Meeslepende
Brecht-avond
Lichtzinnige oppervlakkigheid
met pseudo-geëngageerd tintje
Bacchanten wat mat
Nederlandse voorstellinge
waren wat teleurstellend
Latijns-Amerikaans
concert werd
onbedoeld onthuller
Pandbrief1980per1982/88
Spaarpandbrief 1980/85
Opkomst en ondergang
Haagse Comedie met De Revisor
Haagse Comedie speelt Euripides
Boek van
11 miljoen
Internationaal Festival Moderne Dans
WestJand Utrecht Hypotheekbank
0 WesUand Utrecht Hypotheekbank
MAANDAG 15 DECEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
DEN HAAG Erik Vos en zijn spelers van de toneelgroep De
Appel zijn met een overrompelende energie in twee vroege
stukken van Bertolt Brecht gedoken en hebben daar een vrij
fenge toneelavond van gemaakt, die je als toeschouwer heu
gen zal.
De eigen versie van Songspiel/opera
..Opkomst en ondergang van de stad
Hahagonnny" waarschijnlijk méér
dan de er aan toegevoegde ..Burger
mansbruiloft".
In Mahagonny bepaalt de nog altijd
uitdagende muziek van Kurt Weill
voor een belangrijk deel de speelstijl,
alhoewel die toch telkens opnieuw in
de praktijk waargemaakt moet wor
den. Anne-Marie Prins lukte dat in
een vorig seizoen op een verbluffende
manier met een groep gretig werken
de amateurs. Erik Vos kan met zijn
mensen uit het vak toneelspelers
zowel als musici nog een bedui
dend aantal stappen verder komen.
Opnieuw ben Je als publiek in het
Appeltheater rond de circus-piste ge
groepeerd, waar de spelers, ingeleid
door spreekstalmeester Aus Grefda-
nus met grote overtuigingskracht
hun kunsten vertonen, gestimuleerd
door een schitterend orkestje in de
nis boven het speelvlak.
Kurt Weills muziek, voor deze bezet
ting aangepast door Bob Zimmer
man, inspireert de acteurs en actrices
tot een groteske speelstijl, die Je als
onweerstaanbaar komisch onder
gaat. Je herkent er de wild-westrfigu-
ren in, zoals je die in cowboy-films en
Luckie-Luck-strips ontmoet hebt.
maar hier zijn ze de verpersoonlijking
geworden van menselijke ondeugden.
Drie grotesk uitgekookte schurken
onder aanvoering van de weduwe
Begbick (Geert de Jong, Rein Edzard,
Henk Votel), een reeks hoertjes met
mooie benen in netkousen (Annelies
Knoop. Will van Krallngen, Katrien
Vansteenkiste Astrid Wijn), en een
verbijzondering, uit hun midden. Jen
ny Smith (Catherine ten Bruggenca-
te). met een heel mooie zangstem. En
een groepje goudzoekers, dat in dat
schurken- en hoerenstadje vertier
komt zoeken (Niek Pancras, Hubert
Fermin, Robert Prager, Hugo Maer-
ten). Zij bewegen, praten, zingen
meeslepend op de muziek, die het
orkestje hen pittig voorpijpt, en het
wordt een vertoning, die Je volledig
inpakt.
Die stijl-bepalende, het spel ordenen
de stimulans van de muziek mis Je in
de wat chaotische burgermansbrui
loft, waarin dezelfde spelers met een
even grote inzet bezig zijn. Maar daar
gaat het om kleinburgerlijke, bene
pen hebbelijkheden, die doeltreffend
aan de kaak worden gesteld, maar Je
Juist daardoor een wat voze smaak in
de mond geven. Je kunt dat ook zien
als een nuttige correctie op het „culi
naire" genot, dat Mahagonny Je be
reid heeft.
Voor Mahagonny heeft Ellen de
Zwart bijzonder tekenende kostuums
ontworpen. Haar uitgewerkte kleuri
ge tekeningen daarvoor hangen wel
sprekend in de foyer-ruimtes van het
Appeltheater. Ze zijn ook te koop.
door Ralph Degens
De burgermansbruiloft: Catherine ten Bruggencate, Katrien Vansteenkiste, Will van Kralingen en
Annelies Knoop als gasten, Geert de jong als de bruid. Foto pan sok
AMSTERDAM Het boeiendste van
het concert dat de Argentijnse groep
„Encounters of contemporary music"
zaterdagmiddag in het Stedelijk Mu
seum gaf was. dat er noch schriftelijk
noch mondeling tekst en uitleg bij
gegeven werd. Jawel, er stonden
nietszeggende namen van de Latijns-
Amerikaanse uitvoerenden en com
ponisten in het programma, en titels
van de werken, maar daarbij bleef
het.
Wanneer er gezongen of gedecla-
meeerde teksten (in een voor de
meeste toehoorders onbekende taal)
aan te pas kwamen werd het hele
maal raden. Zo kon Je bijvoorbeeld
„Selva II" van de Argentijn Augusto
Rattenbach vanwege de pathetische
zangdeclamatie, de harde toonclus-
ters en de benarde geluiden van de
toonband aan een hartstochtelijk be
leden liefdesleed, aan politieke ge
vangenen, of aan iets anders treurigs
denken.
Kommer en kwel leken ook dt
naamste inhoud van „Voces" vi
cia Terzian die dirigente is vanc Jrt i
man kleine groepje (viool, cello,
net. piano en een vocaliste) wa
er drie aan het Nationale 8yn d j'3
Orkest van Buenos Aire s verbo He'
zijn. d
Aan dat „Voces" kwam een pij.j
wit gewaad (voor de vocale solu flhei<
pas. en wisselend gekleurd lk jnfu
(alweer) een band met geluidi zou
ten. en veel dramatischer gej oord
zodat het bijna een soort muziel bber
ter werd. Waarbij het overigen van
duidelijk werd of het ging 01 5oud
klacht of een klucht. j)en|
Meer zekerheid boden de kon °P
strumentale solo-stukjes, afwisi eger
voor klarinet en cello, van de in
caan Manuel de Elias. de Braz god
Radul do Valle en de Rus E Cult
Denisow. Stukjes absolute q dec
die dus naar hun aard niets voc „ben
den maar ook in ander opzicht v
te betekenen hadden. En dat Zede
teleurstellend voor degenen di
nleuwd waren naar de kwalltei rige
de Latijns-Amerikaanse avant eden
muziek waaruit dit programma ong
uitzondering van die ene Rus) a larij
gesteld heette te zijn. jeer
Wat betreft de „inhoudelijke" n
was het afgezien van de gi» z
vindingrijkheid daarvan, ook wi
onthullend programma doordat
eens kon blijken hoe vaag de ulu z
kingskracht van muziek is als J.
vooraf weet wót ze moet uitdru *P5
Overigens was dat niet de bede 01,36
van deze Argentijnen, die vana omr
nog te horen zijn in Utrechts II i*51
centrum Vredenburg. t H
door Dirkje Houtman
DEN HAAG In een zilverglimmend voordoek kan het
publiek zichzelf spiegelen en een erop afgebeelde volkswijs
heid. die duidelijk maakt dat je de spiegel niet de schuld kan
geven als je een scheve tronie hebt, waarschuwt de toeschou
wer: alles wat u in deze opvoering van Gogoljs „De Revisor" te
zien krijgt betreft uzelf, dus wees op uw hoede.
- De ziener Teiresias (Wim de Haas) en Dionysos (Eddy Brugman) in Bacchanten. Foto r>n s©*
door André Rutten
DEN HAAG De Haagse Comedie heeft voor de regie van Euripides' „Bacchanten" de
Engelse theaterman Bernard Goss uitgenodigd, die in een vorig seizoen ook in het Hot zulke
verrassende resultaten bereikte met Paul Forsters „Elisabeth I"
De spontane Impulsiviteit van die
voorstelling heeft hij bij de Griekse
tragedie niet bereikt. Het lijkt dat hij
en zijn spelers met de eigen wetma
tigheden daarvan wel een heel eind,
maar toch niet helemaal in het reine
gekomen zijn.
Het boeiendst erin zijn de twistge
sprekken tussen de twee hoofdfigu
ren. Dionysos en Pentheus. Een kers
verse nieuwe god en een nog jonge
koning. Merkwaardig genoeg niet al
leen leeftijdgenoten, maar ook bloed
verwanten: hun beider moeders wa
ren zusters, hun gemeenschappelijke
grootvader is de vorige koning van
Thebe, Kadmos, maar Pentheus
heeft een aardse vader gehad
(Echion), Dionysos is door Zeus zelf
verwekt. Maar zijn aardse familie
heeft dat nooit willen geloven. Die
zei: zijn moeder heeft van een gewoon
AMSTERDAM (ANP) On
der grote belangstelling is
bij het Londense veiling
huis Christie's de „Leicester
codex geveild, een door Leo
nardo da Vinei geschreven en
geïllustreerd boekwerk. Het,
uit 1507 daterende document
bracht elf miljoen op. De nieu
we eigenaar is een Amerikaan
se industrieel.
De „Leicester codex" is een
van de weinige werken van Da
Vinci die zich nog in particu
lier bezit bevinden. Het boek
telt 36 pagina's en beschrijft
verschillende natuurver
schijnselen, zoals de getijden
en de kringloop van de maan.
slippertje iets geweldigs willen ma
ken. En zo dacht heel Thebe er over.
Om de stad daarvoor te straffen is de
jonge god met een deel van de aan
hang, die hij zich al in Azië verworven
heeft, naar Thebe gekomen. Hij heeft
er de vTouwen, met aan het hoofd
daarvan Pentheus' moeder Agaue, in
een roes gebracht, waardoor zij de
stad uitgetrokken zijn om een para-
dijs-achtige droom te verwezenlijken.
Je zou daarbij kunnen denken aan
het „Paradise now" van het Living
Theatre uit 1968, en dus aan de hip
pies uit die jaren, aan de verbeelding
aan de macht", aan .All you need is
love", die het klimaat van die tijd
mee bepaalden.
Misschien hebben de makers van de
voorstelling daar ook wel aan ge
dacht. maar er terecht niet al te veel
mee gedaan. De „echte" Bacchanten,
die hem vergezellen in deze voor
stelling door slechts drie'vrouwen ge
speeld. Nanni Vermeer, Maria Stiege-
lis en Guusje Eybers zijn wel enigs
zins hip gekleed maar de met
waanzin gestrafte Thebaanse vrou
wen. geen echte Bacchanten dus,
krijg je niet te zien behalve aan bet
slot Agaue (evocatief gespeeld door
Anne-Marie Heyligers).
Het wezenlijke van de tragedie wordt
getekend in de twee hoofdfiguren, die
bloedverwanten zijn, en zelfs twee
kanten van het menselijk bestaan.
Pentheus (beheerst als een keurige
figuur gespeeld door Reinier Heide-
mann) staat voor bekrompen, bange
lijke behoefte aan orde en rust. de
god Dionysos, ook wel de man-vrouw
genoemd (met licht-ironisch, bemin
nelijk overwicht gespeeld door Eddy
Brugman) voor de hang naar vrijheid.
Het is het krampachtig vasthouden
aan de bestaande orde. de angst voor
verandering, die de tragedie veroor
zaakt, want Dionysos tot zijn wraak
actie prikkelt. Pentheus, die in pa
niek uitriep: laat alle mannen,
die een schild kunnen dragen.zich
hier bij mij verzamelen", laat zich
gretig verleiden als vrouw verkleed
de Thebaanse vrouwen stlekum te
gaan beloeren, waarmee hij zijn dood
tegemoet gaat.
De voorstelling is helder genoeg om
dat te laten horen, maar zij blijft wat
mat en heeft daardoor wat te weinig
overtuigingskracht
ADVERTENT*
Pandbrief, looptijd maximaal 8 jaar. Huidig
rentepercentage 11%; huidige afgifteprijs f995,-
O opgelopen rente vanaf 15 maart 1980 (effectief ren -
dement ca. 11.12%).Jaarlijkse rente-uitkering f 110,-.
Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs.
Verkrijgbaar bij de kantoren van Westland/Utrecnt Hypotheekbank,
Zaterdagavond ging deze voorstel
ling in de regie van Pierre Laroche in
première. De opgeheven vinger voor
af was. zo leek het, tegelijk een vin
gerwijzing naar de weinig originele
gedachte achter de voorsteUlng: to
neel als spiegel van het leven. Maar
op welk leven hier gedoeld werd en
wat het naast het platgeslagen come-
diewerk nog meer wilde laten zien
bleef mistig.
Gogolj schreef zijn Revisor in 1836.
Hij was zeer begaan met het lot van
de Russische burgers die onder de
terreur van de tsaar en de com/pte
willekeur van de domme landadel
moesten leven.
„Ik heb besloten al het kwaad op een
hoop te gooien en daar in een keer om
te lachen', zo citeert de Haagse Come
die de schrijver in een inleiding, die
tijd, leven en werk van Gogolj
schetst. Maar door die lachwekkende
komedieschijn schemerde indertijd
de gruwelijke Russische realiteit
waardoor het stuk met name bij reac
tionaire critici verontwaardiging
wekte.
Een soortelijke reactie is nu ondenk
baar omdat we de toenmalige werke
lijkheidswaarde van de sociale kri
tiek niet meer herkennen. Natuurlijk
geeft het stuk aanknopingspunten
actuele verbanden te leggen: de cor
rupte Zuldamerikaanse regimes of ln
eigen land de grootscheepse belas
tingfraude waar het meer welgestelde
deel van de bevolking zich schuldig
aan maakt. Maar dat zijn voor de
hand liggende associaties achteraf,
die niet bijster Interessant zijn en
weinig met de voorstelling te maken
hebben. Of het moet het expressio
nistische achterdoek met zwartrhon-
gerig holle gezichten zijn. waartegen
een popperig geveinsd snobistisch le
ven van toen reliëf krijgt. Maar dat is
slechts een uiterlijke verwijzing naar
de gevolgen van een verwerpelijke
mentaliteit, die zich niet uit het ver
beelde leven hinderlijk aan de toe
schouwer opdringt.
Dat leven speelt zich af ln een Rus
sisch dorpje waar de gemeenschap
tijdelijk ontwricht raakt als er een
reiziger neerstrijkt die de plaatselijke
ambtenaren voor de gevreesde revi
sor, een overheidslnspecteur. houden.
De burgemeester in het dorp is de
grote boosdoener, die zijn ambtena
ren als marionetten dirigeert en
plaatselijke onderdanen uitbaat.
Veelzeggend is dat deze man het pu
bliek regelmatig in vertrouwen
neemt, een truc om het tot direct
medeschuldige te maken. Maar zo'n
truc werkt niet als er geen band van
affiniteit wordt geschapen tussen
speler en toeschouwer en de uitvoe
ring de toeschouwer ook niet onge
wild op sleeptouw neemt.
Het verloop van de gebeurtenissen is
vrijwel onmiddellijk duidelijk. Dat
hoeft geen bezwaar te zijn als regis
seur en spelers die besmuikte ge
meenschap in een perfect gekunsteld
keurslijf zouden hebben gedwongen.
Gekunsteld was het wel maar ook
niet meer dan een kijkdoos vol strip
figuren waarin Jansen en Jansens
verdwaald leken en de te grote morsi
ge meubelen het moreel venral van
deze en niét onze gemeenschap al
bijvoorbaat onthulden. Geen pijnlij
ke herkenning via een perfect gecon
strueerde komedie noch een opzien
barende bewerking die dit stuk moge
lijk van een onvoorspelbare invals
hoek had kunnen voorzien, maar
lichtzinnige oppervlakkigheid met
een pseudo-geëngageerde knipoog.
Van links naar rechts Guusje Westennan, Anne Oostveen, Lies Franken, Francine Dreessen,
Nicolet en Anita Kegge in De Revisor van Gogolj, in een opvoering van de Haagse Comedie.
zijn
door Eefje van Schaik
UTRECHT Tussen het buitenlandse aanbod op het Internationale Festival Moderne I
te Utrecht zijn de algelopen week ook enkele Nederlandse dansvoorstellingen te zien geïJJ
Drie daarvan waren produkties van achtereenvolgens Anne Walsemann uit Den Haag.
Gale en Ton Lutgerlnk uit Schiedam-Rotterdam en de Amsterdamse Anneke Barger.
of bi j uw bank of commissionair in effekten.
Hoofdkantoor: Amstcrd;im, Sarphatistraat 1,020-26 31 31
De tweejaarlijkse Van Bommel-
Van Dam-Prijs voor een Jonge beel
dende kunstenaar groot 1.500 gul
den is toegekend aan de Amsterdam
se kunstenaar Jan van der Pol. De
prijs werd hem verleend op grond van
„zijn authentieke schilderkunstige
verbeelding van in hem groeiende
concepties, met sterk aansprekende
zeggingskracht en kleurstelling bij
verantwoorde compositie".
Voor de ingewijden ln de moderne
dans in Nederland ls Anne Walse
mann geen onbekende, meer door
haar lessen en experimentele studl
dan door haar optreden als uitvoeren
de danseres. Des te opmerkelijker is
haar besluit om financieel gesteund
door het Instituut voor Theateron
derzoek te Amsterdam met een klein
clubje naar nieuwe theaterdansvor
men te gaan zoeken om met andere
woorden een echte, eigen dans voor
het toneel te maken.
Daarmee doet ze afstand van haar
bemoeienissen met de agogische, the
rapeutische en andersoortige aspec
ten dan dans en beweging. Dat was
althans haar bedoeling, maar ik kan
niet zeggen dat ze hierin samen met
Mickey de Haan, Ellen Nijenhuis,
Rob Heiligers, Rutger Jan de Lange,
Tilly Huiberts in hun „Anna Club '80"
volledig geslaagd is.
Hoewel het voor Walsemann persoon
lijk een belangrijke stap in haar ont
wikkeling als danseres/choreografe
moet betekenen, had dit project be
ter binnen de vier muren van een
studio kunnen blijven. Het hinkt na
melijk op te veel gedachten.
Ten eerste worden amateurs en be
roepsdansers door elkaar gebruikt,
wat ten nadele van belde groepen
werkt. Ten tweede wordt geforceerd
naar humor gezocht, op een manier
die eerder navrant wordt dan leuk.
Ten derde wordt gehint naar seks op
een wijze die meer preutsheid laat
zien dan een normaal hiermee om
gaan. Met uitzondering van een pan
tomimisch verkleednummer dat zich
zelf minutenlang herhaalt, bewegen
de zes dansers in felgekleurde Jog
gingpakken of pyjamabroeken van
badstof en hoewel de komblnatle
hiervan soms een kaleidoscoplsch ef
fect geeft, wordt over het algemeen zo
armetierig en spanningsloos bewogen
in evenwichts oefeningen (zonder
balk) over de diagonaal dat het ge
heel als onvermijdelijk veel te lang en
te ingewikkeld overkomt.
Geheel in tegenstelling hiermee ls de
.dance performance: The tragic tale
of the dog who killed himself van
Amy Gale en Ton Lutgerlnk naar het
gelijknamige boek van Richard W.
Jennings. Een korte (drie kwartier)
durende maar kernachtige voorstel
ling. die lang bijblijft door de simpele
ontroering van het trieste verhaaltje
zelf en de eenvoudige en oprechte
manier waarop Gale en Lutgerlnk dit
proberen uit te beelden.
De aankondiging dat het stuk in het
Engels gedanst zou worden, was on
bewust een zeer rake opening. Pri
mair in dit stuk is inderdaad het
Engelse verhaal, dat Gale met een
zeer goede timing en een heldere
stem voordraagt en dat door Lutge
rlnk en haar samen wordt geïllu
streerd.
Hiervoor gebruiken zij veel rekwisie
ten en een stapel tekenvellen waarop
zij met verschillende kleuren viltstif
ten aangeven hoe de hond Cromwell
zich moet voelen. Ook als passen de
driftiger Gale en de meer bescheiden
Lutgerink zeer goed bij elkaar als
toneel-danspaar, toch blijft het ge
voel overheersen dat zij beiden niet
op kunnen tegen het verhaal zelf.
De combinatie van beweging en tekst
zou immers meer moeten zijn dan
alleen de som van belde delen en dat
op.
ssei
was niet altijd het geval. Het Éi a
verhaal van het hondje dat als p
tiescherm in een Amerikaans
wordt misbruikt en tenslott»
moord pleegt door in de beek tei
gen, is door Jennings al ontroe n
en duidelijk genoeg geschrt
manier waarop de toelichting
Gale werd uitgesproken 01
meer dan de wijze waarop dit g
wordt door hen beiden. Over de
moderne dansmanifestatie, die
Anneke Barger kunnen we kor
Barger blijkt een in gestichtd
gestoken exhibitioniste te zijn
een uur voor de echte voorsl
tussen de toeschouwers door I
felt en met allerlei touwen
lappen pop heel ingewikkeld ci
velend doet. Een opdringerige (for
waarmee mensen niet lastig n*
worden gevallen He
- iee
AMSTERDAM (ANP) - De
Roëllprijs 1980, groot 15 000 g*n(
is toegekend aan de kunstenaar m<
ley Brouwn. De prijs, in 1963 d«
Prins Bemhard Fonds inge
wordt zo mogelijk één keer per ns
jaar toegekend aan een kunsM et
als erkenning voor diens bijdragl ok
de Nederlandse cultuur op het gr
van de beeldende kunst, toegel
kunsten of de architectuur.
ADVERTENTIE
UO/ Spaarpandbrief, groeit in 5 jaar n;tir f 1.700,-.
/O Huidig rentepercentage 11%; huidigeidwftcprijs f995,-
opgelopen rente vanaf 3 m;tirt 1980 (cOectid retxkr-
I ment cl 11.10%). Aan toondcc
Tussentijds verhandelbaar op de effektenheurs. Verkrijghnr bij de kan»
toren van Wcstland/Uöetht Hypotheekbank, of bij uw hink of com
missionair in effekten.
Hoofdkantoor: Amsterdam, Sarphatistraat l, 020-26 3131
