Gevarieerd spel met
dingetjes en dingen
«*)@(*>n Meelezen in intieme correspondentie
Éjjgf
Symfonisch gedicht
weinig boeiend
Iets lekkers op tafel zetten?
I/Ie
eskroketten! Albert van Zoonen
Art Nouveau in België
Tijdelijke baan voor
werkloze jongeren Zonnige zuiden
in de verzekering
Museumbezoek
zit in de lift
Popdagen
Franz Kafka's brieven aan zijn zuster Ottla
Erasmusprij
voor Prouve
Romain Gar|
overleden
Nieuwe boeker
DONDERDAG 4 DECEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM Een nieuwe voorstelling in Mickery bestaat uit drie delen: een nieuwe
eenmansproduktie van de Amerikaan Shuart Sherman, een kleine produktie die hij samen
met twee spelers van het Engelse Theatre of mistakes gemaakt heeft, en een produktie van
drie andere leden van die groep. Het is tot en met zaterdag in Mickery te zien, de volgende
week in Rotterdam, Eindhoven, Groningen, Arnhem en Alkmaar.
Stuart Sherman, al een paar keer
eerder in Mickery geweest, is de man
die met hele kleine voorwerpjes op
een tafeltje kleine vreemde tafereel
tjes opbouwt en snel weer afbreekt.
Die voorwerpjes zitten, los of in plas
tic zakjes, schijnbaar ongeordend in
een koffertje, dat hij openklapt en op
een piepklein klapstoeltje zet, naast
een tweede tafeltje met een bandre-
cordertje, waarmee hij geluidjes aan
zijn tafereeltjes kan toevoegen. Hij
raadpleegt er voortdurend een spiek
briefje bij, is doorlopend zeer druk in
de weer, met een gezicht dat niets
uitdrukt.
Vóórdat hij zelf optreedt vertoont hij
een reeks korte filmpjes met een on
gewone combinaties van beelden.
Hijzelf bijvoorbeeld wuivend op het
grote schip de Statendam, vervolgens
hijzelf in een roetbooitje met voor StillQVGn
hem in een kommetje water een wui
vende hand. die hij voorzichtig te
water laat.
Enkele details uit de filmpjes komen
in zijn live-optreden terug, in beide
gevallen gaat het om de volkomen
onverwachte combinaties van dingen
en dingetjes, die de eigen verbeelding
telkens even prikkelen, soms niets
daarin oproepen, soms merkwaardig
verrassen. Het is het twaalfde tafel
spelletje, dat hij gemaakt heeft Het
heet Language, taal dus, de taal van
de dingetjes
Het tweede, heel korte deel, is geba
seerd op drie kortje gedichten, waar
van de tekst wordt rondgedeeld, zon
der dat de relatie met het vertoonde
door twee spelers van de Engelse
groep en Sherman duidelijk wordt
Het heet dan ook. behalve 3=1, in de
ondertitel A careful misreading
zorgvuldig verkeerd lezen.
Het derde deel, gedaan door drie spe
lers van net Theatre of mistakes, heet
A homage to Morandi, en is geïnspi
reerd door het werk van de Italiaanse
schilder Qiorgio Morandi (1890-1964),
bekend door stillevens en landschap
pen. Het stilleven bestaat hier uit een
vertrek met een witte achterwand en
twee zijwandjes van naturel linnen,
daarin drie witte stoelen, drie gelijke
koffers, twee bruinhouten kasten, in
een bepaalde rangschikking. Daarin
begeven zich drie mannen, die om
beurten doorlopend iets aan die op
stelling veranderen. De een ver
plaatst telkens weer de kasten, de
ander de stoelen, de derde de koffers.
Het is spelen met de compositie van
een veranderend beeld. Waarbij de
mannen gaandeweg de voorwerpen
worden. Daarbij summiere opmerkin
gen makend. „Er kan altijd wel iets
verbeterd worden". „Dit is de laatste
keer dat ik hiermee sleep". Een speels
beeldend gebeuren met kleine humo
ristische effecten.
Fragment uit het middendeel van het drieluik, 3 1, op ideeën van Stuart Sherman
Foto Bob van Dantiig.
door Jac. Kort
AMSTERDAM Het Amsterdams Philharmonlsch Orkest
deed dinsdagavond onder leiding van Hans Vonk twee werken
uit de laat-romantische periode horen: van Arnold Schönberg
het Symfonische gedicht naar Pelléas en Melissande van
Maurice Maeterlinck uit 1903 en het Concert nr. 2 in Bes groot
voor piano en orkest uit 1881 van Johannes Brahms.
De toenmaals 28-jarige Schönberg
stond toen hij zijn Pelléas schreef nog
met beide benen op de paden van zijn
voorgangers en tijdgenoten zoals
Wagner. Strauss en Mahler. Voor een
uitermate groot orkest met viervou
dig hout, vier trompetten,acht
hoorns, zes trombones en evenveel
slagwerkers scheef hij een hyper-
zwaar stuk, dat echter onvoldoende
contrasten heeft om de luisteraar ge
durende zo n veertig minuten te boel
en. Voor wat men een symfonisch
gedicht pleeg te noemen heeft het een
minimum aan uitbeelding of verhaal.
Het rolt onverstoorbaar voort van de
ene ontlading naar de ander. Niette
genstaande het feit, dat dirigent en
orkest er alles van maakten wat mo
gelijk was, bleek de reactie van het
publiek nogal matig.
UTRECHT (ANP) De commerciële
verzekeringsbedrijven in ons land
zijn bereid 350 werkloze jongeren vier
maanden lang tegen een vol salaris in
dienst te nemen. In die periode krij
gen ze een branchegerichte opleiding.
Daarna krijgen ze niet automatisch
een baan, maar zullen bij sollicitatie
wel de voorkeur genieten. Dit deelde
een woordvoerder van de diensten
bonden FNV gisteren mee na afslui
ting van een CAO voor de 35.000
werknemers in de commerciële verze
keringsbranche.
De CAO, die tot 31 december 1981
duurt, houdt een verhoging van de
minimum vakantietoeslag tot 1925
gulden in. alsmede een uitbreiding
van het totaal aantal vakantiedagen
met twee. De prijscompensatie wordt
uitgekeerd met inhouding van de
twee procent loonmaatregel en er
komt ook een toeslag van 26 gulden
in de lonen.
ADVERTENTIE
Brahms, die zijn tweede planoconcert
na een reis door Italië schrleef, heeft
in dit werk inderdaad iets van het
zonnige zuiden neergelegd. Al is het
werk ook in de symfonische vorm
geschreven, waarin het solo-instru
ment dikwijls een dienende taak
heeft, toch geeft dit voor Brahms'
doen luchtige concert de piano veel
kansen om zich te laten horen.
De Zwitserse pianist Rudolf Buch-
binder, een jong artiest met een fer
me aanslag en een briljante techniek,
gaf van zijn partij een uitstekende
vertolking met veel aandacht voor de
nuancering. Het mooist vond ik zijn
ingehouden voordracht van het An
dante waarin John Boyce, de solo
cellist van het orkest, een fraaie solo
liet horen. In dit deel en in de licht
voetige Finale voldeed ook het orkest
in hoge mate. In de eerste twee delen
was de begeleiding wat al te robuust
Op 19 december begint in het Paleis voor Schone Kunsten in
Brussel onder de titel Art Nouveau 1900 een expositie die voor
het eerst een breed overzicht zal geven van de Art Nouveau in
Belgis.
De Art Nouveau (ook Jugendstil of
sla-ollestljl genoemd naar haar Duit
se, dan wel Nederlandse epigonen)
vindt haar oorsprong in Frankrijk. Ze
manifesteerde zich rond de eeuwwen
de en wordt daarom ook wel de stijl
van het fin-de-slècle genoemd. Hon
derden voorwerpen, waar onder schil
derijen en affiches, maar ook meu
bels, beelden, behangselonterpen en
juwelen zullen een beeld geven van
de zovaak decadente sfeer waarin de
mens aan het eind van de vorige eeuw
leefde. De foto toont de mysterieuze
sfinx van Charles van der Stappen uit
1897, afkomstig uit de Koninklijke
musea voor kunst en geschiedenis in
Brussel.
Van onze kunstredactie
DEN HAAG De Nederlandse mu
sea hebben vorig Jaar 13,5 miljoen
bezoekers getrokken. Het aandeel
van de rijksmusea hierin was bijna
3,6 miljoen. Deze cijfers vertonen in
de periode 1976-1979 aanvankelijk
lichte dalingen en in het laatste jaar
een lichte stijging. Daar is geen direc
te reden voor te geven, al wordt wel
gedacht aan het feit dat grote ten
toonstellingen van invloed zijn op
plotselinge veranderingen in de be
zoekersaantallen. Dat staat te lezen
in een stuk van CRM, waarin de mi
nister vragen beantwoord over haar
begroting van volgend jaar.
De grootste trekpleister bij de rijks
musea is het Rijksmuseum in Am
sterdam dat vorig jaar ruim een mil
joen bezoekers trok. Het Openlucht
museum in Arnhem is met 535.000
bezoekers een goede tweede, het Van
Goghmuseum in Amsterdam komt
met iets minder bezoekers (502.000)
op de derde plaats.
Belangrijke tentoonstellingen zorgen
voor grote opleving in de toeloop. Zo
kwamen in 1978 nog geen 80.000 men
sen kijken in het Rijksmuseum van
Oudheden in Leiden. Het Jaar daarop
was daar de herinrichting met een
Egyptische tempel uit Taffeh tot
stand gekomen; met als resultaat da-
het bezoekersaantal tot 104.000 steeg.
Voor het komend jaar krijgen de mu
sea aanmerkelijk minder geld voor de
aankoop van kunst dan in 1979. De
minister zegt evenwel dat het gaat
om normbedragen waar de werkelij
ke aankopen soms aanzienlijk boven
uitgaan omdat de musea buitenkans
jes niet graag laten lopen. In 1979
besteedde het Rijksmuseum in Am
sterdam ruim 2,3 miljoen, in 1981 zal
dat slechts 750 000 gulden kunnen
zijn. Het Mauritshuis in Den Haag
had vorig jaar nog drie ton, volgend
jaar wordt dat de helft.
Film muziek
De laatste maanden overspoelt een
groot aantal muziekfilms de biosco
pen. Nietszeggende produkten met
Olivia Newton John (Xanadu) of The
Village People (Can't stop the musici
dan wel een vermenging van sensatie
en puike muziek van Ray Charles en
Aretha Franklin (The Blues Bro
thers). Er bestaan echter ook films als
registraties van popconcerten en -
festivals. De filmzaal van de Amster
damse Melkweg biedt daar een over
zicht van in de komende dagen. Van
avond is het thema „New wave rock"
(The Ramones, Tom Petty), Morgen
avond ..Those who died too young"
(The Doors met Jim Morrison. Jlmi
Hendrtx. Monterey Pop met Otis
Redding. Hendrlx, Brian Jones. Janis
Joplin. etc). De zaterdagavond staat
in het teken van Nieuwe Muziekfilms
(The Jam, Ultra vox) en als afsluiting
op zondag „klassiekers der popmu
ziek" (The laat waltz. Pink Floyd at
Pompei).
UB 49
UB 40 ia een gemengde Engelse 8
mans formatie die met een melange
van reggae, dub en ska de verrassing
van Rotterdam New Pop was. Hun
plaat 81gnlng off was dat eveneens.
Vanavond staan ze in Paradiso in
Amsterdam.
This Heat
Het Londense trio This Heat is een
goed exemplaar uit de „onafhankelij
ke hoek". Hun debuutelpee op Piano-
records was veelbelovend en hopelijk
geldt dat ook voor hun concert in de
Melkweg vanavond.
The Nlts
The Nlts hebben dit Jaar twee bijzon
der goede platen uitgebracht (Tent
en New flat) waarop een eigentijdse
visie in redelijk originele bepakking
is te horen. Zij sluiten hun toernee af
in het Paard van Troje te Den Haag
(zaterdag) en Paradiso te Amsterdam
(volgende week woensdag).
Voor stoute jongens
Imp. Geskus b.v. - Putten.
Speciaal vandaag
door Hans Ester
In zijn boek „Die entschwundenen Zeiten" (1897) schrijft
Theodor Herzl, de grondlegger van het zionisme, over „De
Joden van Praag tussen de naties": „Wat hadden ze eigenlijk
misdaan, die kleine Joden van Praag, die brave kooplieden en
middenstanders, die vreedzaamste onder alle vredelievende
burgers? Waardoor hadden ze plundering, brand en mishan
deling verdiend? In Praag verweet men hun, dat ze geen
Tsjechen waren en ln Saaz en Eger, dat ze geen Duitsers
waren. Arme joden, waaraan moesten ze zich vasthouden?"
De middenschool staat
weer ter discussie. Voor- en
tegenstanders proberen elkaar
te vinden in een compromis
dat de voorstanders nogal aan
het hart zal gaan. De midden
school is een vierjarige vervol
gopleiding na de basisschool,
waardoor de eerste beroeps
keuze nog even uitgesteld
wordt. -
Ned. 1/22.10
Buitenlanders baren vroed
vrouwen zorgen. Een vrolijke
titel voor aandacht, voor het
probleem van buitenlandse
vrouwen, die in Nederland en
met Nederlandse vroedvrou
wen in de buurt, moeten beval
len. AVRO-Dite snijdt dit pro
bleem onder meer aan.
Hilv. 2/09.25
Vier cursiefjes van God
fried Bomans over de Sinter
klaasviering, worden na ne
gentien jaar nog eens her
haald. „Uniek" materiaal,
want het valt in geen bloemle
zing terug te vinden. Rozen
geur en prikkeldraad met een
herhaling uit 1961.
Hilv. 1/16.30
In dit Praag werd Franz Kafka op 3
juli 1883 geboren. Hij groeide op te
midden van alle tegenstrijdigheden,
die typerend waren voor het leven
van de Duitstalige Joodse minder
heid ln Praag: als lid van een joodse
minderheid binnen een Duitsspre
kende bevolking van niet meer dan
zeven procent van het totale aantal
inwoners. Maar daarnaast: hij maak
te deel uit van een groep, die vanuit
een zorgvuldig bewaarde erfenis een
enorme culturele activiteit ontplooi
de. Ik denk aan namen als Max Brod,
Franz Werfel, Gustav Meyrink, Egon
Erwin Kisch. Ook de romans en ver
halen van Franz Kafka zijn ondenk
baar zonder de mensen, de straten,
het leven van de stad Praag.
Dit Joodse Praag, deze „onsterfelijke
stad" (Martin Buber), dit „unicum
onder de steden" (Hermann Bahr)
bestaat niet meer. De nazi's hebben
het uitgewist. Dat bewustzijn vervult
Je met een diepe treurigheid, wanneer
je de lofprijzingen van zeventig jaar
geleden leest. Alleen monumenten
(vaak ln de steigers) vertegenwoordi
gen nog het verleden.
Dit gevoel van treurigheid over een
onherroepelijk verlies overviel mij
nog directer bij het lezen van de on
langs in vertaling verschenen brieven
van Franz Kafka aan zijn lievelings
zuster Ottla en aan ander familiele
den. (Van de 120 brieven zijn er 101
aan Ottla persoonlijk gericht).
Franz Kafka's slechte relatie met zijn
vader is bijna spreekwoordelijk ge
worden. Kafka deed zijn best, door
zijn energieke vader erkend te wor
den, maar zijn pogingen leverden bit
ter weinig op In het gezin Kafka was
alleen Franz' jongste zuster Ottla ge
boren 1892) voor hem een vertrou
wenspersoon. Uit de brieven van
Franz aan Ottla spreekt oprechte lief
de voor zijn zuster. Tegenover Ottla
kon Kafka zich uitspreken, ook over
de verhouding tot hun ouders. Ottla
zat min of meer in hetzelfde schuitje
als haar broer, omdat ze zich aan het
werk in de galanteriewinkel van haar
vader onttrokken had en haar eigen,
onafhankelijke weg was gegaan.
Fragmentarisch
De hier gebundelde brieven en brief
kaarten dateren van 1909 tot het Jaar
1924, waarin Kafka aan tuberculose
stierf. Het betreft hier geen corres
pondentie van twee mensen, die lang
durig en uitsluitend op de brief waren
aangewezen om het contact in stand
te houden. De brieven van Franz aan
Ottla Kafka proberen de fasen ln hun
Jeugdportret van Franz Kafka
leven te overbruggen, waarin ze door
vakantie van de één of werkzaamhe
den elders van de ander niet in de
gelegenheid waren mondeling con
tact te hebben. Daarom Is deze cor
respondentie fragmentarisch. Zodra
Franz en Ottla elkaar na een onder
breking terugzagen, was er van
schrijven uiteraard geen sprake
meer. Het fragmentarisch karakter
wordt nog versterkt door het feit, dat
er van Ottla geen brieven bewaard
zijn gebleven. Die brieven moeten als.
vernietigd worden beschouwd.
Om de samenhang tussen de perlo
den, waarin de brief het contact be
waarde, en tussen de brieven onder
ling te scheppen, schreven Hartmut
Binder en Klaus Wagenbach een be
wonderenswaardig gedetailleerd
commentaar bij deze brlefuitgave.
Dat maakt het in de meeste gevallen
mogelijk, de ontwikkeling van deze
voor belde Kafka's zo belangrijke
menselijke relatie te volgen
Wie ln deze brieven informatie zoekt
over de ontstaansgeschiedenis van
Kafka's romans en verhalen wordt
teleurgesteld (Wel bevat een brief
aan de ouders een belangrijke zelf
rechtvaardiging. Ook bevat het com
mentaar interessante aanwijzingen).
Ongetwijfeld is het literaire werk on
derwerp van gesprek geweest tussen
Franz en Ottla. Maar dan eerder in de
badkamer van het ouderlijk huls, hun
plaats van samenkomst voor gehei
me besprekingen.
Deze brieven hebben daarentegen
meer betrekking op relaties met an
deren, ontmoetingen tijdens vakan
ties en op Franz Kafka's ziekte. Ottla
kreeg als vertrouwenspersoon steeds
weer de taak toebedeeld, de directie
van de verzekeringsbank, waar Kaf
ka wérkte, om verlenging van zijn
ziekteverlof te verzoeken. Zij liet haar
Tsjechische verloofde (en latere
echtgenoot) de verzoekschriften van
Franz in het Tsjechisch vertalen en
bracht ze dan naar de directie. (Vaak
bracht Kafka opzettelijk fouten aan
om het mooie Tsjechisch van zijn
zwager authentieker te laten lijken).
Vegetarisme
In de loop der Jaren tastte de tubercu
lose Franz Kafka's leven steeds ster
ker aan. Hij reist van het ene sanato
rium naar het andere. De bespiegelin
gen in zijn brieven hebben veelal be
trekking op zijn gezondheid, zonder
ln zelfmedelijden te vervallen. Als
een rode draad lopen de uitspraken
over zijn vegetarisme door deze brie
ven. Kafka walgde van het eten van
vlees. Soms moest hij wel vlees eten,
omdat ander voedsel ontbrak:
Hc
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM De Erasmusp
1981 voor industriële vormgeving
worden toegekend aan de Fransn
Jean Prouve. Hij wordt bekroond
dat hij „zijn hele leven ln dienst h
gesteld voor het behoud van het n vai
selljke aspect van de ontworpen i wa
daagse leefomgeving in het san ij a
gaan van architectuur en industj
Jean Prouve. die 79 Jaar oud Is. bef ia1
als smid. Vanaf 1925 werden in
werkplaatsen, eerst in Nancy, lata
Maxeville, revolutionaire Ucht|
taalconstructies uitgevoerd, die
wel in de meubelproduktie als iii
bouw werden toegepast. In saralja
werking met de architect Le Coi
sier ontwikkelde Prouve detailc
structles voor de bouw en verschil ;a
de prototypen voor seriewoningei
Prins Bernhard, regent van de stl
ting Praemium Erasmianum die
prijs toekent, zal deze ln oktober 1
gend Jaar aan Prouve overhandig op
Daarvoor ls een bedrag van hondi
duizend gulden beschikbaar. De b
daarvan is bestemd voor een
ciaal-) cultureel doel dat in ovi
met de winnaar wordt vastgestell
bc
PARIJS (AFP) - In de Franse ho*4in;
stad is op de leeftijd van 66 jaan
Franse schrijver Roman Gary ova aa
den. Gary zou zich van het lei
hebben beroofd. Gary, die de laat
tijd onder medische begeleid) [0
stond wegens overspannenheid. is|
trouwd geweest met de Amerikaai
actrice Jean Seberg die In septemb r
vorig Jaar dood werd aangetroffen
een auto in Parijs.
H<
Romain Gary werd als Romain I
vee geboren ln 1914 ln Wilna aan*
Oostzee (nu deel van de Sovjet-Uf
HIJ publiceerde tientallen boeken
op brede schaal werden vertaald
kendheid kreeg hij onder meer dt {js
Les Cacines du ciel. La Promesse
l'aube, Johnnie Coeur, L'educaö
Européenne. The Ski Bum, CW
blanc en Les Oiseaux vont mourir
Péron.
Gary was ln verband met zijn t
diensten in de Tweede Wereldooil
onderscheiden met het oorlogski
en was commandeur in het Legi<
van Eer.
va
pa
va
«ci
Duitsland, wijnland door Hel
Hochrein. Uitg. Keesing Boeken,
sterdam. 246 pag. groot formaat,
111., 48 pag met kleurenfoto's
gulden.
Handboek voor de keukenmachl
(tips en recepten) van C. Thijai
uitg. Boekpromotions, Laren. 1
blz16,90.
Uitgeverij Oberon te Haarlem stui
de de volgende boeken: Groot Tl
winterboek, 158 pagina's met stri^ va
verhalen. Rwis. winterknutsel
Donald Dock, het levensverhaal
een wereldberoemde eend. sameni
steld door M. Blitz, vertaling en
werking K. de Bree. En een aan!
stripboeken (Oeen prijsopgave).
Dt
tei
Nadja, van A. Breton (2e druk, I
blz. - 25 gulden) en De loopgrai L.
van Fifth Avenue, de oorlogsjaren
New York is van M. Oijsen (en
schreven tussen 1949 en 1980 (102
19,50) zijn uitgaven van Meul
hoff, Amsterdam
zodat lk na slechte nachten met open
mond 's morgens vroeg het misbruik
te en gestrafte lichaam als een vreem
de vuiligheid ln mijn bed voel."
Ook enkele andere onderwerpen ke
ren ln deze brieven geregeld terug. Bij
voorbeeld het thema van de ln Praag
gesproken Duitse taal. Kafka was
zich er van bewust, een „halve Duit
ser" te zijn, een tussenpositie tussen
Duits en Tsjechisch ln te nemen. De
ze uitspraken kunnen ook van belang
zijn voor de typering van Kafka's
sUjL
Een thema van een geheel andere
orde is het huwelijk van zuster Ottla
met Josef David, Tsjech en christen
Deze verbintenis leidde tot weerstan
den van de familie Kafka, met uitzon
dering van Franz. Josef David werd
bij zijn oordelen geleid door Tsje-
chisch-nationalistische. ook antise
mitische gevoelens. Hier werpt het
drama van twintig Jaar later zijn
schaduw vooruit. In de nazitijd liet
Ottla zich van haar haar man schei
den om zijn carrière niet in gevaar te
brengen. Ze kwam in Theresiënstadt
terecht en meldde zich daar vrijwillig
als begeleidster van een kindertran
sport naar Auschwitz. Ze heeft het
kamp niet overleefd. Deze brlefuitga
ve laat ons deelgenoot worden van
iets, dat niet voor onze ogen en oren
bestemd was. Alleen onze gevoelens
kunnen een rechtvaardiging van deze
Indiscretie zijn.
Franz Kafka, „Brieven aan Ottla en
andere familieleden" Vertaling van
Huib van Krimpen. Amsterdam 1980:
uitg. Querido. 236 blz. ƒ45,- (Naast
tekst en commentaar bevat het boek
een uitvoerige redactionele verant
woording. een chronologische tabel
en een register.)
*e
1
Een „ding" dat leeft, Corry van
Ven vertelt ln dit boek aan T i
Doorn de ervaringen met haar geha
dicapte kind. Uitg. Donker. Rott
dam (106 blz. - 15 gulden)
Grootvaders reisdoel, drie verhal
in deze Jeugdomnibus van O. Strai
Uitg. In de knipscheer, Haarlem. I
blz. - 19,50.
Brieven 1705 - 3271 van E de PemJov
Uitg. Van Oorschot, Amsterdam.
blz. geen prijsopgave.
Schizofrenie, door A. R. K. Mit<
Uitg. Intro. Nijkerk. 97 blz. - 14J
Een man, roman van O. Fallaci. 1
Bakker, Amsterdam. 523 blz.,
prijsopgave.
Het recht der overheden, van T. I
za. Uitg. Van Zijverden, Gouda P
de Nederlande uitgave van 1611.1
blz. - 11,50.
Kinderbescherming in de
schappij, door D. Roeiend. 239 t
29,50. Uitg. Ambo, Baarn.
Uitgeverij Elsevier stuurde de vol!
de boeken: De tien commando's,
logsroman van H. Konsalik (560 b|
32,50). Na de oorlog, roman van
H. Kirst (336 blz. - 29,50). Gert
eten sonder vlees, meer dan 600
cepten, van P. Southey (224 bit
ƒ49,50). De kracht van enthousü
me, door dr. N. V. Peale (280 bb
24,50). Van dr. M. Euwe deel 3 e#
van Praktische schaaklesaen („Op
ningsrepertoire" en „Theoretische
praktische eindspelen), per deel 1
blz - ƒ27.50, resp. 12e en 8ste dn
De toekomst van het ouder wordi
van dr. H. Ie Compte en C Northd
Parkinson (164 blz - ƒ24,90). Oi
beschavingen van de Lage Land
door R. Borman (256 blz. - 49.50)
ADVERTENTIE
