ieuwe sanering bij Enka
Papierindustrie voorlopig
nog niet uit de zorgen
'EG-beleid faalt'
America-Fund
[eer STER-reclame
imp voor dagbladen
g
Voedingsbond CNV: top
Coveco niet bekwaam
ichte situatie textiel- en tapijtvezels
Beleg
Amerikaanse aandelen.
Maar bespaar u de moeite.
Zelfstandige
beter af dan
werknemer
Ambtenarenbond
wil 25.000 extra
arbeidsplaatsen
Meer duidelijkheid gewenst
Russisch gasprojecf
Banken willen
drie miljard
financieren
Econoom Landbouwhogeschool:
Esso vindt uranium in West-Duitsland
Laatste reorganisatie niet in zicht
PH' *G 28 NOVEMBER 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
PHS11-R19
ze redactie economie
ERDAM Bij Akzo, de chemische vezelsector van Akzo, Is een nieuwe saneringsronde
st. de vierde binnen tien jaar. Reden is dat op de chemische vezels opnieuw forse
i worden geleden. Voor dr. H. J. Kruisinga, lid van de raad van bestuur van Akzo,
het vanzelf dat de verliessituatie bij de vezels niet kan voortduren. Op een
ïjeenkomst zei hij dat Enka zich beraadt op maatregelen. De vakbonden zijn ingelicht
plannen die nog in het studiestadium zijn.
richting de plannen gaan. onnodig wordt verhaast. Resultaat
ga nog niet zeggen maar kan zijn dat niet de beste oplossingen
uit de bus komen.
niet ondenkbaar in de
maanden van 1981 concreter te
a zijn. Bestuurder H. Becking
11 Unie BLHP zei in een reacUe
t bij Enka erg slecht gaat en
i studie eind januari, begin fe-
klaar moet zijn. Uitgangspunt
o zeer zijn de capaciteit voor
i produkten te verminderen
l sommige produkten on-
van zaken bij het aloude rayon
(„kunstzijde") en bij de industriële
garens.
De vezelproblemen zijn het nijpendst Bedreigd
bij polyester, nylon en in het alge
meen bij garens voor textiele toepas
singen en tapijtgarens. Deze aetivi-
teiten zijn de laatste vijf jaar voort'
durend verliesgevend geweest en En
ka heeft er in de eerste negen maan
den van dit jaar 150 miljoen gulden
I door te gaan en met an- op verloren. Alle Europese vezelpro-
f stoppen.
uurder A. Sonneveld van
is trie bond CNV betreurt het
i nu al een Up van de
|bad opgelicht omdat het afwe-
i de mogelijkheden daardoor
ducenten gezamenlijk leden op tex-
Uel- en tapijtgarens 2 miljard ver
lies. Dat het totale verlies van Enka
over de periode Januari-september
beperkt bleef tot ƒ90 miljoen 1/29
miljoen winst ln dezelfde periode van
1979) kwam door de gunstige gang
..ERDAM Meer STER-reclame kan voor de bedrijfs-
fvan de dagbladen rampzalige gevolgen hebben. Als alle
ijven en instellingen de etherreclame zouden krijgen
om zij hebben gevraagd, raakt éénderde van de Neder-
ie krantenbedrijven ln de verliezen. Dat zijn er tenminste
rie meer dan thans.
Nederlandse vestigingen waar textie-
le en taijptvezels worden geprodu
ceerd zijn Emmen en Breda, al wilde
Kruisinga niet zeggen dat daar wordt
ingekrompen Maar bestuurder
Becking van de Unie BLHP wilde wel
kwijt dat vooral de produkUe van
polyester texUelvezels in Breda on
der druk staat.
Vezels ln de moeilijke sectoren wor
den evenwel ook vervaardigd bij de
Enka-vesügingen ln West-Duitsland.
Spanje en ook ln Engeland waar
Britsh EnkaJon er zeer slecht voor
staat Dit jaar is daar al tientallen
miljoenen guldens verloren er er is.
aldus Kruisinga, geen enkel uitzicht
op verbetering ln de naaste toekomst.
Toch wilde de Akzo-topman niet ant
woorden op de vraag of British Enka-
lon dicht gaat".
Import
waarschuwende woorden heeft
landse Dagbladpers (NDP).
atie van dagbladuitgevers,
it tot de Tweede Kamercom-
voor CRM. Deze wijdt op 8
mber een speciale vergadering
het mediabeleid.
in
«rd>
staat dat de 8TER in de reclame-
ct een geduchte concurrent is
de dagbladen. Onderzoek heeft
>J jewezen dat etherreclame voor on
er 55 procent ten koste gaat van
lagbladen ..Van elke STER-gul-
is 55 cent krantengeld", aldus de
ker- in omroep kringen en in de poli-
t telkens ..ongenuanceerd" op uit-
ig van de 8TER-reclame wordt
lrongen. vreest de NDP voor
gevaar van een blijvende ver-
Ivlng ln het bestaande evenwicht
omroep- en dagbladreclame,
leperkte STER-reclame betekent
de kranten een financiële aderla-
van honderd miljoen gulden, wat
komt op tien procent van hun
irtenUe-omzet. Oezien de huidige
gval ln de advertentie-omzet zal
aantal kranten zeker verdwijnen
laar ook nog eens uitbreiding van
etherreclame bijkomt, menen de dag
bladuitgevers.
Slachtoffer
Op een ogenblik waarop het al dan
niet wegvloeien van reclamegeld naar
het buitenland (commerciële zenders
via satellieten) nog zeer discutabel Is.
dreigen de dagbladen bij voorbaat
het slachtoffer te worden van een
manoeuvre, die niet ln overeenstem
ming ls met een actueel uitgangspunt
van een samenhangend media-beleid.
De NDP zou het evenwichtiger vin
den als alle media, zowel kranten- als
omroepinstellingen samen met de
overheid een standpunt bepalen,
waarmee de medlatoekomst tege
moet kan worden getreden.
Een belangrijke ondersteuning van
de veelvormigheid van de dagbladen
in Nederland kan. volgens de
krantenltgevers uitgaan van een be
tere PTT-dlenstverlening bij de kran-
De Britse vestiging heeft sterk gele
den door de koersstijging van het
pond (concurrentie verslechterend)
en ook door de import uit de Verenig
de Staten die trouwens nadelig is
voor de hele Europese vezelindustrie.
De Amerikaanse velzelproducenten
kunnen goedkoper aan olie (de be
langrijkste grondstof voor chemische
vezels) komen dan hun Europese col
lega's. Dat de Amerikaanse Akzo-
d och ter Akzona toch slechte maan
den achter de rug heeft wat de chemi
sche vezels betreft, komt door de
slechte conjunctuur ln de VS. Akzona
doet het weer beter en Intussen zijn
verschillende Amerikaanse bedrijven
met de vezelproduktie opgehoudea
Dit en het feit dat de Amerikaanse
prijzen aantrekken, kan de druk voor
de Europese bedrijven op iets langere
termijn wat verlichten.
De vraag ls echter of dit een nieuwe
sanering kan voorkomen bij Enka
dat ln Nederland nog 9.000 mensen ln
dienst heeft, vele duizenden minder
dan voor de eerste sanering in 1972.
De opnieuw verslechterde toestand
veroorzaakt ook dat Akzo de beslis
sing over de nieuwe supervezel
„Arenka" heeft uitgesteld. Voor
Arenka ls 200 300 miljoen gulden
aan Investeringen nodig en die uitga
ve vindt dr Kruisinga, gezien de hui
dige situatie te riskant om daar nu
over te beslissen
Nadat Akzo een tijdlang, in zijn ge
heel bezien, uit de rode cijfers is ge
bleven. heeft het derde kwartaal weer
een verlies opgeleverd van 19,6 mil
joen. Het derde kwartaal van 1979 gaf
nog een winst te zien van 64.8 mil
joen. Over de eerste negen maanden
kwam Akzo uit op een winst van
133.4 miljoen (vorig Jaar 166,4 mil
joen). Voor het vierde kwartaal wordt
een winst verwacht van ongeveer 20
miljoen zodat de jaarwinst uitkomt
op ongeveer 150 miljoen gulden, dat
ls 70 miljoen minder dan in 1979.
De huidige gang van zaken heeft het
bestuur doen besluiten geen Interim-
dividend uit te keren. Vorig jaar werd
deze uitkering voor het eerst na vijf
dlvidendloze Jaren wel gedaan.
Dat Akzo ondanks de moeilijkheden
in de chemische vezels als concern dit
Jaar winst maakt, komt ln de eerste
plaats door de farmaceutische-, con
sumenten- en overige produkten.
Daar liep het bedrijfsresultaat
slechts ln beperkte mate terug Ook
ln de hoofdgroep chemische produk
ten. verven en lakken, werd winst
gemaakt, zij het dat het resultaat
daar wel aanzienlijk terugliep.
Belangrijkste oorzaak daarvan vor
men de chemische massaprodukten.
De afzet van lakken viel erg mee
ondanks de ineenstorting van de au
tomarkt. Er was voldoende compen
satie door de verkoop van andere
soorten verf.
es/1
lere ri i-aieiavvencmng dij ar nan- %r/\iiff a "a
^^oiyng per post Zij vragen de NOM Ziet IlietS 111
Tweede-Kamerleden hun invloed te
gebruiken voor de totstandkoming s»rtrifPPtlPnPnrilf
van een zo goed mogelijk dienstbe- lüHlCtUCUCUTIJl
toon.
uw
nal
IN.
ADVERTENTIE
Als u dc risicospreiding cn de langere termijn
in het oog houdt, laat u uw kansen in Noord-Amerika
natuurlijk niet onbenut. Gezien dc economische
kracht. Gezien de waardering voor de vrije onder
nemingsgewijze produktie en het privé-bczit. Gezien
de veelheid aan interessante ondernemingen en
bodemrijkdommen.
Maar zelf beleggen, in dat gebied, kost u te vee!
tijd en inspanning. Daarom is het America-Fund van
dc ABN Bank een uitkomst. Het is een uniek
Nederlands fonds dat zich voor 100% concentreert op
de VS en Canada. De portefeuille van her fonds is
zeer evenwichtig opgebouwd uit aandelen van
bekende en minder bekende, maar steeds financieel
sterke ondernemingen in expanderende bedrijfs
takken. Dc participaties America-Fund worden
dagelijks verhandeld op de Amsterdamse
Effectenbeurs.
Het is de moeite waard om er eens wat over te
lezen in kwartaal- of jaarverslagen van
het America-Fund. Ze liggen voor
u klaar bij het ABN-kantoor
in uw buurt. U kunt
ook gebruik maken
van de coupon.
Stuurt u mij
een jaar/kwartaalverslag van het America-Fund
uw folder met meer informatie over het America-Fund.
Na;
Adres:
Postcode:
Plaats:.
In ongcfrankecrdc envelop zenden aan: ABN Bank,
Afd. ID 50,Antwoordnummer 1555,1000PA Amsterdam.
LEEUWARDEN (ANP) De Noorde
lijke Ontwikkelingsmaatschappij
(NOM) ziet geen toekomst in een
voortzetting van de kledingindustrie
Douma en Wolf te Haulerwijk ln
Friesland. Het bedrijf ls failliet ver
klaard en deze week door de 65 werk
nemers bezet. Deze mededeling
kwam van adjunct-directeur Ir. H.
Biezenaar. Hij liet dit blijken ln een
gesprek rnet de burgemeester van
Ooststellingwerf, dr. T. H. Ooster-
wijk. Volgens de NOM zou er geen
basis voor het bedrijf meer zijn. Bin
nen het takenpakket van de NOM
zijn er dan ook geen mogelijkheden
om Iets te doen. aldus de adjunctr
directeur.
De actievoerders hebben hierover al
hun grote teleurstelling uitgesproken
en men is vast van plan het hier niet
bij te laten zitten. Aanvankelijk zou
de bezetting tot vrijdag duren, maar
nu heeft men besloten „vol te houden
tot er een oplossing ls".
Van onze sociaal-economische
redactie
DEN HAAG De koopkracht
van de gemiddelde zelfstandige
in het midden- en kleinbedrijf
staat er de laatste paar Jaar be
ter voor dan die van de „modale
werknemer". Vergeleken met
1977 zal de gemiddelde zelfstan
dige eind volgend jaar 5,5 pro
cent ln koopkracht erop vooruit
zijn gegaan, terwijl dan de mo
dale werknemer één procent
koopkracht heeft ingeleverd ver
geleken met 1977.
Staatssecretaris Hazekamp (eco
nomische zaken) vindt dan ook
dat het kabinet zijn voornemen,
neergelegd ln het regeerakkoord
van CDA en WD, heeft uitge
voerd. Dat voornemen was dat
de zelfstandigen in koopkracht
minstens gelijke tred moesten
houden met de werknemers.
Daarin ls het kabinet dus ruim
schoots geslaagd, hoewel er in de
Jaren vóór 1978 een flinke achter
stand voor de zelfstandigen was
ontstaan.
De gunstige situatie voor de zelf
standigen blijkt niet ln alle ge
vallen op te gaan. Tellen bij de
modale werknemer incidentele
loonverbeteringen (promoties
bijvoorbeeld) mee. dan gaat hij
ln de vier Jaren 1978-1981 2,5 pro
cent vooruit ln plaats van één
procent achteruit. Er ls dan nog
steeds een verschil ten gunste
van de zelfstandige van drie pro
cent. Dat verdwijnt echter voor
de zelfstandige zonder kinderen.
Die gaat in 1980 niet twee pro
cent reëel vooruit maar 1,5 pro
cent achteruit. Per saldo is zijn
achterstand op de modale werk
nemer inclusief incidenteel 0.5
procent.
UTRECHT (ANP) De FNV-ambte-
narenbond ABVA/KABO wil ln het
komend arbeidsvoorwaardenoverleg
de els op tafel leggen dat er ln de
overheidssector 25.000 banen bij ko
men. De bond vindt dat de door de
loonmaatregel afgedwongen loonma-
technische garenfabriek
(Van onze redactie economie
AMSTERDAM De Voedingsbond CNV wil een duidelijk
inzicht hebben in de situatie bij Coveco, alvorens te praten
over vermindering van werkgelegenheid. Dit mede gezien de
op handen zijnde algehele herstructurering in de vleesverwer
kende industrie.
tiglng ook bij de overheid en ln de
maatschappelijke dienstverlening
moet worden omgezet ln werkgele
genheid. zo meldt het FNV-blad de
Vakbondskrant.
Werkgeversvoorman Van Veen zei on
langs te betwijfelen dat loonmatiging
ln het particulier bedrijfsleven zal
leiden tot meer werkgelegenheid en
ABVA/KABO-voorzltter Jan Dutman
vindt dat daarom de overheid maar
moet inspringen en de matiging ln de
overheidssalarissen moet omzetten
ln meer werkgelegenheid.
Volgens de Voedingsbond CNV geven
de analyses, gesteld in een rapport
van het Amsterdamse Bureau voor
Strategische besluitvorming, een
sombere, maar wel een scherpe weer-,
gave van de situatie, waarin Coveco
verzeild ls geraakt. Een situatie, die
naar het oordeel van de voedings
bond na raadpleging van haar kader
groep weliswaar reden geeft voor gro
te bezorgdheid, maar niet hopeloos
behoeft te zijn.
De Voedingsbond CNV ls van oordeel
dat gezien de escapades van het top
management van Coveco in het bui
tenland („Franse affaire"), maar ook
in het binnenland (o.a. aankoop Stur-
kenboom te Utrecht) deze topmana
gers (raad van commissarissen en
hoofddirectie) niet in staat moeten
worden geacht de huidige en komen
de problemen het hoofd te kunnen
bieden. Van de directie worden speci
ale bekwaamheden vereist inzake
veranderingsprocessen en financie
ringsproblemen. Die kwaliteiten be
zit het thans zittende topmanage
ment naar haar Idee niet.
'Franse affaire'
De voedingsbond CNV eist op zeer
korte termijn volledige openheid van
zaken, o.m. als het gaat over de zoge
naamde „Franse affaire". Dit is een
zogeheten meerderheidsdeelname in
Eurocov, waarvan de intrinsieke
waarde (25 miljoen?) op zijn minst als
reëel moet worden aangemerkt.
De Voedingsbond CNV betreurt het
in hoge mate dat ook in de regelmatig
terugkerende besprekingen tussen
hoofddirectie en vakorganisaties de
ernstige situatie, waarin de Coveco is
komen te verkeren, nooit in al zijn
heel ernstige vormen aan de orde is
gesteld. Ook vindt de voedingsbond,
dat in dit stadium moet worden opge
past voor overhaaste beslissingen.
De Voedingsbond CNV eist ook een
volledige openheid van zaken wan
neer het gaat om het aanboren van
eventuele financieringsbronnen en/of
het aangaan van samenwerkingsver
banden, daarbij wordt met name ge
dacht aan de Cebeco-Handelsraad.
De conclusie van de voedinsbond is,
dat op grond van de haar beschikbare
gegevens zij niet in staat is een con
creter besluit ten aanzien van het
rapport te laten horen. Met spanning
wordt gewacht op de volgende rap
porten, waardoor het beeld in zijn
totaliteit duidelijker kan worden be
oordeeld. De volgende rapportering
wordt half december verwacht.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Minister Van
Aardenne (economische za
ken) heeft goede hoop, dat
Nederland aanzienlijke hoe
veelheden aardgas uit de
Sowjet-Unie kan aankopen.
De regering is bereid garant
te staan voor een krediet van
drie miljard gulden, dat een
groep Nederlandse banken in
het aardgas-project willen
steken.
Volgens Van Aardenne zijn de voor
uitzichten op Russisch aardgas „nie
ongunstig". Worden Nederland en df
Sowjet-Unie het eens over de voor
waarden, dan zal Jaarlijks vier vij
miljard kubieke meter aardgas wor
den geïmporteerd (ter vergelijking
Nederland exporteert per jaar ongi
veer vijftig miljard kubieke mete
Nederland zal, in het geval van ove
eenstemming, „goederen en dienste
leveren en financieren ter waarde va
drie miljard gulden", zo liet de mini
ter gisteren aan de Tweede Kami
weten.
De Nederlandse regering is, volge
Van Aardenne, bezig met een „erns
ge verkenning der mogelijkheder
Het gaat om drie cruciale punten:
prijs van het gas. de betrokkenhe
van Nederlandse bedrijven bij
'aanleg van een Russische pijpleidi:
naar West-Europa, en de financ
ringsvoorwaarden Wat dat laat;
betreft: een consortium van Ned'
landse banken, onder aanvoering v
de Algemene Bank Nederland, is
reid, onder staatsgarantie, een k
diet van drie miljard te verstrekt,
aan de Russen.
Nederlandse bedrijven, genoe:
worden onder meer RSV, Bos-Ka
VMF-Stork. beraden zich op mo
lijkheden om aan het pijpleiding-p
ject deel te nemen. Voor dat pro]
komen bedrijven in aanmerking
alle Westeuropese landen die bes
ten Russisch aardgas te kopen.
De prijs die de Russen voor dat
vragen, is voor Nederland een ra
lijk punt. De verlangens liggen a
zienlijk boven de prijs die de regei
wenst te betalen, gezien ook de p
die Nederland nu zelf als export
vraagt.
Mochten Nederland en de Sow
Unie het over de drie „cruciale p
ten" eens worden, dan kan in 198:
import van Russisch gas op g
komen.
DEN HAAG (ANP) „Het landbouwbeleid van de Europese Gemeenst
heeft tot nog toe gefaald. In plaats-van. een betere afstemming van vraa
aanbod te stimuleren, heeft het EG-beleid de onevenwichtigeheid va
landbouwmarkt alleen maar versterkt."
Prof. dr J. De Hoogh, hoogleraar economie aan de Landbouwhogescho
Wageningen, uitte gisteren felle kritiek op het landbouwbeleid van de
Hij deed dit tijdens een symposium waarmee het Landbouw-econon
Instituut in Den Haag zijn veertig-jarig jubileum vierde.
De Hoogh merkte op dat het een volkomen verkeerde zaak is, da
landbouw-produktie door elk afzonderlijk land wordt geregeld, terwi
financiering van overschotten op EG-niveau geschiedt. „Het gebrek
daadkracht in de gemeenschap is voornamelijk hieraan te danken", aldi
Hoogh, die eraan toevoegde dat, als beide zaken in één hand zouden lij
het nooit zover zou zijn gekomen.
De kans op het coördineren van de produktie en overschot-finaneif
achtte hij echter gering.
Naarmate het inkomen van de boeren achteruit gaat, en de EG mind'
staat zal zijn de overschotten te financieren, wordt de kans groter da
lidstaten gaan vragen om aanvullende nationale maatregelen.
BONN (Reuter) Esso AG, de Duitse
dochter van Exxon, heeft bekendge
maakt dat zij een veelbelovende ura-,
niumvoorraad heeft aangetroffen aan
de rand van het Fichtel-gebergte,
dicht bij de Westduits-Tsjechische
grens. De eerste fase van onderzoek
van de reserve, die nu is aangebro
ken. vergt een investering van circa
40 miljoen gulden. Na afloop va
onderzoek, dat ongeveer een ja
beslag zal nemen, kan men vas
len of exploitatie van de reserve
mercieel verantwoord is. Voor d.
ploitatie zal dan overigens nog
bedrag van ten minste tweehor
miljoen gulden nodig zijn.
Van onze redactie economie
AMSTERDAM Hoewel er in Nederland de laatste paar jaar behoorlijk wat reorganisaties
zijn uitgevoerd, verwacht de Vereniging van Nederlandse Papier- en Kartonfabrieken (NPK)
niet dat dit proces zich al volledig heeft voltrokken.
Met name op het gebied van bulkpro-
dukten (schrijf-, druk- en verpak
kingspapier) is de concurrentie uit
Zweden moordend. Komend jaar zul
len fabrikanten van deze produkten
bekijken of het nog wel zin heeft, de
produktie in zijn huidige vorm voort
te zetten. Bulk-produkten worden in
Nederland onder andere gemaakt
door KNP ln Maastricht, Van Gelder
in Velsen en Hens Papier in Eerbeek.
Het aantal mensen dat werk vindt in
de Nederlandse papierindustrie is de
afgelopen tien jaar drastisch vermin
derd: in 1970 waren dat er nog 13.300,
volgend jaar zal dat aantal zijn gere
duceerd tot circa 9.500; bijna vierdui
zend minder. Het aantal zelfstandige
papierfabrikanten bedraagt op dit
moment 37. In een toelichting op het
jaarverslag zei voorzitter P. O. Meyer
Viol van de NPK dat het paplerver-
bruik ln de tweede helft van dit Jaar
behoorlijk is teruggelopen. In het eer
ste halfjaar steeg de vraag met 7.6
procent; in het tweede nog slechts
met vier procent.
De Nederlandse Papierfabrikanten
zien zich de komende jaren voor de
moeilijkheid geplaatst, dat buiten
landse leveranciers van grondstoffen
meer en meer zelf papier gaan maken.
Daardoor dreigt een grondstof-
schaarste te ontstaan, en bovendien
een verscherpte concurrentie op de
papiermarkt. De NPK wijst erop, dat
Nederland nog steeds te afhankelijk
is van buitenlandse grondstoffen. Er
moest haast worden gemaakt met het
planten van bomen ten behoeve van
de papierindustrie.
In de afgelopen tien jaar is het aan
deel van oud papier in het grondstof-
verbruik drastisch toegenomen. Werd
in de papier- en kartonindustrie tien
jaar geleden nog maar 20 procent aan
oudpapier gebruikt (de rest was cellu
lose); nu ligt dat percentage op 53.
Oud papier
De vereniging, die een soort interven
tiefonds voor oudpapier heeft opge
richt. om te voorkomen dat de prijzen
al te zeer fluctueren, zal tot 15 januari
volgend jaar zeven miljoen kilo oud
papier uit de markt nemen. Dit om te
voorkomen dat de prijs per kilo nog
verder zakt. Op dit moment wordt
aan de klant vijf cent per kilo be
taald.
Oudpapier: een steeds belangrijker grondstof voor de Nederlandse pa
Industrie. De verzamelaar krijgt er op het moment niet meer dan vijf
per kilo voor.
Als de prijs in januari een nieuw
dieptepunt bereikt, zal het fonds nog
meer oud papier uit de markt nemen.
Ooizaak voor deze buitengewoon la
ge prijs is onder andere de omvangrij
ke reorganisatie die in Giohlhgse kar
tonfabrieken is uitgevoerd. Daardoor
zijn grote overschotten ontstaan. De
totale capaciteit van het fonds
draagt 700.000 ton. Nu en dan w
er wat van geëxporteerd. Fabri:.
ten streven ernaar, dit jaar het
deel van oud papier in het grond,
verbruik te laten stijgen tot 60
cent. Dat is het maximale percen
dat technisch te verwezenlijken
