teagans hoofdrol
'I
Buitenbeen Carter
Democraten verliezen
greep op Senaat
besluiteloosheid doet Jimmy Carter de das om
nleagan op zoek naar managers
1980
_^INPER:
IDERDAG 6 NOVEMBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
H S 7
IsHINOTON Het gisteren door Ronald Reagan veroverde presi-
Itschap is de grote linale van een politieke Ioopbaan die in 1966 in
'ornië begon. Hij streed mee om het gouverneursschap van de
elijke. qua inwonertal grootste staat van de VS, en won. Acht jaar
de familie Reagan de gouverneurswoning in Sacramento blijven
itten, want de conservatieve Republikein won ook een tweede
Bijn.
het presidentsschap moest hij drie
reiken ln 1968 maakte hij weinig kans
(ts<
:en o:
maal
fcndidatuur te veroveren op Richard
Ss& n maar vier jaar geleden gaf de Repu-
elnse conventie maar nèt de voorkeur
Gereld Ford. toen de zittende presi-
ean leek helemaal niet voorbestemd
Iïaal3r de politiek en zeker niet in het kamp
H 8 de Republikeinen. Hij werd geboren op
J platteland van Illinois in het uitgestrek-
lidden-westen vtm de VS. Het arme
n D had een groot vertrouwen in de Demo
S ische crisispresident Franklin Delano
ievelt en wat Ronald Reagan betreft is
waardering tot de dag van vandaag
ven bestaan,
dfll Zijn middelbare schooltijd ging Reagan
omroeper-verslaggever werken, eerst
r een plaatselijk station, later voor de
omende grote maatschappij NBC. Zijn
D bracht hem in contact met Hollywood
ün eerste filmrol was als omroeper. Er
20-j, I» to de daaropvolgende 33 jaar nog
ruim vijftig films volgen. Meestal waren het
heldenrollen, maar het bekendst is zijn op
treden tegenover een chimpansee in „Bedti
me for Bonzo".
Zowel de eerste echtgenote van de nieuwe
president. Jane Wyman, als zijn huidige
vrouw, Nancy Davis Reagan, komen uit de
filmsterwereld. Uit zijn eerste, ontbonden
huwelijk heeft Reagan een dochter en een
zoon en hetzelfde geldt voor zijn huwelijk
met Nancy. Alle kinderen hebben zich de
afgelopen Jaren ver gehouden van de poli
tiek.
Als acteur was Reagan zes jaar lang een
zeer bedreven leider van de vakbond van
filmsterren. Hij kreeg grote bekendheid als
verdediger tijdens McCarthy's heksenjacht
op collega's die beschuldigd waren van
communistische sympathieën. Onder in
vloed van zijn tweede vrouw en door zijn
werk als „propagandist" voor de onderne
ming Oeneral Electric keerde Reagan zich
van de Democratische partij af en in 1962
WASHINGTON Jimmy Carter, de verslagen Democratische presi
dent. kwam vier jaar geleden op een golfbeweging het Witte Huis binnen.
De kiezers hadden net het trauma van de oorlog in Vietnam en het
Watergateschandaal achter de rug en voor veel mensen was de pindaver-
bouwer uit het kleine Plains in de staat Georgia iemand die een
fatsoenlijke, idealistische indruk maakte en vooral geen banden had met
het verafschuwde regeringsapparaat in Washington.
ruilde hij het partijlidmaatschap in tegen
dat van de Republikeinen.
Reagan had als gastheer van het program
ma GE-theatre het medium tv tot in de
puntjes leren kennen en dat heeft hem in
iedere verkiezingsstrijd geen windeieren ge
legd. Op die manier wist hij in 1966 de
zittende gouverneur Pat Brown te verslaan,
en ook dit Jaar heeft Reagan de tv zeer
vakkundig gebruikt.
Carter studeerde natuurkunde en zou een
loopbaan bij de marine zijn begonnen als
zijn vader niet was overleden. Jimmy moest
naar Plains terugkomen om de leiding van
het pindafamiliebedrijf op zich te nemen,
dat alles onder het toeziend oog van de zeer
dominante moeder van de familie, miz Li
lian.
In 1962 wist hij een zetel te veroveren in de
senaat van Georgia en vier jaar later pro
beerde hij gouverneur van de staat te wor
den. Carter en zijn vrouw Rosalynn, een
meisje uit het dorp dat hij op Jonge leeftijd
had getrouwd, hadden een zeer uitgebreide
campagne gevoerd, maar Jimmy verloor
van de rassenscheider Lester Maddox. Hij
maakte een geloofscrisis door en kwam
daaruit als „bom again", wedergeboren.
Zijn tweede poging de gouverneurswoning
in Atlanta te bemachtigen lukte wel in 1976.
Als gouverneur sloot Carter een bondge
nootschap met de zwarte bevolking van
Georgia, een politiek die lijnricht stond
tegenover zijn uitspraak tijdens de campag
ne, toen hij zich uitsprak tegen „busing",
het met bussen naar bepaalde scholen bren
gen van blanke kinderen om de kansen van
blank en nietrblank gelijk te maken. Ook
koos Carter partij voor George Wallace, de
rassenscheidende gouverneur van Alaba-
Carters beleid van de vier Jaar van zijn
gouverneurschap hebben hem niettemin de
volledige steun van zwart Amerika opgele
verd en hij heeft die steun behouden.
Dezelfde tactiek die Carter in 1970 toepaste,
gebruikte hij ook ln de grote strijd om het
presidentschap in 1976. Met een niet afla
tende campagne wist hij al in het begin van
de strijd met zijn vele kandidaten
zoveel aanhang te vergaren, dat tegen de
tijd van de conventie de kandidatuur hem
nauwelijks meer kon ontgaan. Als president
is Carter steeds een buitenbeentje gebleven
in Washington. Hij viel, als eerste „zuidelij
ke" president sinds de burgeroorlog, op
door zijn accent en zijn familie, vooral zijn
broer Billy en de adviseurs die hij meeb
racht en die daarom wel „de Georgia-ma
fia" zijn genoemd, zijn dikwijls het doelwit
geweest van grappen en grollen.
or Bert van Panhuis
\SHINGTON Over één
tig hoeft Ronald Reagan
jb na Inauguratiedag geen
^rgen te maken: de samen-
irking met het Congres,
or het eerst sinds de eerste
jstermijn van presi-
Ót (Ike) Eisenhower in 1052
Hen de Republikeinen weer
B meerderheid in de Senaat
bben, zelfs al zouden de
zetels die gisteren nog
let geheel zeker waren aan
IDemocraten toevallen. Het
van Afgevaardigden
in meerderheid Demo-
ch. maar de Republikei-
l hebben forse winst ge
en er zijn prominente
i uit het Democratische
op het thuisfront ge-
uveló
klap die in de Senaat is gevallen is
er to schokkend als die in het
tte Huis en politieke commentato-
r,'st 11 voorspellen dat de gevolgen van
e eig slachting onder de Democratische
Jkt.
a to ren zich lang en Indringend zal
en voelen
Republikeinen hebben in hun
et «Jutste dromen niet verwacht dat ze
s h< meerderheid zouden veroveren.
>nini »gult vier, misschien vijf zetels,
s vi n men overal horen. En kijk wat is
gebeurd. Het middenwesten van
lerika is vrijwel ontdaan van voor
inde Democraten.
George Bush deelt in de vreugde
om de overwinning van zijn baas
Ronald Reagan. Hij zal op 20
januari Walter Mondale opvol
gen als vice-president.
George McOovern. achttien jaar se
nator en presidentskandidaat in
1972: weg Frank Church. 24 Jaar lid
van de senaat en voorzitter van de
machtige commissie voor buiten
landse zaken, deelnemer aan de presi
dentsrace ln 1976: verdwenen. Birch
Bye, achttien jaar senator, voorzitter
van de commissie voor CIA-zaken en
in 1976 gegadigde voor het Witte
Huis: weg. John Culver, na Edward
Kennedy de meest vooruitstrevende
senator en geroemd om zijn be
kwaamheid. komt in het stuk niet
meer voor. Gaylord Nelson, achttien
jaar lid van de senaat: weg, net als
Warren Magnussen. 36 jaar lid en
nestor van de fractie.
Het is Ironisch dat een van de meest
vooraanstaande Republikeinen, ln
1964 presidentskandidaat tegenover
Lyndon Johnson, Barry Ooldwater,
in Arizona een grotere kans maakt
om niet te worden herkozen. En dat is
vooral opvallend omdat Goldwater ln
de jaren zestig de basis heeft gelegd
voor het conservatisme waarop Ro
nald Reagan dit jaar het Witte Huis is
binnengekomen.
Het is niet zomaar een Republikeinse
overwinning in de senaat. Er is een
ideologische aardverschuiving opge
treden, want vrijwel alle nieuwelin
gen behoren tot de zeer conservatieve
vleugel van de partij. Het betekent
dat het vooruitstrevende deel van de
8enaat tot een minimum is terugge
bracht.
Mensen als Edward Kennedy zijn
eenzame figuren geworden, want de
Democratische senatoren die over
twee Jaar aan de beurt zijn om hun
opvattingen naar de kiezer te bren
gen, zullen zich wel twee keer beden
ken voor ze met een „links imago"
komen. Middenfiguren uit de Demo
cratische fractie en conservatieven in
de Republikeinse zullen de komende
jaren de dienst uitmaken.
De spraakmakers, de mensen die
voor de camera's komen, worden Ho
ward Baker als meerderheidsleider
een functie waarin hij het als gema
tigde Republikein nog lastig kan krij
gen maar ook nieuwe commissie
voorzitters als Jesse Helms, Strom
Thurmond, John Tower en Bob Dole,
stuk voor stuk oerconservatief.
Verbond
Hoe heeft dit kunnen gebeuren, vra
gen de waarnemers zich af, en ze
komen met een pakket van oorzaken
Ten eerste gaf de Senaat al lang niet
meer de conservatieve houding van
vooral westen en midwesten van de
VS weer. Twee Jaar geleden is de
„schoonmaak" ingezet met enkele
ASHINGTON Wie worden de sleutelfiguren in de half januari aantredende regering van
ttident Ronald Reagan? Wie wordt bij voorbeeld minister van buitenlandse zaken, wie
!agans adviseur voor veiligheidsvraagstukken, wie gaat er als ambassadeur naar de
renlgde Naties? Naar de Invulling van de vraagtekens wordt buiten de VS zeker met zoveel
inning uitgekeken als in Washington zelf.
man, die een grote kans maakt
Muskie op te volgen heet
Shultz. Hij leidt momenteel
^multinational Bechtel. maar was
Richard Nixon minister van
Uit die tijd kent hij de
ige schatkistbewaarders Va-
Otscard d'Estaing en Helmut
ihmldt. nu de politieke leiders van
Yankrijk en Helmut Schmidt, nu de,
»litieke leiders van Frankrijk en
wt-Dultsland West-Europa zou
fenomen zijn met de benoeming
in Shultz als minister van buiten-
idae zaken.
Swfensie heeft enkele kandidaten. In
eerste plaats is daar Alexander
B b voorzitter NAVO-opperbevel-
B a bber in West-Europa. Ook zo'n be-
3 b fining zou veel bondgenoten niet
pj £ht uitkomen. Er is echter ook de
•fts dat deze post naar een Demo-
gaat. Senator Henry „Scoop"
Jackson, een gezaghebbende figuur
in defensiezaken, heeft al laten weten
best te voelen voor een ministerspost
onder Reagan en gezien zijn havik
achtige standpunt ten opzichte van
het Salt 2-akkoord en de Sowjet-Unie
zou hij voor de nieuwe president een
sterke rol kunnen spelen bij de heron
derhandelingen over Salt. Senator
Sam Nunn, ook een Democraat en
een havik, wilde gisteren niet prijsge
ven of hij een ministerspost ambieert.
De nieuwe ambassadeur bij de VN
wordt waarschijnlijk Ann Armstrong.
Zij behoorde tot de staf van president
Gerald Ford en was ambassadeur ln
Oroot-Brittanniê. Armstrong, dit jaar
een van de meer serieuze kandidaten
voor het vlce-presidentschap, is een
doorgewinterde diplomaat en zij be
hoort tot het centrum van de partij.
De beste kansen op de post van Brze-
zinski maakt Richard Allen, Reagans
adviseur voor buitenlandse zaken in
de afgelopen Jaren. Allen trad vorige
week terug uit Reagans campagne
staf omdat hij als Witte Huisstaf lid
zijn eigen belangen zou hebben nage
streefd, maar het zal zijn toekomst
waarschijnlijk niet benadelen. De
verwachting is dat Henry Kissinger
geen kablnetspost krijgt, maar als
een wijze man of mogelijk algemeen
ambassadeur zal optreden.
Wat de overige kabinetsposten be
treft zal Reagan waarschijnlijk ma
nagers achtige figuren er zijn nogal
wat mensen met regeringservaring
onder Nixon en Ford naar het be
drijfsleven gegaan aantrekken en
mensen met ervaring als gouverneur,
senator of congreslid. Zoals Reagan
altijd heeft gezegd zal hij waarschijn
lijk veel zaken aan zijn ministers
overlaten.
opvallende verliezen en dit jaar Is het
werk afgemaakt.
Daarnaast heeft het optreden van
een soort coalitie van conservatieve
groeperingen, gecombineerd met de
acties van de anti-abortusbeweging,
een grote rol gespeeld. Er ontstond
een gelegenheidsverbond. dat een
grote zorg vormde voor katholieken
die wel tegen abortus waren, maar
niet de rest van de opvattingen van
dit nieuw rechts deelden, waarin een
organisatie als Moral Majority met
haar wijdvertakte net een prominen
te plaats innam. Aan Moral Majority
is het bij voorbeeld te danken dat de
Republikeinen voor het eerst sinds de
restauratie van Amerika als unie na
de burgeroorlog, weer een senator in
Alabama hebben, een zeer conserva
tieve ex-admiraal en Vletnam-oor-
logsgevangene: Jeremiah Detton.
Maar ook zeer belangrijk is dat Ro
nald Reagan de rechtse uitdagers
zoals dat in de VS heet „op de slippen
van zijn Jas" naar de overwinning
heeft meegesleept. De Amerikaanse
kiezer heeft gemeend dat het tijd was
voor een ommekeer en dan meteen
goed ook.
Ook in het Huis van Afgevaardigden
hebben de Democraten gevoelig ver
loren, maar vergeleken bij de Senaat
is het hier een meevaller. Fractielei
der Jim Wright heeft tegen de stroom
in fors gewonnen in zijn district in
Texas en de verwachting is dat hij
daarmee een goede kanshebber is ge
worden voor het speakerschap.
Maar de „whip", de tweede man in de
fractie John Brademas, heeft verlo
ren. Hetzelfde geldt voor een aantal
geroutineerde voorzitters van com
missies. Die commissies krijgen nu
dus nieuwe leiders, een ernstige han
dicap als ze het moeten opboksen
tegen een president en een Senaat die
aan de andere kant van de partijlijn
staat
De schandalen hebben ook hun spo
ren nagelaten. Twee bU de Abscam-
omkoperlj betrokken Congresleden
(Jenrette en Mayers) zijn verslagen,
evenals twee anderen van wie het
proces nog liep. Robert Bauman, de
onofficiële Republikeinse leider in
het Huis, heeft de schade van zijn
homosex-schandaal niet kunnen her
stellen. John Hinson, die ln een soort
gelijke zaak was betrokken, haalde
het wel in het conservatieve Missis
sippi. En Oadys Speliman, een zeer
populair congreslid dat sinds vrijdag
in coma ligt na een hartaanval, kreeg
een enorme meerderheid.
Het minst spectaculair was de uitslag
in de gouverneursraces. Jay Rocke
feller, die vijftig miljoen besteedde
aan zijn campagne in West Virginia,
leidt weer vier jaar de staat en geldt
nu als een belangrijke kanshebber
voor de presidentskandidatuur in
1984. Gevoelig is wel de nederlaag
van Amerika's jongste gouverneur.
Bill Clinton in Arkansas, waarschijn
lijk gesneuveld op Carters Cubaanse
vluchtelingenbeleid. Maar met enke
le overwinningen in het middenwes
ten zijn de Republikeinen ook op dat
niveau aardig in de buurt van de
Democraten gekomen. Het zal lang
duren voor de Democraten zich heb
ben hersteld van de slachtpartij van 4
november 1980.
Alabama
Alaska
Arizona
Arkansas
Californië
Colorado
Connecticut
Delaware
Florida
Georgia
Hawaii
Idaho
Illinois
Indiana
Iowa
Kansas
Kentucky
Louisiana
Maine
Maryland
Massachusetts
Michigan
Minnesota
Mississippi
Missouri
Montana
Nebraska
Nevada
New Hampshire
New Jersey
New Mexico
New York
North Carolina
North Dakota
Ohio
Oklahoma
Oregon
Pennsylvania
Rhode Island
South Carolina
South Dakota
Tennessee
Texas
Utah
Vermont
Virginia
Washington
West Virginia
Wisconsin
Wyoming
Distr. of Columbia
AANTAL
KIES
MANNEN
9
3
6
6
45
7
8
3
17
12
4
4
26
13
10
4
10
14
21
10
7
12
4
5
3
4
17
4
41
13
3
25
8
6
27
4
8
4
10
26
4
3
12
9
6
11
3
3
1980
1976
1972
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Dem
Dem
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Dem
Rep
Rep
Dem
Rep
Rep
Rep
Rep
Dem
Dem
Dem
SENATOREN (vet: gekozen of herko
zen, overigen over twee of vier jaar aan
aftreden toe)
Heflin (D). Denton (R)
Stevens (R), Murkowski (R)
DeConcini (D), nog onbeslist
Pryor (D), Bumpers (D)
Hayakawa (R), Cranston (D)
Armstrong (R), Hart (D)
Weicker (R), Dodd
Roth (R) Biden (D)
Chiles (D). Hawkins (R)
Nunn (D), Talmadge (D)
Matsunaga (D), Inouye (D)
McClure (R), Syrams (R)
Percy (R), Dixon (D)
Lugar (R), Quayle (R)
Jepsen (R), Qrassley (R)
Kassebaum (R), Dole (R)
Huddleston (D), Ford (D)
Johnston (D). Long (D)
Cohen (R), Mitchell (D)
Sarbanes (D), Mathias (R)
Kennedy (D), Tsongas (D)
Riegel (D), Levin (D)
Durenberger (R), Boschwitz (R)
Stennis (D), Cochran (R)
Denforth (R). Eagleton (D)
Melcher (D), Baucus (D)
Exon (D), Zorinsky (D)
Cannon (D), Laxalt (R)
Humphrey (R), Rudman (R)
Williams (D), Bradley (D)
Domenici (R), Schmitt fR)
Moynihan (D), Damato (R)
Helms (R), East (R)
Burdick (D), Andrews (R)
Metzenbaum (D), Gienn (D)
Boren (D), Nickles (R)
Hatfield (R), Packwood (R)
Heinz (R), Specter (R)
Pell, (D), Chafee (R)
Thurmond (R), Hollings (D)
Pressler (R), Abdnor (R)
Baker (R), Sasser (D)
Tower (R), Bentsen (D)
Haitch (R), Gam (R)
Stafford (R), Leahy (D)
Warner (R), Byrd (O)
Jackson (D), Gorton (R)
Byrd (D), Randolph (D)
Proxmlre (D), Kasten (R)
Wallop (R). Simpson (R)
geen senaatszetels
r Bert van Panhuis
WASHINGTON Verkiezingen worden meestal verloren, niet gewon
en. Dat lijkt ook het geval met de dramatische nederlaag van Jimmy
r. Het heeft er veel van weg dat het grootste deel van het
rsvolk het hele doen en laten van de Amerikaanse president heeft
wezen en hem daarvoor heel zwaar heeft laten boeten.
L Er is niet één onderwerp dat Carter het
jjtte Huis heeft ultgezwiept. Het was van
De economie speelde een grote rol. de
""t van de gijzelaars ln Iran, en een
fen gevoel van onvrede. Zoals een
de politieke commentatoren het gis te -
b 2e moest€n hem niet meer. „Het
J tijd voor wat anders," was de leus van de
epublikelnen in de verkiezingscampagne
i die opvatting golfde op de verkiezings
lag door de hele VS. Maar wat Ronald
f*a£an daarbij aantrekkelijk maakte, was
»t hij het beeld droeg van een leider. Met
«i» visie, een conservatieve, die ln de loop
n de campagne was bijgekleurd, maar
Reagan weet tenminste waar hij heen wil.
„Sterk leiderschap" was voor kiezers de op
één na belangrijkste reden om op Reagan te
stemmen.
De besluiteloosheid'van Jimmy Carter be
gon de kiezers vooral het afgelopen week
einde te irriteren. Eindelijk was er dan een
besluit gevallen in de Majlis in Teheran,
maar wat kon Carter er verder mee doen?
Weer was het motto: afwachten. Kon de
president anders reageren? Nee, zullen ve
len zeggen, maar voor een grote groep kie
zers was het genoeg om het via de stembus
te verhalen op de man in het Witte Huls.
Daarnaast voelden kiezers zich misleid door
het beeld dat de president tijdens de cam
pagne van zijn tegenstander had opge
bouwd. Een oorlogszuchtige, gevaarlijke
simplist? Ze konden het nauwelijks geloven
toen ze Reagan daar tijdens het debat in
Cleveland naast de president zagen staan.
Het ontspannen, vaderlijke optreden die
eerste avond schijnt vooral onder vrouwen
veel van de argwaan tegen Reagan te heb
ben weggenomen.
De economische toestand heeft Carter ook
veel kwaad gedaan. In 1976 wist de presi
dent zijn voorganger en Republikeinse ri
vaal Gerald Ford zo aan te pakken op diens
inflatie- en werkloosheidscijfer, dat 75 pro
cent van de mensen die het eigenlijk wel
met de Democratische kandidaat eens wa
ren, ook daadwerkelijk op hem stemden. Ze
voelden zich dit jaar ook in dit opzicht
bedrogen. Vooral Democraten en onafhan-
kelijken hebben om deze reden nu tegen de
president gestemd. Ook hier dus weer een
afstraffing.
Wie de cijfers uitgesplitst naar de verschei
dene groeperingen ziet, merkt wat voor een
gat er dit jaar is geslagen ln de aanhang van
de president. Katholieken stemden in een
verhouding 48-43 procent voor Reagan, ter
wijl Carter vier jaar geleden Ford tien pro
cent achter zich liet. Van de geregistreerde
Democraten stemde vier jaar geleden 77
procent op de president tegen 66 procent
nu, een procent minder dan George McGo-
vem in 1972 tijdens zijn enorme nederlaag
tegen Richard Nixon scoorde. De Joodse
kiezers stemden in 1976 voor 64 procent op
Carter. Nu was dat 47 procent, tegen 36 voor
Reagan en 15 voor Anderson. De aanhang
van de „liberals" liep dit jaar fors terug, net
als die van de arbeidersgezinnen, de jonge
ren. de groep tussen dertig en vierenveertig
Jaar, de ouderen. Zwaar telde ook de deser
tie in het kamp van de blanke protestanten
en de evangelicals. Kortom, over vrijwel de
hele linie zijn de kiezers die in 1976 op
Carter stemden voor tussen de tien en twin
tig procent van hem weggelopen. Alleen
onder de zwarte kiezers en de kiezers van
Mexicaanse afkomst heeft Carter zijn aan
hang weten te behouden.
Het moet voor de president dinsdag een
zware dag zUn geweest omdat hij wist dat
hij zou verliezen. Maandagnacht gaf Car
ters opiniepeiler Pat Caddell cijfers waaruit
hij slechts kon concluderen dat de zaak
verloren was. Daar was iets van te zien toen
de president in Plains zijn stem had uitge
bracht en de bewoners toesprak. Vechtend
tegen zijn tranen zei hij: „Ik heb geprobeerd
mijn beloften aan u na te komen. God
zegene u." Voor sommige mensen was dat
niet minder dan een erkenning van de ne
derlaag vooraf.
„Een flinke voorsprong," zeiden de peilin
gen aan het begin van de uitslagenreeks.
Dat Indiana als eerste staat aan Reagan
werd gegeven, was niet opvallend omdat dit
een conservatieve staat is. Maar al snel
kwamen staten als Pennsylvania en Ohio
met een voorspelde overwinning voor de
gouverneur uit Californië en toen de uitsla
gen uit het zuiden binnenkwamen en vooral
bleek hoe groot de marges in het voordeel
van Reagan uitvielen, begonnen de verbij
sterde journalistenploegen op de tv zich te
realiseren dat er een aardverschuiving in de
maak was. Het werd zo'n stroomversnelling
dat Carter zijn nederlaag al toegaf voor de
stembureaus aan de westkust waren geslo
ten, en zelfs Reagan was toen nog niet eens
op weg naar de suite in het Century Plaza
Hotel waar de Republikeinen hun hoofd
kwartier hadden gevestigd.
Wie de einduitslag vergelijkt met die van
andere jaren ziet pas hoe verpletterend de
nederlaag van Carter is. Sinds 1888 is geen
Democratische president meer op een ver
kiezingsdag uit het Witte Huis verdreven.
Dat was toen het geval met Grover Cleve
land en het is misschien wel aardig te weten
dat vier jaar later men zó teleurgesteld was
in zijn opvolger, dat Cleveland in 1892 weer
president werd.
De aardverschuiving valt in de categorie
van 1932 toen Roosevelt de zittende Repu
blikein Herbert Hoover met negenenvijftig
kiesmannen zijn koffers liet pakken, en
1964 toen Barry Goldwater niet meer dan
tweeënvijftig kiesmannen kreeg in de strijd
tegen Lyndon Johnson. In de geschiedenis
van de Democratische partij heeft alleen
George McGovem het in 1972 slechter ge
daan dan Carter.
