an Spoelstra uit Hallum tuurt kaarten bij de vleet Onze taal 10% amro bank 8%% el, nDAG 15 DECEMBER 1980 TROUW/KWARTET >P - H« iave -digi kond i.Dfl so Fred Lammere vera lüM De sneeuwvlaag, de vi tiet landschap in een -°" taart heeft veranderd, niet wegnemen dat de ia Atrekte landerijen van rest Friesland een triest aandoen, In die 'tenheid ligt Hallum, een t ga t met een paar kerkjes, ïaar n verre al zichtbaar zijn, teUS (n vriendelijke dorps- waar het in deze de- agen geurt naar spe- Het is een Anton -tekening in werkelijk- ijkv «Ha» niet groot, toch is het e opgave er de Kleine Buurt te Een paar dorpelingen halen ra op als lk er naar vraag, er nooit van gehoord. Uit- |ic is er toch een mevrouw, die end knikt. Haar zuster heeft in de Kleine Buurt gewoond, de kan ze me haarfijn vertel- fcir ik moet zijn. „Het is bij de P| nksaf. Daar is de Lytsebuorren, A ,jgt Zuit u bedoelen. Die Hol- benamingen gebruiken we et," wijst ze me vriendelijk nu niet meer missen. Even g lk op Lytsebuorren nummer In oog met Jan Spoelstra. In jïrte broek en groen overhemd j me voor naar de huiskamer. nst( t tafel bij het raam is bezaaid jn entbriefkaarten, vooral met af- van kleurige bloemmotie- kaarten zijn niet zo maar een erij. Spoelstra verzamelt ze antfc verstuurt ze in grote hoeveel- ïer en der het land in maar ook i grenzen, meestal naar men- bem totaal vreemd zijn. „Elke gaan er zo'n vierhonderd de It." vertelt Jan Spoelstra des- Tingki Op het ogenblik wordt dat Tflink overschreden, want met idagen in het verschiet gaat er extra kaartje weg. AOW doet dat al een kwart eeuw kost hem een lieve cent. dat |tzo uitrekenen. Voor iemand ld in de slappe was zit is dat bleem, maar opmerkelijker als die kaarten uit een kering moeten worden be- ichtlgjarlge Jan Spoelstra allemaal heel normaal, hoeft het eigenlijk ook niet irtnt te komen. Ik houd niet {(verheerlijking. Maar ja, aan re kant heb ik zo bij mezelf dat wanneer anderen erover K dat misschien op een idee ora^engen. Er worden niet gauw i te veel verstuurd. Ik bereik D deel van de mensen, die er aanmerking komen." U; lijk: ne tcftgon allemaal ln 1955 toen l in het vroegere weekblad gel" een oproep las een zieke schriftelijke groet te verras- it heb lk gedaan en toen ik hoe dat op prijs werd gesteld k zoiets kan Je wel eens vaker kaart Is gauw geschreven, in kwam het ander. Ik ging len zoeken in het kerkblad bladen die ik onder ogen msen die in het ziekenhuis itig of langdurig ziek zijn. oude mensen, want die zijn 1. evenals adressen waar Is geboren, ze krijgen alle- kaart met de beste wensen 8poelstra. Soms schrijf ik er wat meer op, hoewel, die van mij spreken voor zlch- (taat meestal een bijbeltskst vind ik heel belangrijk Op krijgt zo'n kaart een dub- t zijn kaarten bij de bijbel- ing, ook wel eens in het dorp zijn kaartenvoorraad heen is en nieuwe op zich laten wachten. Hartelijk gebaar Op het ogenblik zit Spoelstra over dag ook vaak te schrijven, maar in de regel besteedt hij er de avonden aan. „Om een uur of zeven begin ik en ga dan door tot half twaalf, twaalf uur. Waarom lk het doe? Het is bedoeld als zo maar een hartelijk gebaar van mens tot mens. Dat missen we te vaak in deze tijd. Dat zie Je zelfs hier op het dorp. Veel mensen lopen el kaar nu straal voorbij, terwijl vroeger iedereen iedereen groette. Als men sen te beroerd zijn elkaar goeiendag te zeggen vraag je je wel af waar het heen moet". Jan schudt bedenkelijk zijn hoofd, laat er geen misverstand over ont staan hoe hij over die ontwikkeling denkt. „Vroeger hadden de mensen veel meer interesse voor elkaar: de gewone man, maar ook de hoge he ren, hielden ervan een praatje te ma ken. Ik was vrachtrijder in Nlezljl. Elke dag trok ik erop ult met paard en wagen naar Groningen, Lauwers- of Kommerzijl. Het was ln de regel om vijf uur van huis gaan en 'sa- vonds om acht uur thuiskomen. Het was hard werken, maar toch ook een gezellige tijd". Toen de auto paard en wagen ging verdringen is 8poelstra er in 1948 mee gstopt. „Tot mijn 65e heb ik nog de boeren geholpen. Toen vond lk het welletjes. Op een gegeven ogenblik moet je plaats weten te maken voor de jongeren. Dat is een heel goede instelling. Dat veel mensen dat niet kunnen, ook financieel niet, vind ik heel bedenkelijk. Ze zijn de slaaf ge worden van hun jacht op dure auto's en prachtig Ingerichte huizen. Dat moet betaald worden. Daarmee zijn ze zo druk. dat ze nergens anders meer aan toe komen. En het is zo prachtig als je oud mag worden je handen vrij te krijgen. Je met heel andere dingen bezig te kunnen houden". Vrijgezel Voor Jan Spoelstra zijn dat de kaar ten. Er zijn vaak mensen die het maar wonderlijk vinden dat iemand daar elke gulden die hij overspaart in steekt. Spoelstra laat degenen die dat zeggen rustig praten. „Ik ben vrijge zel en stel niet veel eisen aan het leven. Als het in mijn kamertje maar warm is en ik te eten en te drinken heb ben lk dik tevreden. Luxe hoeft voor mij niet. Als Je. Je huls vol zet met mooie spullen maak Je het jezelf maar moeilijk om er afstand van te doen en dat moet toch vroeg of laat. Meenemen kun je het niet. En zullen die mensen in hun prachtige huizen tussen hun mooie meubels gelukki ger zijn dan ik? Daar geloof ik niks van. Ieder mens moet met zijn geld doen wat hij wil, maar Je moet er eens rekenschap van afleggen hoe Je het hebt besteed en ik denk vaak bij mezelf die kaarten is heus nog niet zo'n slechte manier". Televisie heeft Jan Spoelstra niet. „Dat is toch allemaal moord en dood slag en narigheid. Ik heb er trouwens geen tijd voor de hele avond plaatjes te kijken. Ik heb radio en als die aanstaat kan ik tenminste werken". Werken, zo is Jan Spoelstra dat kaar- tenschrljven steeds meer gaan zien. „Het is een taak die God me heeft gegeven. Hij werkt op Zijn tijd en vaak door middel van mensen. Af en toe raag ik daar iets van zien, als ik reacties krijg wat kaarten soms uit werken. Dat mensen voelen dat ande ren aan hen denken betekent vaak veel meer dan je zo op het eerste gezicht denkt". Sneeuwruimen Er wordt gebeld. Spoelstra loopt naar de deur en komt na een paar minuten terug, „dat waren kinderen die de stoep sneeuwvrij wilden maken voor een kwartje. Nou die waren bij mij op het verkeerde adres. Niet om dat kwartje, maar omdat ze er geld voor wilden hebben. Vroeger deed je zoiets uit je zelf bij oudere mensen. Daar vroeg Je toch geen geld voor. Tegen woordig moet er voor alles worden betaald. Zo maar iets doen voor een ander vinden ze nu gek". Jan Spoelstra loopt weer naar zijn kaarten, legt een stapeltje opzij, dat vandaag nog de deur uitmoet. Op tafel ligt een kerkbode, waarin diver se namen zijn aangestreept. „Die krij gen allemaal een kaart: een mevrouw die ai een hele tijd in het ziekenhuis ligt maar ook iemand, die thuis is gekomen en mensen die pas een dochter rijk zijn geworden". Toeval lig is dit een christelijke gereformeer de kerkbode, maar hoewel ik zelf ook tot die kerk behoor, gaan er net zo goed kaarten naar doopsgezinden, hervormden en rooms-katholieken, als ik daar adressen van krijg. Het maakt me allemaal niks uit. Dacht je dat het Jezus iets kan schelen tot welke kerk mensen behoren"? Terwijl Jan Spoelstra me met zijn felle oogjes vanachter zijn brilletje doordringend aankijkt zegt hij: „Ik hoop er nog een poosje mee door te kunnen gaan. Zolang ik een pen vast kan houden en mijn hoofd goed is kunnen de mensen op me rekenen. Of dat nog tien uur, tien weken of tien jaar zal zijn dat weet je nooit, maar eigenlijk hoop ik in het harnas te mogen sterven". door Mink van Rijsdijk Snuffelt u ook zo graag in een woordenboek? Ik wel hoor en mijn mogelijkheden zijn pas weer uitge breid met het bij Elsevier verschenen: „Signalement van nieuwe woorden." Een heerlijk boek. Men weet het allemaal: een levende taal krijgt er woorden en begrippen bij en van reeds bestaande woorden wordt soms de betekenis uitgebreid of verlegd. De onlangs verschenen bundel bevat tweeduizend nieu we woorden, neologismen genaamd, van na 1955. Al bladerend in de nieuwe aanwinst, doemden ineens mijn grootouders op in mijn herinnering. Hoe zouden zij tegen onze taal van nu aankijken? Op de omslag van het boek staat: ergens is het een stuk communicatie, dacht ik." Wie kijkt er nog op van zo'n zin? Mijn grootmoeder zou dat stellig wel hebben gedaan. Het woordje ERGENS had voor haar een heel andere betekenis. EEN STUK COMMUNICATIE? Zij zou niet geweten hebben wat daar mee werd bedoeld. Veel mensen van nu, moderne VOGELS, FREAKS zogezegd COMMU NICEREN aan één stuk, zonder een STUKJE VERANTWOORDELIJKHEID. Ze TRIPPEN op de SOLOTOER en menen op die manier hun EGO OP TE BOUWEN, DACHT IK. Dit quasi beschei den toevoegsel was mijn grootmoeder ook vreemd. Mijn grootvader zou nooit VREEMD GAAN. Het KLIKTE veel te goed tussen opa en oma, hoewel ze nooit een DIALOOG AANGINGEN met elkaar. Omdat mijn grootvader absoluut geen TREND SETTER was, had hij nooit van een SEXSHOP gehoord. Zijn humor was erg INDRINGEND, maar een DUENKLETSER zou hij stellig te LIJFELIJK hebben gevonden. Hij VULDE zijn leven niet IN, hij werkte gewoon en daarbij had hij geen PRIK KLOK nodig. Hij had immers zijn JOEKEL van een horloge. Hij STOND NOOIT ERGENS ACH TER, had gewoon een mening. Kaartspelen was in die tijd TABOE, zodoende konden ze ook nog niet weten wat een GELE KAART was. Opa was erg dol op oma, maar hij WAS nooit op HAAR GEVALLEN. Samen had den ze acht kinderen. Als oma hoofdpijn had slikte ze een PIL. Van een BIJSLUITER was geen sprake. Opa was kolenhandelaar, de GASBEL was in zijn tijd nog FUTUROLOGIE. Het leven was toen nog niet zo COMPLEX, IETS HARD MAKEN? DAT WAS ER NIET BIJ. Een hobby van mijn grootou ders ze waren geen DOE-HET-ZELVERS was verhuizen. Aangezien er veel LEEGSTAND was, hoefden zij nooit iets te RITSELEN of te VERSIE REN. KRAKEN deed de trap. Mijn grootvader is lang ouderling geweest, zijn INBRENG was heel positief. In de kerk zong hij nog op hele noten. Dat was een mooie SOUND. Met zijn stem MAAKTE HIJ HET HELEMAAL. Met de kleinkinderen speelden mijn grootouders halma, een KWIS OP DE BUIS WAS NOG NIET IN. Oma bakte dan ook vaak pannekoeken, dat deed zij met bloem, INSTANT meel en een MIXER gebruikte ze niet. Een STEAK op een BISTRO BORD zou ze OVERTROKKEN gevonden hebben. PAKWEG eenmaal per jaar maakten ze met hun gezin een TRIP, voor een SANITAIRE STOP deden ze een melkhuis aan. Opa was een heel rustige man, die niet ging STAPPEN, hij was ook erg beschei den, geen BLITSKIKKER DUS. Als het regende stak oma haar paraplui op, over een ATOOMPA RAPLU kon zij helaas niet MEEDENKEN. Zij dronk graag een kopje koffie, dat het haar OPPEP TE, haar BEWUSTZIJN VERRUIMDE en een KICK gaf was in die dagen nog niet zo EIGEN TIJDS. Mijn grootmoeder was niet BLOEDMOOI, geen STUK of SEXBOM, maar wel heel LUDIEK. Ik vermoed dat ze een VETKUIF erg LIJP zou gevonden hebben. Opa bleef HEEL DICHT BIJ ZICHZELF, deed niet zijn best spontaan OVER TE KOMEN. Een HEUP BROEK gaf hem geen STATUS. Hij was trouwens toch niet het type van een BODYBUILDER. Het hele PAKKET van het bestaan van mijn grootou ders bestond niet uit STATEMENTS en KRETO LOGIEËN, wel kozen zij voor een HARMONIE MODEL. dat zeker niet WAARDEVRIJ was. Te genwoordig vindt men zulke grootouders bijna niet meer. Wel veel MAFKETELS, WEET JE WEL. Mensen die BEST HEEL VERVELEND kunnen zijn. maar zo waren mijn opa en oma niet. ZEKER WETEN. ADVERTENTIE Hoge rente! De Amro Vaste Looptijd Rekeningen. Het hoogste rendement voor uw spaargeld bij de Amro Bank. Beleg uw geld voor 2,3,4^ 5 of 6 jaar. Geen bijkomende kosten. Vaste hoge'rente voor de gehele looptijd. Uiteraard geldt: hoe langer uw geld vaststaat, hoe hoger uw gegarandeerde rente. Voor 2 jaar 8%%, voor 5 en 6 jaar: De Amro Giro Extra Rekening. Gemakkelijk sparen: u hoeft er niet voor naar de bank. Storten en opnemen doet u via uw betaal- of girorekening, ook als deze niet bij de Amro Bank loopt. Uw geld blijft direct opvraagbaar. Alleen over opgenomen bedragen betaalt u 2% opnamekosten. De extra hoge rente kunt u vrij opnemen. Die rente is nu: 11 Onder redactie van Heieen van Batenburg Vragen uitsluitend in envelop en dus niet per briefkaart sturen aan postbus 91463, 2509 EB Den Haag. Per vraag twee postzegels van 60 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buiten kant opplakken. Geheimhouding is verzekerd. i Goes, waar ik vele jaren had men de gewoonte de lan te duiden met „de wout", iaanrijding bijv. zegt men: de Tl erbij. Waar komt dit woord Wout is een verouderd as woord voor agent. Het werd "31 gebruikt. De herkomst is md. Wellicht is het later hier en «basterd tot bout. Een agent orm werd in de negentiende Ikoperen) bout genoemd. Ik zou graag willen weten wat iterstaatskerk is. ord: Waterstaatskerken zijn rooms-katholieke kerkgebou- ie in de eerste helft van de lende eeuw in Nederland ge- I werden, gewoonlijk in neo- ■tlsche trant. Het ministerie di fd'enst was ambtelijk zowel als r ieel betrokken bij de bouw van «ken. Dit ministerie wees voor van rvaardi8cn van de bouwplan- Ui '*enleurs van Waterstaat aan „ht dat departement ressorteerde nst in die tijd). Kapitelen van n Uel dragende zuilen en geschil- „-ni \armer zijn veel voorkomende DU 'ten bij deze kerkgebouwen. Hu !°°rbeelden van zo'n water- pndfl i ziln 1* noemen de Sint- L T'uskerk te Breda, de Sint-Pe- anden te Overschie, de Sint- 'inuskerk te Utrecht en de t~hil an de Doper te Roosendaal. Bo- k "toemde kerken werden tussen te' 840 gebouwd tart mol Vraag: Lang geleden heeft ln Trouw een feuilleton gestaan waarvan de titel was: De drummer der demonen. Het was een geweldig spannend ver haal en ik zou het graag nog eens lezen. Weet u wie de schrijver is en of het ook in boekvorm verschenen is? Antwoord: De drummer der demo nen verscheen van september 1952 tot half februari 1953 als feuilleton in Trouw. Het werd geschreven door mr G. Th. Verharen, een pseudoniem van de schrijver Co Verburg. Dit feuille ton is nooit in boekvorm verschenen. Vraag: Ik kocht een poosje geleden in een boekenstalletje voor één gulden een uitgave van het Nieuwe Testa ment in de nieuwe vertaling. Indische uitgave, in het oorlogsjaars 2603. Wat is dit voor een uitgave en kunt u iets vertellen over de jaartelling? Antwoord: Dit Nieuwe Testament werd uitgegeven in het voormalige Nederlands Indiè in Djokjakarta tijdens de Japanse bezetting; 2603 is de Japanse jaartelling. Een mede werkster van het Nederlands Bijbel genootschap, die zelf de Japanse be zetting meemaakte, noemde het uniek dat een dergelijke uitgave in de oorlogsjaren getolereerd werd. Vraag: Bij de sneeuval in begin no vember viel het mij op dat de plavui zen ln de tuin eerder ontdooid waren dan het gras eromheen. Hoe komt dit? Antwoord: Het is vooral in het begin van de winter dat tegels en plavuizen sneller ontdooien dan het gras erom heen. De tegels, vooral dikke tegels, houden de zonnewarmte veel langer vast dan de grassprietjes. De tempe ratuur verschilt soms maar een kwart procent, maar dit is genoeg om de tegels sneller te doen ontdooien. La ter in de winter, wanneer de kou in de tegels is getrokken, komt dit ver schijnsel veel minder voor. Vraag: Is er een middel waarmee wij de wortelluls die onze geraniums heeft aangetast, kunnen bestrijden? concentratie niet al te hoog is. Een andere mogelijkheid van bestrijden is de plant herhaald en langdurig dopen in tamelijk warm water (niet boven 45 graden Celsius). Vraag: Onlangs had ik met iemand meningsverschil over de uitspraak „Bid en werk". Volgens mij is het de vertaling van een Latijnse spreuk, de ander zei dat het „ergens" in de Bij bel staat. Is dat waar? En zo ja. waar staat het dan? Antwoord: Er wordt zowel in het Ou de als in het Nieuwe Testament erg veel over bidden en werken gespro ken. maar een tekst „bid en werk" komt in de Bijbel niet voor. Het is inderdaad de vertaling van de Latijn se spreuk Ora et Labora, die sedert de late middeleeuwen vooral bekend is geworden als spreuk van de Benedic tijnen (monniken van de orde van Sint-Benedictus, die in 528 werd ge- Antwoord: U kunt een aftreksel ma ken van pijp- of shagtabak (of een sigaret openmaken). De oplossing (met water), die een zeker percentage nicotine bevat, wordt gezeefd en over de planten gegoten. Oppassen dat de Wdo sticht en de oudste monnikenorde van de westerse kerk is). Vraag: Kan men ergens te weten ko men of een familielid een testament heeft laten maken, zo ja waar? Antwoord: Nederlandse notarissen zijn verplicht aan het Centraal testa- mentenregister in Den Haag schrifte lijk op te geven welke personen een testament bij hen hebben laten ma ken. Dit gebeurt om te bereiken dat na iemands overlijden zijn nabes taanden met zekerheid kunnen ach terhalen of de overledene een testa ment heeft gemaakt. Door het verza melen van die gegevens heeft het Centraal testamentenregister een volledig kaartsysteem van alle perso nen die bij een Nederlandse notaris een testament hebben gemaakt. De inhoud van het testament blijft uite raard geheim. Iedereen kan dus uit dit register te weten komen of een (overleden) familielid een testament heeft laten maken en zo ja wanneer en bij welke notaris. Het adres is: Centraal testamentenregister, post- bus 20301, 2500 EH Den Haag. Vraag: Hoeveel mag iemand die in loondienst werkt per jaar bijverdie nen bijvoorbeeld door klusjes op te knappen alvorens hij daarvoor in komstenbelasting moet betalen? Antwoord: Totnogtoe mocht iemand die in loondienst werkt, tot een be drag van 600 gulden per jaar bijver dienen zonder hierover inkomstenbe lasting te moeten betalen. Zeer bin nenkort wordt dit belastingvrije be drag opgetrokken tot 800 gulden per jaar. Vraag: Onlangs vond op IJsland een vulkaanuitbarsting plaats. Weet u welke vulkaan uitgebarsten is? Kunt u me iets vertellen over de aard van de uitbarsting? Is er in Nederland een tijdschrift over vulkaanuitbarstingen of boeken? Antwoord: Het was de vulkaan de Hekla die 19 augustus jl. uitbarstte. Sinds 1947 was deze vulkaan niet meer actief geweest. Het was geen spectaculaire uitbarsting, dagbladen hebben er dan ook heel weinig aan dacht aan besteed. Wel viel de elektri citeit in de hoofdstad Reykjavik ge durende een half uur uit doordat de as honderden meters omhoog ge stuwd werd en op de elektriciteits centrale terechtkwam Een tijd schrift speciaal over vulkanen is er in Nederland niet In 1977 verscheen er bij uitgeverij De Haan in Bussum een boek Vulkanen. Verder is er nog een Engelse uitgave in de handel, ge schreven door John Cribbin Vraag: Bij welke temperatuur moe ten aardappelen bewaard worden? Is er iets te doen tegen het uitlopen van aardappelen? Antwoord: Het beste kan men aard appelen bewaren op een donkere plaats, in een goed geventileerde ruimte. Een goede bewaartempera- tuur is vijf zeven graden Celsius. Wanneer de temperatuur te hoog is, lopen de aardappelen snel uit en wor den zacht en rimpelig. Bij een te lage temperatuur (nul tot vier graden Cel sius) kunnen ze op den duur een zoeti ge smaak krijgen. De aardappelen moeten in het donker liggen omdat ze op een lichte bewaarplaats groen worden. Die groene plekken bevatten KthopLU. ICjSO een giftige stof, solanine. Ze moeten dan ook worden weggesneden, even als de pitten. Wil men aardappelen langer dan enkele maanden bewaren, dan kan men het uitlopen ervan voor komen door gebruik te maken van een kiemremmingsmiddel (bij de dro gist te koop), dat op de aardappelen gestrooid moet worden. Het is erg belangrijk de aanwijzingen op de ver pakking nauwkeurig op te volgen, omdat voor deze middelen het gezeg de „baat het niet dan schaadt het niet" niet opgaat.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7