guerrillastrijders laags in Zimbabwe foolse volk moet nog meer offers brengen £en spel dat nauwelijks erieus wordt genomen Bani Sadr: laat nu gijzelaars snel vrij Ghotbzadeh komt na protest vrij b Poolse vakbeweging Oorlog is uitputtingsslag üj Madrid' gaat door ondanks onenigheid Dissidenten roeren zich NOVEMBER 1980 BUrTENLAND TROUW/KWARTET m" .AWAYO (AP, Reuter, AFP) Met straaljagers heeft het nieuwe leger van Zimbabwe een J nnn /f n ftmptlrro nnrrornrrolHhorlon in riit lnn/i rariart rin Art nfK nnlroliilrKniri not cht xw moeten maken aan de ernstige ongeregeldheden in dit land sedert de onafhankelijkheid irll Guerrillastrijders, die vorig jaar nog gezamenlik streden, waren nu slaags geraakt in „ede stad van Zimbabwe, Bulawayo. Zestien mensen werden volgens de politie gedood "2 |uim 200 gewond. VS it •vechten ontstonden dit week namelijk terug te brengen op hun stamverwantschap De aanhangers van Mugabe behoren overigens tot de grootste stam in Zimbabwe, de Sho- na Die van Nkomo zijn meest leden van de Ndebele-stam die veel aan hang heeft in het gebied van Bula wayo t^n aanhangers van Nkomo gros artijbljeenkomst van de ZANU l cc iremier Mugabe probeerden te •chta «n Om en nabij Bulawayo. jen i an oorsprong een bolwerk van elijki jo en zijn aanhangers is. zin se- tegt, lugustus ongeveer 1500 guerril- ur.ij iders van de legers van Mugabe geb [omo gehuisvest De meesten Then hebben hun wapens be- de zeven Jaar lange guerril- tegen de blanke overheersers hadden de aanhangers be en Nkomo vaak onder- twisten die niet zelden op >mnt partijen uitliepen. Dit is voor- Premier Mugabe heeft gisteren een heden van zijn nieuwe leger naar Bu lawayo gestuurd om de ruziemakers uit elkaar te houden. Het nieuwe le ger bestaat uit voormalige guerrilla strijders en eenheden van het oude Rhodesische leger die elkaar vorig jaar nog bestreden. Oud-commandanten van de guerril lastrijders slaagden erin hun voorma lige militairen enigszins tot bedaren te brengen. Met behulp van enig matchsvertoon van Hawker hunter- jets werd het weer kalm. Voor dit gebied is een avondklok ingesteld om nieuwe ongeregeldheden te voor komen. De problemen worden voor een groot deel op rekening geschreven van de radicale minister van financien Enos Nkala. die tijdens na zijn toespraak tot Mugabes volgelingen opriep .zich in kleine groepen te organiseren en gereed te zijn om het Patriottisch Front op eigen terrein uit te dagen" Het Patriottisch Front is de partij van Nkomo. rXï HOR id - De conferentie over ^opese veiligheid en samenwer- zal vandaag zeker beginnen. ZjlJier de manier waarop was gister- latond nog steeds niets bekend. De der van de Amerikaanse delega- -V Max Kampeiman. zei dat wat i Westen betreft de zaak in ieder vv. val doorgaat. n ra inpelman zei dat er geen spra- van uitstel van de conferentie kon zijn. aangezien in Belgrado duidelijk is afgesproken dat het overleg op 11 november 1980 moet beginnen. Voortzetting van het voorbereidend overleg na die da tum achtte hij uitgesloten. De Amerikaanse ambassadeur leek er duidelijk op uit de zwarte piet voor een eventuele mislukking in het allereerste stadium toe te spe len aan de Sowjet-Unle. Overigens kwam er uit zijn mond geen enkel onvertogen woord over de opstel ling van de oostblok-delegaties. Hij wees erop dat de afgelopen weken van voorbereidend overleg geen enkele beweging hadden la ten zien In de standpunten en dat er nu tenminste sprake is van eni ge beweging, al Is het maar „bewe ging van de lippen". Er werd ge praat binnen de groep van weste lijke landen. r Herman Amerlink RID Elf november is voor Europa een gedenkwaardige dag. Op elf november 1918 maakte een wapenstilstand een einde aan de eerste wereldoorlog. Vandaag elf en ^november 1980, valt in Madrid de beslissing over de manier waarop het proces van ;onJ Dtspanning zal worden voortgezet het laatste moment bestond;, de lachwekkende beeld van diplo matieke gymnastiekoefeningen. Wai hier gisteren onzekerheid hoe conferentie over Europese vei- poii'Aheid en samenwerking zou be- d vt: nnen Met agenda en geopend tdt< jor de Spaanse premier Adolfo trez of zonder agenda en geo- nd door minister van buiten zaken. José Pedro Perez irea De aankomst van de Rus- Q cbe onderminister van bulten- zaken deed gisteren de p op een voorspoedig einde de voorbereidende besprekin- (i enigszins opleven Toen de aanse delegatieleider Max impelman gisterochtend het lacio de Congresos betrad, zei dat er enige .constructieve be- png in de besprekingen zat. Ic de berichten uit Polen, dat de Üje vakbeweging Solidariteit nu Morin de eigen statuten zal wor- n erkend, zorgden voor enige (spanning. Vooral de Pools de- atie was zeer opgelucht door berichten t de druk nog niet geheel van ketel was. bleek al direct bij de rste plenaire vergadering van de tlnemende landen. 33 Europese iten, Canada en de Verenigde iten Nadat het middeleeuwse melodietje dat de deelne- irs naar de vergaderzaal noodt or de hal had geklonken en de legaties weer bijeen waren, tek ook dit maal geen van de [«vaardigden het woord te wtl- l De vergadering aan het begin m de middag vertoonde hetzelf- De laatste diplomaat was nog niet binnen of de eerste kwamen al weer naar bulten Vlakte Een westelijk diplomaat merkte na afloop van de middagvergade ring op dat het nu wel erg begon te spannen. We moeten nu in een paar uur een regeling tot stand brengen ln een kwestie die nu al maandenlang muurvast zit Hij zei dat ook niet direct optimistisch te zijn over de afloop. De Nederland se ambassadeur Van Dongen hield zich noodgedwongen op de vlakte. Hij wilde wel kwijt weinig gesla pen te hebben, maar zei niet op te zien tegen nog een nacht onder handelen. Zoveel is wel duidelijk, dat het eigenlijke onderhandelingsproces zich de laatste uren op het hoogste niveau afspeelde en dat dit ge sprek pas zou terugkeren naar de ovale vergadertafel van de plenai re bijeenkomsten op het moment dat er een voorlopige of definitie- ve regeling voor de agenda is ge troffen Tot dat tijdstip blijft de sfeer in het congresgebouw die van een diplomatieke en journa listieke speeltuin, waarin iedereen zich naar hartelust kan vermaken, zonder dat het spel serieus wordt genomen. Een Westdultse woordvoerder speculeerde op de mogelijkheid dat de eigenlijke conferentie over Europese veiligheid en samenwer king eerst om elf uur vanavond zal beginnen. Daarmee wordt dan nog net voldaan de afspraak die in de vierde maand van Belgrado ligt. waarin elf november als vergader datum is vastgelegd. Wijn Iedereen bleef hier tot op het laat ste moment in afwachting van concessies van de Russen, want van die kant moest het komen daarover was men het in het wes telijke kamp wel eens. Er zal een redelijke tijd moeten worden uit getrokken voor de discussie over de naleving van de slotakte van Helsinki. Dat betekent dat de Russen ook een debat over de inval in Afghanistan en over de behandeling van dissidenten over zich heen zullen moeten laten gaan. Het westen was tot op het laatst moment niet bereid op dit punt water in de wijn te doen Ambassadeur Van Dongen merk te op dat het aanvankelijke opti misme van die ochtend, wat hem betreft, verdwenen was. Op voor stel van de Westdultse delegatie werd besloten gisteravond verder te vergaderen. Er werd uitdrukke lijk rekening mee gehouden dat die bijeenkomst wel eens tot diep in de nacht zou kunnen gaan duren. ALGIERS, TEHERAN (AP, AFP) De Amerikaanse regering heeft gisteren het antwoord op de Iraanse eisen voor de vrijlating van de 52 gijzelaars in Teheran overhandigd aan bemiddelaar Algerije. De Iraanse president Bani Sadr drong er gisteren op aan de gijzelaars nog deze week vrij te laten. De Amerikaanse onderminister van buitenlandse zaken Warren Christop her vloog zelf naar Algiers om het formele antwoord van zijn regering te overhandigen aan de Algerijnse rege ring. die bemiddelt in de al meer dan een jaar durende gijzeling van 52 Amerikaanse diplomaten in Iran. Over de inhoud van het antwoord werd niets bekend gemaakt. De on derminister werd vergezeld door een delegatie hoge ambtenaren, die vol gens een woordvoerder in Washing ton aren meegestuurd om „verschei dene wettelijke en financiële aspec ten van het antwoord nader uit te leggen" Gedoeld wordt waarschijnlijk op de Iraanse eis dat alle bezittingen van de sjah worden overgedragen en dat Amerikaanse eisen tot schadevergoe ding achterwege blij blijven. Andere eisen waren dat de Verenigde Staten beloven zich niet direct on indirect te zullen bemoeien met de Iraanse mili taire of politieke zaken. Ook moeten de Iraanse tegoeden in de Verenigde Staten, geschat op zestien miljard gulden, worden vrijgegeven. President Bani Sadr van Iran wekte gisteren nieuwe hoop dat de gijzeling inderdaad nietmeer al te lang zal du ren. De president zei voor radio Tehe ran dat vrijlating van de gijzelaars betekent dat de Verenigde Staten die in de oorlog met Irak zo hard nodige wapens zal leveren. ..In een oorlog is tijd een beslissend element. Als de gijzelingszaak in een week wordt op gelost. kan dat voor ons voordelig zijn en wij zouden er gebruik van kunnen maken door ons materiaal aan te vullen. Maar als het langer duurt zal dat weinig effect meer heb ben." aldus Bani Sadr. De politie van Zimbabwe leidt een man weg die getroffen is door een stenenregen tijdens de ongeregeldheden bi Bulawayo. MADRID. MOSKOU (AP. AFP) Dissiden ten in de Sowjet-Unie hebben zich zo veel mo gelijk geroerd om de aandacht te vestigen op de overtreding van de overeenkomst van Helsinki door de rege ring in Moskou. Bij de veiligheidsconferentie in Madrid deed de vrouw van dissident Orlow een beroep op de delegatieleden niet toe te staan dat haar echtgenoot steft in een werkkamp. Dissident Alexander Ginsburg wees op het lot van de Joden in de Sowjet- Unie. In Moskou verhinderde Russische veiligheids mensen een bijeen- komst van een tiental vrouwen die toestem ming wilden om naar het Westen te reisen. Een jonge vrouw die op het Rode Plein demon streerde om een uitreis visum te krijgen werd door de politie gearres teerd Joodse activisten In de Sowjet-Unie hebben aangekondigd dat aij vandaag bij het begin van de Madrid-confe- rentie op zeven plaat sen in hogerstaking gaan uit protest tegen de voortdurende wei gering van uitreisvisa. In het plaatsje Kisji- new zijn vorige week twee Joodse activisten in wier huis een hon gerstaking zouden wor den gehouden gearres teerd. In Europa en de Verenigde Staten wor den uit solidariteit eveneens hongersta kingen gehouden. In Amsterdam begint het Comité Studenten solidair met Sowjet-Jo- den vandaag een derge lijke staking. Geduren de conferentie in Ma drid cal iedere dag voor de Russische ambassa de in Den Haag een wa ke worden georgani seerd van twaalf tot een uur *s middags. Van onze correspondent TEHERAN De Iraanse machthebbers hebben gisteren na heftige protesten tegen de arrestatie afgelopen vrijdag van Sadegh Ghotbzadeh besloten hem op korte termijn weer op vrije voeten te stellen. Ghotbzadeh zat gevangen wegens het uiten van „opruiende taal". „Wij zijn genoodzaakt hem vrij te laten op grond van leiten die ik nog niet kan onthullen", aldus ayatollah Ali Ghodoussi, procureur-generaal van de revolutie. Reagerend op de golf van protest na de arrestatie voeg de hij er aan toe; „Je moet in de gaten houden wie er protesteren. Er zijn mensen die zich opofferen in de strijd aan het front en er zijn mensen die zich alleen maar willen laten gelden". Gematigde politici wijzen er echter op dat het protest dreigde uit te groeien tot een omvangrijke bewe ging tegen het beleid van de conser vatieve fundamentalisten. ..De fundamentalisten hebben zich vergaloppeerd", aldus Hoessein Banl- assadi, vice-premier ten tijde van de regering-Bazargan. over de arrestatie van Ghotbzadeh. die afgelopen vrij dag plaatsvond naar aanleiding van zijn tijdens een televisiedebat gespui de kritiek. „Ghotbzadeh was mis schien bij het volk niet zo'n geliefd figuur, maar zijn arrestatie ging echt te ver", voegt hij hieraan toe Rflzaar In de heilige stad Qom gingen giste ren duizenden mensen de straat op om Ghotbzadehs vrijlating te eisen •De bazari's in Teheran, een groepe ring die de groot- en kleinhandel bij na volledig controleert en een voor aanstaande rol speelde bij de omver werping van de sjah. organiseerden gisteren een petitie waarin niet alleen Ghotbzadehs onmiddellijke vrijla ting werd geëist, maar ook een stop zetting van alle pogingen de positie van president Abdolhassan Bani Sadr te ondermijnen. Lange rijen mensen vormden zich in de bazaar om de petitie te ondertekenen, die uiteindelijk met 300.000 handteke ningen aan ayatollah Khomeini werd gestuurd. Ook Khomeini's broer, aya tollah Pasandideh heelt zich over de aanhouding van Ghotbzadeh kritisch uitgelaten. Vervolg van pagina 1 Daarna ging Walesa met zijn mede werkers naar kardinaal Wyszynski, de primaat van de rooms-katholieke kerk. die zijn voldoening uitsprak over het bereiken van het voor Soli dariteit en voor geheel Polen gunsti ge akkoord. Vervolgens gaf Walesa een perconferentie in de hal van een fabriek in Warschau, waarop hij nuchter vertelde dat er niet over over winnaars en verliezers moet worden gesproken, ondanks het feit dat Soli dariteit haar in Gdansk gestelde doel heeft bereikt BEIROET (Reuter. AFP) Bij twee bomexplosies in Beiroet zijn gisteren minstens acht mensen om het leven gekomen en veertig gewond geraakt. De bommen ontploften in auto's ln het overwegend door rechtse christe nen bewoonde oostelijke deel van de Libanese hoofdstad. De meeste slachtoffers waren voorbijgangers. Intussen komen Incidenteel in Polen nog werkonderbrekingen voor. die met looneisen te maken hebben. Zo houden ln de buurt van Gdansk vijf tig arbeiders het verenigingsgebouw van een suikerfabriek bezet In Tsjechoslowaklje publiceerde de partijkrant Rude Pravo een zuur commentaar op de gebeurtenissen in Polen, die de inemationale situatie zouden aantasten. Het optreden van Solidariteit zou niet in het belang van de arbeiders zijn. Volgens het Westberlljnse blad „Der Abend" Is het treinverkeer tussen de DDR en Polen tijdelijk onderbroken geweest. De Journalisten die te horen hadden gekregen dat zij het land moester, verlaten, hebben gisteren te horen gekregen dat zij mogen blijven. Het Is niet bekend of persvertegenwoordi gers die Polen willen binnenkomen, nu wel toegelaten zullen worden. En kele dagen geleden werden zij terug gestuurd. BAGDAD (AP, UPI, AFP) De strijdende partijen in de oorlog tussen Iran en Irak begonnen gisteren tekenen van uitputting te vertonen. Irak heeft alle burgers tot 65 opgeroe pen zich voor militaire dienst te mel den. Teheran kondigde aan dat nog meer goederen zullen worden gerant soeneerd. President Bani Sadr van Iran, die zich persoonlijk aan het front op de hoogte had gesteld van het verloop van de strijd uitte zich echter optimistisch en voorselde dat „nu de vijand tot staan is gebracht" de tegeaanval ieder moment kan be ginnen. Volgens berichten uit Bagdad heb ben Iraakse aanvalshelikopters bran den gesticht in de omsingelde Iraanse oliestad Abadan, en zouden Iraakse tanks 74 Iraanse militairen hebben gedood. Teheran meldde dat Iraanse troepen twee Iraakse olieterm in als aan de Perzische Golf hebben vernie tigd. en dat er in het door Irak ver overde gedeelte van Iran maandag tenminste 185 haakse militairen zijn gedood. De aanval van de Iraakse helikopters was gericht op de opslagplaatsen van aardgas en een gasleiding in Abadan. het laatste nog niet bezette Iraanse bolwerk aan de omstreden waterweg Sjat al Arab. De aanval van de Iraan se militairen waar Teheran melding van maakte, was uitgevoerd door commando's en gericht op de Iraakse olie-terminals te Al Bakr en Chor Alamaja, die liggen aan de Perzische Golf. Beide zouden „geheel zijn ver woest". ISCHAU „De economische situatie in Polen is een kritiek punt derd De bevolking is zich dit nog niet ten volle bewust. Er Is een ïmatische en eerlijke voorlichting nodig om over de gevaarlijke Igen die de huidige ontwikkeling kan hebben. De mensen moeten dat er extra inspanningen en offers van hen gevraagd zullen en." J- den Boef J»an partij en regering gerichte waar ing is na de uitspraak van het hof des ff actueel Zij is afkomstig van Boles- fzywara, docent aan de partij-hoge- voor sociale wetenschappen in War- |Hij schreef een artikel In het partij- fybuna Ludu. waarin hij aandrong op Dniseren van een nationale discussie «vormingen in het functioneren van lanagement in de bedrijven en de Busche planning Langer uitstel zou intwoordelijk zijn. k'an Hatt Is woordvoerder van de ing-commlssie die ook een belangrijk !*!i k in het voorbereiden van de ™sche hervormingen, waarover het van de Poolse communisti- «rtij deze maand nog een beslissing nemen Aan hem de vraag waarom het I duurt, voordat er iets bekend wordt >eiooIde economische hervormingen. ***0 de doorvoering er van. PPe Jhtwoord luidde dat de Planningscom- Lïu* betrokk«n bij het werk van Wftü -i<Commissie- wa»rin behalve ver- «aM.ïlfPrs van partii en "-gering ook tiehK^'1 „van de ondernemingen zit- wii P'anningcommissie vech- llc er lemand komt die ons het ^eeIt- maaf we kunnen nog «Sa? rl aUes ons al duidelijk voor uc economische hervormingen [«si moeten goed voorbereid worden, willen zij succes hebben." Het economische hervormingsprogramma dat thans wordt voorbereid, zal in twee etappes worden uitgevoerd. Op 1 Januari moet een „mini-hervorming" van kracht worden om de economische ontwikkeling in andere en betere banen te leiden. Vervol gens zal een plan voor de lange termijn worden gepubliceerd, dat pas in 1983 in werking kan treden De nadruk ligt op het garanderen van een grotere decentralisatie op het gebied van economische planning en management. De ondernemingen zullen voortaan recht streeks bij de planning betrokken zijn. Vroeger kregen zij slechts richtlijnen, waar aan zij zich moesten houden, terwijl zij maar moesten afwachten of zij de benodig de grondstoffen in voldoende mate en op tijd zouden ontvangen. Voortaan gaan de ondernemingen zelf over hun produktie be slissen en zal het de taak van de overheid zijn om alle middelen te verstrekken die voor de verwezenlijking ervan nodig zijn. „In het verleden ontbraken de middelen vaak. Er werd veel van de ondernemingen gevraagd, maar een tekort aan grondstoffen en energie leidde tot problemen. Door mid del van decentralisatie willen we de bedrij ven in staat stellen om met elkaar samen te werken. Er wordt ook overwogen dat er een soort sociaal contract met de regering De Poolse landbouw krijgt prioriteit wordt gesloten op basis van de afspraak: de regering geeft grondstoffen en dergelijke en de bedrijven bepalen zelf. hoe zij de produk tie willen plannen." aldus dr. Hatt. Om de activiteiten van de ondernemingen ten goede te doen komen aan de nationale economische planning, zal met economi sche prikkels worden gewerkt en zullen de bedrijven meer werkelijke vrijheid krijgen Dit laatste betreft niet alleen de produktie. maar ook de investeringen en de mogelijk heid om fondsen te verwerven die onont beerlijk zijn voor de verdere ontwikkeling van de ondernemingen. Het project van de commissie is echter nog niet voltooid Industrie De centrale planning in Warschau zal zich voortaan meer bezig houden met investe ringen. de betalingsbalans en de verdeling van het nationale inkomen. Wat de investe ringen betreft, die volgend Jaar opnieuw beperkt moeten worden zal niet meer de nadruk worden gelegd op de zware indus trie. De investeringen ln die sector waren zeer kapitaal-intensief en leverden, zelfs op langere termijn, weinig export-mogelijkhe den. De structuur van de investeringen zal drastisch worden herzien. Zo is het vrijwel zeker hoewel nog niet officieel dat de grote staalfabriek van Katowice, die op aandringen van de Sowjet- Unie werd gebouwd en voor Polens econo mie een catastrofe is. niet verder zal worden uitgebreid. Het enorme en kostbare project beperkt nu al jaren drastisch de economi sche mogelijkheden in alle andere sectoren van de industrie en van de landbouw. Het staalmonster had zo'n absolute prioriteit dat het ook de materialen van vele andere bedrijven opslokte. De landbouw krijgt nu eindelijk de hoogste prioriteit. In het verleden werd veel over het geven van voorrang aan de landbow ge praat. maar er kwam in de praktijk niets van terecht. Als de plannen nu wel uitge voerd worden, komt er verlichting voor de landbouw en de industriële sector die con sumptiegoederen produceert. Met name zullen de agrarische bedrijven en bedrijfjes in de particuliere sector, die het leeuwedeel van de produktie leveren, van hogere inves teringen gaan profiteren. Voor het zesde achtereenvolgende jaar heeft het slechte weer de Poolse landbouw parten gespeeld. Dit jaar zijn er 12 miljoen ton aardappelen (een vierde deel van de geraamde oogst) minder van de velden ge haald. Er zijn tekorten aan vlees. melk. boter, rijst en andere elementaire produk- ten. Uit Amerika moet acht miljoen ton graag worden geïmporteerd, waardoor de buitenlandse schuld die al bijna 21 miljard dollar beloopt, nog groter wordt. Vleesbonnen Dit graan is nodig om het vee in leven te houden dat het toch al schaars te krijgen vlees moet leveren. Er wordt gewerkt aan een rantsoeneringssysteem voor vlees, maar dat levert zoveel problemen op. dat invoering er van nog wel op zich zal laten wachten Overigens verwachten de Polen zelf niet dat de rijen voor de slagerswinkels zullen verdwijnen, als het vlees op de bon gaat De meeste mensen zullen het zekere voor het onzekere nemen en zo gauw moge lijk hun hele portie in huis halen, zo wordt beweerd. „Als we het programma voor 1981 publice ren. moeten we ook een schets geven van de economische hervormingen. We moeten dat zo doen dat het ook voor de gewone man duidelijk is. wat er precies gaat veranderen Als het te gecompliceerd wordt gepresen teerd, zal er niets van de vernieuwingen terecht komen. Daarom aldus dr Hatt zitten er zoveel vertegenwoordigers van de ondernemingen in de speciale commissie" Dr. Hatt hoorde de discussies aan. waarin de arbeiders een groot aandeel hadden. „Ik was verbaasd hoe simpel, maar ook hoe wijs hun suggesties waren Deze combinatie van ervaring van de basis naar de top zal tot een goed resultaat leiden Om te verklaren waarom hij geen pessimist is, vertelde hij een verhaaltje van twee muizen die in een kan met room terecht waren gekomen. De ene muis gaf de moed op en verdronk, maar de andere bief trappelen om aan de oppervlakte te kunnen blijven. Hij (of mis schien was het een zij) overleefde het avon tuur, toen de geklopte room de rand van de kan bereikte en ontsnappen mogeljk werd Het verhaaltje past goed in de geschledenjs van Polen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7