Vrolijke avond met een stekende angel Celia Cruz-Tito Puente magistraal J Verfrissende exegese van bekende akkoordenschema' Mozart en Salieri muzikaal sterk Onbekende componisten nog onbemind Militante doemdenkers!, met oprechte muziek Spaarpandbrief 1980/85 Brechts Finse Mijnheer Puntilla Uiteenlopende muziek in 'Belgische' tiendaagse Wedgwood serviezen tijdloze tafelcultuur Pandbrief 1980per1982/88 :0WesÜand Utrecht Hypotheekbank Kansen voor dans in onderwijs ONKYO £bWestland Utrecht Hypotheekbank Karl Marx in Venlo Jimmy Knepper in BIM-huis MAANDAG 1 DECEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET PH WA/ door André Rutten AMSTERDAM „We moe ten een vrolijke avond heb ben", schrijft Fritz Marquardt over zijn bedoelingen met Brechts „Mijnheer Puntilla en zijn knecht Matti", dat hij bij het Publiekstheater gere gisseerd heeft. Hij voegt er wel aan toe: „maar met een angel die zorgvuldig onder de grap schuil gaat." BIJ de première, zaterdagavond tn de Stadsschouwburg, bleek dat een goe de karakteristiek voor de voorstel ling, die tot stand gekomen is. De vrolijkheid was er ruimschoots, de verborgen angel voelbaar. Een „volksstuk" noemde Brecht dit spel. dat hij in 1940, uit Duitsland gevlucht, in Finland geschreven heeft op grond van Finse volksverhalen, die hem daar verteld werden. Puntilla is een rijke hereboer, die als hij dron ken is hartelijk en bijzonder gul is, maar nuchter een onmens. In zijn dronkenschap is zijn chauffeur Matti zijn grote vriend, aan wie hij zijn dochter Eva zou willen uithuwelij ken, verlooft hij zich met vier eenvou dige meisjes, neemt hij royaal arbei ders aan, maakt hij het ontslag van een rode knecht weer ongedaan. Als hij nuchter is moet zijn dochter hem via een huwelijk met een diplomaat in de hogere kringen binnenleiden, jaagt hij de vier bruiden smadelijk van zijn erf. stuurt hij de net aange nomen arbeiders weer weg, ontslaat de rode knecht opnieuw, scheldt Mat ti de huid vol. In het stuk. opgebouwd als een lite raire revue met in elk van de elf scenes zelfstandige gebeurtenissen.' pelturige dochter Eva van Pauline van Rhenen, die verrassend duidelijk toont dat zij kordaat optreedt tegen haar dronken vader, maar ook, zon der dronkenschap, zijn ambivalentie geërfd heeft, zowel aangetrokken door de mooie manieren en het geld van de voor haar bestemde attaché, als door de mannelijke kracht van de knecht MattL Alle relaties, die zich in de elf scènes voordoen, ook de tamelijk kortston- zie je Puntilla van dronken nuchter dige, zijn op een zeer heldere, veelzeg- worden. weer dronken, weer nuchter en uiteindelijk weer dronken. Een groot deel van de vrolijkheid wordt veroorzaakt door de tegenstellingen tussen wat hij in dronkenschap en nuchterheid doet, niet alleen in zijn manier van praten, maar vooral ook in de verschillen tussen zijn reacties op de situaties en op de personen erin. Gees Linnebank. op een grappige ma nier imposanter gemaakt dan hij van nature is, werkt die tegenstellingen uitstekend uit. maar houdt ook de eenheid van die tegendelen in stand. De angel, die daar op zichzelf al ln zit, wordt duidelijk bespeurbaar door het tegenspel dat hij krijgt. Van Wim van der Grijn als een laconieke Matti. die. eerst even geamuseerd het spel mee speelt, de luimen van de potentaat over zich heen laat komen en slim bijstuurt, maar tenslotte, na een nieuwe dronken nacht, zo verstandig is te vertrekken. Van een mooie, wis- gende manier uitgewerkt, waarbij in elke figuur de eigenaardigheden er van met veel humor zijn uitgebeeld, doeltreffend gestyleerd. De gezichten zijn tot suggesties van maskers gemaakt, aangevuld door ty perende elementen in de kleding, ont worpen door Henning Schalier. Zoals de decors, die van mooie, ruime een voud zijn, maar ook zeer gedurfde elementen bevatten. Niet alleen een paar keer de batterij en flessen en de toenemende rotzooi op de voorgrond, maar ook de echte auto met open laadbak, die nogal wild het toneel op komt rijden, een deur ramt, een telefoonpaal, en ten slotte, ter voltooiing van de Hatelma- berg. die hij in Puntilla's bibliotheek aan het bouwen is, door Matti op het grote bureau gereden wordt. Voor een zeer verblufte zaal. Een vuurwerk van clowneske acrobatiek, waarbij je met open mond naar Gees Linnebank en Wim van der Grijn zit te fcijken. Puntilla (Gees Linnebank) en Matti (Wim van der Grijn) op de Hatelmaberg, nagebouwd in de bibliotheek. Foto Kon van ncnnekom door Frlts Lagerwerf» UTRECHT Uit het raam staren en op een houtje bijten ADVERTENTIE was er de afgelopen dagen niet bij voor het Utrechtse concertpubliek. In 't Hoogt woedde het multi-media festi val Mixage, de plaatselijke Stichting Jazz trakteerde op de wonderlijke combinatie Misha Mengelberg-Gijs Hen driks en in het kader van de Belgische Tiendaagse stond een aantal onder de noemer „Zuiderburen" gerangschikte groepen in het Muziekcen trum Vredenburg. Na een paar door vermoeidheid be laagde concerten kwamen Celia Cruz en de musici van het Tito Puente orkest hier tot de zo lang verwachte climaxen. Freddy Martina heeft stel lig geschiedenis geschreven met het brengen van deze magistrale eenheid van Afro-Cubaanse polyritmiek, uit gekiend geïnstrumenteerde orkest partijen en meeslepende zang, die voor de komende zomerfestivals een ontegenzegelijke „must" is. Zelfs diep in de nacht wisten de vijftig plussers niet van ophouden, Celia Cruz onderhandelde met het publiek over de te zingen stukken, Puente vuurde zijn ritmesectie tot ongeken de hoogten aan, controleerde regel matig of zijn bassist niet achter de bladmuziek zat te dutten en ging tenslotte achter de tlmbales bijna zelf door de knieën. Normale gesprek ken werden niet meer gevoerd in de tot Hilton Paramaribo omgetoverde Vredenburg-foyer, daar de thermo meter spoedig tropische waarden aangaf. Duidelijk werd dat het tij dens dit historische optreden om veel meer dan zomaar dansmuziek ging, de verschrikkelijk swingende Son Montuno Bemba Colora en de Rum ba Caramelos staan me in ieder geval als het summum van latin jazz in het geheugen gegrift Daags na het extraverte geweld van deze namaak-Belgen was de rest van het programma enigszins koeler al Speciaal vandaag In voor een Briefkaart op de eerste Rang, fragmenten uit onder meer „One trick pony", „Smokey and the bandit", „Stardust Memories", „The fiendish plot of dr. Fu Man- chu" en „The finale count down". Ned. 1/19.55 Nieuw: de Flip Fluitketel show. André van Duin met een fluitketel op z'n hoofd en om hem heen tal van Nederlandse topattracties, zoals Luv en Ronnie Tober. Ned. 2/20.27 De KRO portretteert vier theologen/religieuze denkers. In de eerste aflevering Doro- thée Sölle. Persoonlijke ach tergrond en inspiratie van de theologische en politieke ach tergrond vande Duitse protes tantse theologe. Ned. 1/22.45 Plein Publiek gaat mee op de nieuwe golf: de ouders van druggebruikers. Aan het slot belangrijke adressen. Hilv. 2/09.30 ADVERTENTIE Pandbrief looptijd maximaal 8 jaar. Huidig ly rentepercentage 11%; huidige afgifteprijs f995,- /éfe opgelopen rente vanaf 15 maart 1980 (effectief ren- W dement ca. 11.12%).Jaarlijkse rente-uitkering f 110,-. Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kantoren van Westland/Utrecht Hypotheekbank, of bij uw bank of commissionair in effekten. Rt«rcn*rfb*TwW^wort*tm«kn Hoofdkantoor: Amsterdam, Sarphatistraat 1,020-26 31 31 revancheerde het saxofoonkwartet van André Goudbeek, Hommage aan Adolphe Sax, zich hartverwarmend voor het snipverkouden gebeuren aan het begin van de Oktober Jazz maand. De nu al met een zachte g pratende Hagenaar Luc Houtkamp heeft Leo Coomans op baritonsax ze ker adequaat vervangen. De rebellenclub van de Amsterdamse Belg Hans Duller, schuilgaand onder de duistere naam Stichting Amster dams Tenorenonderzoek, was niet volledig en zal dan ook op een later tijdstip worden gerecenseerd. In het kort gezegd bleek saxofonist Jan Cees Tans een openbaring, met een verreikende techniek en verbeel- DEN HAAG (ANP) Tussen de dans enerzijds en het wetenschappelijk on derwijs en onderzoek anderzijds zijn ins ons land wel enkele bindingen maar ze houden niet veel meer in dan een reeks incidenten. Gezien de be langstelling mag verwacht worden dat de dans in onderwijs en onder zoek meer aan bod zal komen. De ontwikkeling gaat in de richting van het onderbrengen van de dans in het hoger beroepsonderwijs. Dit is zaterdag in 8cheveningen ge bleken op de jaarvergadering van het Centraal Dansberaad, het orgaan voor overleg, advies en dienstverle ning voor de dans in al zijn facetten. Eefje van Schaik, medewerkster van onze krant en Annelies Schrijnen-van Gastel hadden voor de studiedag met betrokkenen onderzoeksvragen ge ïnventariseerd op het gebied van scheppende dans, danspedagogiek en theorie. dingskracht. De geafficheerde Dord- tenaar Johnny Grif fin had zich in middels laten vervangen door saxofo nist-componist Sam Rivers, en die bleek niet zo n geslaagd alternatief te zijn. Begeleid door één van de beste con trabassisten ter wereld, David Hol land, en de smaakvolle „newcomer" Steve Ellington (geen familie) op drums, verviel Rivers in zijn aloude multi-instrumentele fout. Na een bril jant exposé op de tenorsax, zijn be langrijkste Instrument, bespeelde de aartsvader van de New Yorkse Joft"- muslci met een wat flegmatieke op en afbouw de piano, de sopraansax en de fluit. Een weinig slimme volgor de van de controversiële meester die het niveau van de platen Fuchsia Swing Song, the Tuba trio en Para gon niet haalde. Het publiek leefde op na verwijzingen naar Afrikaanse highlife muziek, de Miles Davis com positie All Blues, stoorde zich geens zins aan een slappe scat-vokaal, maar constateerde terecht dat Rivers met stortvloeden van noten zijn span kracht zwaar overschatte. door Franz Straatman UTRECHT Op de goll van publiciteit rond het toneel stuk Amadeus van Peter Shafler, presenteerde het Utrechts Symfonie Orkest Rimski Korsakoffs eenakter opera Mozart en Salieri. Toch was het Muziekcentrum Vre denburg zaterdagavond maar net voor de helft gevuld. Jam mer, want Simski's stuk over de zogenaamde moord op Mo zart is wat betreft de muziek aangenaam, Ja zelfs sterk te noemen. Het zou oneerlijk zijn het toneelstuk van Shaffer uit 1979 te vergelijken met de dichterlijke weinig theatrale scène die Alexander Poesj kin ln 1830 ontwierp en waar Rimski rond 1895, meer uit Spielerei, een operaatje van maakte. Shaffer kon putten uit aller lei wetenschappelijk onderzoek waar uit is gebleken dat de geheimzinnige bezoeker die opdracht tot het Re quiem gaf. helemaal geen engel des doods was, net zoals allerlei andere „feiten" rond de dood van Mozart romantische verzinsels waren. Poesj- kin liet juist die opdracht voor dat Requiem een belangrijke rol spelen (en Rimski vlocht dat compositorisch heel knap in), waarop Salieri inhaak te door in Mozarts wijnglas vergif te gieten. Rimski zal vooral tot componeren zijn aangetrokken door de lyrische monoloog van Salieri waarin hij van zijn jaloezie jegens het moeiteloos genie van Mozart getuigt. Door de geweldige vocale kwaliteiten van de bas-bariton Wout Oosterkamp werd deze lange scène een boelend verhaal. Wanneer dan Mozart binnenstapt met een blinde violist ln zijn kielzog (act van concertmeester Dick Bor) die heel vals een meezingertje uit Don Giovanni speelt, lijkt het even of er zich een komedie ontwikkelt, maar Salieri Is daar ongevoelig voor Hartstochtelijk Als Mozart, vertolkt door Wouter Goedhart, vervolgens een nieuwe kla viercompositie voorspeelt. Is dat ko ren op de molen van afgunst. Vanuit een Mozartiaans thema bouwt Rims ki een pianoconcertachtige scène op die hartstochtelijk Tsjaikofskiaans is. Heel handig had regisseur Jan Bouws. werkend in de kale ruimte van de concertpiste met enkele zet stukken deze scène „bevroren" (de figuren staan dan als dood) in een witte lichtbundel. Het USO wist romantische partituur met allerlei Mozartiaanse verwijzingen tot leven te brengen. inr Voor de pauze van beide componis ten een werkstuk. Mozarts adagio ei fuga KV 546 is spitsroeden lopen voorT strijkers. De aanpak van dirigent Cormeliu Dumbraveanu was log; zijn l musici misten de verfijning om de|VM fuga helder en luchtig neer te zetten. ;yj-j Van Salieri klonk de „24 variaties op La follia di Spagnia", een heel be-ff roemd en vaak gebruikt 17de-eeuwsflVl Portugees danswijsje. Nogal schools door Salieri uitgewerkt voor grootlaoe bezet orkest. Alleen de vijf laatste toell variaties waren zo opvallend anders, n di levendig en spits, dat ik me afvroeg: en was dit van Salieri of had-ie het ge- iet pikt (nu draait de man zich om in zijn oer graf!) Die „24 variaties" is wel eenjesp dankbaar orkeststuk, want er zit veel iaa solo-werk in (o.a. een flinke harppar- >esl< tij) waar diverse USO-leden in uit-net blonken. Een iets pittiger tempo van wee de kant van dirigent Dumbraveanu jdei had veel verveling kunnen voor komen. )e cha ADVERTENTIE De aankoop van HiFi-apparatuur is een zaak van vergelijken en dan beslissen. Ontdek daarom eerst wat Onkyo verstaat onder: Quartz Lock. Accu-Btas en Super Servo. 2 Jaar garantie O BON U gelieve mij te zenden documentatfe over de ONKYO apparaten U kunt deze bon opsturen in een enveloppe zonder postzegel aan Acoustical Antwoordnr. 93 1200 VK "s-Graveland /aai ein e h Ie 0SSI al 1 Lmi net leef prer Ie l esti frer *n Ir Eer der (rei ■Uk lyri yer fE) iele door Stan Rijven AMSTERDAM Echo and the Bunnymen vormen een band uit Liverpool met een naam die aan Sjors van de ADVERTENTIE U0/ Spaarpandbrief, groeit in 5 jaar naar f 1.700,- /O Huidig rentepercentage 11%; huidige afgiftepnjs f 995,- opgelopen rente vanaf 3 maart 1980 (effectief rende- I ment ca. 11.10%). Aan toonder. Tussentijds verhandelbaar op de effektenbeurs. Verkrijgbaar bij de kan toren van Westland/Utrecht Hypotheekbank, of bij uw bank of com missionair in effekten. r™«- Hoofdkantoor: Amsterdam, Sarphatistraat 1,020-26 31 31 door Ralph Degens VENLO Karl Marx zat vrij dagavond zelf in de zaal toen zijn „Fantasia Semiseria" in Venlo door het Limburgs Symfonie Orkest werd uitge voerd. Het bleek een goed ge construeerd maar nogal stijf- jes-academisch klinkend werkje, dat hiermee zijn eer ste uitvoering in Nederland beleefde. Een publiek van on geveer tien mannen en vijf entwintig vrouwen was van deze gebeurtenis getuige. De nu 83-jarige, in München ge boren componist (die ooit leerling van Carl Orff is ge weest) was nog kwiek genoeg om het podium te halen voor dat het beleefdheidsapplaus- je was ingezakt. Een wat triest begin dus van het tweede concert van dit seizoen ln de hier al vaker genoemde en geroemde Muslca Viva Serie waarmee het Lim burgse orkest dapper bij de tijd wil blijven, maar waarmee het zijn pu bliek maar zelden van huls, buis en haard weet weg te lokken. Toch was dit programma, met onbe kende namen als Marx en Komma, best aardig om voorzichtig een beetje in de nieuwere muziek thuis te raken. Dat geldt zeker voor het Pianocon cert „Sigkale" van de nu 67-jarige Tsjech Karl Michael Komma dat met zijn virtuoos verwerkte Bartók-in- vloeden precies vertrouwd genoeg klinkt om er een bekwame vertolker veel succes mee te laten behalen. De jonge Akense pianist Georg Frledrich Schenck (geb. 1953) bleek daartoe in deze (ook al) eerste Nelderlandse uit voering ruimschoots in staat. Hij werd daarbij gerugsteund door de betrouwbare orkestrale begeleiding onder Samuel Friedman, de vaste gastdirigent van het LSO. In wiens zeer vitale opvatting de toch al erg „draufgangerisch" uitgevallen Symp honic in Es (1940) van Paul Hinde- mith als laatste werk in dit program ma vanwege de lege zaal harder aan kwam dan hij en de componist be doelden. Dat zal zaterdagavond in het Maas trichtse Staargebouw, waar het hele programma zoals gebruikelijk nog eens werd uitgevoerd, wel beter ge klonken hebben. Samuel Friedman vitaal g nac nge Xtt roe Rebellenclub doet denken. Zi «re zijn inderdaad jong en mili JJ tant, althans dat suggererei w ze met hun gevechtstenue ei eet het camouflagenet dat bovei£bi het podium is aangebracht Zaterdagavond rondden ze hun N< derlandse tuernee af in Paradiso. Ei dag later zou misschien beter zijn, als opluistering van het feest di daar werd gegeven voor het pand de Grote Wetering, niet ver vi Paradiso af. f Want het woordje echo zou heel goetfhui opgevat kunnen worden als een klank van alles wat er op het momenjljri mis is in de samenleving „Wil weten wat er mis is in deze wereldTie Z luidt het motto op de elpee Croco Iti diles. Daarop valt een aantal dreigen Ie de songs te beluisteren die alle geslof rak feerd zijn met een laagje doem et denken. dij ren In Paradiso was die lading weliswaar aanwezig, maar werd die tegelijker tijd beïnvloed door een nogal onzekel gedrag van frontman Ian McCulloghfree Zijn stem bezit een diepte die aaiuitv Jim Morrison doet denken. Daarmee lag wist McCullogh klagelijk en intens d oorlogssfeer die op het podium wen opgeroepen, heel goed gestalte te ge - ven. Flitsende lichtbundels en rooi T gordijnen moesten dat nog eens a( centueren alsof de toeschouwa meegenomen was naar het oorlogs front. De gitarist met de toepasselijk! naam Will Sergeant speelde hoge l<x economisch geplaatste akkoorden al contrast met de bassen van Les Pat tinson. Pete de Freitas vulde dit a met mooie voltreffers op drums, i dikwijls iets van een mitrailleurvi hadden. Ondanks het hele showelefJu ment bleven de Bunnymen overelr en oprecht in hun zeggingskracht „Zie je op de barricades", zongen z in Pictures on my Wall, een rien onder het hart voor de komend dagen. >Y m fini ar hu door Rud Niemans AMSTERDAM Jazztrom- bonist Jimmy Knepper werd vorige week 53 jaar oud. Hij is een schrale, bijna bedeesde man, wiens enorme speelerva- ring werd opgebouwd in een stoet van furore-makende bigbands: Barnet, Spivak, Herman. Thomhill, Kenton. Bleef hij in de jaren 40 nog vrijwel onopgemerkt, dat veranderde toen hij via bebopscene als enige blanke in bassist Charles Mingus' workshops verzeild raakte. Dwars door de buien van-de-dag van de grillige bassist en diens zowel in de diepste jazztradities wortelende als geëngageerde muziek heen, bleef hij een baken van rust Dat hield geenszins ln dat hij passief bleef toen Mingus een hete discussie over het werk kracht meende te moe ten bijzetten met een historisch ge worden vuistslag. Knepper keerde pas 15 jaar later sans rancune, doch op zijn hoede bij Mingus terug. Hij. Knepper, was niet veranderd en ook nu is hij het prototype van de anti held, de kleine man van wie Davids zo roerend zong. Slobberig gekleed, voortdurend in de weer met de schuif van zijn trombone, wat gortdroge aankondigingen in een microfoon lis pelend, stond hij een schnabbel af te werken in het BIM-huis, waar het bargedniis via een verbouwing effi ciënt van het muzikale gebeuren is afgeschermd. Knepper is voor de kenners en fijn proevers met een - beetje historisch besef een zogenoemde „musician's musicians". Nadat hij onder meer door toedoen van drummer John En gels eenmaal de weg naar ons land gevonden had, is het ook de jazzlief hebber hier snel duidelijk geworden hoe terecht deze door prominenten als Thad Jones, Gil Evans en Lee Konitz geprezen figuur zich tot de toonaangevendste figuren op de jazztrombone mag rekenen. Knepper's instrument mag dan schreeuwen om een poetsdoek, de subtiele, beheerste muziek, die hij eruit tevoorschijn roept, zet de glan zende traditie voort van groten van toen: Dickie Wells, Lawrence Brown. Embouchure, lipvibrato zijn bij Knepper technische verworvenhe den, die volledig in dienst gesteld worden om de schoonheid van een melodie te beklemtonen. Met zijn ventiel trombone spelende collega Brookmeyer heeft hij enigszins de bijna wiskundige hang gemeen, een accoordenschema minutieus te wil len ontrafelen, het gegeven thema ln fragmenten uiteen te plukken en er toch volgens de regels van het lineair improviseren dicht omheen blijven cirkelen. Maar Knepper's stijl en op vattingen zijn van hemzelf Zijn mu zikale credo wordt door hemzelf even simpel als totaal verwoord met: „Jazz, voor mij, is improviseren op een gegeven akkoordenschema. Dat is het. Ik kan de rest van m'n leven „Out of Nowhere" spelen en telkens iets nieuws peuren uit dat schema". Dat stuk prijkte dan ook als nummer twee op Knepper's repertoire, een aantal standards (Kem, Carmichael, Ellington), door horden blazers reeds lang walgend en blasé van zich af geworpen. Telkens weer verbaast Knepper dan de melomaan die ik ben door de verfrissende exegese waar aan al dat overbekende wordt onder worpen. Zo krijgen „AU the things" en „St. Louis Blues" een intro als de smaakvolle, majestueuze hall van een vorstelijk buiten. Het komt, soms opgestart door tempowisselingen zo nuancerijk uit dat moeilijke instru ment, zo gemakkeUjk, dat je je nau welijks realiseert, dat de conventio nele fllpsofie van Jimmy Kneppers Uters inspiratie vergt. De trombonist werd aanvankelij door bassist John Clayton (Amste dams PhUharmonisch, een zuMl^ plukkende en arco spelende R Brown-epigoon) en John Engels 1 gripvol begeleid, later kwam daar d 'ni gitarist Hans van Leeuwen nog bi die qua stijlravijndiepe bopinterva 'aï len. nog minder akkoorden dan Bilü r7 Bauer bij Tristano en sound uit de deze avond heersende too viel. Ten slotte: de complete profe sional Engels, die met sticks, brushfj^ en handen zijn hele kit benut, alleen al het trotseren sneeuwjacht waard.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4