Abraham Kuyper, de bliksem en de keuken
Blanke theologen voor
opheffing van racisme
Drie najaarstrekkers op r.k. boekenerf
Omzet geref. kerken 61 miljoen
Trouw
VANDAAG»
Stichting vraagt
gebed voor Israël
MAANDAG 10 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
door A. J. Klei
Er gaat de laatste tijd geen dag voorbij of ik
zit ten gerieve van mijn broodwinning te
lezen in een jubileumboek van de Vrije
Universiteit. Ik begon heel eenvoudig met
een fotoboek, maar geleidelijk aan heb ik
me naar een hoger plan gewerkt en vandaag
is het dan zo ver, dat ik de bijdrage der
godgeleerden tot de eeuwfeestvreugde kan
aankondigen: een bundel opstellen onder
de titel „In rapport met de tijd".
Abraham Kuyper„de stichter van de VU,
heeft opgemerkt dat de openbaring telkens
weer „in rapport met (het bewustzijn van)
de tijd" moet worden gebracht en dit leidt
ertoe dat prof. dr. H. M. Kuitert in zijn
fleurig getoonzet Woord vooraf
(„voorwoord" is geen Nederlands)
vergenoegd vaststelt dat de theologie een
nimmer eindigende taak heeft. Op grond
hiervan mogen we aannemen dat de
theologen van de VU niet van zins zijn er na
honderd jaar een punt achter te zetten.
Waakzaamheid blijft dus geboden voor de
verontrusten.
Nu pleeg ik feestbundels uit de theologische
wereld uit andere werelden vallenze mij
niet ten deelmet enig afgrijzen aan te
pakken, aangezien ze naar mijn ervaring
meestal volgestouwd zijn met
zwaarwichtige vertogen over zaken, die in
mijn hart nooit opgeklommen zouden zijn.
„In rapport met de tijd" nam ik met extra
wantrouwen ter hand, want
gereformeerden, nietwaar, kijken wel
helemaa uit om iets spannends op papier te
zetten uit vrees van voor de synode gesleept
te worden.
Kortom, ik vreesde het ergste. Maar om nóg
eens kort te gaan,Jn rapport met de tijd"
is gewoon een leuk boek. Ik bedoel dat er
voor leken zoals ik leuke stukken in staan.
Kuitert hanteert in zijn inleiding
voorzichtig de aanduiding „lichtvoetig" en
ik moet zeggen dat ik bijzonder veel plezier
heb in de, bij gereformeerden weinig
voorkomende, ontspannen manier waarop
de auteurs met hun stof bezig zijn. Ze
springen, en daar wijst Kuitert ook op, zeer
onbevangen met de grote Abraham om, zij
gaan niet voor hem door de knieën, maar
hebben ook geen behoefte zich tegen hem af
te zetten. Er ls zoiets als genegenheid op
afstand.
De opzet was, dat iedere medewerker zou
vertellen hoe het vroeger op zijn vakgebied
toeging en wat daarmee vandaag nog te
beginnen valt. Met deze formule kun Je alle
kanten uit. Gelukkig maar, anders hadden
we misschien het fraaie verhaal niet
gekregen, dat de kerkhistoricus prof. dr. C.
Augustijn doet over het optreden van
Herman Bavinck op de vergadering van de
moderne theologen in 1912. Bavlncks
woorden kwamen, zacht gezegd, niet
volledig tot hun recht. Ten eerste niet
omdat de moderne theologen geen
lieverdjes waren en Bavinck zo lang
mogelijk van de lezenaar weghielden en ten
tweede niet, omdat er een
zonsverduistering was die niemand wilde
missen en waarover de NRC van 19 april
1912 zo treffend schreef: „De kippen gingen
op stok, en de bloemen sloten hun kelken,
en in de vergadering van moderne
theologen sprak een professor van de Vrije
Universiteit."
Heel boelend is het relaas van de
oudtestamenticus dr. C. Houtman over het
conflict dat de oriëntalist en
oudtestamenticus prof. dr. C. van Gelderen
in 1917-T8 had met de „opzichters" (noem
ik ze hier maar) van de gereformeerde
Het begin van de uitvinding van de
bliksemafleider. Tekening uit het AO-
boekje over Benjamin Franklin, die
iets van de „vis infusa" terguwon met
zijn uitvinding. Adres AO-berkjes:
postbus 37, Lelystad.
synode. Deze hadden geconstateerd dat
prof. Van Gelderen de in Genesis gegeven
tijdsvolgorde van sommige gebeurtenissen
onwaarschijnlijk achtte en het in dat
verband zelfs had over „een legendarische
inkleding". Hoewel de heer Van Gelderen
zijn opvattinge, vrucht van meer dan
twintig jaar studie en op college zeer
behoedzaam voorgedragen, niet prijsgaf,
werd het geen kerkelijke rel door de
„meekomende" houding van de hoogleraar:
hij beloofde de bewuste punten te zullen
laten rusten. Van Gelderen was een ander
man dan Geelkerken en bovendien: een
collegedictaat ls geen preek.
De aardigste bijdrage in „In rapport met de
tijd" vind ik die van de nieuwtestamenticus
drs. S. J. Noorda over „De wondere wereld
van Abraham Kuyper". Hij houdt zich bezig
met Kuypers verhandelingen over de
wonderen van Jezus, waarvan een rooms-
katholiek recensent schreef dat ze
„zonderling" waren (de meningen van
Kuyper wel te verstaan). Je komt daarbij
inderdaad de meest zonderlinge dingen
tegen.
Naar Kuypers opvatting kon de mens ln 't
paradijs stoute stukjes uithalen door een
hem ingegoten kracht. Na de zondeval
verdween die kracht, maar hier en daar vind
Je er nog iets van: bij een leeuwentemmer
bijvoorbeeld, die macht uitoefent over de
leeuw, of bij de patrijshond die „doorzijn
oogen een patrijs belet op te vliegen; en
vooral in den bioloog" (waarmee Kuyper
bedoelt: iemand die biologeert).
Tegen deze achtergrond behandelt Kuyper
dan de. in zijn dagen actuele vraag of het
gebruik van een bliksemafleider geoorloofd
is. Tenslotte is het „de God der ere, die
dondert". Het mag van Kuyper. Vroeger, ln
het paradijs, kon de mens met zijn
ingegoten kracht de bliksem beheerden en
er is niets op tegen om nu door moeite en
inspanning iets van die kracht te
herwinnen. Voor 't gemak gaat Kuyper
eraan voorbij dat naar zijn inzicht het nooit
bliksemde ln het paradijs en hij kan
meeslepend beschrijven hoe Adam en Eva
zich na de zondeval een hoedje schrokken
van de eerste onweersbui.
Kuyper was volop kind van zijn tijd, hij
geloofde in de voortgang van wetenschap
en techniek en beschouwde ze als middelen
om iets van aie paradijselijke ingegoten
kracht („vis infusa" zegt Kuyper en dat had
Noorda besteven mogen vertalen) terug te
krijgen. De mens mag van Kuyper niet
rusten, eer hij zijn oppermacht op de natuur
teruggewonnen heeft.
Kuyper neemt zijn uitgangspunt ln de
constatering van het onderscheid tussen
„de instinctief onbewuste en de door
oefening verkregen bewuste handeling bij
onze aanraking met de dingen der Natuur".
Als voorbeeld wijst hij op de Hollandse
keuken. In vorige eeuwen was die keuken
beroemd. „Hollands keuken openbaarde
een eigen karakter, hierin bestaande,
dat ze de natuurlijke producten van den
akker en van de slachtbank veel sterker dan
de vreemde keukens ln hun natuurlijke
voortreffelijkheid deed uitkomen Deze
wijze nu van de spijzen toe te bereiden, is
destijds door onze hulsmoeders van zelf,
instinctief, gevonden. Ze gaven er zich geen
rekenschap van, hoe ze doen moesten en
waarom ze zoo en niet anders deden.
Thans daarentegen ls dit instinctieve talent
veelszins te loor gegaan, en zendt men zijn
huwbare dochters en de aanstaande
keukenhelpsters naar een kookschool.
Het goed koken is nu resultaat, niet van
natuurlijken aanleg van het talent, om
instinctief het juiste te vinden, maar van
eerteoort schoolsche studie. Wat vroeger
onbewust en van zelf toeging, wordt nu
bewust zich eigen gemaakt."
Ik houd op, ik heb mijn vrouw beloofd de
aardappels te schillen en de sla schoon te
maken. Dit zijn voor mij door oefening
verkregen bewuste handelingen. Ik meld
nog dat „In rapport met de tijd" (waarin ik
wat gegrasduind heb) een uitgave is van
Kok te Kampen, 279 pagina's telt en op
twee kwartjes na dertig gulden kost.
WAARBIJ HIJ MIJ ALTIJD
DOET UITKOMEN
Moge de Heer uw hart m
tot de liefde Gods
en tot de lijdzaamheid van
Christus l
(II Thessalonicenzen 2 versil
3.5)
Ons geloof en onze levenshouding^11
hebben iets. alles te maken met or;
hart. Chesterton spreekt van de )e ln<
„hart-affair" van het geloof. Geloeid 1
inzicht en vertrouwen. Het is ook jen p
liefde. Onze harten moeten daarfo en d
geneigd worden. Dat doet God zen naki
Hoe HIJ dat doet ontgaat ons. Zoal oorw
een wonder ons ontgaat. Waarom^nde
ik zo dat die woorden mij
aanspreken? Waarom gebeurt dat
telkens weer in mijn leven dat ikh -
Jezus uitkom, bij zijn woorden enduur
zijn verhaal, bij wat Hij gedaan h«te bre
en bij wat Hij van ons wil en met a
wil? Waarom? Ik weet het niet. Er jflet b
ook geen reden voor. Het gebeurt)
Ik kom uit bij de liefde van God a]
de enige warmte die nog in deze
wereld overblijft. De enige werkeli erkg
warmte, een vuur dat nooit uitdoof >t pi
Ik kom uit bij de lijdzaamheid van
Jezus. Dat woord lijdzaamheid»
in onze eeuw liever vertaald met
volharding of standvastigheid. H
betekent een kracht hebben om
ondanks het lijden door te gaan, tt
oude
nel
door Hennie Serfontein
JOHANNESBURG De oproep van acht theologen van de nederduitse gereformeerde kerk'
aan hun kerk om zich in te zetten voor een hervorming van de bestaande orde in Zuid-Afrika,
heeft in die kerk een storm veroorzaakt. De kerkleiders reageerden direct afwijzend.
Die Kerkbode, het officiële blad van
de kerk, maakte de verklaring van de
theologen eind vorige week publiek
onder de kop „Getuigenis: 31 oktober
1980". Daarmee legde het blad een
duidelijk verband met Luthers daad,
die de inleiding was tot de Kerkher
vorming. De pro-regeringskrant
Beeld noemde de verklaring een
.hoogst belangwekkend Hervor
mingsdag-getuigenis van acht van de
meest vooraanstaande behoudende
theologen van de NG kerk".
Alle acht zijn professoren aan de uni
versiteiten van Pretoria en Stellen-
bosch. Het zijn W. D. Jonker (die ook
enkele jaren in Kampen professor
geweest is), B. A. Müller en H. J. B.
Combrinck (Stellenbossche kweek
school), J. Heyns, A. B. du Tolt en C.
F. A. Borchardt van de theologische
faculteit te Pretoria en de theologisch
opgeleide W. P. Esterhuyse en H. W.
Rossouw van de filosofie-afdeling
van Stellenbosch. Heyns is lid van
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidae Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
lel 020-5629444
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Nad. Credietbank
Rekemngnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel. 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel. 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
West blaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel. 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel. 070-469445 (redactie)
lel. 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
6000 AA Zwolle
tel. 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzén:
Per maand 16.98
Per kwartaal 50,95
Per half jaar 101,90
Per jaar f 201,60
Advertenvetarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19.30
van maandag t/m vrijdag. Op
zondag van 18-20 uur telef. 020-
5622797
Opgave mini-advertenties tel.
020-5626262 of schriftelijk aan
Mini-Adv. afdeling, postbus 433.
1000 AK AMSTERDAM.
Adreswijzigingen uitsluitend
schriftelijk aan onze Amsterdam
se adressen.
het breed moderamen van de genera
le synode en Esterhuyse schreef on
langs het boek „Afscheid van apart
heid".
Discussies
Het getuigenis is met instemming be
groet door dr. Frans O'Brien-Gelden-
huys, die onlangs als secretaris-gene
raal van de NG kerk is-, af getreden
wegens de verkrampte houding van
de meerderheid. Hij vroeg de acht
theologen om nu overal discussies op
gang te brengén. Instemming is er
ook gekomen van prof. Nico Smith
van de Stellenbossche theologische
hogeschool, prof. David Bosch van de
universiteit van Zuid-Afrika en van
dr. W. A Landman, de voorzitter van
de synodcommissie die in 1974 het
geschrift „Rassenbetrekkingen in het
licht van de Schrift" voorbereidde.
Maar dr. Dirk Fourle, actuarius van
de synode en een van de leidende
„verkrampten", wees het getuigenis
radikaal af. Hij zei, dat de volkenver
houdingen te dellkaat en te ingewik
keld zijn voor dergelijke „zwevende
algemene adviezen". Het getuigenis
van de acht „raakt kant noch wal",
zei hij. Over het „onvermogen" van
de kerk om leiding te geven overheid
en samenleving, was het commentaar
van Fourie: „Wij geven nu eenmaal
geen lopend commentaar op politie
ke gebeurtenissen. De NG kerk doet
alleen wat, als zij ervan overtuigd is,
dat zij moet getuigen ten opzichte
van specifieke schriftbeginselen, die
op het spel staan. En wat die zoge
naamde kerkelijke eenheid betreft,
aldus Fourie, het ls bekend dat de
meesten van de acht op de laatste
generale synode in 1978 voorstander
waren van een grotere eenheid (met
de niet-blanke kerken; red.), maar de
synode heeft dat ln klare taal afgewe
zen, omdat de NG kerk haar eigen
identiteit en zelfstandigheid wil be
houden. Tot zover Fourie.
Toch zal er een wonder moeten ge
beuren, als dit getuigenis van de acht
theologen meer zal blijken te zijn dan
de zoveelste voetzoeker. Als iemand
die nu al twintig jaar het kerkelijk
leven in Zuid-Afrika volgt, kan ik tot
geen andere conclusiekomen. Om te
beginnen ls de verklaring zorgvuldig
vaag en algemeen gehouden. Men
moet er maar naar raden, wat de acht
precies bedoelen. Zij vragen niet een
samensmelting van de vier naar ras
gescheiden NO kerken, maar spreken
van „een vorm van kerkelijke een
heid".
Zij preciseren niet welke „sociale
praktijken" ze aan de kaak stellen.
Za maken niet duidelijk welke „poli
tieke maatregelen" bestreden moe
ten worden en welke „te verhelpen
UJden en nood" veroorzaken. Nergens
komen zij met concrete voorstellen,
die als uitgangspunt van discussie
kunnen dienen. Verder geven zij geen
adviezen aan de kerkleden over wat
die zouden kunnen doen, als zij het
eens zijn met hun vage uitspraken.
Beslissend zal overigens zijn hoe de
zwarte gereformeerden zullen reage
ren. Gezien hun hardere opstelling,
hoeft van die kant niet veel^geestdrift
worden verwacht.
De volledige tekst van de verklaring van de acht theologen luidt als volgt:
In de geest van Hervormingsdag
willen wij graag als gereformeerde
theologen het volgende getuigenis
afleggen:
1. Naast onze oprechte dankbaar
heid voor veel wat op het kerkelijk
terrein gedaan en bereikt ls, spre
ken wij onze diepe bezorgdheid uit
over het schijnbaar onvermogen
van de geïnstitutionaliseerde kerk
in Zuid-Afrika.
a. om haar door God gegeven roe
ping van verzoening op een bete
kenisvolle en geloofwaardige wij
ze te vervullen in een situatie van
toenemende spanning en polarisa
tie tussen de verschillende bevol
kingsgroepen in ons land;
b. om de overheid en de samenle
ving met geestelijke leiding te die
nen door een helder en eenstem
mig getuigenis omtrent de belof
ten en eisen van Gods koninkrijk
met betrekking tot de sociale
werkelijkheid;
c. om de onderlfnge vervreemding
en frontvorming tussen christe
nen te bestrijden en daarmee de
verdeeldheid van de kerk tegen te
werken, die het geloof ln de ge
meenschap der heiligen te schan
de maakt.
2. Met de nodige verootmoediging
pleiten wij als leden van de neder
duitse gereformeerde kerk bij alle
medegelovigen en bij alle ambts
dragers die ln kerkelijke vergade
ringen en lichamen besluiten moe
ten nemen over zaken van beleid
en optreden, om zich met elkaar te
bezinnen over en biddend te stre
ven naar;
a. de uitschakeling van liefdeloze
en racistische gezindheden en be
handelingen die krenkende voor
vallen veroorzaken en de bood
schap boodschap van Gods ver
zoenende genade ontkrachten;
b. de solidariteit van de christelij
ke liefde met allen die door sociale
praktijken, economische wanver
houdingen en politieke maatrege
len gedompeld worden in omstan
digheden van te verhelpen lijden
en nood;
c. een vorm van kerkelijke een
heid. waarbinnen de verbonden
heid van gelovigen met dezelfde
.bélijdenis ook zichtbare gestalte
kan aannemen.
3. WIJ zijn ervan overtuigd, dat de
nederduitse gereformeerde kerk
langs deze weg samen met andere
kerken een God verheerlijkende
bijdrage kan leveren.
a. tot cfe bevordering van weder
zijds vertrouwen en aanvaarden
.tussen de verschillende bevol
kingsgroepen ln ons land, wat de
onontbeerlijke grondslag vormt
'voor een vreedzame samenleving;
b. tot een dieper bewustzijn van
de eisen van Gods Woord, ln het
'licht waarvan overheid en onder
daan geroepen zijn om de be
staande orde te hervormen zodat
aan elk mens de leefruimte ge
gund wordt waarin hij als beeld
drager van God tot zijn recht kan
komen;
c. tot het daadwerkelijk getuige
nis, dat de bestaande groepsver-
ischillen tussen mensen niet door
vooroordelen, eigenbelang en zelf
handhaving tot een duivelse bron
'van botsing hoeft te worden, maar
door de kracht van Gods her
scheppende genade Juist benut
kan worden tot wederzijdse verrij
king en steun van elkaar in h?t
ene lichaam van Christus.
*tt
tare
,oet
verdragen en de verwachting te doèuur
sen
eh
Schoonprater
Daar komt nog bij, dat professor
Heyns lid is van de geheime Afrika
ner Broederbond. Hij geldt als de
officiële schoonprater van de NG
kerk ln het buitenland, de Piet
Koornhof van de kerk, die haar in het
buitenland en bij sommige zwarten
wat krediet geeft, maar binnen de
kerk heeft hij niet veel steun. Op de
laatste generale synode was hij voor
een paraplu-synode voor de vier NG
kerken, maar niet voor één verenigde
kerk.
Jonker stond eerst sympathiek te
genover Beijers Naudé, maar liet hem
later vallen, hoewel hij van tijd tot
tijd vage verlichte geluiden blijft,
geven.
De verklaring is van belang, omdat'
zij laat zien, hoe de kleine groep „ver-'
lichten" zich steeds ongelukkiger;
gaat voelen over de harde lijn van dei
verkrampte kerkleiding. Maar er is)
weinig kans, dat zij hun onbehagen.-
zullen vertalen ln concrete daden. Zo-1
lang dat uitblijft, zal dit getuigenis
weinig effect hebben.
voortleven. BIJ die dingen kom ik
altijd weer uit. Waarom? Misschla
het beter om te vragen: waardoor?
nog beter: door God zegt Paulus.G K>
is de bewegende kracht die dat
vreemde in onze harten tot stand
brengt. Hij neigt ze. Een beter wqq igde
voor wat er gebeurt weet ik niet
voldoende. Het staat hier als een
wens. een soort zegen. Er komt leb^ich
deze woorden naar mij toe. Ik kantoon
niet buiten. 0Ver
VOORBUGANC
Ds J. van Dijk
Op 80-Jarige leeftijd is overle
J. van Dijk. emeritus predikai
de Nederlands Gereformeerde|
ken. Ds. Van Dijk was predikai
de gereformeerde kerken te I
woude en te Schildwoude. In J
werd hij vrijgemaakt. Daarna d
hij nog de vrijgemaakte gerefor.
de kerk te Heerenveen tot zijn ei
Laat in 1964.
Kiezen voor de kerk? Voor vi
wen, 14-15 november, Kerk ent
reld, Driebergen (tel. 03438- 12241»
Jezus als bevrijder, bezinning#
de waarde van het evangelie. Kt
november, Hedenesse. CadzandM
01179-1654)
«ii
LUNTEREN (ANP) In haar laatste zitting heeft de gerefor
meerde synode bij de behandeling van de begroting 1981 het
totaal van de begrotingen voor al het landelijke werk en de
landelijke lasten vastgesteld. Een en ander betekent, dat
volgend Jaar ln dit verband een bedrag van rond 61.5 miljoen
(voor dit Jaar was dat 58 miljoen) in de kerken zal omgaan.
var.
plai
mis
Pv<
ter
De besteding van dat bedrag ls glo
baal als volgt verdeeld: 20 (was 18)
miljoen voor missionair werk In bin-;
pen- en buitenland; 19.2 (19) miljoen'
voor diakonaal werk Inclusief wereld-'
'diakonaat; 14.5 (13.8) miljoen voor
pensioenvoorzieningen predikanten,
en 7.8 (7.5) miljoen voor landelijke
kerkewerk.
'De benodigde gelden worden al weer
.globaal, als volgt verkregen: 3.5 (2.3)
(miljoen uit nog aanwezige middelen
!en rente; 21.7 (onveranderd) miljoen
•uit collecten, bijdragen en giften vla
.gemeenten, alsmede 36.3 (34.2) mil
joen door middel van een omslagstel
sel over de kerken, de zogenaamde
quotaties, die voor het eerst meerja-
door Pieter van der Ven
Wie een betaalbaar, actueel, rooms
sinterklaasgeschenk wil geven hoeft"
niet lang te zoeken. Deze herfst zijn
drie omstreden r.k. priesters, twee
theologen en een socioloog, leder met
een boekje uitgekomen. Van Hans
Küng verscheen 24 Stellingen over
de vraag naar God in deze tijd - Wie
is God? Waar is God? Bestaat God?
Uitg. Gooi en Sticht, Hilversum, 112
blz., - 15,-. Edward Schillebeeckx
schreef Kerkelijk ambt voorgan
gers in de gemeente van Jezus Chris
tus. Uitg. Nelissen, Bloemendaal, 175
blz 27 90. Walter Ooddijn schreef
met een tiental anderen Godsdienst:
R.K. Herleeft het antipapisme of
zijn de katholieken niet te vertrou
wen. Uitg. Ambo, Baarn, 220 blz.
19.50.
Het boek van Küng ls inhoudelijk'
niet „nieuw". Het is voor hem een
logisch gevolg op zijn twee jaar gele
den verschenen dikke pil „Bestaat
God?" In dat boek vindt men een
uitgebreide weergave en studie van
wat allerlei filosofen en andere geleer
den door de eeuwen heen over het
bestaan van God hebben gedacht. En
wat Küng ervan vindt. Dit laatste
heeft hij nu in 24 stellingen samenge
vat. Deze stellingen zijn uiteraard no
gal samengeperst, geformuleerd,
maar ze worden stelling voor stelling
toegelicht.
Minst
Küngs boek over God is misschien
wel het minst controversiële dat hij
de laatste tijd heeft geschreven, alt
hans het roomskatholieke leergezag
is daar nooit zo tegen aan gegaan als
bij voorbeeld tegen zijn boeken over
de kerk, de onfeilbaarheid en de
Prof. dr. W. Goddijn
christologie. Toch vindt Küng dat hij
consequent te werk gaat. „De onver
lichte behoeders van het geloof' zul
len hem wel weer kwalijk nemen dat
hij een theologie bedrijft „die niets
kritisch onbevraagd laat," aldus
Küng die dit germanisme in de verta
ling ook niet kan helpen. Maar, zo
zegt Küng, „een theologie die door
alle negatieve kritiek heen telkens
weer doorstoot naar positieve ant
woorden, zal zonder twijfel ook niet
worden geaccepteerd door de schljn-
verlichte verachters van het geloof."
Küng kiest voor de „weg van het
midden tussen kerkelijk opportunis
me en onkerkelijk separatisme." En
hij schrijft „tot verheldering en uitda
ging van het geloof ln een tijd waarin
Prof. dr. E. Schillebeeckx
Prof. dr. H. Küng
de vertegenwoordigers van God,
maar ook zijn opponenten op deze
wereld aan geloofwaardigheid niet
veel hebben gewonnen."
Voorproefje
Schillebeeckx' boekje over het kerke
lijk ambt is ook niet „nieuw". De
laatste paar jaar heeft hij in lezingen
en artikelen zeer veel bijgedragen
aan een „ambtstheologie" die vooral
in basisgemeenten wordt verstaan en
vaak al zonder onderbouw of verant
woording min of meer in praktijk
gebracht. Aan de hand van de gege
vens uit de bijbel en de eerste eeuwen
van het christendom laat Schille
beeckx zien dat de roomskatholieke
ambtsopvatting „tamelijk Jong" is.
Het boek ls alvast een voorproefje
van een grote studie die Schille
beeckx maakt over de kerk.
Vorig Jaar december moest Schille
beeckx zich in Rome verantwoorden
over zijn boek „Jezus het verhaafvari
een levende". Hoewel de Vaticajrpse
molens langzaam draaien („Ze staan
stil", zei kardinahl Wlllebrands eens)
kan worden aangenorrierf dat de be
hoeders der rk rechtzinnigheid deze
zaak verder willen laten rusten. Ze
hebben namelijk goede hoop dat
Schillebeeckx zich met zijn boek over
de kerk veel zal branden. Misschien
geeft dit boekje over het ambt de
•kerkelijke autoriteiten al genoeg ln
handen om nu eindelijk met succes
Schillebeeckx aan de kant te schui
ven. Hoewel Schillebeeckx met even
veel woorden van deze dreiging op de
hoogte Ls heeft hij er toch geen reden
ln gezien om van zijn theologisch
werk verder af te zien. Overigens ont
popt Schillebeeckx zich ook in dit
boekje bepaald niet als een meesle
pend prozaïst.
VPRO
Vorig Jaar deed het VPRO-program-
ma „Godsdienst; RK" veel stof op
waaien. De roomskatholieke priester
en hoogleraar ln de godsdienstsocio
logie Walter Goddijn liet het woord
„neo-antipapisme" vallen en toen
was er zelfs even sprake van iets
stormachtigs. Goddijn heeft in dit
boek met de VPRO-titel van de hele
zaak nog eens verslag gedaan. Daar
uit blijkt dat vooral de media, de
beschouwers en de columnisten zich
zelf en elkaar, overvloedig aan dit
onderwerp konden laven. Het boek ls
verder een bundel essays zonder dui
delijke conclusies. Alles noodt alweer
tot nieuwe beschouwingen. Een eer
ste eenzijdige stap van onthouding
moge tot een passende deëscalatle
lelden.
Wie ten slotte diep in de portemon-
naie wil tasten voor een sinterklaas
geschenk kan in de boekhandel vra
gen naar Het Vatikaan, een fors
boekwerk dat duur oogt en ook duur
ls: 135 gulden. Het ls van Duitse ko
maf en voor ons land vertaald en
bewerkt door Jhr. mr. R. C. C. de
Savornln Lobman. De ondertitel
luidt: Mlniatuurstaat en wereldkerk.
Van de 226 pagina's bestaan er 167 uit
kleurenfoto's en ze zijn, lijkt me, voor
de buitenwacht nogal overdonde
rend, terwijl een geschokt r.k. zelfver
trouwen er misschien weer enigszins
door op de been wordt geholpen.
rig, d.ws. ook voor de Jaren 18®
1983 zijn vastgesteld.
en
De uitgaven vertonen ln 19811 nd
totale stijging met gemiddeld^ 14111
procent, vergeleken met het
Jaar. Die stijging is het gevelg^"
enige nieuwe taken die werden tal*26
staan, alsmede van inflatie loom 115
passing en dergelijké. ^as
mge
Nieuw werk ES
es le:
Mede doordat ln enkele gevallen Jmt
staand werk werd beëindigd, b *np
een bedrag van vier ton beschikt
voor nieuw werk. De synode mo
daarbij prioriteiten stellen, wantP -
aanvragen waren bijna een hall# P
Joen hoger. Besloten werd de volp I
de posten toe te staan: een twe»
functionaris, samen met de hervet
de kerk, voor het contact met
Molukse kerken; een bijdrage J
het op te richten multidiscipl
(vele wetenschappen omvattt
centrum, dat studie gaat makenl
onderwerpen op het gebied van ki
en samenleving, missionaire hul
Schotland; een halftimer voor tl
Jaar (ds. L. C. van Drimmelen te
den) ten behoeve van de hervor^
gereformeerde samenwerking
men op weg", die kerkordelijke aj
passingen tussen beide kerken JJ
helpen voorbereiden; een fuiJ
nairs voor gemeente-opbouw (of|
pastoraat, recreatie taken, welif
en een functionaris ten behoeve i|
de zorg voor het personeel ln d
van de kerken.
DEN HAAG (ANP) De „sÜ<
voor boete en verzoening met bel
king tot Israël, Ismaël e.a." heeftl
het breed moderamen van de syni
van de hervormde kerk een brlell
schreven, waarin de stichting vri
een dag te bepalen „waarop der
vormde kerk overal ln den lande
eenkomt om zich te verootmoedl
ten aanzien van Israël en om van
deze verootmoeaiging ln gebed
gaan voor Israël en de christenlt»
De stichting is van mening dat het
hoogste tijd ls dat de christeni
schuld gaat erkennen
de joden heeft aanged
nen we zeker ook bij
feit dat we er niet I
Israël tot naijver op
dus de stichting. Behalve
vormde kerk heeft de stichting:
ook gewend tot de gereformeerde l
TorBi
ken, de christelijke gereft
kerken en de r.k. kerk.
•Mai
Uva
lik m
