)nrust bij boeren over
avenslib 'overdreven'
em@nt
UKUNT
Ophangen prent en weigeren
wachtdienst voor militair hof
*1
STAATSLOTEN?
empen ontgrindingsput
Volkstelling
voor 1987
Vrijheid van meningsuiting militair in geding
Bezoek aan keizerlijk graf
VRIJHEID VAN MENINGSUITING
POSTERS
GEEN CENSUUR OP KAZERNEBLADEN
PAMFLETTEN
Speel mee in de Staatsloterij.
Elke maand 30 miljoen aan prijzen.
NSDAG 4 NOVEMBER 1900
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
HS 9
een onzer verslaggevers
STERDAM De gemeente Rotterdam vindt de onrust onder de boeren ln het Land van
as en Waal over het plan om Rotterdams havensllb te storten ln een ontgrindingsput aan
Waal „overdreven".
goeren hebben harde acUes aan-
>ndigd als slib uit de Rotterdam-
avenbekkens in de ontgrindings-
bij de Gelderse gemeente Druten
H gestort. Binnenkort wordt het
es verwacht van Rijkswaterstaat
de stortingsvergunning die is
levraagd. Bij een positief advies
'n de boeren, die zich inmiddels
nlgd hebben ln de actiegroep
en gif(t) ln de uiterwaarden", met
t en gier naar Rotterdam komen,
ebben ze aangekondigd. „WIJ Jul-
lib, dan Jullie onze drek, zo den
wij erover", zegt een van de actie-
rende boeren. De boeren zijn bang
hun vee. dat ln de uiterwaarden
l] de ontgrindingsput graast,
idelijke gevolgen zal ondervinden
het storten van sterk vervuild
uit de Rotterdamse havenbek-
ens een woordvoerder van de
erdamse dienst van gemeente»
en is er geen sprake van sterk
ulld slib. „Het slib dat bij de
ijkse overstroming van de Waal
ie uiterwaarden achterblijft, is
schijnlijk sterker verontreinigd
het slib uit de Rotterdamse ha-
zegt deze woordvoerder. Het
cht dat ook slib uit de Petroleum-
pn in de zand- en kleiputten langs
ter rivieren gestort zal worden, is
ens hem niet waar. Rotterdam zit
eruime tijd met 410.000 kubieke
»r zeer sterk verontreinigd slib uit
►etroleumhaven in de maag. In
itorten, zoals met ander slib ge-
t. mag niet.
t
ir volgens de woordvoerder van
gemeente Rotterdam is er een
in de maak om dit slib. dat door
ïgen van Shell-chemie ln de Pe-
tumhaven verontreinigd is met
re metalen en olieresiduén, op te
jen in een put van twintig meter
>te, die ln de Petroleumhaven zelf
raven zal worden. Die put zal afge-
:t worden met een laag „gewoon"
Dit plan moet overigens nog
dgekeurd worden.
slib dat eventueel ln de ontgrln-
sput bij Druten gestort zal wor-
is slib uit het Botlekgebled. dat
maal verontreinigd" is, aldus de
Ivoerder. Ook slib uit de Petro-
ven zal in de toekomst niet
meer zwaar verontreinigd zijn, vertelt
hij, omdat Sheil-chemie de lozingen
van Elfvalstoffen op de haven inmid
dels heeft moeten staken.
De Gelderse Milieufederatie zegt
geen bezwaar te hebben tegen het
dichtgooien van de putten langs de
Waal, mits dat niet gebeurt met ver
ontreinigd havensllb. Een beter alter
natief vindt de federatie het om bak
stenen te maken van het slib, dat
vrijkomt bij het op diepte houden
van de Rotterdamse havens. De
meerderheid van de gemeenteraad
van Druten steunt de protesten van
de boeren langs de Waal, en zal geen
vergunning geven voor het storten
van slib uit de Rotterdamse haven
bekkens in de ontgrindingsput.
DEN HAAG (ANP) Minister
Van Aardenne van economi
sche zaken is van plan om de
uitgestelde volkstelling in een
van de jaren 1982 tot en met
1986 te houden. Dit staat in het
wetsontwerp over het uitstel
len van de volkstelling, dat
'minister Van Aardenne aan de
Tweede Kamer heeft ge
zonden.
Eerder dit jaar had de minis
ter reeds uitvoerig bekend ge
maakt, dat de volkstelling niet
vóór 1982 zou kunnen plaats
vinden. Hij had toen al ver
teld, dat uit een aantal proef-
tellingen was gebleken, dat de
bereidheid van de bevolking
om aan de volkstelling deel te
nemen afneemt naarmate men
in een grotere gemeente
woont.
door onze juridische
medewerker mr N. D. Jörg
Morgen heeft het Hoog Mili
tair gerechtshof in Den Haag
een drukke, maar ook voor
het publiek interessante dag.
Onder meer zijn de twee vol
gende kwesties aan de orde: 1)
Mag men in dienst spotpren
ten op zijn kamer hebben
hangen, die onaardig zijn
voor de militaire dienst of mi
litaire meerderen? 2) Mag
men in dienst uit gewetensbe
zwaren weigeren zogenaamde
atoomtaken te verrichten?
jjMrdw
Premier Van Agt en minister Van der Kiaauw (buitenlandse zaken) hebben in Xian een bezoek gebracht aan het
graf van Qin Shihuang, de eerste keizer van China. Op de foto bekijken Van Agt (rechts) en Van der Kiaauw (links)
een opgegraven strijdros.
Voor dienstplichtigen geldt zoals
voor iedere burger de vrijheid van
meningsuiting. Delen van het militai
re apparaat blijken het hier echter
niet altijd even gemakkelijk mee te
hebben. Soldaten uiten hun onvrede
soms in pamfletten, brochures of op
beeldende wijze. Soms werd het mili
taire straf- en tuchtrecht in stelling
gebracht en rolden veroordelingen
uit de bus. Zo zijn in het verleden
straffen uitgedeeld voor de affiches
„Ik baal van het bataljonsappèl",
„Stomp niet af, stomp terug" en „La-
maarlullen". Teneinde deze onvrij
heid van meningsuiting aan de kaak
te stellen heeft de WDM, de Vereni
ging van dienstplichtige militairen,
een Etffiche doen ontwerpen, waarop
de verboden affiches worden afge
beeld, evenals het van een trapje sto
ten van een meerdere die bezig is een
affiche te verwijderen.
Eén van de hoofdbestuursleden van
de WDM werd aan een strafvervol
ging onderworpen terzake van het „in
voorraad hebben en verspreiden van
een geschrift dat de strekking heeft
de tucht onder de krijgsmacht te on
dermijnen, welke strekking de dader
bekend is," en de openbare terecht
zitting vond op 4 juni 1980 plaats. De
verdediging had enkele deskundigen
meegebracht om hun licht over deze
zaak te laten schijnen. De humanisti
sche raadsman Hey beschreef de to
talitaire sfeer in de krijgsmacht. On
vrede, zoals in dit geval geopenbaard,
mag kennelijk alleen maar onder de
oppervlakte voortwoekeren. Een uit-
zichtsloze weg. De deskundige op het
gebied van de mensenrechten, Pe
ters, uit Leiden, wijdde aandacht aan
>EN HAAG
Nadenkers
DINSDAG 4 NOVEMBER 1980
REDACTIE HANS GOSLINGA BIJDRAGE: THEO KOELÉ
ik
•olitiek is op de keeper be-
chouwd gewoon zwarte pleten. Je
noet er als politicus voor zorgen
lat je tegenstander met de zwarte
liet komt te zitten. Lukt dat, dan
cun Je tegen de kiezers zeggen dat
Ij het spel hebt gewonnen.
'olitici zijn dus. dat begrijpt men,
nensen met een zucht naar spel-
etjes in de spruitjeslucht. Hun
«wichtigheid ontlenen zij louter
an het feit dat de inzet altijd
ven hoog is. namelijk het lands-
telang.
>e vraag wie het abortusdebat
lat vandaag wordt voortgezet
iet is tien jaar geleden begonnen
- zal beheersen is dan ook: Wie
omt er met de zwarte piet te
itten? Het CDA of de WD?
'u zijn politici, zoals al is aange
toond, gewone mensen met de
nenselijke behoefte aan houvast.
)aarom maken zij graag scena-
io's. Hierin worden alle te beden-
ten mogelijkheden die zich tij
lens het spel kunnen voordoen
ütgezet, aldus de kans verkiei-
»end dat men voor een onaange-
lame verrassing wordt geplaatst.
Dat zoveel politici moeite hebben
met Van Agt komt, omdat hij zo
nberekenbaar is. Hij is nauwe-
jks in een scenEuio te vangen).
het abortusdebat zijn twee
cenario's in omloop. Belde gaan
i uit van het gegeven, dat het
bortusvoorstel het alleen kan ha-
m als alle 77 leden van de rege-
Ingsfracties (op een of twee na)
tvoor stemmen.
leenario 1, de zwarte piet komt
wecht bij de WD. Van de vijf
JDA-fractieleden die bedenkin-
en hebben tegen het wetsvoor-
tel scharen zich alsnog drie of
leer in het spoor van de fractie-
neerderheid die bereid is het
oorstel te aanvaarden.
>e CDA-fractie heeft dan vol-
oende unanimiteit bereikt en
an zeggen dat zij zich overeen-
omstig het regeerakkoord op
telt. Hierin hebben CDA en WD
Ich vastgelegd op de afspraak,
at het kabinet een poging zal
loen de abortus te regelen.
^gelijkertijd zal de CDA-fractie
eggen, dat de WD zich niet aan
jet regeerakkoord houdt, omdat
«j wijzigingsvoorstellen heeft in-
ediend die de opzet van het wets-
oorstel aantasten.
fu heeft de WD-fractle zich te-'
en dit verwijt al proberen in te
ekken door haar voorstellen te
tteren als „verduidelijkin
gen en accenten" (Rietkerk, zon
dag voor de radio).
Helaas, maar dit kunnen de libera
len niet volhouden. Niet alleen
hebben de ministers in een eerder
stadium van enkele van deze wij
zigingen gezegd dat zij het wezen
van hun wetsontwerp raken, maar
ook heeft een WD-kamerlld zich
al versproken.
Dat was mevrouw Krijnen, die
voor de radio onverbloemd zei, dat
haar fractie het ontwerp in libera
le zin wil ombuigen en daarvoor
steun zou zoeken bij PvdA en
D'66. Heel eerlijk, maar naar Bln-
nenhofse maatstaven niet handig.
Want, zolang het kabinetsvoorstel
op tafel ligt mag de WD geen
zaken doen met de oppositie op
straffe van de beschuldiging dat
zij in strijd met het regeerakkoord
handelt. De zwarte piet dus bij de
WD, dan wel bij de liberale minis
ters in het kabinet.
Zij komen tussen twee vuren, dat
van hun CDA-collega's met De
Ruiter voorop en dat van hun
geestverwanten in de Tweede Ka
mer Dit scenario eindigt dus voor
lopig met stevige vechtpartijen in
het Catshuis en binnen de WD.
Scenario 2, de zwarte piet komt
terecht bij het CDA. De CDA-frac-
tie slaagt er niet in voldoende una
nimiteit te bereiken. Van de vijf
„nadenkers" (zoals ze gisteren in
de wandelgangen werden aange-
duid) blijven de meesten op hun
strepen staan.
De CDA-fractie kan derhalve het
kabinet niet aan een meerderheid
helpen, handelt derhalve niet con
form het regeerakkoord en ver
schaft tevens de WD een alibi
voor het indienen van de wijzi
gingsvoorstellen.
Zwarte plet dus bij het CDA, ook
al omdat deze partij er tijdens de
formatie zo op gebrand was dat de
abortus geen vrije kwestie voor de-
Kamer werd, maar door het kabi
net moest worden geregeld (de on
derhandelingen met de PvdA lie
pen er zelfs in eerste Instantie op
stuk). Als je het dan, zodra het
ernst wordt, zelf laat afweten zit je
wel met een hele grote zwarte piet.
Volgens dit scenario is het nog
niet helemaal duidelijk wat het
kabinet te doen staat. Het is dan
vooral een interne CDA-zaak. Lost
men het daar niet op, dan rest
slechts intrekken van het wets
voorstel. Dat zal op z'n minst één
christen-democraat zeer spijten:
minister De Ruiter, die immers
was ingehuurd om voor het CDA
de kastanjes uit het vuur te halen,
op straffe van vervreemding van
zijn achterban.
Vooralsnog echter hangt veel, zo
niet alles, af van de vijf nadenkers
die hun fractie vanochtend uit
sluitsel zullen geven over de uit
komst van hun nadenken.
Wonder
Wanneer de Tweede Kamer deze
week over abortus debatteert zit
ten niet alleen de ministers De
Ruiter en Ginjaar achter de rege
ringstafel. Twee Kamerleden, de
heren Verbrugh (GPV) en Abma
(SGP), verdedigen hun eigen initi
atiefvoorstel. Wat bezielt deze Ka
merleden zich veel tijd en energie
te getroosten voor een ontwerp
dat menselijkerwijs geen enkele
kans maakt?
Het regeringsontwerp kan in hun
ogen geen genade vinden, de be
staande wetgeving al evenmin. In
het wetsvoorstel van SGP en GPV
is abortus alleen toelaatbaar wan
neer voortzetting van de zwanger
schap de vrouw in levensgevaar
brengt, of wanneer de ingreep is
gericht op verwijdering van een
kennelijk dode vrucht.
Toen het initiatief-wetsontwerp
„Levensbescherming menselijke
vrucht" vorig jaar werd ingediend,
klonken er vanuit de CDA-fractie
enige positieve geluiden, herin
nert dr. Verbrugh zich. Een kleine
groep CDA-Kamerleden zou het
wetsontwerp van de regering kun
nen torpederen, door steun te ge
ven aan dat van SGP en GPV. Ds
Abma: „Er zijn in de CDA-fractie
zeker mensert die zich gezien
uitlatingen in het verleden ver
want voelen met ons voorstel." Dr.
Verbrugh: „Positieve geluiden
hoorde ik toen het vraagstuk poli
tiek niet erg actueel was."
Steun van CDA-zijde zou op zich
zelf verheugend zijn, maar, zo be
seft ds Abma, schept ook een di
lemma. Die steun kan ertoe lel
den, dat de regering besluit haai
eigen wetsontwerp in te trekken
of dat dit voorstel wordt verwor
pen. Daarmee wordt de weg vrij
gemaakt naar wetgeving, die naar
de mening van SGP en GPV het
meest vergaand is: een voorstel
van PvdA-zijde, dat door WD en
D'66 wordt gesteund. Abma: „Ik
zie het probleem, we hebben lang
gesproken over het al dan niet
Indienen van een eigen voorstel.
Maar we hebben daartoe wel be
sloten. We kunnen niet altijd met
eigen voorstellen komen als we
andere niet goed vinden, maar het
gaat hier om een kwestie van le
ven of dood, een kwestie waarin
het gebod van God in het geding
U."
Dr. Verbrugh ziet „niet zozeer de
dreiging van een PvdA-wetsont-
werp, maar veel meer de dreiging
van CD A-steun aan een wetsont
werp, dat abortus mogelijk maakt
(het regeringsontwerp). Verbrugh:
„Als er door toedoen van PvdA en
WD een nieuwe abortuswet
komt, zullen veel mensen denken:
hé, de christelijke partijen in
clusief het CDA hebben tégen
gestemd, er moet wel iets mis zijn
met die wet."
GPV en SGP (samen vier zetels in
de Tweede Kamer) mikken, dat is
duidelijk, niet op haalbaarheid,
het politiek bereikbare. Maar hele
maal kansloos wordt het initiatief
voorstel door de indieners niet ge
acht. Verbrugh: „Ik durf niet te
zeggen, dat het kansloos is. Er
staat een biddende kerk achter
ons. Ds. Abma: „Ik sluit wonderen
niet uit. We mogen van God op
wonderen hopen."
Na een reeks stemmingen begint
de Tweede Kamer vanmiddag met
het debat over de voorstellen van
kabinet en SGP/GPV over de
abortus. Morgen wordt de behan
deling van het voorstel inzake een
voorkeursrecht voor gemeenten
bij aankoop van onroerend goed
afgemaakt.
'De Eerste Kamer behandelt van
daag, onder meer de arbeidsom
standighedenwet.
Het VVDM-affiche, dat in de zitting van het hoog militair gerechts
hof in het geding is.
de zinnige formule die in Amerika
wordt gehanteerd bij het beoordelen
of een inbreuk op een grondrecht
gerechtvaardigd is. Dat mag alleen
wanneer de uitoefening van een
grondrecht een duidelijk en concreet
aanwijsbaar gevaar oplevert voor
aantasting van andere, gewichtiger
belangen.
oorlogsrecftt hun betekenis bij ge
bruik van kernwapens verliezen.
.Zijns inziens impliceert opslag van
'kernwapens het gebruik van deze wa-
jpens, vandaar zijn weigering.
•Juridisch werden zijn bezwaren ver-
taald in een beroep op het feit dat het
gegeven dienstbevel onrechtmatig
gegeven zou zijn (in strijd met inter-
Degene die het verdient om de eerste
Nederlandse hoogleraar in de spot-
prentkunde te worden, Koos van We-
ringh, thans nog hoogleraar crimino
logie in Amsterdam, trachtte de
i krijgsraad inzicht te geven in de bete
kenis van een spotprent in het alge
meen. Er zouden heel wat veroorde
lingen terzake van belediging of dis
criminatie uitgesproken kunnen wor
den, wanneer men spotprenten seri
eus neemt.
I De krijgsraad stelde zich echter ken
nelijk ten opzichte van de verdedi
ging op het standpunt van een van de
verboden affiches „Lamaarlullen" en
veroordeelde tot vijfhonderd gulden
boete. Of het hof méér gevoel voor
humor heeft, zullen we over twee we
ken weten, wanneer uitspraak wordt
gedaan. Te vrezen valt van niet, om
dat op het andere slagveld, het mili
taire tuchtrecht, de affiche reeds is
gesneuveld. Eén van de leden van het
hof beging onlangs helaas de vergis
sing om een affiche die sommige per
sonen wellicht minder geslaagd zou
den vinden, gelijk te stellen aan een
„strafbare" affiche. Dat is inderdaad
typerend voor zwart-wit-denken, dat
nogal eens voorkomt in de krijgsraad,
maar een jurist met gevoel voor
grondrechten zal reserves hebben.
Hoe dit ook zij, vanuit het hof is de
tekenaar van de nu bestreden affiche
reeds een compliment gemaakt.
De tweede zaak, zeer de aandacht
waard, betreft de weigering van een
soldaat om deel te nemen aan de
lessen die voorbereiden op het bewa
ken van gebied, waarop mogelijker
wijs kernwapens liggen opgeslagen.
De verdachte beschouwt de inzet van
kernwapens bij een conflict als een
misdaad tegen de mensheid, omdat
de internationale beginselen van het
nationale verdragen inzake oorlog
voering). Dat zou betekenen dat de
weigering straffeloos is. Zo niet de
krijgsraad op 13 augustus 1980, die
oordeelde dat het internationale
recht pas aan de orde kan komen
wanneer tot inzetten van kernwapens
in de strijd is besloten. De bewaking
van gebied waar kernwapens liggen
opgeslagen is echter een rechtmatige
activiteit, zodat een dienstbevel in
verband met die bewaking ook recht
matig is, aldus de krijgsraad, die uit
eindelijk zes weken militaire deten
tie, voorwaardelijk, oplegde.
Als tweede beroep kwam aan de orde:
overmacht. De soldaat kon niet an
ders handelen dan hij deed omdat
medewerking aan nucleaire taken
voor hem immoreel is, zonder dat hij
landsverdediging als zodanig afwijst.
De krijgsraad oordeelde echter dat
hij dan een beroep had moeten doen
op de wet gewetensbezwaren militai
re dienst: „De krijgsraad vermag niet
in te zien, dat beklaagdes opvatting,
dat £lj geen bezwaren heeft tegen de
militaire dienst als zodanig, hem der
mate dringend noopte tot vervulling
van de militaire dienstplicht dat het
voor hem onmogelijk was een beroep
te doen op de wet gewetensbe
zwaren."
Dat is een aardige omkering van de
situatie, want er is toch dienstplicht
waarvan alleen wordt vrijgesteld we
gens onoverkomelijke bezwaren te
gen de persoonlijke vervulling van
militaire dienst. De verdachte sol
daat heeft ten processe voldoende
duidelijk gemaakt dat zijn gewetens
bezwaren niet onoverkomelijk zijn,
dus overkomelijk. Alleen niet betref
fende nucleaire taken. Het is nu de
krijgsraad geworden die voor hem
oordeelt dat hij een beroep op de wet
had moeten doen, die hij zelf niet op
zijn geval van toepassing acht, omdat
zijn bezwaren daar niet in passen.
Zou het de bedoeling van de wetten-
makers geweest zijn om zo het pro
test tegen kernwapens onder dienst
plichtigen krachteloos te maken?
ADVERTENTIE
Verkoopadressen in de Gouden Gids.
Per giro spelen kan ook. Bel voor informatie: 070-46 9647.
