ernard ter Haar en het
orglen van den nachtegaal'
Sint Nicolaas surprises
sint. nicatas
gezondheidsboek
van de maand
Helaas..!
Ook schoenen
het grote kruidenboek
29,90
86.98
lazaten herdenken predikant-dichter-hoogleraar
De Treinen-
speciaalzaak
voor spel
en hobby
VEJA spoorweg-modelbouw
Sint Nicolaas
BAL HERENKLEDING
GESPECIALISEERD IN
SLOET
VOOR BETERE
HERENMODE
EN K0NFEKTIE
EL-MI0R SHIRTS
BUNTSMA
Deze advertentie
geld waard
is
Rumo dubbelglas B.V.
Rumo Dubbelglas b.v.
Uit de Schatkamer van
SINT NICOLAAS noemen wij:
KROO
SUPERFREES - UNIVERSEEL
INSDAG 2 DECEMBER 1980
TROUW KWARTET
H 13»
U oor Jac Lelsz
93 eel dominees zijn opmerkzamer, wat aardse dingen betreft
a m veel mensen denken. Zo eentje was in elk geval Bernard
r Haar, predikant, hoogleraar en dichter. Ter Haar heeft zich
ia i de vorige eeuw heel verdienstelijk gemaakt voor het
!i erklied. Hij liep evenwel niet met het hoofd in de wolken; op
JJ Jn wandelingen keek hij vaak naar de bomen. Men mag hem
iet enige redelijkheid een milieubeschermer van het eerste
13 iir noemen. Zelfs zijn overbuurman, een Duitse industrieel,
swoner van een kasteel te Volop, kreeg het met hem aan de
•I ok, toen deze om economische redenen, naar zijn overtui-
23 ng was, een stuk bos liet kappen.
'9
2»
to tden voor Ter Haar tot het schrijven van een fel protestgedicht. „BIJ een
^pgehouwen elk" zette hij erboven. De eerste regels lulden als volgt:
Waf peest van Wandallsme Is uit de nacht der Jaren
Herrezen en opnieuw u in de borst gevaren?
Oitrekt de bosschen door en rukt de boomen om,
Oelijk een Oenserik, aan 't hoofd van zijn barbaren
Elk beeld vergruiselde in paieis en heiligdom.
het slot van het gedicht stelt Ter Haar vast dat ,,'t gefluit der vinken öf 't
.SI ?len van den nachtegaal" het blijkbaar niet kunnen halen bij de klank van
«64 metaal als de zilveren daalders klinken.
Oi) hakt en houwt naar lust. gij scheert de heuvlen kaal.
En. ware t in uw macht ook 't vergezicht te koopen,
Niet lang zou t ons voor de oogen staan.
Oi) zoudt ook 't Cleefsch gebergte sloopen,
En d'Elterberg tot centen slaan!
Ds Bernard ter Haar overleed op 19
november 1880. 74 Jaar oud. binnen
kort dus honderd jaar geleden. Voor
zijn nazaten, zo n vijftigtal, aanlei
ding voor een kleine herdenking. Drie
van hen zullen elk een facet van hem
belichten. Plaats van samenkomst
het raadhuisje in de kleine bekoorlij
ke gemeente Rozendaal.' waar ook
zijn graf is. In de Gelderse Weten
schappelijke Bibliotheek te Arnhem
wordt verder een bescheiden exposi
tie aan hem gewijd.
Na vijf gemeenten als predikant te
hebben gediend, werd Ter Haar die
inmiddels een doctoraat honoris cau
sa had gekregen, in 1854 hoogleraar
te Utrecht. Zijn specialisme was de
kerkgeschiedenis. Mogelijk is zijn
Historiographie der Kerkgeschiede
nis (1870-1873) zijn belangrijkste we
tenschappelijke werk. Bij zijn om
gang met de kerkgeschiedenis
schonk hij ook veel aandacht aan de
hymnologie, bij een man met zoveel
affectie met het lied van de gemeente
overigens een begrijpelijke zaak.
Waar hij dat nodig vond, was er bij
Ter Haar ook sprake van engagement
bij godsdienstige, maatschappelijke
en politieke vraagstukken. Bijvoor
beeld de zogenoemde Aprilbeweging
in 1853. Een protestactie tegen het
herstel door de paus van de r.k. bis
dommen in Nederland. De houding
van Willem II was sympathiserend,
en zo kwam het zelfs tot een kabinets
crisis. Schrijver van het bezwaar
schrift aan de koning, vergezeld van
meer dan 50.000 handtekeningen, was
ds Bernard ter Haar.
Scherpe verzen schreef Ter Haar te
gen het communisme, tegen de Fran
se theoloog Ernest Renan. die de or
thodoxe leer bestreed, onder meer in
zijn Leven van Jezus, en tegen David
Strauss, man van moderne bijbelkri
tiek, die hij in zijn „Aan een apostel
des ongeloofs" voor een verleider uit
maakte. Voorts dichtte Ter Haar, die
ook redacteur van De Gids is ge
weest. maar slechts kort, want hij
voelde zich in die liberale club toch
niet thuis, maar het gebruik van die
tijd over alles en nog wat. Een dichter
■uit de school van Tollens. Soms hef
tig bewogen, een romanticus, soms
uiterst verontwaardigd, pen gedoopt
in azijn, harde taal. tóch die van een
christen.
Enkele bekende gedichten van Ter
Haar zijn De Sint Paulusrots, Abd-el-
Kader. Eliza's vlucht en natuurlijk de
vertelling Huibert en Klaartje, die
tientallen jaren als voordrachtstof
zeer in trek zijn geweest. Rhotorlek
van de bovenste plank. Maar een
magnifieke geoliede versificatie.
„'Orglen van den nachtegaal", om
met Ter Haar zelf te spreken. En
volgens een handboek over volges
zijn de strofen van de nachtegaal'
alarmerend, lokkend, luid, melodi
eus, weemoedig, aanzwellend, strak
en vloeiend.
De bundels van Bernard ter Haar
zullen, voor zover nog verkrijgbaar.
niet veel meer gelezen worden. Maar
hij wordt nog gezongen, zoals Beets
en Ten Kate nog gezongen worden.
Jammer genoeg staat van Ter Haar
nog slechts één vers in het Liedboek
voor de Kerken. Gezang 427, een ver
taling van een lied van de zeventien
de eeuwse Duitse Lutherse theoloog
Paul Gerhardt, een klassiek gewor
den lied. dat zo befaamd werd dat de
Duitse posterijen de titel ervan af
drukten op een herdenkingszegel.
Het lied gaat terug op Psalm 37 en
het ademt ook de geest van een
psalm temeer omdat Ter Haar ge
bruikt heeft gemaakt van stijlfigu
ren. die karakteristiek zijn voor de
psalmen, zoals parallelismen.
Ook anderen hebben het lied „Befiehl
du deine Wege" vertaald, maar de
versie van Ter Haar wordt tot de
beste gerekend. Zij wordt, wat de
inhoud betreft, getypeerd door ge
loofszekerheid en naar de vorm door
zangerigheid. Het lied heeft een hele
reis door de verschillende zangbun
dels gemaakt nadat hij het voor het
eerst had laten afdrukken in de mee
door hem geredigeerde Geschiedenis
der Cristelijke Kerk. De gemeente
kon er mee uit de voeten toen het in
1866 werd opgenomen in de Vervolg
bundel van de hervormde kerk. Ter
Haar heeft aan deze bundel een be
langrijke bijdrage geleverd. Als com
Bernard ter Haar
missielid én als dichter. Zijn beteke
nis voor de kerkzang is beduidend
groter dan het ene en dan ook nog
vertaalde vers van hem in het
Liedboek voor de Kerken zou doen
veronderstellen.
Op 19 november 1980 werd Bernard
ter Haar op de kleine dodenakker in
het bos bij kasteel Rosendael, weini
ge meters van de plaats, waar de
dichter-dominee P. A. de Génestet
rust, aan wiens dood op 31-jarige leef
tijd hij nog een gevoelig gedicht had
gewijd.
3151
2'8.1
4 96J
HET SCHOTSE SPECIALITEITENHUIS
'ANDREW STEWART'
100% wol
WINTERMANTELS
JUMPERS, VESTEN,
TWINSETS
evl met bijpassende rokken
Mohair en ce,timer» plaids
100% Cashmere shawls r
(made by Cromby)53,50 J
Cashmere herendassen 28,50
Ln. v. Meerderv. 87, Den Haag. Tel. 455414
Zaterdags na 13.00 uur gmloten.
Voor alle goede merken, elektrische treinen en toebe
horen gaat u toch zeker ook naar:
Regentesselaan 74A, Den haag
Telefoon 070-653322
vindt een ruime keuze in
boeken en andere geschenken bij
Boekhandel Lancel (H. Boer)
Pr. Wlllemstraat 28
Scheveningen. Tel. 070-551918.
GROTE en EXTRA GROTE, LANGE en
EXTRA LANGE MATEN
en natuurlijk alle overige
maten KOSTUUMS-
KOLBERTS- PANTALONS
-LEDERENJACKS -
AUTOCOATS-
REGENJASSEN -
OVERHEMDEN - TRUIEN
en VESTEN etc.
GELEGENHEIDSKLEDING
- SMOKINGS - BLAUWE
EN ZWARTE KOSTUUMS.
WESTDUINWEG 51
SCHEVENINGEN-TEL. 070-542276
BEREIKBAAR MET BUSLIJN 23
EN TRAMLIJN 11
DONDERDAG KOOPAVOND
rft
4V'* 0161 honderden geneeskrachtige planten en hun toepassing
J n 9 -
a BOEKHANDEL PAAGMAN
Een uitermate praktisch en grondig opgezet
boeR waarin u alles vindt over herkenning,
oogst, werking en gebruik van geneeskrachtige
kruiden
Met overzichtelijke tabellen voor snelle en
trefzekere informatie
D*n Haag:
Frad Hendrikiaan 217B, lat. 543700
Rijawljk: H. Ravssleynpioiri 42. lel 984050
Dal ft: Papsouwsalaan 238. tel. Q1S-611668
LeMeenhege: Kamperfoelie 12. 070-271202
Reuzenpaperback/208 blzJ250 illustraties
Nu ter introductie
(Normale prijs 1 37,50)
GESCHENKEN VOOR
„HAAR" EN VOOR „HEM"
Een prachtige collectie op
elk gebied.
vüjctyjh klonen b.v~
JUWELIERS SINDS 1888
HOEK PASSAGE - SPUISTRAAT - DEN
HAAG
- i
Wegens plaatsgebrek heeft
een groot gedeelte van zijn cadeau 's
bij ons opgeslagen.
Daar is vast iets bij voor groot en klein,
dat zal blijken, wanneer u zelf komt kijken:
in de mouw
lengten 3 4 5'
Goudenregenplein 12
Telefoon 63.62.87
'P<2fe*5<Vei|tieii$
- - Met schapenvachtvoering
Morfands voor dames en heren.
Cateringservice
De specialist
voor uw,
Salades,
i borrelhapjes,
Diners
hora d'oeuvre'e,
koude buffetten
enz
Tel. 070-502197
'a Pianohandc] van derDops B.V
"jCmct Siiit Nicolaas als'vaste klant sinds 1840
Lange Houtstraat 9
2511 GV 's-Gravenhage i|
Casuariestraat 2-4-6-8
Tel, 070-653926*
Is Rapid-pane isolerend glas
duur?
bewijst u het tegendeel!!!
Wij bieden u namelijk Rapid-Pane
Isolerend glas met Komokeur Kom
pleet volgens officiële voorschriften
geplaatst.
(incl. meranti glaslatten)
per m'210,
rijkssubsidie 30%63,—
incl. 8.T.W. 147,
10 jaar garantie -
Tegen Inlevering ven deze advertentie een
extra korting van 100,—. Op onze orders
boven 750,—.
Dealer Rapid-Pane
Postbus 78
Industriestraat 41
Naaldwijk
Tet. 01740-24555
Tevens kunnen wij
tegen concurrerende
prijzen hardhouten
deuren en kozijnen
leveren en plaatsen.
Kinderboeken, voor elke leeftijd een grote keus
Sprookjesboeken. Dick Bruna. Kameleon. Pinkeltje
Stnpverhalen: ongeveer 800 titels
Pocketboeken: Detectives, Zwarte Beren, Prisma's.
Witte Raven, Salamanders.
Theologische boeken. Bijbelse. Kinderbijbels. Gedich
tenbundels.
Hobbyhoeken. Paardenboeken, Dierenboeken. Plant
en tuinboeken.
Boeken met tips voor Foto en Film.
Woordenboeken en atlassen.
Encyclopedieën: Winkler Prins. Spectrum. Larousse.
Summa. Oosthoek
Laat u zich eerst geheel vrijblijvend en gratis door ons
informeren over prijzen, aantal delen, betalingsvoor
waarden.
Een goede encyclopedie
heeft u al voor 60,per maand
Grote van Dale Woordenboek der Nederlandse taal
in 2 delen192,
en nu ook In luxe band en cassette245,
Toon Hermans nu reeds 5 titels
Toon's nieuwste boek: Alles is heimwee14,90
Kijk op Den Haag met 144 illustraties22,50
Alister MacLean, Desmond Bagley, Hammond Innes
45 titels 14,50
Loosduinen in oude ansichten
deel 1 27,25 deel 2 30,50 deel 3 30,50
Time Life boeken met zelfs wel 125 titels uiteenlopen
de onderwerpen
Het Beste boek voor de weg84,
Dr. L. de Jong Het Koninkrijk der Nederlanden 9 delen
deel 10 verschijnt op 9 december a.s.
Laat tijdig aan exemplaar door ons reserveren
Vorstenhuizen in Europa24,50
Poortvliet, Van de hak op de tak 59,50
Poortvliet, Brieschend Paard, De kabouter, Te hooi en
te gras
Anton Pieck. Die goede oude tijd49,50
Olaf de Landed. De Porselemboomtrilogie49,50
en verder: Kookboeken, Romans, Platenboeken over
zeer veel onderwerpen. Grote sortering Agenda's en
kalenders Bescheurkalender, Poortvlietkalender. Bij
na alles voor uw postzgel- en muntenverzameling.
Fotoalbums, Postpapier. Posters, Parkerbalpennen
en vulpennen.
Legpuzzels van 4-5000 stukjes, gezelschaosspelen.
Bouwdozen.
Boekenbonnen vanaf 2,50 250.
Boek- en kantoorboekheni
Loosdulnse Hoofdstraat 300
Loosduinen - Tal. 070-254549
's Maandags gesloten!
Komploot mot 5 diverse frozen
Vooral Uw freeswork
In fjesehonkverpakking
Advies-verkoopprijs 132.05
AKTIEPRIJS
W. P. HARTWIJK
Nieuwe Beestenmarkt 7-11 2312 CG Leiden
