val steenkool
probleem
Weer tijd voor de
'American Dream'
ruw
deTijd
mm
Pliur zilver
voor nieuwe Amro-
spaarders.
Bas tie Gaay Fortman en
Goudzwaard: één lijst
uit de Weekbladen
En iï, spaart u al bij de
Amro Bank?
ad milieuhygiëne:
VVD niet goed
voorstelbaar
zonder Haya
van Someren
Verwijt
weekblad
Ria Beckers
Helmert
Woudenberg
Verder:
Overal te koop: 13,-
fiaatsfestïjn
vor 26.75
11.50
Kenlock zoomobjectief
1:4,5/80-200 mm
6.95
Herenpantalon
DERDAG
13 NOVEMBER 19BO
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
H 9
HAAG (ANP) De regering moet meer geld uittrekken
onderzoek naar de verwerking van kolenafval dan de 45
-en gulden die in de Energicnota staan. Dat vindt de
ilopige Centrale Raad voor de milieuhygiëne, die oplos-
\\-j van het afvalprobleem een voorwaarde noemt voor het
fisCgne gebruik van grote hoeveelheden steenkool.
X milieuhygiënisch aanvaard-
fkan vindt de raad nog aller-
zeker, cn daarom zou niet nu al
fcn worden besloten tot het ge-
Ivan 25 tot 27 miljoen ton kolen
L jaar 2000. Dan zou eenzelfde
fce ontstaan als bij kernenergie
haar geleden, toen het afvalpro-
L ajs oplosbaar werd beschouwd.
ii kolenverbruik van ongeveer
jjoen ton per Jaar blijft er
jen ton afval (as en sintels)
jdat zal moeten worden ver-
fan ernstige problemen te voor-
i Het verbaast de raad dat in
jrjienota niet is gedacht aan de
ïjkheid om er metalen uit te
■n Uit de genoemde hoeveel-
Jou 300.000 ton ijzer en een even
hoeveelheid aluminium zijn te
winnen.
Ernstige zorgen maakt de raad zich
over de uitworp van zwaveldioxide
bij kolenverbranding. Zonder bestrij
ding daarvan zou dertig miljoen ton
steenkool 900.000 ton zwaveldioxide
produceren. In een eerder advies
heeft de raad gesteld dat moet wor
den vastgehouden aan het plafond
van 500.000 ton per Jaar. Er moeten
dus methoden worden ontwikkeld
om de uitworp zoveel mogelijk tegen
te gaan. Er zal ook rekening moeten
worden gehouden met internationale
afspraken over beperking van de hoe
veelheden zwaveldioxide die te zijn-
der Ujd zullen worden gemaakt Ne
derland heeft er alle belang bij dat
dat niet te lang duurt, aldus de Cen
trale raad voor de milieuhygiëne.
DEN HAAG Oerarda Victoria
(Haya) van Somercn-Downer (54) en
de VVD zijn op de een of andere
manier onlosmakelijk met elkaar ver
bonden. Zozeer zelfs, dat het sinds
haar overlijden gisteren moeilijk
voorstelbaar is dat deze partij ooit
nog politieke hoogtepunten zal mee
maken, die niet door Haya worden
meebeleefd, hetzij omdat ze steevast
de gevierde held van de dag omhelst,
hetzij omdat ze toch nog voor een
politieke Interventie zorgt
Zonder overdrijving geldt dat Haya
de VVD van een emotionele lading
heeft voorzien, danwel zichtbaar
heeft gemaakt, die zonder haar toe
doen niet uit de verf zou zijn geko
men. Liberalen hebben de neiging
problemen afstandelijk cn vooral ook
Tto&tig te benaderen. Haya brak radl-
chal met deze traditie zodat ons land
nogjlang voor het spectaculaire op
treden van Hans Wiegel de VVD leer
de kennen als een partij met felle
uitschieters.
Daarmee legde mevrouw Van Some
ren. samen met senator Harm van
Riel de basis voor een WD. die sinds
de dagen van Oud wat krachtiger aan
de weg zou gaan tlnubcrcn. Later met
Hans Wiegel erbij was het vooral dit
trio. dat in belangrike mate het poli
tieke gezicht van dc VVD zou bepa
len. Er werd in het land gesproken
over de drie H's en Willem Aantjes. de
toenmalige fractievoorzitter van het
CDA die hun optreden al te gortig
vond. sprak weieens smalend over de
drie H's van halen, hebben en
houden.
door Willem Brccdvcld
Het is overigens nog maar de vraag of
deze kwalificatie ook op Haya van
toepassing is. Het ls ongetwijfeld
waar dat het de voormalige redactri
ce van de TclcgTaaf altijd weinig
moeite kostte om in de publiciteit te
komen. Zo verwierf zij zich als piep
jong Kamerlid in het bcgn van de
jaren zestig enige befaamdheid met
haar aanval op ons omroepbestel en
haar pleidooi voor de invoering van
de commerciële TV.
Haar TV-debat
was zo Deroemd dat destijds de post
bode in de Amsterdamse Minerva-
laan met een apart wagentje haar
fanmail kwam brengen.
sche discussie behoort te zijn, is toch
dat extremistische doorgeslopen,al
dus de toenmalige fractievoorzitter
van de VVD.
Deze verzoenende woorden poetsen
niet weg dat de VVD er toen juist een
felle campagne tegen het kabinet-
Den Uyl op had zitten en mevrouw
Van Someren de toenmalige minister
van onderwijs Van Kcmenade be
schuldigd had van linkse indoctrina
tie. Wie de interviews uit die tijd er
echter op naleest komt echter al
gauw tot de conclusie dat mevrouw
Van Somcren over de problemen
doorpratend cr toch heel wat genuan
ceerdere opvattingen op na hield.
Dat neemt niet weg dat diezelfde
Haya. eenmaal staande voor de ver
antwoordelijkheid. meestal aanzien
lijk genuanceerdere standpunten in
nam. Een van haar laatste algemene
politieke beschouwingen, namelijk
die zij als fractievoorzitter van de
VVD in de Eerste Kamer in februari
1978 hield, besteedde zij voor een
flink deel om haar afschuw te betui
gen over de polarisatie. Het ls erg
goedkoop om de onzekere burger tot
extreme ideëen te brengen. Het is ook
eenvoudig en goedkoop als de ene
politieke partij de andere van alles
wat maar ellendig is de schuld gaat
geven. In wat een normale democratl-
ADVERTENTIE
door Mlchlel Koolbergen
Voor nieuwe Amro-spaardcn slechts 115.-
(voor ntct-Amro-spauniers f 30,-X
Spaart 11 nog niel hij de Amro Bank? Dan verschaft de
Amro Bank u nu een goede extra reden om een spaarrekening
te openen een plaatje van 10 gram gegarandeerd 999.0 line
silver tde aanduiding voor puur zilver).
Hoe komt u aan zo'n waardevol kleinood? U opent een
spaarrekening hij de Amro Bank en stort minimaal 50 gulden.
Dan stellen wij u van onze kant in de gelegenheid het
zilveren plaatje te kopen voor het speciale
bedrag van f 15.- (prijs voor nict-Amro-
spaarders f 30.-).
Voor het zilveren plaatje geldt het
devies: zolang de voorraad strekt.
Ontvangt u liever een spaarpremie i.p.v.
een plaatje puur zilver, dan doet de
Amro Bank als aanmoedigingspremie
f 7.50 bij uw eerste inleg
Deze premie is gedurende één
maand niet opvraagbaar Deze unieke
aanbieding van de Amro Bank
geldt vanaf 4 november tot
en met 5 december Zorg dus
dat u er snel bi| bent.
cram fine silver O
Afakliniyn I'/.- x 2'h un
llikie mm
iejyrandeerd
door ili Amro Bank met
«ro Renumnierd
•wnifiiaui van echtheid*
Ronald Reagan is de nieuwe
president van Amerika ge
worden, op zeer overtuigende
wijze, zoals de verkiezingguit-
slag uitwees. De opinieweek
bladen van deze week putten
zich uit om te verklartn hoe
dat toch kon gebeuren.
Niets blijft er over van de nek-aan-
nek-race tussen Carter en Reagan
vlak voor de verkiezing. De uitslag
was eigenlijk (achteraf bezien) voor
spelbaar: dc naweeën van de Ameri
kaanse nederlaag in Vietnam, waar
zoveel mannen nutteloos het leven
lieten zijn voorbij, de ergernis over
een „halve krankzinnige"' die zo maar
even een groot aantal landgenoten
meer dan een jaar in gijzeling houdt
(Iran) nam toe. cn dus groeide bij veel
kiezers weer de hoop op een krachtige
leider voor een sterk Amerika. Kort
om. het is weer tijd voor de .Ameri
can Drcam".
De American Dream gaat over indivi
dualisme cn over dc kans om zonder
inmenging van anderen succes te
hebben, aldus Vrij Nederland. En
daarbij past volgens het blad een
regeringsprogramma van Reagan dat
in telegramstijl kan worden samenge
vat. Minder belasting, minder rege
ringsinmenging, minder uitkeringen,
en meer defensie Maar volgens Vrij-
Nedcrland is die American Drcam
een regelrechte nachtmerrie. „Het be
leid zoals Reagan dat tot nu toe heeft
geschetst, biedt uitzicht op een kille
paranoïde maatschappij. Kil omdat
grote groepen mensen zimdcr meer in
de steek worden gelaten cn verstoten,
paranoïde, omdat alle oude vooroor
delen van de Koude Oorlog weer op
geld doen."
Aan die vermeende nieuwe Koude
Oorlogssfecr doet Elsevicrs Magzine
zoals te verwachten naar hartelust
mee. „Tegenover het harde Kremlin
past geen draai tolpolitlck a la Carter,
maar een vastberaden Westerse hou
ding: het beleid dat Ronald Reagan
predikt."
Over prediken gcsprokdfi, Hervormd
Nederland noemt Reagan de profeet
van Amerika en het Amerikanisme.
Wat in al Reagans uitlatingen opvalt,
aldus het blad. is zijn obsessie met de
kracht van Amerika, de missie die de
republiek in de wereld te vervullen
heeft. Een missie die zH echter alleen
kan uitdragen indien zij inwendig en
naar buiten toe sterk is. Alleen kracht
kan Amerika weer geloofwaardig ma
ken in de wereld. „Dankzij Reagan,"
meldt het blad tevens, „beleefden de
Republikeinen een van dc meest mi
raculeuze wederopstandingen sinds
Lazarus."
Ook de Haagse Post bespeurt religi
euze factoren in het ovcrwinningspro-
ces van de Republikeinen. Het gaat
er volgens het blad niet zozeer om dat
er in dc Amerikaanse senaat Republi
keinen in plaats van Democraten ge
kozen zij#C*maar dat die Republikei
nen vooreen groot deel "gekozen zijn
met behulp van religieuze en reactio
naire actiegroepen, die cr twijfelach
tige methodes op na houden. Nu
klinkt dit nog vrij Voorzichtig, maar
Hofland laat er in zijn column geen
twijfel over bestaan wat we onder die
religieuze actiegroepen moeten ver
staan. Hij voert het begrip christen-
fascisten in. Hiertoe behoren onder
meer de televisie-dominees, die lieten
zien „dat het niet meer nodig is om
met een knuppel de straat op te gaan
om een tegenstander klein te
krijgen."
Hofland wijst hier even terloops op
de macht van het medium, de televi
sie in dit geval. Veel van dc opiniebla
den zijn van mening dat het televisie
debat tussen Carter en Reagan, vlak
voor de verkiezingen, grote invloed
heeft gehad op de verkiezingsuitslag.
„Maar toen Iedereen tijdens het de
bat." schrijft de Haagse Post, „een
weck voor de fatale datum kon con
stateren dat Reagan een innemende,
duchtig glimlachende man was die cr
niet uitzag of hij zelfs maar wist hoe
je een revolver moest ladenkwa
men veel van die aarzelende kiezers
over dc drempel."
Aarzelende kiezers die volgens de
Groene Amsterdammer weinig ver
trouwen meer hadden in Carter, „ccn
ADVERTENTIE
Tussen Irak en Iran woedt
oorlog. Olie en wereldvrede
worden bedreigd.
Toch houden de Negen en
van der Klaauw zich bezig
met de PLO. Daarover het
Keucrtgracbr 117 Amsterdam -C.
Neem een abonnement ad. 28.10 per
Lwartaal of WJ.- per jaar. Brieven
portvrij in open envelop: Antwoord
nummer 7050. 1000 RA Amsterdam of
tel. <(>21))-2355.K4 of 237763.
Losse nrs. 2JH»
manager die zijn vak niet kende".
„Het bakkeleien tussen de gevestigde
belangen cn de nieuwe rechtse orde is
losgebrand," aldus Ben Hamburger
in dit blad. Reagan lijkt beide ladin
gen te kunnen bevlaggen cn houdt ze
voorlopig in evenwicht." Dit tot grote
tevredenheid van onder andere de
militaire dictators in Zuid-Amcrika.
Chili's president Pinochet noemt.
ADVERTENTIE
Deze week in Hervormd Nederland:
Tweegesprek: Bas de Gaay Fortman en Bob Goudzwaard willen
één lijst: 'Over kernwapens kun je geen compromissen sluiten'/
Verder: Reagan won als profeet van het Amerikanisme Alex van
Es' ervaringen in artsenland: Onverschilligheid de grootste boos
doener/Kanselier Kreisky: Zonder 'Helsinki' zou het in Polen
anders verlopen zijn' Madrid: 'Gelijk oversteken' vergroot het
wantrouwen De VU: Het eigene moet nog ontwikkeld worden
Interview met Gerrlt Hulzer (derde-wereldcentrum): 'We moeten
de confrontatie met het bedrijfsleven aandurven' Nicaragua pakt
gezondheidszorg krachtig aan Joanne Klink: serie over het Lied
boek Hoe de paus onfeilbaar werd Literatuur: De afstand
tussen Amsterdam en Antwerpen.
En: Polen, teken van hoop Zekerheden over Reagan.
O Ik neem een proefabonnement van Iwcc maanden voor 6.-
O Ik weet al voldoende van HN. Ik abonneer me 36.50 per half jaar
Code/plaalv
Bon sturen naar Anlwoordnr. 1776. 25<IO XJ Den Haag
i in iipen envelop, geen posl/egel i Of bel: 1)70-512111
Overal in de losse verkoop 1,85
Corruptie
Daarvan getuigt wellicht ook een van
haar laatste politieke daden, name
lijk toen zij met enkele andere VVD-
senatoren het initiatief wetsontwerp
Inzake de abortus van haar partijge
noten Veder en Geurtson in de Eerste
Kamer verwierp. Er is haar toen par
tijpolitiek handelen verweten. Dat
heeft haar toen diep aangegrepen: Je
bent geen zes jaar partijvoorzitter om
dan je Integriteit in twijfel te laten
trekken. Ik heb dat heel erg gevon
den. Het heeft ine hard aangepakt.
En over de zaak zelf: „Men denkt veel
te nadrukkelijk wat wij zien dat is
leven, wat wij niet zien dat is geen
leven. Dat is een leugen. Het trekken
van een grens verdringt de leugen. Al
weet ik wel dat die grens van drie
maanden een willekeurige is. Het
heeft in ieder geval het effect dat het
de mensen aan het denken zet."
meldt De Tijd, Reagans overwinning
„een teken van hoop voor alle lan
den". De militaire dictators, aldus hot
blad, In Guatemala cn El Salvador
lieten vuurwerk afsteken toen Carter
was verslagen cn ook dc machtheb
bers in Uruguay (waar dc martelingen
cn politieke moorden erger zijn dan
waar ook in Latijns Amerika) toon
den ?ich verheugd. Winst?, vraagt dc
Tijd zich af. „Dit aspect van dc ver
kiezingsuitslag is in eik geval om te
huilen."
N3BA
Over naar het binnenland. De Tijd,
Hervormd Nederland, cn de Nieuwe
Linie besteden aandacht aan het mo
gelijk uittreden van de kritische
CDA-wcrkgrocp „Niet bij brood al
leen" (NBBA). Overeenkomstig the
ma: een mogelijke fusie van de PPR
en NBBA. De Tijd laat Ria Beckers,
fractievoorzitter van de PPR, aan het
woord over een eventuele fusie. In de
Linie en Hervormd Nederland mag
Bas de Gaay Fortman zijn ideeën
daarover uiteenzetten. Beide PPR-
leden zijn reeds in de ban van de
verkiezingskoorts.
Ria Beckers: „Voor ons is hét heel
duidelijk dat wij geen confessionele
partij willen zijn." „Van de andere
kant vind ik dat de ontwikkeling van
CDA'ers in de richting van links wel
moet worden gestimuleerd. Als partij
moeten we daar open voor staan. En
we stddn cr voor open." Bas de Gaay
Fortman: „Een confessionele partij
worden, komt voor de PPR niet im
Frage". „Ik vind dat we ons als PPR
wel open moeten stellen voor deze
mensen, inclusief hun levensovertui
ging. En al kan hier ccn principieel
verschil liggen, als er sprake is van
een praktische politieke overeen
komst in denken, moet je al het mo
gelijke. doen om tot overeenstem
ming te komen."
Polen
Naast Amerika ook aandacht in de
opiniebladen voor de gespannen situ
atie in Polen. Elsevicrs Magazine
geeft ccn breed uitgemeten portret
van Lech Walesa, de leider van de
nieuwe Poolse vakbond „Solidari
teit" cn schetst zijn rol in „het Poolse
drama", dat volgens het blad nog
lang niet voorbij is. Aanmerkelijk op
timistischer is de Groene Amster
dammer, nu dc algemene staking die
gisteren zou plaats vinden, van de
baan is. „Voorlopig lijkt het Poolse
experiment een nieuwe kans te krij
gen En de Poolse communisten en
katholieken hebben nu al twee keer
laten zien dat bij hen de (bijna)won-
deren de wereld niet uitzijn", schrijft
het blad. In Hervormd Nederland
komt de Oostenrijkse kanselier
Kreisky aan het woord over Polen.
Zonder het Helsinki-akkoord zou het
in Folen anders zijn verlopen. De Tijd
deelt de somberheid van Elseviers
Magazine over de ontwikkelingen in
Polen. „De uitslag van de allerlaatste
krachtmeting staat bij voorbaat vast.
Arme Lech Walesaaldus het blad.
geïnterviewd door Rob
Vermaas. Over de bescherming
•van de rechtsstaat ("die de
sterksten van ons beschermt
de grenzen van het actievoeren
('nóóit geweld de
machteloosheid van de kamer,
en de toekomst van haar partij.
'De PPR staat open voor de
groep-Goudzwaard.'
is acteur bij het Werktheater,
speelt in films van Blue
Movie tot Opname en
presenteert nu ook een TV-
programma. Jet Kunkeler in
gesprek met 'meneer De Waal',
over theater, Denk-Beeld en
magie.
Crijnen over Polen: cfe vrijheid
een illusie Kuiper over
Amerika: bejaarde president
voor getergde natie Paus
bezoekt kerk vol spanningen:
de harde hand van de Duitse
bisschoppen Hans Keilers
ontslag in Rotterdam: de visie
van tegenspeler Frans
Hengeveld Maria Callas:
opkomst en afgang van een
diva
BOM voor
proefabonnement
6 weken de Tijd voor Vh gulden
Naam
Adres
Plaats
Tel
TR—46
Zonder postzegel zenden aan de
Tijd
Antwoordnummer 6.
1000 PA Amsterdam
Betaling na ontvangst acceptgiro
Abonnementen (dag en nacht,
ook in het weekend): 020-462062
ADVERTENTIE
"Ergste nazitijden"
Exclusief interview met
uitgeweken Boliviaanse president
Waaróm Reagan won
Hafcn de apathische VS 1984 na
de coup van Kerk cn kapitaal?
Christendom - Socialisme
Hans Weterman: "Ik sloeg mijn eigen
ruilen in, althans probeërdc dat"
Na Dodcwaard
Beweging tegen kernenergie:
autonomie naar de basis
Indira Gandhi
India opnieuw op weg naar
autoritair bestuur
Popmuziek
The Specials: "Artiesten hebben
een bepaalde verantwoordelijkheid"
Zoveel er over buitenlandse aangele
genheden deze weck ln de opiniebla
den wordt geschreven, zo weinig is cr
over binnenlandse gebeurtenissen te
melden. Vrij Nederland lost dit pro
bleem aardig op met pagina-grote
interviews staatssecretaris Veder-
Smit over de Klokkenbcrg. minister
de Ruiter over de krakers, de jeugd,
en dc moeizame wetgeving, cn kin
dervriend Aart Staartjes over dc cor
ruptie in het Hilvcrsumsc televisie-
wereldje. „Een jaar of tien geleden",
vertelt hij, „heb ik meegewerkt aan
een documentaire van dc Ikon over
Israël. Toen is cr een deal gemaakt
met de KLM waarbij bepaald werd
dat wij dc staart van ccn KLM-toestcl
zouden laten zien in ruil voor geredu
ceerde kosten voor ovcrvracht cn
twee tickets We hebben ons eraan
gehouden cn de film met staart uitge
zonden."
instschaats kombinatie. Uni-
li'oom metMeren schoen.
n 40 t/m 43
ft. van 79-voor 69."
™a,en 35 t/m 39
van 7&' voor 65,"
IJshockey kombinatie
Met gepolsterde leren schoen.
Achillespees beschermer
Maten 37 t/m 47 _0
van Aft- voor /ar."
Imitatie bontmutsen
In diverse model
len Kies uit vele
kleuren o a hazel,
bruin, beige, grijs en
zwart Van2&tt
Herenpantoffcls
Kameelhaar met
solide zool. Voor
warme voeten in de
winter
Maten 41 t/m 46
Voor Praktica. Asahi Pentax K.
Olympus en Canon supersnel
le tele-instelling In één beweging
j ook geschikt voor close focus
opnamen automatisch diafrag
ma perfekte coating gratis
testkaartjes voor controle beeld-
scherpte
Kompleet met koker en zonnekap.
Doos gotische
kaarsen
Totaal 30 stuks van
25 cm lengte
275 branduren' In
rood. wit en groen
Houten timmerkast
Voor de jonge be
ginners Dégelijke
uitvoering. Twee
sluitingen, handvat
en 15-delige in
houd: VanjiZr50-
voor 29-
Van heerlijk dragend
stretch corduroy Klassiek
model met riem Kies uit
de kleuren bruin, beige,
marine, grijs en groen
VROOSVm DREESM ANN
ook geldig op de plaatselijke koopavond a