Uitputtingsslag van dolgedraaide dansers Reclame per satelliet kan heel voordelig zijn Tante Ag nes slaat raak toe til H Nieuw ballet bij Nederlands Danstheater Weinig gevolgen voor de STER dkonan Jtonmualme ^WSrtmann Ik i i&wfr m* I Gazzaniga's Don Giovanni dramatisch oninteressant Popdagen Nieuwe boeken Fon Klement Michel van Overbeeke André Brasilier VRIJDAG 28 NOVEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE Nederlands Danstheater met Say Bye-Bye, een nieuwe choreografie van William Forsythe. Eefje van Schalk SCHEVENINGEN Wan neer de programmatoelich- ting bij een ballet erg uitge breid wordt, is dat meestal een veeg teken. In principe moet een ballet geèn toelich tende tekst nodig hebben: de dans en het toneelbeeld die nen voor zichzelf te spreken. Woensdagavond kwam dit angstige •vermoeden bij de première van Say Bye-Bye van William Forsythe bij het Jlederlands Dans Theater voor een afgeladen zaal van het Circustheater inderdaad-uit: dit „theaterstuk met l dans" oftewel „dit proces van de structie van een vorm", „deze infor matie over agressie en structuren in onze-samenleving die door choreo graaf Forsythe óok nog „eén mikïb- kosmos en een journalistieke dans" wordt genoemd is korter gezegd veel geschreeuw en weinig wol. William Forsythe is een vrij onbeken de choreograaf, die Jlrl Kylian nog uit zijn periode bij het Stuttgarter Ballett kent, waaraan Forsythe drie. jaar als danser en vier'jaar als choreo graaf verbonden was. Uitgaande van de gedachte dat het Nederlands Dans Theater niet té Kylian-minded moet worden heeft hij Forsythe uitgeno digd om eens iets heel onverwachts te •maken. Dat is het dan ook geworden, namelijk een kakofonie van zes in het zwart gehulde danshoeren tegenover zes agressieve heren in zwarte broe ken, witte overhemden met stropdas sen en leren zwarte handschoenen.- over wie Arlette van Boven als een zogenaamde outsider een leidersrol vervult. Het frusterende en quasi-ero- tlsche spel van aantrekken en afsto ten, het elkaar zogenaamd versieren in ordinaire houdingen, agressieve gebaren en het voortdurende schijn- opvrijen speelt zich af op een asfalt weg tegen een wit-rood-zwart gat met auto (decor van Axel Manthey) en doet sterk denken aan een Duits Ba byion in de jaren dertig in het deli rious New York van de jaren tachtig. Forsythe wil dit laten overkomen als een hysterische uitputttngsslag. waarin de' dansers doldraaien en doordraven om tenslotte stapelme sjokke te worden. Nu klinkt dit alle maal erg opwindend en spannend, maar na tien minuten had ik het eigenlijk wel gezien. Vooral omdat dit Say Bye-Bye (titel is ontleend aan een Engels synoniemenboek) geen dramatische ontwikkeling of ontkno ping laat zien. Aan het begin is men gek aan het worden en aan het einde zijn de zeven vrouwen, van wie Arlet te vah Boven en Eve Walstrum het i opvallendst dansen, en zes mannen nog steeds even ver in dit Duitse expressionisme op de leest van een Amerikaanse musical. Wel zet dit een mens aan het denken over het internationale karakter van het Nederlandse Dans Theater, dat langzaamaan verdwaald lijkt te ra ken in de diverse windstreken. Dat werd nogmaals geactiveerd door de leden van de aspirantengroep De Springplank, die het publiek via rode postkaarten onverholen lieten weten waarover zij verbolgen zijn. Zij wijzen er op dat het huidige Nederlands Dans Theater (32 dansers) voor 85% uit buitenlanders bestaat en dat de vrijkomende plaatsen volgend sei zoen waarschijnlijk opnieuw door buitenlaüders gevuld wordén. Daar bij hebben alle tweedejaars aspiran ten van De Springplank recent te horen gekregen dat ze aan bet eind van dit seizoen zullen worden ontsla gen en geen plaats in de grote groep krijgen -aangeboden Op deze manier wordt een subsidie van CRM van 4.2 miljoen nauwelijks door Nederlandse dansers gebruikt, zo meent de aspi rantengroep. ZIJ riepen de aanwezi gen dan ook op vla deze rode kaarten protest aan te tekenen bij het Minis terie van CRM. Hopelijk hebben ve len hiervoor een postzegel over. door Riet Diemer HILVERSUM In de Nederlandse reclamewereld wordt stevig gespeculeerd over de consequenties die de commerciële satelliettelevisie in de toekomst voor de reclame kan hebben. Reclame-adviseurs laten er geen twijfel over bestaan dat de satelliet voor-de adverteerders een hemel op aarde zou kunnen worden. Er zijn, volgens een van hen, media- adviseur B.G.J. Stoelinga, meer voordelen verbonden aan het adverteren per satelliet dan via de Nederlandse STER. Hij baseert zijn gegevens voor een belangrijk deel op ervaringen met de Luxemburgse commerciële zender RTL en met de Amerikaanse televisie. De ontvangstmogelijkheid per satel liet is in een aantal landen mogelijk, mits de televisiebezltters een speciale ntenne hebben. De STER kan alleen televisiebezltters binnen zendbereik' pakken", dat is in Nederland, de Speciaal vandaag Ernie Damen maakte een film over de ziekenhuisopna me van twee kinderen. Brigit te (4) en Stefan (3) zijn scheel en kunnen nog geholpen wor den. Maar de ziekenhuisopna me zelf is al een grote ingreep. Wat gaat er allemaal bij de ouders en de kinderen om? En hoe kunnen ouders, verpleeg kundigen en artsen daarbij helpen? Ned. 1/23.00 Extra: voor slechte slapers en liefhebbers. Gevecht om de wereldtitel boksen tussen de Amerikaan Mustafa Muhamad en de Nederlander Rudy Koop- mans. Volgens de prognoses kunt u weer snel terug naar bed, Koopmans schijnt kans loos. Ned. 1/05.00 Het debat in de Kamer over de abortuskwestie in Televi- ziermagazine, waarin ook een reportage over de aardbe vingsramp in Italië en een re portage van het dorp Oranje dat door sluiting van de Ave- be-fabriek in moeilijkheden dreigt te raken. Ned. 2/22.20 grensstrook, België en een stuk Duitsland. De reclame per satelliet kan personer. uit verschillende landen bereiken die verschillende talen spreken. Kan de reclameboodschap in de toekomst door middel van de chip vertaald worden, dan krijgt ze uiteraard nog meer aandacht. Maar omdat de verta ling veel kosten met zich mee zal brengen is het veel praktischer het produkt aan te prijzen zonder enige tekst. Zo experimenteert Coca Cola met alleen beeld, klank en naam. De STER bereikt Nederlanders en Vlaams sprekende Belgen, in een ver houding vier op een. Adverteerders proberen via de STER ook een ge-' deelte van het budget uit België te ontvangen. Merknaam Een voorwaarde voor adverteren per satelliettelevisie is dat het alleen gro te en voornamelijk internationale produkten betreft. Ze moeten dan dezelfde internationale merknamen hebben. Een uit Nederland afkomstig produkt als Jif heeft nu in ieder ander land waar het wordt verkocht een andere naam. Voor de STER zijn in principe alle adverteerders interes sant of ze nu groot of klein zijn. Verder gaat het bij de STER om produkten die in elk geval in Neder land verkrijgbaar zijn. Satelliet-televisie zou geen beperkin gen kennen, waar de STER te zijner tijd geen alcohol, snoep en genees middelen meer mag uitzenden. De beschikbare zendtijd via satelliet televisie kan aanzienlijk meer zijn dan die van de STER met maximaal vijftien minuten per dag voor elk van de twee zenders Nederland 1 en 2, alleen 's avonds en alleen op de werk- Nieuwe kindervoorstelling van Proloog door André Rutten UTRECHT Proloog heeft zijn nieuwe voorstelling voor kinderen van 10 tot 14 jaar „Tante Agnes slaat toe" nu zover klaar, dat volwassenen er al vast naar kunnen komen kijken. Zo'n eerste confrontatie was er woensdagavond in Utrecht in Rasa, de volgende waren/zijn ln De Berg ruimte (van Globe) in Eindhoven (27 en 28 november), de stadsschouw burg van Arnhem (1 december) en het Cleyntheater in Amsterdam (2 de cember). Op die eerste avond in Utrecht werd er al zeer smakelijk gelachen. Je zit naar drie actrices en twee acteurs te kijken, die geen kinderen meer zijn sommigen al lang niet meer maar wel kinderen spelen en ook nog een aantal volwassenen, zoals kinderen die zouden spelen om er de draak mee te steken. Zo ontstaat er een kinder lijke satire, die de volwassenen gea museerd herkennen. ADVERTENTIE van hoge kwaliteit PERMANENTE VERKOOPEXPOSITIE. Openingstijden in nov. en dec. uitge breid tot: alle dagen van 9-12 en 2-6 uur 'Vrij 19-21 u. (behalve zo., ma- ochtend en kerstd.) Za. tot 5 u. Slotlaan 128 Zeist 03404-12285 Het gaat om twee meisjes van twaalf en veertien Jaar, die. plotseling wees geworden, in het geweer komen tegen volwassenen, die hen gaan betutte len, zonder er rekening mee te hou den wat die meisjes zelf zouden wil len Wat die meisjes willen, en met de hulp van een vriendinnetje en twee vriendjes proberen waar te maken, kan ook niet zo maar. dat wordt wel duidelijk, en de volwassenen gedra gen zich onmogelijker dan met de werkelijkheid overeen zal komen, maar toch: in de overdrijvingen wordt wel een realiteit geraakt. Dat wordt allemaal met een rijke, echt kinderlijke fantasie uitgewerkt En dat is het resultaat van de nauwe samenwerking van de makers van de voorstelling met een groep kinderen uit de Eindhovense wijk (het vroegere dorp Stratum), waarin Proloog zijn thuis heeft. Uit de fantasie van die kinderen, en uit de manier waarop zij de spelers sommige dingen voorspeel den. is dankbaar en met vrucht ge put. De schrijvers van de teksten hebben goed geluisterd, de spelers nauwkeurig gekeken. Wat Je hoort en ziet is verrassend leuk én veelzeg gend. De grote vondst is de tante Agnes. die de kinderen zelf als een feilloos wapen hanteren. Dat wil allemaal niet zeggen, dat de voorstelling al helemaal gaaf is. Er mankeert in de afwerking nog van alles aan. Maar de hoofdzaken zijn raak. Wat nog niet zo goed gaat groeit wel in de contacten met het publiek, dat na elke voorstelling ook nog zijn zegje kan doen. De spelers zijn: Carla Dekker. Mar- greet Bernsen, Pia van den Berg, Ton van den Nleuwenhuizen en Eric Schuttelaar. Medewerkers achter de schermen Rik Hancké, Jan 8meets, Rein Douze..Ad de Leeuw. Jan. de Rooij en nog anderen. "v „JBW Jk t»4> De vijf spelers in „Tante Agnes slaat toe" van Proloog dagen. De zendtijd op satelliet-televi sie zal waarschijnlijk ook op zondag en overdag zijn en als de plannen van de Britse commerciéle televisie door gaan, kan al onder het ontbijt worden begonnen. Bij satelliet-televisie wordt de recla me in blokjes tussen vrijwel alle pro gramma-onderdelen gebracht, de zo genaamde natuurlijke onderbrekin gen. De programma's kunnen oók ge sponsord worden, waardoor er ach teraf eén mededeling komt: dit pro gramma werd u aangeboden door dan volgt een merknaam. De interval bij satelliet-televisie is minimaal vijftien tot dertig minuten, bij de STER een A twee weken. Wor den de commercials voor de STER vierweken voor uitzending beoor deeld, bij satelliet-televisie zal zo'n keuring vooraf waarschijnlijk hele maal niet verplicht zijn. Komen de regels en voorschriften ln ons land van de reclameraad, bij de satelliet televisie zal het Europees Parlement moeten beslissen en eventueel de In ternationale Kamer van Koophandel. De prijzen van de uitzendkosten voor satelliet-televisie zullen concurrerend zijn, de spots langer en in verhouding goedkoper. Ook is er korting bij gro tere afname. De STER kent een vast bedrag (\rijfhonderd gulden) per se conde. s Als reclame per commerciële satelliet doorgaat kan dat dus enige conse quenties voor de STER hebben. Maar de 8TER heeft nu veel meer aanvra-* gen dan men aankan. Als de STER zou kunnen ingaan op alle aanvragen dan zou ruim honderd miljoen gulden meer in de STER-pot vloeien, volgens een berekening van directeur Smeek- es van de 8TER. door Louwrens Lange voort AMSTERDAM „Maar deze opera -is helemaal niet van Mozart", consta teerde een theaterbezoeker woens dagavond in de Stadsschouwburg in Amsterdam, toen hij een programma kocht Het 8tudio-Ensemble van de Nederlandse Operastichting voerde in samenwerking met de Wiener Kammeroper een andere „Don Gio vanni op, door Giuseppe Gazzanlga ongeveer een Jaar voor Mozarts ge lijknamige werk gecomponeerd. De Wiener Kammeroper bespeelt in de zomermaanden het Slottheater van Schönbrunn in Wenen, waar dan doorgaans onbekende opera's in klei- ne, bezetting over het voetlicht gaan. In hun achtentwintig jarig bestaan voerden ze werken op van onder meer Dittersdorf, Haydn en Schubert; wer ken waarvan een opvoering vaak wel interessant is, maar waarbij je Je ook afvraagt of dit nu de opera's zijn waar iedereen op wacht. Zo is het ook met Giuseppe Gazzani ga's Don Giovanni. Je moet het stuk vooral niet vergelijken met Mozart en Da Ponte's meesterwerk, want dan valt deze opera scène na scène ln het niet. Opzet en uitgangspunt zijn to taal verschillend. Gazzanlga en zijn librettist Bertati schreven een éénac- ter met veel burleske elementen, waardoor hun opera meer naar de Don Juan van Molière neigt, zoals het opvallendst ln de scène tussen twee, door de vrijlustige Don weer verlaten, vrouwen. Bertati geeft zijn toneelfiguren ech ter nauwelijks diepgang, ze missen elke ontwikkeling. Velen komen na een eerste optreden de volgende scè-' nes niet meer terug of verdwijnen ongemerkt. Dat maakt deze opera dramatisch volstrekt oninteressant. De muzikale opbouw bestaat bijna uitsluitend uit duetten en aria's en in de scène na de dood van de comman deur laat Gazzanlga zich ook nog verleiden tot recitatieven. Gazzaniga schreef voor klein orkest strijkers, hobo's en hoorns, dat ln deze uitvoering door een ad-hoc or kest wordt gespeeld. Onder leiding van Bruce Cohen houdt men zich erg op de vlakte en wordt deze muziek beslist niet speels en afwisselend ge bracht. De regie van Nicholas Hytner heeft wel vaart, maar verzandt af en toe in erg voorspelbare grappen, waarin het kostschooltoneel ook sterk kan zijn. -» Van dé zangers, die deze Andere Don Giovanni gestalte geven kan Karl Dumphart als de knecht Pasqtiariello en Djoke Winkler Prins in naar rol van de zeurderige Donna Elvira ge noemd worden. Deze Oazzaniga is nog te zien in Den Haag (vanavond), Groningen (29). Winterswijk (1 december), Bussum (10), Tilburg (14) en Alkmaar (15), in juli en augustus komt dit spektakel ln de luisterrijke omgeving van Schönbrunn. Belgische week De Belgische week die zich de komende da gen in Muziekcentrum Vreden- burg gaat afspelen bevat ook een dosis muziek. Het puikje van de hedendaagse volksmu ziek met Wannes van der Velde en Rum (Vrijdagavond). Zon dagavond een popprogramma met Raymond van het Groepe- woud, Rick Tubbax en The Taxis en Jo Lemaire Flouze. "Uitgeverij Kok te Kampen zond de volgende boeken: Chinese gedichten van M. de Mérode, verzameld en toe gelicht door J. Werkman (134 blz - 21.-). De vogel van het woord, ge dichten van N. Benschop (52 blz - 7.90) Heilzaam egoïsme, door C. Klapwijk (120 blz - 17.50. Stilte, ik hou van je stem door D. Neetsonne (128 blz - 19.90). De natuurwonderen der aarde, is een uitgave van Readers Digest. Amster dam. 445 blz. met 354 kleurenfoto's en 170 kaarten. Prijs: ƒ64.90. Van uitgeverij Elsevier te Amster dam zijn: Smalfilmhobbyboek, van ,J. van Weeszenberg (225 blz. - 39,50), Het grote Canonboek van G. Richter (288 blz. - ƒ45,-) en het grote Nikon- boek van F Meisnitzer (288 blz. - 45,- De demon van Amsterdam roman van M. van Gestel. Uitg. Strengholt. Naarden 215 blz. - ƒ22,50. Twee romans van uitgeverij Zomer en Keuning, Ede: Storm over Fosta- land door P. Terpstra (203 blz. - 9,90) en een dubbelroman van M. van 't Sant: Er is altijd een nieuw begin (384 blz. - 27,50). Gebroken vleugels, verhaal van K. Olbran uitg. Servire, Katwijk. 92 blz. - 11.-- BIJ uitgeverij Kluwer te Deventer zijn verschenen: Huur en verhuur van woonruimte door mr H^E. M. Vrolijk (93 blz. - ƒ22,50) en Echtscheiding en fiscus van mr J. A. M. P. Keijser en mr W. Aerts (143 blz. 32,50). Uitgekomen bij Amphora te Amstel veen Recepten uit de joodse keuken van toen en nu, van B. Polak (130 blz. - ƒ21,-) en Joodsche kinderliedjes door C. Pinkhof (40 blz. - 15.-. Dit boekje verscheen eerder in 1918 bij Versluys, Amsterdam. Maritiem journaal 1980 is van uitge verij Unieboek te Bussum. 256 blz. 58,-. Van dezelfde uitgeverij is het boek van R. Poortvliet: Van de hak op de tak (Groot formaat boek. Prijs op c .ƒ59, onder redactie van Cees Stn t|<j met een bijdrage van Ger Kr i c Na ruim 25 jaar bezig te zijn geweest, met tientallen exposi ties in galeries en culturele cen tra nu een grote overzichtspre- sentatie in Museum Van Bom mel-Van Dam in Venlo: voor de graficus Fon Klement is het een enorme erkenning. Wanneer je zijn nieuwe tentoonstelling over ziet, blijkt die erkenning een lo gische afsluiting te zijn van een periode waarin Klement langs zorgvuldig uitgezette lijnen in een bijna altijd abstracte beeld taal aan zijn gevoelens uitdruk king gaf. Tevens gaf deze exposi tie hem de aanzet tot een voor hem geheel nieuw métier, name lijk dat van het schilderen dat hem plotseling andere, allang ge zochte mogelijkheden biedt. Klement als graficus begon in de Jaren '50 met figuratieve hout sneden. Hij zou echter spoedig hoogdrukken gaan maken, waar voor hij board ging aanwenden. Afgezien van een korte periode van gouaches, is hij dit mate riaal voor iedere andere grafi cus in feite afval trouw geble ven en heeft hij er elke mogelijk heid van onderzocht. Na een tijd waarin hij groei- en klemvormen (vruchten, gewassen steeds met organische verwijzingen dus) maakte en daarvoor al abstract werkte, volgt rond 1970 een ont wikkeling die veel concreter r vo rd< is werk laat zien. De vormen i ben op het oog geen symbol* associatieve waarde meer, wijzen louter naar zichzelf knoopvormen zijn h< nog psychisch te verklaren, tuigend van een periode wafa, hij een persoonlijk verlies o verwerken. De lijnvoering de graficus altijd van belang^ees tot dan toe heel schoon, krijgt vervolgens een contLeti mee. later zelfs met een r duwtje. ene In zijn huidige werk zijn mo mentale tendenzen te zien, ,n architectuur met landschaj Ujke trekjes. Maar in zijn derijen is hij ook daar al vi gestapt: de architectuur zich naar binnenruimtes plaatst, de ruimtelijk aandonft velden vouwen zich nu aant ïtc De schilderkunst blijkt voor 8 ment een verrijking te zijn: c de kleuren diffuus te houc kan hij nu ook meer diepte c gereren. ale c .00 Tot 5 januari in museum V M Bommel-Van Dam, Deken |UI' Oppensingel 8 in Venlo, rcr pend van 10-17 uur. In het w* einde van 14-17 uur, op Eei M Kerstdag en Nieuwjaarsdag i sloten. di Fon Klement: Horizon barré, boarddruk, 1980. De Haarlemmer Michel van Overbeeke is een der weinige jonge kunstenaars voor wie het Oude Testament een bron van Inspiratie is. Hij vindt er een aanleiding ln tot het uitbeelden van zijn opvattingen over het leven. Geen illustraties bij een tekst maar al te vaak legt de bijbel een figuratief dictaat op dat tot bange en zielloze voor stellingen leidt. Al eerder koos Van Overbeeke het boek Esther en nu, aan de vooravond van een tentoonstelling bij De Beeren- burght ln Eek en Wiel, nam hij het boek Job voor een serie schil derijen. Voor Van Overbeeke zijn zowel Esther als Job „oer- verhalen" die grondbeginselen over het leven zelf bevatten en ze op een hoger plan brengen. Van Overbeeke voelt de waarde daar van heel goed aan. hij geeft op indrukwekkende wijze uiting aan de „autonomie" van het ge voel dat bijvoorbeeld uit Job André Brasilier, een naam. die hier niet veel zegt. maar die wel in de Larousse staat, aan wie in Frankrijk èn Japan rijk- geïllustreerde plaatwerken zijn gewijd en op wiens laatste over zichtstentoonstelling dit jaar, in het ChAteau de Chenonceaux, meer dan 500.000 bezoekers kwamen. Zijn werk, schilderijen en aqua rellen, is nu te zien bij de Kunst handel Tjerk Wiegersma ln Deurne. En één ding wordt op deze tentoonstelling al direct heel duidelijk: Brasilier is één van die Franse kunstenaars, die temidden van de overal oplaai ende (modieus-)artistleke woe lingen zijn stoutmoedigheid niet verloren heeft. Want juist ln een n tijd, waarin de avant-garde op internatio naal niveau gebruikt wordt om vooral toch maar te benadruk ken hoe progressief er gedacht wordt, vereist het moed om voort te gaan langs een weg van traditie, van geleidelijke ontwik keling. Dat heeft niets te maken met vastgeroeste idealen. Je moet het zelf zien om er enig idee van te krijgen. Eerst is er even enige twijfel; als je je dan afvraagt .waarom, ontdek je. dat het Bra- slllers gemak van doen Is. zijn spreekt. Verweven met pers» t lljke ervaringen schept hij ({be wereld die uitgroeit tot een ikoon: de kunst ln dienst van e doel die zich onttrekt aan ta eigenlijke waarde Samen met de olieverven Poek Burman en de kleuret van Jan Montyn, toont De BÈon renburght daarmee een drie kunstenaars die ieder met t eigen stijl hun vertrekpunt een gevoelsmatige benader zoeken. Duidelijker had het te kaartje van de galerie die hi mee het expositieseizoen afsta q, niet kunnen zijn. 1 K C m; 1n Galerie De Beerenburght, Wi j i seweg 31 in Eek en Wiel (Gijn tot 22 december, geopend woensdag tot en met zatert van 10-17 uur, op sondag van 17 uur. IBI virtuositeit, charme èn de i verstaanbaarheid van zijn i Het is dichterlijk, teder en. I vaak, toch ook uiterst gewai vooral in de overgangen va? kleur of door de manier i hij soms de helft van een s rij maagdelijk blank laat. I dat valt dan eigenlijk nauwer op). Daardoor brengt Basilier je war: is het allemaal niet wi decoratief, te verfijnd, te liel te mooi? Schoonheid, 't is een angstjagend begrip den in de kunst. De werken van Brasilier hebt nog alles te doen met die ne kunsten maar dan wel op manier zoals Matisse (geen' der dat die naam valt!) het uitdrukte: „Mijn streven is gericht een kunst te schep] die voor de beschouwer, wie ook moge zijn, een kalmer! middel voor de hersenen is. rustpauze, die hem een aangi me zekerheid biedt en hem en vrede verschaft." 't Klinkt (nu al) wat ouder* maar soms kun je daar eet weldige behoefte aan hebbel Kunsthandel Tjerk Wiegen Kasteel Deurne (N.B.) Totl cember, dagelijks van 11-171

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4