an Spoelstra uit Hallum
tuurt kaarten bij de vleet
Onze taal
10%
amro bank
8%%
el,
nDAG 15 DECEMBER 1980
TROUW/KWARTET
>P
- H«
iave
-digi
kond
i.Dfl
so
Fred Lammere
vera
lüM De sneeuwvlaag,
de vi tiet landschap in een
-°" taart heeft veranderd,
niet wegnemen dat de
ia Atrekte landerijen van
rest Friesland een
triest aandoen, In die
'tenheid ligt Hallum, een
t ga t met een paar kerkjes,
ïaar n verre al zichtbaar zijn,
teUS (n vriendelijke dorps-
waar het in deze de-
agen geurt naar spe-
Het is een Anton
-tekening in werkelijk-
ijkv
«Ha» niet groot, toch is het
e opgave er de Kleine Buurt te
Een paar dorpelingen halen
ra op als lk er naar vraag,
er nooit van gehoord. Uit-
|ic is er toch een mevrouw, die
end knikt. Haar zuster heeft
in de Kleine Buurt gewoond,
de kan ze me haarfijn vertel-
fcir ik moet zijn. „Het is bij de
P| nksaf. Daar is de Lytsebuorren,
A ,jgt Zuit u bedoelen. Die Hol-
benamingen gebruiken we
et," wijst ze me vriendelijk
nu niet meer missen. Even
g lk op Lytsebuorren nummer
In oog met Jan Spoelstra. In
jïrte broek en groen overhemd
j me voor naar de huiskamer.
nst( t tafel bij het raam is bezaaid
jn entbriefkaarten, vooral met af-
van kleurige bloemmotie-
kaarten zijn niet zo maar een
erij. Spoelstra verzamelt ze
antfc verstuurt ze in grote hoeveel-
ïer en der het land in maar ook
i grenzen, meestal naar men-
bem totaal vreemd zijn. „Elke
gaan er zo'n vierhonderd de
It." vertelt Jan Spoelstra des-
Tingki Op het ogenblik wordt dat
Tflink overschreden, want met
idagen in het verschiet gaat er
extra kaartje weg.
AOW
doet dat al een kwart eeuw
kost hem een lieve cent. dat
|tzo uitrekenen. Voor iemand
ld in de slappe was zit is dat
bleem, maar opmerkelijker
als die kaarten uit een
kering moeten worden be-
ichtlgjarlge Jan Spoelstra
allemaal heel normaal,
hoeft het eigenlijk ook niet
irtnt te komen. Ik houd niet
{(verheerlijking. Maar ja, aan
re kant heb ik zo bij mezelf
dat wanneer anderen erover
K dat misschien op een idee
ora^engen. Er worden niet gauw
i te veel verstuurd. Ik bereik
D deel van de mensen, die er
aanmerking komen."
U;
lijk:
ne tcftgon allemaal ln 1955 toen
l in het vroegere weekblad
gel" een oproep las een zieke
schriftelijke groet te verras-
it heb lk gedaan en toen ik
hoe dat op prijs werd gesteld
k zoiets kan Je wel eens vaker
kaart Is gauw geschreven,
in kwam het ander. Ik ging
len zoeken in het kerkblad
bladen die ik onder ogen
msen die in het ziekenhuis
itig of langdurig ziek zijn.
oude mensen, want die zijn
1. evenals adressen waar
Is geboren, ze krijgen alle-
kaart met de beste wensen
8poelstra. Soms schrijf ik er
wat meer op, hoewel, die
van mij spreken voor zlch-
(taat meestal een bijbeltskst
vind ik heel belangrijk Op
krijgt zo'n kaart een dub-
t zijn kaarten bij de bijbel-
ing, ook wel eens in het dorp
zijn kaartenvoorraad
heen is en nieuwe op zich laten
wachten.
Hartelijk gebaar
Op het ogenblik zit Spoelstra over
dag ook vaak te schrijven, maar in de
regel besteedt hij er de avonden aan.
„Om een uur of zeven begin ik en ga
dan door tot half twaalf, twaalf uur.
Waarom lk het doe? Het is bedoeld
als zo maar een hartelijk gebaar van
mens tot mens. Dat missen we te
vaak in deze tijd. Dat zie Je zelfs hier
op het dorp. Veel mensen lopen el
kaar nu straal voorbij, terwijl vroeger
iedereen iedereen groette. Als men
sen te beroerd zijn elkaar goeiendag
te zeggen vraag je je wel af waar het
heen moet".
Jan schudt bedenkelijk zijn hoofd,
laat er geen misverstand over ont
staan hoe hij over die ontwikkeling
denkt. „Vroeger hadden de mensen
veel meer interesse voor elkaar: de
gewone man, maar ook de hoge he
ren, hielden ervan een praatje te ma
ken. Ik was vrachtrijder in Nlezljl.
Elke dag trok ik erop ult met paard
en wagen naar Groningen, Lauwers-
of Kommerzijl. Het was ln de regel
om vijf uur van huis gaan en 'sa-
vonds om acht uur thuiskomen. Het
was hard werken, maar toch ook een
gezellige tijd".
Toen de auto paard en wagen ging
verdringen is 8poelstra er in 1948 mee
gstopt. „Tot mijn 65e heb ik nog de
boeren geholpen. Toen vond lk het
welletjes. Op een gegeven ogenblik
moet je plaats weten te maken voor
de jongeren. Dat is een heel goede
instelling. Dat veel mensen dat niet
kunnen, ook financieel niet, vind ik
heel bedenkelijk. Ze zijn de slaaf ge
worden van hun jacht op dure auto's
en prachtig Ingerichte huizen. Dat
moet betaald worden. Daarmee zijn
ze zo druk. dat ze nergens anders
meer aan toe komen. En het is zo
prachtig als je oud mag worden je
handen vrij te krijgen. Je met heel
andere dingen bezig te kunnen
houden".
Vrijgezel
Voor Jan Spoelstra zijn dat de kaar
ten. Er zijn vaak mensen die het maar
wonderlijk vinden dat iemand daar
elke gulden die hij overspaart in
steekt. Spoelstra laat degenen die dat
zeggen rustig praten. „Ik ben vrijge
zel en stel niet veel eisen aan het
leven. Als het in mijn kamertje maar
warm is en ik te eten en te drinken
heb ben lk dik tevreden. Luxe hoeft
voor mij niet. Als Je. Je huls vol zet
met mooie spullen maak Je het jezelf
maar moeilijk om er afstand van te
doen en dat moet toch vroeg of laat.
Meenemen kun je het niet. En zullen
die mensen in hun prachtige huizen
tussen hun mooie meubels gelukki
ger zijn dan ik? Daar geloof ik niks
van. Ieder mens moet met zijn geld
doen wat hij wil, maar Je moet er eens
rekenschap van afleggen hoe Je het
hebt besteed en ik denk vaak bij
mezelf die kaarten is heus nog niet
zo'n slechte manier".
Televisie heeft Jan Spoelstra niet.
„Dat is toch allemaal moord en dood
slag en narigheid. Ik heb er trouwens
geen tijd voor de hele avond plaatjes
te kijken. Ik heb radio en als die
aanstaat kan ik tenminste werken".
Werken, zo is Jan Spoelstra dat kaar-
tenschrljven steeds meer gaan zien.
„Het is een taak die God me heeft
gegeven. Hij werkt op Zijn tijd en
vaak door middel van mensen. Af en
toe raag ik daar iets van zien, als ik
reacties krijg wat kaarten soms uit
werken. Dat mensen voelen dat ande
ren aan hen denken betekent vaak
veel meer dan je zo op het eerste
gezicht denkt".
Sneeuwruimen
Er wordt gebeld. Spoelstra loopt naar
de deur en komt na een paar minuten
terug, „dat waren kinderen die de
stoep sneeuwvrij wilden maken voor
een kwartje. Nou die waren bij mij op
het verkeerde adres. Niet om dat
kwartje, maar omdat ze er geld voor
wilden hebben. Vroeger deed je zoiets
uit je zelf bij oudere mensen. Daar
vroeg Je toch geen geld voor. Tegen
woordig moet er voor alles worden
betaald. Zo maar iets doen voor een
ander vinden ze nu gek".
Jan Spoelstra loopt weer naar zijn
kaarten, legt een stapeltje opzij, dat
vandaag nog de deur uitmoet. Op
tafel ligt een kerkbode, waarin diver
se namen zijn aangestreept. „Die krij
gen allemaal een kaart: een mevrouw
die ai een hele tijd in het ziekenhuis
ligt maar ook iemand, die thuis is
gekomen en mensen die pas een
dochter rijk zijn geworden". Toeval
lig is dit een christelijke gereformeer
de kerkbode, maar hoewel ik zelf ook
tot die kerk behoor, gaan er net zo
goed kaarten naar doopsgezinden,
hervormden en rooms-katholieken,
als ik daar adressen van krijg. Het
maakt me allemaal niks uit. Dacht je
dat het Jezus iets kan schelen tot
welke kerk mensen behoren"?
Terwijl Jan Spoelstra me met zijn
felle oogjes vanachter zijn brilletje
doordringend aankijkt zegt hij: „Ik
hoop er nog een poosje mee door te
kunnen gaan. Zolang ik een pen vast
kan houden en mijn hoofd goed is
kunnen de mensen op me rekenen. Of
dat nog tien uur, tien weken of tien
jaar zal zijn dat weet je nooit, maar
eigenlijk hoop ik in het harnas te
mogen sterven".
door Mink van Rijsdijk
Snuffelt u ook zo graag in een woordenboek? Ik wel
hoor en mijn mogelijkheden zijn pas weer uitge
breid met het bij Elsevier verschenen: „Signalement
van nieuwe woorden." Een heerlijk boek. Men weet
het allemaal: een levende taal krijgt er woorden en
begrippen bij en van reeds bestaande woorden
wordt soms de betekenis uitgebreid of verlegd. De
onlangs verschenen bundel bevat tweeduizend nieu
we woorden, neologismen genaamd, van na 1955.
Al bladerend in de nieuwe aanwinst, doemden
ineens mijn grootouders op in mijn herinnering.
Hoe zouden zij tegen onze taal van nu aankijken?
Op de omslag van het boek staat: ergens is het
een stuk communicatie, dacht ik." Wie kijkt er nog
op van zo'n zin? Mijn grootmoeder zou dat stellig
wel hebben gedaan. Het woordje ERGENS had
voor haar een heel andere betekenis. EEN STUK
COMMUNICATIE? Zij zou niet geweten hebben
wat daar mee werd bedoeld. Veel mensen van nu,
moderne VOGELS, FREAKS zogezegd COMMU
NICEREN aan één stuk, zonder een STUKJE
VERANTWOORDELIJKHEID. Ze TRIPPEN op
de SOLOTOER en menen op die manier hun EGO
OP TE BOUWEN, DACHT IK. Dit quasi beschei
den toevoegsel was mijn grootmoeder ook vreemd.
Mijn grootvader zou nooit VREEMD GAAN. Het
KLIKTE veel te goed tussen opa en oma, hoewel ze
nooit een DIALOOG AANGINGEN met elkaar.
Omdat mijn grootvader absoluut geen TREND
SETTER was, had hij nooit van een SEXSHOP
gehoord. Zijn humor was erg INDRINGEND, maar
een DUENKLETSER zou hij stellig te LIJFELIJK
hebben gevonden. Hij VULDE zijn leven niet IN,
hij werkte gewoon en daarbij had hij geen PRIK
KLOK nodig. Hij had immers zijn JOEKEL van
een horloge. Hij STOND NOOIT ERGENS ACH
TER, had gewoon een mening.
Kaartspelen was in die tijd TABOE, zodoende
konden ze ook nog niet weten wat een GELE
KAART was. Opa was erg dol op oma, maar hij
WAS nooit op HAAR GEVALLEN. Samen had
den ze acht kinderen. Als oma hoofdpijn had slikte
ze een PIL. Van een BIJSLUITER was geen sprake.
Opa was kolenhandelaar, de GASBEL was in zijn
tijd nog FUTUROLOGIE. Het leven was toen nog
niet zo COMPLEX, IETS HARD MAKEN? DAT
WAS ER NIET BIJ. Een hobby van mijn grootou
ders ze waren geen DOE-HET-ZELVERS was
verhuizen. Aangezien er veel LEEGSTAND was,
hoefden zij nooit iets te RITSELEN of te VERSIE
REN. KRAKEN deed de trap. Mijn grootvader is
lang ouderling geweest, zijn INBRENG was heel
positief. In de kerk zong hij nog op hele noten. Dat
was een mooie SOUND. Met zijn stem MAAKTE
HIJ HET HELEMAAL.
Met de kleinkinderen speelden mijn grootouders
halma, een KWIS OP DE BUIS WAS NOG NIET
IN. Oma bakte dan ook vaak pannekoeken, dat
deed zij met bloem, INSTANT meel en een MIXER
gebruikte ze niet. Een STEAK op een BISTRO
BORD zou ze OVERTROKKEN gevonden hebben.
PAKWEG eenmaal per jaar maakten ze met hun
gezin een TRIP, voor een SANITAIRE STOP deden
ze een melkhuis aan. Opa was een heel rustige man,
die niet ging STAPPEN, hij was ook erg beschei
den, geen BLITSKIKKER DUS. Als het regende
stak oma haar paraplui op, over een ATOOMPA
RAPLU kon zij helaas niet MEEDENKEN. Zij
dronk graag een kopje koffie, dat het haar OPPEP
TE, haar BEWUSTZIJN VERRUIMDE en een
KICK gaf was in die dagen nog niet zo EIGEN
TIJDS. Mijn grootmoeder was niet BLOEDMOOI,
geen STUK of SEXBOM, maar wel heel LUDIEK.
Ik vermoed dat ze een VETKUIF erg LIJP zou
gevonden hebben.
Opa bleef HEEL DICHT BIJ ZICHZELF, deed niet
zijn best spontaan OVER TE KOMEN. Een HEUP
BROEK gaf hem geen STATUS. Hij was trouwens
toch niet het type van een BODYBUILDER. Het
hele PAKKET van het bestaan van mijn grootou
ders bestond niet uit STATEMENTS en KRETO
LOGIEËN, wel kozen zij voor een HARMONIE
MODEL. dat zeker niet WAARDEVRIJ was. Te
genwoordig vindt men zulke grootouders bijna niet
meer. Wel veel MAFKETELS, WEET JE WEL.
Mensen die BEST HEEL VERVELEND kunnen
zijn. maar zo waren mijn opa en oma niet. ZEKER
WETEN.
ADVERTENTIE
Hoge rente!
De Amro Vaste Looptijd Rekeningen.
Het hoogste rendement voor uw spaargeld bij de
Amro Bank. Beleg uw geld voor 2,3,4^ 5 of 6 jaar.
Geen bijkomende kosten. Vaste hoge'rente voor
de gehele looptijd. Uiteraard geldt: hoe langer uw
geld vaststaat, hoe hoger uw gegarandeerde
rente. Voor 2 jaar 8%%, voor
5 en 6 jaar:
De Amro Giro Extra Rekening.
Gemakkelijk sparen: u hoeft er niet voor naar de
bank. Storten en opnemen doet u via uw betaal-
of girorekening, ook als deze niet bij de Amro
Bank loopt. Uw geld blijft direct opvraagbaar.
Alleen over opgenomen bedragen betaalt u 2%
opnamekosten. De extra
hoge rente kunt u vrij
opnemen. Die rente is nu:
11
Onder redactie van
Heieen van Batenburg
Vragen uitsluitend in envelop en dus niet per briefkaart
sturen aan postbus 91463, 2509 EB Den Haag. Per vraag twee
postzegels van 60 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buiten
kant opplakken. Geheimhouding is verzekerd.
i Goes, waar ik vele jaren
had men de gewoonte de
lan te duiden met „de wout",
iaanrijding bijv. zegt men: de
Tl erbij. Waar komt dit woord
Wout is een verouderd
as woord voor agent. Het werd
"31 gebruikt. De herkomst is
md. Wellicht is het later hier en
«basterd tot bout. Een agent
orm werd in de negentiende
Ikoperen) bout genoemd.
Ik zou graag willen weten wat
iterstaatskerk is.
ord: Waterstaatskerken zijn
rooms-katholieke kerkgebou-
ie in de eerste helft van de
lende eeuw in Nederland ge-
I werden, gewoonlijk in neo-
■tlsche trant. Het ministerie
di fd'enst was ambtelijk zowel als
r ieel betrokken bij de bouw van
«ken. Dit ministerie wees voor
van rvaardi8cn van de bouwplan-
Ui '*enleurs van Waterstaat aan
„ht dat departement ressorteerde
nst in die tijd). Kapitelen van
n Uel dragende zuilen en geschil-
„-ni \armer zijn veel voorkomende
DU 'ten bij deze kerkgebouwen.
Hu !°°rbeelden van zo'n water-
pndfl i ziln 1* noemen de Sint-
L T'uskerk te Breda, de Sint-Pe-
anden te Overschie, de Sint-
'inuskerk te Utrecht en de
t~hil an de Doper te Roosendaal. Bo-
k "toemde kerken werden tussen
te' 840 gebouwd
tart
mol
Vraag: Lang geleden heeft ln Trouw
een feuilleton gestaan waarvan de
titel was: De drummer der demonen.
Het was een geweldig spannend ver
haal en ik zou het graag nog eens
lezen. Weet u wie de schrijver is en of
het ook in boekvorm verschenen is?
Antwoord: De drummer der demo
nen verscheen van september 1952
tot half februari 1953 als feuilleton in
Trouw. Het werd geschreven door mr
G. Th. Verharen, een pseudoniem van
de schrijver Co Verburg. Dit feuille
ton is nooit in boekvorm verschenen.
Vraag: Ik kocht een poosje geleden in
een boekenstalletje voor één gulden
een uitgave van het Nieuwe Testa
ment in de nieuwe vertaling. Indische
uitgave, in het oorlogsjaars 2603. Wat
is dit voor een uitgave en kunt u iets
vertellen over de jaartelling?
Antwoord: Dit Nieuwe Testament
werd uitgegeven in het voormalige
Nederlands Indiè in Djokjakarta
tijdens de Japanse bezetting; 2603 is
de Japanse jaartelling. Een mede
werkster van het Nederlands Bijbel
genootschap, die zelf de Japanse be
zetting meemaakte, noemde het
uniek dat een dergelijke uitgave in de
oorlogsjaren getolereerd werd.
Vraag: Bij de sneeuval in begin no
vember viel het mij op dat de plavui
zen ln de tuin eerder ontdooid waren
dan het gras eromheen. Hoe komt
dit?
Antwoord: Het is vooral in het begin
van de winter dat tegels en plavuizen
sneller ontdooien dan het gras erom
heen. De tegels, vooral dikke tegels,
houden de zonnewarmte veel langer
vast dan de grassprietjes. De tempe
ratuur verschilt soms maar een kwart
procent, maar dit is genoeg om de
tegels sneller te doen ontdooien. La
ter in de winter, wanneer de kou in de
tegels is getrokken, komt dit ver
schijnsel veel minder voor.
Vraag: Is er een middel waarmee wij
de wortelluls die onze geraniums
heeft aangetast, kunnen bestrijden?
concentratie niet al te hoog is. Een
andere mogelijkheid van bestrijden
is de plant herhaald en langdurig
dopen in tamelijk warm water (niet
boven 45 graden Celsius).
Vraag: Onlangs had ik met iemand
meningsverschil over de uitspraak
„Bid en werk". Volgens mij is het de
vertaling van een Latijnse spreuk, de
ander zei dat het „ergens" in de Bij
bel staat. Is dat waar? En zo ja. waar
staat het dan?
Antwoord: Er wordt zowel in het Ou
de als in het Nieuwe Testament erg
veel over bidden en werken gespro
ken. maar een tekst „bid en werk"
komt in de Bijbel niet voor. Het is
inderdaad de vertaling van de Latijn
se spreuk Ora et Labora, die sedert de
late middeleeuwen vooral bekend is
geworden als spreuk van de Benedic
tijnen (monniken van de orde van
Sint-Benedictus, die in 528 werd ge-
Antwoord: U kunt een aftreksel ma
ken van pijp- of shagtabak (of een
sigaret openmaken). De oplossing
(met water), die een zeker percentage
nicotine bevat, wordt gezeefd en over
de planten gegoten. Oppassen dat de
Wdo
sticht en de oudste monnikenorde
van de westerse kerk is).
Vraag: Kan men ergens te weten ko
men of een familielid een testament
heeft laten maken, zo ja waar?
Antwoord: Nederlandse notarissen
zijn verplicht aan het Centraal testa-
mentenregister in Den Haag schrifte
lijk op te geven welke personen een
testament bij hen hebben laten ma
ken. Dit gebeurt om te bereiken dat
na iemands overlijden zijn nabes
taanden met zekerheid kunnen ach
terhalen of de overledene een testa
ment heeft gemaakt. Door het verza
melen van die gegevens heeft het
Centraal testamentenregister een
volledig kaartsysteem van alle perso
nen die bij een Nederlandse notaris
een testament hebben gemaakt. De
inhoud van het testament blijft uite
raard geheim. Iedereen kan dus uit
dit register te weten komen of een
(overleden) familielid een testament
heeft laten maken en zo ja wanneer
en bij welke notaris. Het adres is:
Centraal testamentenregister, post-
bus 20301, 2500 EH Den Haag.
Vraag: Hoeveel mag iemand die in
loondienst werkt per jaar bijverdie
nen bijvoorbeeld door klusjes op te
knappen alvorens hij daarvoor in
komstenbelasting moet betalen?
Antwoord: Totnogtoe mocht iemand
die in loondienst werkt, tot een be
drag van 600 gulden per jaar bijver
dienen zonder hierover inkomstenbe
lasting te moeten betalen. Zeer bin
nenkort wordt dit belastingvrije be
drag opgetrokken tot 800 gulden per
jaar.
Vraag: Onlangs vond op IJsland een
vulkaanuitbarsting plaats. Weet u
welke vulkaan uitgebarsten is? Kunt
u me iets vertellen over de aard van
de uitbarsting? Is er in Nederland een
tijdschrift over vulkaanuitbarstingen
of boeken?
Antwoord: Het was de vulkaan de
Hekla die 19 augustus jl. uitbarstte.
Sinds 1947 was deze vulkaan niet
meer actief geweest. Het was geen
spectaculaire uitbarsting, dagbladen
hebben er dan ook heel weinig aan
dacht aan besteed. Wel viel de elektri
citeit in de hoofdstad Reykjavik ge
durende een half uur uit doordat de
as honderden meters omhoog ge
stuwd werd en op de elektriciteits
centrale terechtkwam Een tijd
schrift speciaal over vulkanen is er in
Nederland niet In 1977 verscheen er
bij uitgeverij De Haan in Bussum een
boek Vulkanen. Verder is er nog een
Engelse uitgave in de handel, ge
schreven door John Cribbin
Vraag: Bij welke temperatuur moe
ten aardappelen bewaard worden? Is
er iets te doen tegen het uitlopen van
aardappelen?
Antwoord: Het beste kan men aard
appelen bewaren op een donkere
plaats, in een goed geventileerde
ruimte. Een goede bewaartempera-
tuur is vijf zeven graden Celsius.
Wanneer de temperatuur te hoog is,
lopen de aardappelen snel uit en wor
den zacht en rimpelig. Bij een te lage
temperatuur (nul tot vier graden Cel
sius) kunnen ze op den duur een zoeti
ge smaak krijgen. De aardappelen
moeten in het donker liggen omdat ze
op een lichte bewaarplaats groen
worden. Die groene plekken bevatten
KthopLU. ICjSO
een giftige stof, solanine. Ze moeten
dan ook worden weggesneden, even
als de pitten. Wil men aardappelen
langer dan enkele maanden bewaren,
dan kan men het uitlopen ervan voor
komen door gebruik te maken van
een kiemremmingsmiddel (bij de dro
gist te koop), dat op de aardappelen
gestrooid moet worden. Het is erg
belangrijk de aanwijzingen op de ver
pakking nauwkeurig op te volgen,
omdat voor deze middelen het gezeg
de „baat het niet dan schaadt het
niet" niet opgaat.