laat vertegenwoordigen door
een man die een bordeel heeft
verhuurd.
Mug heeft ook zelf bijgedra
gen aan de harde conclusie
van de meeste van zijn frac
tiegenoten. Hij heeft zijn han
den te diep ln onschuld ge
wassen. Hij heeft de onder
zoekscommissie gevraagd zijn
gedrag niet alleen in juridisch
opzicht te bekijken. Mug
schreef zijn onderzoekers ln
augustus „dat het voor mij
om het begrip 'kosjer' gaat.
Dat betekent dat voor mij
sprake ls van een norm en niet
van een zuiver juridisch ge
lijk".
Die norm waarover Mug het
heeft is natuurlijk een politie
ke norm want de drie
PvdA'ers toetsen namens hun
partij het gedrag van een
vooraanstaand partijgenoot.
Als zij dan concluderen dat
Mug ln enkele gevallen
„maatschappelijk onoorbaar"
heeft gehandeld, bijvoorbeeld
door een vriendin te installe
ren als „kraakwacht" ln een
leegstaande woning (hetgeen
Mug overigens ontkent), dan
passen zij een politieke norm
toe die in een andere partij,
bijvoorbeeld de WD, niet zal
gelden. „Maatschappelijk on
oorbaar" betekent ook: niet-
kosjer. En daar lag voor Mug
zelf de grens.
„Ik heb net soveel rechten om hier te
ritten. Maar zakelijk is altijd over
het plekje te praten
