ndernemingen veel positiever benaderen RORENTO erde wereld te duur uit Dollar hoger na zege Reagan 'Slecht sociaal beleid bij samengaan nutsbedrijven' Wiarda: Aandeel verdient meer waardering s Werkloosheid breekt jjecord in België effectief rendement Prijs van groente stijgt Hypotheekrente per 4 nov. Meeste slepers Smit stemmen in met CAO 5olitici tegen 'ontbinding' ontwikkelingshulp fc 3Ï7DEHDAG 6 NOVEMBER 1980 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET P 15 - RS 17 - H 19 1 m onze redactie economie fr. HSTERDAM Eén van de eerste voorwaarden voor een echte restauratie van het drijfsleven met behoud van de ondernemingsgewijze produktie zal de bevordering van een <*idere mentaliteit moeten zijn. Een mentaliteit met een positieve benadering van de derneming en het aanmoedigen van het besef, dat het om de belangen van de onderneming "g at en daarmee om de belangen van alle werknemers gezamenlijk. En niet om het spekken n de geldbuidel van de één of andere schimmige kapitalist op de achtergrond. dus sprak dr. mr. N. H. Wiarda. dhoofddirecteur van het Alge- len Burgerlijk Pensioenfonds, tij- ja de tweede „Dag van het Aan- 45' el" (Effect '80), georganiseerd door Vereniging voor de Effectenhan- de Nederlandse Centrale Vereni- |g van Beleggingsstudieclubs en de renlglng Effectenbescherming. Iet kan haast niet anders", zo erkt hij op. ..of verhoging van de 2^ leldsproduktlvltclt bijvoorbeeld or verlaging van het ziekteverzuim hiervan het gevolg zijn. Om de ia icurrentleposltte te versterken ls nog altijd beter en opwekkender l te beginnen met de kosten per iheld produkt te verlagen door ver ging van de arbeldsprodukttvitelt ii s met de aanzegging van beper- ipn-" fermogenspositie 61 at de re-activering van het bedrljfs- «n aangaat wees dr. Wiarda erop, 1 de verschraalde vermogensposl- n het bedrijfsleven een beletsel n op eigen kracht uit het slop men. De enige oplossing ls, vol- is hem, dat de overheid de helpen- ïhand reikt. Allereerst in directe maar dan In sterkere mate dan heen door het verstrekken van lakkelljke ontwlkkellngskredle- i voor research en innovatie (ver- hiwing). het geven van garanties r achtergestelde leningen en het iensUan voor op termijn gestelde pltaalsdeelnemlngen, die na het tgestelde tijdsverloop het beste iden kunnen worden verlaten om [volgens In particuliere deelnemln- a te worden omgezet. ut zal de overheid een „con- lend beleid" moeten voe- É^waanloor tevens op Indirecte wij- et nationale produktlevermogen worden opgekrikt. Anders ge- een beleid gericht op de motlva- (rjf van de particuliere besparingen 9'njir het bedrijfsleven toe. Maatrege- «■Iderhalve, die het aandeel oppoet- uïk en daarmede de beurs een dulde- Injectie geven. ie maatregelen zouden ln het blj- tr van fiscale aard moeten zijn ln k, dat zij een bewuste beiasting- :htlng inhouden. Niets nieuws idat praktisch de gehele EO. Japan us* Canada ons land daarin al zijn Een zekere bekering van jt negatief geïndoctrineerde denken Nederland over het aandeel zal dus navolging van vele andere landen Mig zijn en moeten uitmonden ln tuierende fiscale maatregelen. Drs. Westerterp. haalde opbrengst, bij voorbeeld door algehele verrekening van de vennoot schapsbelasting met de dividend-an nex Inkomstenbelasting mogelijk te maken. Verder zou het belastbaar In komen met een bepaald bedrag, be steed voor de aankoop van aandelen, kunnen worden verlaagd, en zouden dividenden bulten de heffing van de' Inkomstenbelasting kunnen worden gehouden. „Een maatregel die", zei dr. Wiarda, „ook aanbeveling zou ver-, dienen ten aanzien van spaar-, obliga tie-, pandbrief- en andere renten. Daarmede zou ln één klap een einde komen aan een belangrijk deel van de kapitaalvlucht en de grote belasting ontduiking." Verbetering van het belegglngskll- maat ln politieke zin rond het aan deel zal. volgens Wiarda, zeker van Invloed zijn op het beleid van de Institutionele beleggers (pensioen fondsen, verzekeringsmaatschappij en e.d Zij zullen dan eerder bereid zijn hun algemeen maatschappelijke verantwoordelijkheid te zien en een verantwoord deel van hun beleg gingsmiddelen ln zogenaamd „ventu re-kapitaal" te steken om daarmede nieuwe en op innovatie gerichte be drijven met ln de regel een groot risico van de grond te helpen. Kapitalistisch maatregelen $5 arbij dacht Wiarda aan een einde mi j de dubbele belastingheffing over Dr. Wiarda, die zich afvroeg met welk VADA recht de westerse wereld (en dat nog de met het aandelenvermogen be- met een zekere minachting) nog steeds als een kapitalistische wereld wordt aangeduid gezien het feit, dat ongeveer 96 procent van het natlo- naai Inkomen naar de factor arbeid vloeit terwijl amper 4 procent voor de kapltaalsector overschiet, stelde vast, dat het percentage Nederlandse aandelen ln de grote beleggingsporte feuilles tot gemiddeld nauwelijks 5 procent van het totaal belegde ver mogen ls teruggezakt. „En toch wast alle water van de zee niet af de nood zaak het structurele tekort aan eigen vermogen ongedaan te maken, wil het Nederlands bedrijfsleven over eind blijven en aansluiting zoeken en houden bij een zich naar nieuwe hoogten oprichtende wereldeco nomie." Drs. O. C. Fischer, voorzitter van de Stichting Shell Pensioenfonds, con stateerde ln zijn betoog eveneens dat het bedrijfsleven risicodragend ver mogen nodig heeft om de scheefgelo- pen balansverhoudingen weer recht te trekken. Het beleggen ln aandelen moet derhalve worden gestimuleerd. Hij noemde de particuliere belegger onmisbaar bij het verschaffen van risicodragend kapitaal voor het be drijfsleven, ln samenwerking met in stitutionele beleggers en de overheid. Er moeten echter wel stimulansen komen. Hij was van mening dat de overheid daartoe algemene (waaronder ook fis cale) maatregelen zou moeten treffen. De banken en het effectenbedrijf zou den op hun beurt dienen mede te werken aan het verschaffen van infor matie aan de aandeelhouder en aan dacht moeten schenken aan de aan deelhouder, waarvan er ln Nederland naar schatting 400.000 zijn. De onder nemingen zouden hun aandeelhou ders gerichter en beter moeten infor meren en de aandeelhouders zelf zou den actief moeten beleggen. Stem laten horen Onder dit laatste verstond de heer Fischer a. bewust en selectief te werk gaan op zoek naar een goed rende ment en b. betrokken zijn, participe ren. Daarvoor, zei hij, zullen de aan deelhouders zich moeten organiseren en hun stem moeten laten horen. Een voorwaarde om de komende Jaren aan de financiële dimensie van het actief beleggen toe te komen. Ook elders ln Europa en ln Japan deed deze ontwikkeling zich voor. Handelaren schreven de vaste stem ming van de dollar toe aan de belofte van Reagan de Amerikaanse econo mie een verjongingskuur te laten on dergaan. Mogelijk zal hij de officiële rente verlagen. Een renteverlaging kan enerzijds de koers van de dollar drukken (er worden minder dollars gekocht om ln de VS te beleggen) maar anderzijds de Amerikaanse eco nomie stimuleren. Overigens ls de dollar ook gevraagd door de hoge rente op Eurodollarlenlngen; iets wat zich bulten de Amerikaanse econo mie om afspeelt. De koers van het goud was gisteren wat hoger, hoewel een verschil van vijf dollar niet spectaculair ls. Goud handelaren menen dat een agressieve buitenlandse politiek van Reagan de internationale spanningen kan ver hogen. In die omstandigheden ls goud gevraagd. Het pond sterling ging gisteren ver der op de weg omhoog. In Amster dam steeg het pond van 5.076 naar ƒ5,138. Na de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen verkeerde de beurs van New Vork gisteren ln een hausse stemming. De koersen stegen ln snel tempo en als gevolg daarvan ging de Dow Jones index voor industriële fondsen ln de loop van de dag met ruim 28 punten omhoog. Er was spra ke van een golf van aankopen: tegen het middaguur waren niet minder dan 44 miljoen fondsen van eigenaar ge wissel d. ADVERTENTIE Drs. Th. E. Westerterp, algemeen di recteur van de Europese Optiebeurs, vroeg zich af of het niet wenselijk ls een studie te maken naar de moge lijkheid om voor de particuliere aan deelhouder een meer directe band te scheppen met de eventuele over winst Hij meende namelijk, dat het in de praktijk zeer goed kan voorkomen, dat een aandeelhouder afscheid moet nemen van zijn aandeel zonder te hebben geprofiteerd van de over winst die ls gemaakt ln de tijd dat hij deelnam ln het kapitaal van een ven nootschap. Hij opperde daarom de gedachte een afzonderlijk fonds voor Mar aanwasdellng voor aandeelhouders, I aantal werklozen schoot met 7,2 procent om hoog tot 8,5 procent van de een VADA, analoog aan het toekom- -Hepsbevolklng, ofwel 350.230 mensen. In Nederland is 6,1 procent van de stige VAD-fonds voor werknemers, in )sbevolking werkloos, (cijfer van oktober, CBS). het leven te roepen. 11,0% 8'a l'SSEL (AP) Het werkloosheidspercentage In België heeft op 31 lobrr voor de vierde keer in twee maanden een record gebroken. Dit l>i|akte het Belgische ministerie van economische zaken gisteren bekend. Op basis van de portefeuille op 31 oktober 1980. Postbus 973 - 3000 AZ Rotterdam Telefoon: 010-65 07 11 De plotselinge vorst is er de oorzaak van dat veel groente die nog op het land stond als verloren moet worden beschouwd. Als gevolg hiervan zijn de prijzen gestegen. Alleen al ln bloemkool wordt rekening gehouden met een verlies van een slordige drie miljoen gulden. AMSTERDAM/LONDEN (Reuter/AP) De overwinning van Ronald Reagan ln de Amerikaanse presidentverkiezingen heeft de koers van de dollar behoorlijk omhoog gestuwd. In Amsterdam ging de notering van de dollar van 2,0735 naar 2,10. Voor bankpapier ln dollars vragen de banken 2,15 bij verkoop en 2,05 bij aankoop. Gisteren waren belde koersen nog drie cent lager. Naam bank Rente vast gedurende (in jaren) Afsluitprov. (procenten) Rentepercentages met zonder gemeentegarantie Opg bank werke lijk Opg bank werke lijk Annu ïtei tenhypotheken ABN 1 jaar 5 jaar 1.5 1.5 10.75 110 11.40 11.67 11.75 11.25 11.40 11.95 Amrobank variabel 5 jaar 1.5 1.5 11.0 11.0 11.51 11.51 11.25 11.25 11.77 11.77 Bouwfonds Ned. Gem. 2 jaar 5 jaar 30 jaar 1.5 1.5 1.5 11.4 12.32 11.4 12.32 Centrumbank 5 jaar 1 11.0 11.44 11.0 11.44 NMB 1/3 jaar 5 Jaar 1 1 11.0 10.9 11.71 11.82 11.0 11.25 11.71 11.99 Postgiro/RPS 5 jaar 1 11.0 11.71 11.0 11.71 Rabobank (adviesrente) variabel 1.25 10.75 11.47 10.75 11.47 Rabo Hyp.bank 5 jaar 1.5 11.3 12.12 11.3 12.12 Spaarbank R'daro 1 jaar 3/5 jaar 2 1 110 11.44 11.0 11.44 Westland/Utrecht standaard 5/10 jaar 2 11.1 12.20 11.3 12.43 Levenhypotheken Centraal Beheer 10 jaar 10.7 11.14 10.7 11.14 Ennia 5/10 Jaar - 10.7 11.14 10.7 11.14 NVL 5/10 Jaar - 10.7 11.14 10.7 11.14 De verwachte verlagingen zijn deze week nog uitgebleven. Voor deze week zijn slechts verlagingen te melden voor de Centrale Volksbank, de Nederlandse Credietbank en de Westland Utrecht Hypotheekbank. Desalniettemin mag aangenomen worden dat de hypotheekrente over de gehele linie onder druk zal komen te staan. (Publikatle samengesteld door de Vereniging Eigen Huls te Amersfoort). Van onze sociaal-economische redactie DEN HAAG Bij bet onder zoek naar de mogelijkheden om te komen tot een reorgani satie van de nutsbedrijven ln ons land (gas, water en licht) ls op volstrekt onvoldoende wijze aandacht besteed aan de sociale gevolgen. Dat schrijven de vijf centrales van overheidspersoneel ln een brief aan de commissie con centratie nutsbedrijven (Co- CoNut). Uit het onderzoek blijkt, aldus de ambtenarencentrales, dat bij de voor gestelde reorganisatie al direct 15.000 personeelsleden van de totaal 40.000 te maken krijgen met een verande ring van werkplek, werkgever en/of functie. In het onderzoek is niet na der aangegeven hoe dat moet ge beuren. De CoCoNut heeft minister van Aar- denne van economische zaken en mi nister Ginjaar van volksgezondheid en milieuhygiëne vorig jaar geadvi seerd een rapport te laten maken over de organisatie van de openbare nutsbedrijven. Dat rapport is inmid dels gemaakt door het bureau Kre kel, Van der Woerd en Wouterse uit Rotterdam. Kern van het rapport is dat per provincie of per regio één bedrijf zowel water, gas als elektrici teit zou moeten leveren. In de brief aan de commissie hebben de vijf centrales laten weten, dat „de enkele bladzijden tekst die aan de sociale problematiek worden gewijd, Iedere onderbouwing missen en to taal ongeschikt zijn om enig inzicht te krijgen ln de gevolgen voor het personeel. Het ls beschamend dat zoiets in 1980 nog kan gebeuren". De centrales hebben al laten weten dat gedwongen ontslagen voor hen on aanvaardbaar zijn. Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM De overgrote meer derheid van de slepers van het Rot terdamse sleepbedrijf Smit Interna tionale stemt ln met het prlnclpe- CAO-akkoord dat de Vervoersbon den FNV hebben afgesloten met de directie van Smit Uit de schriftelijke stemming die de bonden hebben gehouden blijkt dat 92 procent van de vijfhonderd slepers het onderhandelingsresultaat goed keurt De nieuwe CAO, die voor twee Jaar geldt, houdt in: herstel van de prijs compensatie, herstructurering van de lonen, een extra vakantiedag, verla ging van de leeftijd voor vervroegde uittreding en verhoging van de lonen van enkele „knelgroepen". Het akkoord bij Smit wordt evenals de haven-CAO afgewezen door het actiecomité van de Rotterdamse ha venarbeiders. Dit comité, dat een Jaar geleden de stekingen ln de Rotter damse haven organiseerde, vindt dat beide contracten niet voldoen aan de eisen van de werknemers. Wie is gebaat bij ontwikkelingshulp? Arm ste landen en bevolkingsgroepen in de derde wereld of het bedrijfsleven? Binding van de steun aan aankopen in Nederland of in andere ontwikkelingslanden komt de kwaliteit niet ten goede, bleek tijdens een studiedag in Oen Haag. Zolang andere landen niet meedoen weigert Nederland de ontwikkelingshulp te ontbinden. Er zijn ech ter mogelijkheden de nadelen zo klein mo gelijk te maken. (.«or Nico Kussendrager EN HAAG Waar komen als een land ln de derde wereld spoorlijn wil aanleggen de spoorstaven vandaan? Niet Jden uit het land dat de ontwikkelingshulp geelt. Wie levert buizen voor waterleiding op het platteland ln de tropen? een westers bedrijf. Wie graven de met geld uit Den ag betaalde havens ln ontwikkelingslanden? Doorgaans derlandse baggeraars. Het bedrijfsleven wordt zeker niet ichter van de ontwikkelingshulp. e wordt niet zomaar gegeven," zei ter Man-es tijdens een studiedag p de Nederlandse bond van ontwik- Tngswerkers (BOW). De dag was rtjd aan de binding van de ontwlk- ngshulp. ?at wil zeggen dat goederen en dien en verplicht ln het donorland moe- worden gekocht. Nederland heeft 1steun aan de derde wereld gedeel- Tik ontbonden. Ontwikkelingslan- gdle steun krijgen mogen, behalve "Ierland, ook kunstmest, elersor- ichines, draaibanken, pootaar- >elen, pompen en wat er maar 9 ontwikkeling nodig ls inkopen in Vander derde wereldland. Dat he ldert de onderlinge handel tussen ^ontwikkelingslanden. In de prak- komt het er echter vaak toch op Br dat goederen ln Nederland wor- R aangeschaft, omdat ze elders ln I derde wereld gewoonweg niet te zUn. Of omdat de Nederlandse Eindigen aanraden de truck toch r bij DAF te kopen, het kabelnet r Ogem te laten aanleggen of de ■achine in Friesland te be- )nvo voordelig Marras en de ontwlkkellngs- econoom Henk Tieleman werk zaam aan de Vrije Universiteit en een van de sprekers op de studiedag ls binding van de ontwikkelingshulp een slechte en voor de derde wereld onvoordelige zaak. De derde wereld is -onnodig duur uit. Oeen van de politici die 's middags deelnamen aan een forum bleek ech ter bereid de binding van de ontwik kelingshulp zonder meer op te geven. .Al te goed ls buurmans gek." zei het Tweede Kamerlid Arie van der Hek (PvdA). „Ik heb geen zin om met Nederlandse guldens ontwikkelings hulp te geven en dan ln geval van ontbinding (als het ontwikkelings land mag kopen waar het wil N.K.) de Westdultse export te bevorderen." Van der Hek en zijn collega Harrie Aarts (CDA) waren „als streven" voor ontbinding van de ontwikkelingshulp en meer vrijheid voor de kopers ln de derde wereld, maar dan wel op voor waarde dat andere donorlanden mee doen. De kans daarop ls niet groot. De meeste westerse landen zien Juist ln deze economisch slechte tijden ontwikkelingshulp steeds meer als exportpromotie. Voor Groot-Brittannlë ls dat heel dui delijk. Het beleid ls „meer rekening te houden bij ontwikkelingshulp met politieke, commerciële en industriële overwegingen", zei staatssecretaris NeU Marten (ontwikkelingssamen werking) onlangs. En Aarts citeerde een Belgische nota waarin staat dat met aankopen in België óók ontr wikkellngsprojecten moeten zijn ge diend, en niet alleen de Belgische export. Nadelen •Pieter Marres, die werkzaam is op de directie ontwikkelingssamenwerking Azië van het ministerie van buiten landse zaken, zette de nadelen van binding van ontwikkelingshulp op een rij. Derde wereldlanden zijn duur der uit doordat ze niet mogen kopen bij het bedrijf dat het goedkoopste levert. Verder bestaat de neiging pro jecten op te zetten die veel kapitaal en weinig arbeid vragen. (Terwijl Juist in de derde wereld de werkloos heid zo groot is). De machines en werktuigen worden immers door Nederland betaald; het ontwikkelingsland draalt zelf op voor de loonkosten. Als de keus gaat tus sen een gemechaniseerde suikerfa briek of kleine, lokale suikerbedrijf jes of tussen baggeren met een zuiger dan wel baggeren met de hand is de keus niet moeilijk. Een regering in de derde wereld die toch al geld tekort komt. zal kiezen voor de grote fabriek al is de suiker duurder en minder voedzaam en voor aanschaf van de zuiger, al levert het geen werk op. Een derde nadeel ls volgens Marres dat een ontwikkelingsland niet kan stan daardiseren doordat onderdelen en materialen voor bij voorbeeld tele- foonapparatuur overal en nergens vandaan komen. Niemand kan er verbaasd over zijn dat het systeem dan niet naar beho ren werkt..Binding van de hulp geeft efflclency-verliezen," aldus Marres. Vrachtwagens uit Nederland staan op den duur meer stil dan dat ze rijden, als elders ln een ontwikke lingsland alleen Fords en Peugeots gebruikt worden, er zijn geen onder delen te krijgen. „Het geeft slechte ervaringen die averechts werken voor Nederlandse bedrijven," aldus Mar res. Hij gelooft daarom ook niet in het argument dat door de binding van de ontwikkelingshulp nieuwe markten voor Nederlandse ondernemers wor den geopend. De vertrouwdheid van Nederlandse ontwikkelingswerkers ln de derde wereld met het Neder landse bedrijfsleven wordt genoemd als voordeel van de binding van de hulp. Dat voordeel ls betrekkelijk, als er het bij voorbeeld toe leidt dat een wegenbouwer zonder enige ervaring ln de tropen, een weg ln Afrika moet aanleggen. Marres noemde nog de .nationale trots" die schuil gaat ach ter binding van de ontwikkelings hulp. „Het ls veel leuker ln Bangla- desj een pont uit Nederland te zien varen dan een die in Zuld-Korea is gebouwd." Geloofwaardigheid Voor hem zijn het „ontbinden" van de Nederlandse ontwikkelingshulp en de koopvrijheid voor de derde we reld een kwestie van „geloofwaardig heid", In internationaal overleg over ontwikkelingssamenwerking zit Ne derland vast aan andere landen die vaak terughoudender zijn. BIJ de bi laterale (van-land-tot-land) ontwik-1 kelingshulp ls Nederland echter vrij te doen wat het zelf wil. Ontbinding komt, aldus Marres, de kwaliteit van de ontwikkelingshulp ten goede. Kwaliteitsverbetering betekent, zei Tlelman, dat steun bijdraagt aan een lotsverbetering van de armste groe pen in de derde wereld. Dat wordt nu belemmerd door de praktische beper king hoe de hulpgelden besteed kun nen worden. „Wat willen we nu?", vroeg Tieleman zich af. „Ontwikkelingshulp ten gun ste van de doelgroepen, of ten gunste van het Nederlandse bedrijfsleven?" Hij bepleitte een loskoppeling van de belangen van het bedrijfsleven (ex portpromotie) en ontwikkelingssa menwerking. „Dan houden we elkaar tenminste xüet langer voor het lapje." Het betekent een drastische verla ging van de ontwikkelingshulp, maar dat zou dan tenminste, aldus Tiele man, échte hulp zijn voor armste lan den en bevolkingsgroepen. Algehele ontbinding van de Neder landse steun aan de derde wereld zit er voorlopig niet ln. De BOW (Bond van ontwikkelingswerkers) heeft daarom een aantal voorstellen ge daan om de nadelen zoveel mogelijk te beperken; De gedeeltelijke ontbinding, die naast aankoop ln Nederland aankoop ln andere derde wereld-landen moge lijk maakt, moet zoveel mogelijk wor den uitgebreid. Naast leningen moe ten ook schenkingen aan ontwikke lingslanden partieel worden ont bonden; Nederland moet meer meebetalen aan lokale (loon-)kosten opdat arme landen eerder geneigd zijn arbeidsin tensieve bedrijven op te zetten; Per ontwikkelingsproject moet worden bekeken in hoeverre de geko zen opeet het gevolg Ls van de binding Spoorstaven bij de aanleg van een lijn in Afrika worden geleverd door een westers bedrijf. van de hulp. (In Boven-Volta bijvoor beeld werden veel te grote en te zware dammen gebouwd, door buitenland se bedrijven, terwijl veel meer be hoefte bestond aan kleine, makkelij ker te onderhouden dijkjes). Ontbinding van de hulp moet ln speciale gevallen mogelijk worden gemaakt, als Nederlandse bedrijven duurder zijn dan buitenlandse of an derszins niet aan de eisen kunnen voldoen. Tenslotte bepleit de BOW dat Neder land binnen de Europese Gemeen schap zoveel mogelijk druk uitoefent om te lomen tot een volledige ont binding van de ontwikkelingshulp, in het belang van de derde wereld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 19