Niet alleen 'dokteren' in bedrijf
i
Tekening van een lezer
Trouw
Voorkeur bij keuze van
radarstoringssysteem
Commentaar
Vakbeweging in actie voor betere gezondheidszorg voor werkers
Een boodschap uit China (1)
'Een boodschap uit China (2)
Minder ongevallen
in bedrijven
tijdloze
tafeleultuur
'hé' dat is mijn plaatje!'
DINSDAG 4 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
Premier Van Agt heeft vanuit het
verre China net iets te gemakkelijk
gereageerd op het geharrewar tus
sen de beide regeringsfracties CDA
en WD over de nieuwe abortusre
geling. Volgens de premier kon de
uitkomst daarvan wclcens zijn dat
de regering haar wetsontwerp zal
intrekken met het onuitgesproken
gevolg een vrijmaken van de weg
\oor een initiatief van PvdA en
D'66.
Als zijn kanttekening tot doel heeft
met name de twijfelaars in de
CDA-fractie te wijzen op deze con
sequentie. is zij nog wel te begrij
pen Het is echter nog maar de
vraag of de CDA-fractie deze te
rechtwijzing van node heeft. Per
slot van rekening heeft de fractie
een flink aantal vergaderingen voor
beraad uitgetrokken. Zelfs vanmor
gen wordt er nog vergaderd.
Aangenomen moet daarom worden
dat Van Agts opmerkingen vooral
politieke betekenis hebben. Uit de
woorden van de premier mogen we
opmaken, dat de regering geen al te
grote druk zal uitoefenen om het
wetsontwerp De Ruiter-Ginjaar
door de Kamer te loodsen. De
premier heeft op voorrang de volle
verantwoordelijkheid voor het
sneuvelen van het wetsontwerp bij
het parlement willen leggen
Na alles wat er de afgelopen jaren
over de abortuskwestie te doen is
geweest, is dit op z'n minst een
verrassende uitkomst. Toen iemand
anders nog premier was zag Van
Agt er niet tegenop het voortbe
staan van het kabinet voor deze
kwestie op het spel te zetten.
De laatste kabinetsformatie werd
ook ernstig bemoeilijkt door dezelf
de kwestie en dat alles omdat het
CDA van mening was dat een uiter
ste poging moest worden onderno
men om tot een gezamenlijk ak
koord te komen.
Welnu, de uitkomst van die uiterste
poging is het wetsontwerp dat deze
week door de Tweede Kamer wordt
behandeld. Het nu te doen voorko
men alsof de aanvaarding daarvan
uitsluitend een zaak van het parle
ment is, is al te gemakkelijk. De
regering mag zich best wat meer
inspanning getroosten om deze wet
in het staatsblad te krijgen, des
noods door de zaak wat meer onder
druk te zetten.
Uiteindelijk heeft het kabinet zijn
voortbestaan wel voor mindere za
ken op het spel gezet. Met de aan
kondiging dat het wetsontwerp zal
worden ingetrokken wordt de abor
tus alsnog tot een vrije kwestie
verklaard. Dat had een woordvoer
der uit China zich tien jaar geleden
ook wel eens kunnen bedenken.
I Overigens kan men alle begrip heb-
I ben voor de vertwijfeling waaraan
het parlement onderhevig is. Het
[wetsontwerp De Ruiter-Ginjaar is
in feite een compromis tussen twee
f onverzoenlijke standpunten, waar
bij het accent duidelijk is komen te
vallen op een liberalisering van de
abortuswetgeving. Voor de princi
pieel denkende CDA'ers is dit wets
ontwerp daarom niet alles, maar
zeker ook niet niks.
Het is in zekere zin de laatste moge
lijkheid van het CDA om nog enig
stempel te drukken op dit soort
vraagstukken. De winst daarvan is
dat abortus hoe dan ook geen van
zelfsprekende zaak zal worden. Bo-
I vendien wordt de dubbele verant
woordelijkheid van zowel de
I vrouw, als de arts in deze zaak
onderstreept. De overheid is bovcn-
dien een belangrijke rol toegekend
J bij het toezicht.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Hollandse Signaal Apparaten, fabrikant
van elektronische wapensystemen, vindt dat Nederland met
de Amerikaanse firma Westinghouse zaken moet blijven doen
voor de elektronische uitrusting van de nieuwe F-16 straalja
gers. De directie van Hollandse Signaal zei dit gisteren op een
hoorzitting van de Tweede-kamercommissie voor defensie. De
hoorzitting betrof de vraag met welk elektronisch radar
afweersysteem de F-16 moet worden uitgerust: het apparaat
van Westinghouse of het concurrerende systeem van het
eveneens Amerikaanse concern Loral.
Staatssecretaris Van Eekelen (defen
sie-materieel) heeft een duidelijke
voorkeur voor WesUnghouse. het sys
teem dat ook al door de Amerikaanse
luchtmacht zelf is gekozen. Ook Hol
landse Signaal ziet er grote voordelen
In. Westinghouse heeft het bedrijf na
melijk een aantrekkelijk pakket te
genorders in het vooruitzicht gesteld
als de zaak doorgaat Dat bestaat
onder meer uit ontwikkeling en me-
deproduktle van een nieuw radarsto-
rlngsysteem en de produkUe in Ne
derland van een nieuwe rad arsto-
rtngsysteem en de produkUe in Ne
derland van tweehonderd radaran
tennes voor de F-ld.
Hollandse Signaal vindt het aanbod
»an Loral ter waarde van honderd
miljoen gulden aan compensatie-or
ders minder Interessant omdat het
niet zulk hoogwaardig werk oplevert
Bovendien la de aanbieding van Loral
nog vaag. Loral is namelijk zo laat in
de onderhandelingen over deze trans
actie in aanmerking gekomen, dat er
nog geen serieuze gesprekken over
samenwerking met dit concern ge
voerd zijn. Loral vroeg daarom om
uitstel van de beslissing, maar staats
secretaris Van Eekelen voelt daar
niet voor. Hij wenst een definlUeve
beslissing vóór 15 november, opdat
Nederland nog samen met de Ameri
kaanse luchtmacht de bestelling kan
plaatsen. Dat scheelt in de precieze
prijs van dit project, dat tussen de
vijf- en zeshonderd miljoen gulden
gaat kosten.
Het Europees Vakverbond heeft de eerste
week van november uitgeroepen tot actie
week van de bedrijfsgezondheidszorg.
FNV en CNV hebben hierop ingehaakt door
deze week tal van activiteiten te ontplooien,
zoals een expositie, een studiedag en een
voorlichtingsbijeenkomst voor scholieren.
Het thema van de studiedag vandaag in
het Koninklijk instituut voor de tropen in
Amsterdam is „Te vaak geen dokter op
de zaak". Dr. F. Sturmans, hoogleraar
sociale geneeskunde (Nijmegen) en ge
zondheidsleer (Wageningen) vindt zo'n ac
tieweek een zinnige zaak. Toch heeft hij
ernstige bezwaren tegen een dergelijk the
ma. omdat een arts meer of minder in het
bedrijf op zichzelf niets zegt.
Sturmans. die al eerder forse kritiek heeft
geuit op het functioneren van de bedrijfsge
zondheidszorg. is van mening, dat het om
veel meer dient te gaan dan een louter
medische benadering. Zijn sleutelwoord is
preventie en hij ziet daarbij een belangrijke
taak weggelegd voor werkgevers èn werk
nemers
door Kees de Leeuw
WAGENINGEN De bedrijfsgezondheidszorg wordt nog steeds wat stiefmoederlijk behan
deld. Slechts 65 procent van de werknemers in het (particuliere) bedrijfsleven valt in welke
vorm dan ook onder deze zorg, terwijl momenteel alleen bedrijven met meer dan 750
werknemers wettelijk verplicht zijn zo'n gezondheidsdienst te hebben.
Voor CDA'ers is dit winst. De
liberalen hebben er grote moeite
mee.maar het is nog maar de vraag
of de bezwaren van de laatste on
overkomelijk zijn. Zoveel is wel
zeker dat dit stellig het geval zal
zijn bij een zich soepel opstellende
regering. Ook vanuit de invalshoek
konden de aantekeningen van de-
premier weieens averechts werken.
Rest tenslotte de positie van de vijf
CDA'ers, die vooralsnog onoverko
melijk bezwaren blijven koesteren
tegen het wetsontwerp. Gegeven de
smalle basis voor de voorgestelde
regeling hebben zij in zekere zin de
sleutel van de uitkomst van het
debat in handen. De ironie van het
lol brengt met zich mee dat het
CDA wel vaker met dit bijltje heeft
tehakt. De minderheden van toen
adden aan de premier echter een
heel wat lastiger klant.
Weliswaar wordt die grens binnen
kort verlegd naar vijfhonderd, maar
de vakbeweging wil een bedrijfsge
zondheidszorg voor alle werknemers.
Niet alleen in de kleinere onderne
mingen. maar evenzeer in de niet-
commerclële dienstverlening, zoals
ziekenhuizen en andere Instellingen.
Verder zijn de vakbonden van me
ning, dat de werknemers zelf zich veel
actiever dienen op te stellen ten aan
zien van veiligheid en gezondheid op
de „werkplek". Daar zijn immers de
factoren te vinden, die iemands ge
zondheid kunnen bedreigen en als
„ziekmaker" fungeren.
FNV en CNV vinden daarbij dr. F.
Sturmans. hoogleraar sociale genees
kunde in Nijmegen en hoogleraar ge
zondheidsleer in Wageningen aan
hun zijde. Ook hij meent, dat werkne
mers (en werkgevers) veel meer be
trokken zouden moeten zijn bij de
gezondheidszorg in hun bedrijf, maar
dat alleen acht hij niet voldoende.
De bedrijfsgezondheidszorg moet op
een andere leest worden geschoeid en
dat vereist een totaal gewijzigde be
nadering. Te veel nog speelt die zorg
zich nu ln de medische hoek af Ze is
gericht op het vinden en genezen van
ziekten, terwijl de preventie slechts
een ondergeschikte rol Is toebedeeld.
Werkplek
„Het 'dokteren' staat bij bedrijfsart
sen nog te veel op de voorgrond,
hetgeen zich manifesteert in periodie
ke geneeskundige onderzoeken en
het houden van een spreekuur. Het
gaat echter niet alleen om genezen,
maar ook en vooral om het voorko
men van ziekten. Dat laatste ls zowel
ln het belang van de werknemer als
van de komende generatie", aldus dr.
Sturmans, die zelf arts ls
HIJ pleit dan ook voor onderzoek op
langere termijn, waarbij enerzijds wel
DEN HAAG (ANP) Van jaar tot
jaar neemt het aantal bedrijfsonge
vallen in ons land af. Volgens de
jongste gegevens van het directo
raat-generaal van de arbeid kwamen
er in 1978 ruim 87.000 voor, 7.744
minder dan in 1977.
Het meest komen bedrijfsongevallen
voor onder jongeren. Naarmate de
leeftijd hoger wordt, neemt het aan
tal ongevallen af. In de leeftijds
groep twintig tot 34 jaar vinden ook
de meeste dodelijke bedrijfsongeval
len plaats.
Ten opzichte van vorige jaren is In
1978 het aantal bedrijfsongevallen
met dodelijke afloop spectaculair af
genomen. Was het aantal slachtof
fers in 1973 nog 174, het liep in de
jaren 1974 tot en met 1978 terng van
143, 140, 130, 120 naar 82.
iemands gezondheidstoestand wordt
opgenomen, maar anderzijds op we
tenschappelijke wijze de werkplek
wordt benaderd. Zo kun Je er achter
komen welke zaken van invloed zijn
op de lichamelijke en geestelijke ge
steldheid van werknemers. Factoren
als belasting en belastbaarheid zijn
daarbij erg belangrijk, want wat is de
zwaarte van het werk en tot op welke
hoogte kan een werknemer die zon
der schade verdragen. Dat wil zeggen
zonder al te knappen, ook op langere
duur.
Er ls onderzoek nodig om aan die
gegevens te komen. In dit verband
hield prof. Sturmans onlangs een
pleidooi voor het oprichten van regio
nale computercentra, waarin de me
dische gegevens worden opgeslagen
van alle werknemers ln Nederland.
Door elke werknemer een eigen iden
tificatienummer te geven kunnen zo
die gegevens, afkomstig uit verschil
lende bronnen, worden gekoppeld en
met elkaar worden vergeleken.
HIJ beseft terdege hiermee ln te gaan
tegen de steeds luider wordende roep
om bescherming van de persoonlijke
levenssfeer, maar „die angst dient te
worden weggenomen en ln het belang
van de gemeenschap moeten er offers
worden gebracht. Ik zeg dat niet om
macht of Invloed te verwerven. De
registratie is bepaald ook niet tegen
personen gericht. Het gaat mij erom
die factoren op te sporen, die een
bedreiging vormen voor de gezond
heid van mensen", aldus de hoogle
raar.
Garantie
Afgezien daarvan vindt hij. dat priva
cy geen „heilige koe" moet worden en
dat het aan de samenleving is om uit
te maken wat zij wel of niet in het
algemeen belang accepteert. „Wil Je
echter de schadelijke werking van
bepaalde stoffen in het arbeidsmilieu
kunnen vaststellen, wat nu praktisch
onmogelijk is. dan dient toch iets in
deze richting te gebeuren. Er is nu
nauwelijks achter te komen en daar
om acht ik het van belang, dat de
vakbeweging haar leden duidelijk
maakt, waar het om gaat. Met een
periodiek geneeskundig onderzoek
alleen kom je er echt niet. want dat
biedt geen enkele garantie voor ie
mands gezondheid op langere ter
mijn".
Het ls dr. Sturmans er niet alleen om
te doen informatie te verzamelen
over mensen in het arbeidsmilieu,
want ook factoren daarbuiten kun
nen van invloed zijn. Zijns inziens
mag de bedrijfsgezondheidszorg be-
Prof. dr. F. Sturmans: „Niet ophouden bij fabriekspoort".
Foto Lows D»«f i
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
slist met ophouden bij de fabrieks
poort en hij verduidelijkt dit met een
voorbeeld. „Stel dat een werknemer
in de chemie zit en ernaast een be
paalde hobby fotografie met ont
wikkelen en alles beoefent. Ook
daar komt hij in aanraking met che
micaliën en de combinatie van die
twee zou er weieens de oorzaak van
kunnen zijn, dat iemand op een gege
ven moment ziek wordt Voor het
onderzoek is het van belang dat te
weten".
Hij is er zich heel goed van bewust,
dat'het opzetten van een dergelijk
onderzoek nauw samenhangt met
wat werknemers en werkgevers op dit
terrein toestaan. „Ik wil verder niet
alleen de bedrijfsartsen bekritiseren,
want die zijn eveneens daarvan af
hankelijk en verkeren hoe goedwil
lend ook soms in een behoorlijke
dwangpositie". Het onderzoek dat de
hoogleraar sociale geneeskunde voor
ogen staat hoeft naar zijn mening
beslist niet tot een verdere taakver
zwaring te leiden van de bestaande
bedrijfsgeneeskundige diensten. En
evenmin tot het aantrekken van meer
bedrijfsartsen.
Dr. Sturmans: „Ik denk en moge
lijk schop ik nu bepaalde mensen
tegen de schenen dat er voldoende
bedrijfsartsen zijn. Wel zouden ze
met medewerking van werknemers
en werkgevers moeten overgaan tot
een wat andere invulling van hun
taak, waarbij er minder ruimte zal
zijn voor het dokteren".
Volgens hem zullen er andere deskun
digen nodig zijn, zoals de epidemio
loog. die zoekt naar de oorzaken van
bepaalde ziekten, de psycholoog en
niet te vergeten de arbeidshygiënist.
Dat is iemand, die de arbeidsomstan
digheden onderzoekt, en samen met
de arts bekijkt wat de effecten zijn op
de gezondheid van werknemers. Op
basis daarvan kunnen voorstellen
worden gedaan tot verbetering te ko
men. Verder is het voor het onderzoek
van belang dat er jonge artsen komen
in het bedrijfsleven met een wat an
dere mentaliteit en meer oog voor de
preventieve kant van de gezond
heidszorg.
Leg je nu de uitlatingen van hoogle
raren naast de discussienota „Beter
werk" van de FNV en de brochure
„Bedrijfsgezondheidszorg: wat. hoe.
waartoe?" (beide uitgegeven ter gele
genheid van de actieweek), dan valt
op dat de verschillen niet zo ontzet
tend groot zijn. De FNV wijst welis
waar het werkmilieu aan als „de grote
ziekmaker", maar ontkent evenmin
dat zaken als ongezond leven en etep,
roken en alcohol een rol spelen.
Samenwerking
Ze pielt verder voor gerichter onder
zoek en registratie en meer samen
werking tussen onderzoekers en
werknemers, die zelf het beste kun
nen beoordelen of werkomstandighe
den te belastend zijn of niet. Het CNV
wijst eveneens op het belang van de
werkomstandigheden, hamert op pre
ventie en het voorkomen van be
roepsziekten en het meewerken aan
het weren én bestrijden van schadè-
lijke invloeden. Al met al lijkt een
gematigd optimisme gewettigd aan
gaande de plannen van prof. dr. Stur
mans.
„Ik heb nergens gesteld, dat er geen
belangstelling is voor onderzoek, ge
richt op preventie. Alleen de hele
vorm waarin dat moet worden gego
ten is nog niet zo sterk ontwikkeld.
Mijn enige opzet is het uit de weg
ruimen van negatieve bedrijfsfacto-
ren, het bevorderen van een positief
werkklimaat en zo te proberen ellen
de. die best te vermijden is, te voor
komen".
ADVERTENTIE
niet helemaal
„Toen mijn vrouw ine die krant
liet zien, riep ik meteen: Hé. dat
ls mijn plaatje!" En daarmee
heeft de heer H. C. J. Koning uit
Eindhoven een raadsel opgelost,
waar het Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie niet uit is ge
komen. evenmin als het Konink
lijk Huisarchief: de heer Koning
is degene die de „Canadese foto"
van prinses Juliana met Beatrix
en Irene de vorige week in deze
rubriek afgedrukt in de oorlog
als eerste in ons land in omloop
heeft gebracht
„Het was in 1941", zegt hij, „toen
ik op kantoor het Amerikaanse
blad Time in handen kreeg en
toevallig zag ik daar die foto in.
Mijn secretaresse is toen meteen
voor me naar fotograaf Hendriks
in Eindhoven gegaan en heeft
hem gevraagd of hij van die kran
tefoto kopieën kon maken. Dat
wilde hij wel, maar toen dat een
maal bekend werd, kwam ieder
een me vragen of ze ook afdruk
ken konden krijgen. Soms vroe
gen ze twee afdrukken, dan weer
vijftig. De foto's gingen dus uit
sluitend naar mensen op kantoor
die bij mijn bureau kwamen Zij
stuurden ze weer door naar het
noorden en overal waar ze maar
aanvragen vandaan kregen. Fo
tograaf Hendriks drukte wel af.
Ten slotte, ook nog ln datzelfde
jaar. kwam er zo'n NSB'ertje
voor de deur met iemand van de
Duitse politie. Ik werd opgehaald
en naar een chef van de SD of
zoiets gebracht. We hebben toen
een heel gesprek gehad van bijna
tweeëneenhalf uur. Over de ko
ningin en over vliegtuigen die ln
opdracht van koningin Wilhelmi-
na gebombardeerd hadden. Die
officier vroeg: Hoe komt u eigen
lijk aan dat Amerikaanse blad?
Ik zei: Dat heeft uw censuur er
zeker door gelaten. Hij wilde dat
ik alle afdrukken terughaalde,
maar ik wist zeil niet wie ze had
en waar ze waren, want er waren
zeker wel tweeduizend verspreid.
Dus zei ik: Dat is onmogelijk,
maar als u daar op staat zal ik de
fotograaf wel vragen duizend af
drukken voor u te maken, dan
hebt u ze toch. Nou. dat wilde hij
natuurlijk niet. Het blad werd
meteen in beslag genomen en ik
mocht naar huis. De fotograaf is
verder ook ongemoeid gelaten.
De Duitsers waren nog tamelijk
beleefd in die dagen
Hij vroeg me ook nog iets dat ik
toen niet direct begreep: Bent u
soms gereformeerd of anti-revo
lutionair? Later ben ik er achter
gekomen dat de mensen die in
die tijd in het land opgepakt wer
den. nogal vaak a r. of gerefor
meerd of allebei bleken te zijn."
Tot zo ver het verhaal van de
heer Koning. Zijn we er nu dus
uit? Nog niet helemaal. Want ook
uit Bussum bereikt ons de mede
deling, dat daar de fotograaf
woonde die de foto vermenigvul
digd heeft. Wonderlijk genoeg
droeg die vrijwel dezelfde naam
als de Eindhovense fotograaf.
Hendrikse. Van die ene e verschil
merkte Je trouwens niks. want de
zaak heette „Foto Henny", ver
telt mevrouw Noodwang uit Bus
sum. „Hij drukte ze af en wij en
ook anderen verkochten ze. We
hadden een hele map met zulke
foto's thuis, die allemaal genum
merd waren. De mensen kwamen
bij ons aan de deur en kochten ze
voor een kwartje. Maar ik weet
dat er ook waren die ze met een
flinke winst voor 1.25 verkoch
ten. De fotograaf is nog in 1941
opgepakt en heeft toen drie
maanden aan het Kleine Gart-
manplantsoen vastgezeten.
Daarna is hij thuisgekomen,
maar later is hij nog eens voor
hetzelfde feit gepakt. Toen heeft
hij een half jaar gezeten en ver
volgens is hij anderhalf jaar on
dergedoken geweest. De eerste
keer dat hij van huis gehaald
werd. hebben de Duitsers huis
zoeking gedaan. Ze vonden er een
album van ons vol foto's van het
koninklijk huis. dat we aan de
fotograaf hadden uitgeleend om
er afdrukken van te maken. Maar
ze namen het niet mee. omdat
het foto's van voor de oorlog
waren."
probleem
Maar waar had die Bussumse fo
tograaf het origineel van de be
wuste foto dan vandaan? Had hij
soms ook een exemplaar van
„Time" van 24 juni 1940? Me
vrouw Noodwang heeft de wedu
we van de fotograaf opgespoord,
maar ook de nu 80-jarige me
vrouw Hendrikse weet niet hoe
haar man aan de foto kwam.
„Wel heeft ze me verteld dat haar
man nooit foto's naar adressen
buiten Bussum verstuurde, maar
dat deze speciale foto toch in
Eindhoven terecht kwam. Er was
hier in die tijd een sigarenwinke
lier Lam die zelf met stapels fo
to's naar Eindhoven reisde, ze
daar bij een dierenarts afgaf en
die verkocht ze weer door in
Eindhoven." We hebben tot nu
toe noch de sigarenwinkelier,
noch de dierenarts of familie van
een van beiden kunnen vinden,
en de heer Koning heeft evenmin
connecties met de dierenarts ge
had. Dat probleem blijft dus nog
even liggen, maar er is misschien
nog wel iemand die zich herin
nert hoe de Bussumse fotograaf
aan de foto gekomen moet zijn.
verzameling
Nogal wat lezers hebben ons in
tussen gebeld of geschreven over
hun ervaringen met de foto. De
meesten hebben het plaatje zelf
nog in hun bezit, soms zelfs com
plete verzamelingen. De heer Ko
ning heeft thuis nog wel vier. vijf
exemplaren in verschillende for
maten gevonden. mevrouw
Noodwang heeft nog een hele ver
zameling foto's uit de oorlogsja
ren. de heer Bol uit Hazerswoude
bezit ongeveer dertig foto's van
de meidagen in 1940 plus nog
eens vijf in de geest van de be
doelde foto. Mevrouw Schol uit
Hoenderloo herinnert zich „dat
wij toentertijd met die foto's bij
vertrouwde mensen leurden ten
behoeve van de onderduikers"
Haar zuster had eens een heel
pakje afdrukken van de bewuste
foto van Terschelling meegeno
men. waar ze ze van een school
hoofd gekregen had. Ze kregen ze
ook wel eens thuisgestuurd, in
giro-enveloppen.
bekende foto's
Dat klopt wel, want er waren
ondanks het Duitse verbod heel
wat foto's van het prinselijk ge
zin en van koningin Wilhelmina
in omloop. Een bekende foto van
koningin Wilhelmina. gedateerd
13 mei 1940, ging vergezeld met
het gedicht van ds. Welters:
„Neen, 't was geen vlucht die U
deed gaan Maar volgen, waar
God riep. 'k Vraag niet. wat in U
is doorstaan. Een strijd hoe
zwaar hoe diep", en dan volgden
nog twee coupletten. Een kaart
met prinses Beatrix toont de peu
ter in een cirkel afgedrukt, met
daaronder: „ik kom heusch terug
hoor". En dan had je die foto nog
van het prinselijk paar met de
oudste twee prinsessen plus een
baby: Margriet was geboren. Het
hele gezin zat op een bank met
gecapitonneerde leuning („tegen
de matras", heette dat in de
volksmond, want zo zag die leu
ning er op de foto uit). De foto
waarom het ons gaat. ging in
Time vergezeld van een informa
tief bijschrift over de aankomst
van de prinses en haar kinderen
in Canada, waar zij schreef het
blad de komst van het kind
afwachtte dat misschien de eer
ste koning van Nederland sinds
1890 zou worden. In datzelfde
stukje werd ook een uitspraak
van de toenmalige kroonprinses
geciteerd: „Never speak to me of
pity. Pity is for the weak, and our
terrible fate has made us stron
ger than ever before" (vrij ver
taald: „Praat me niet van mede
lijden. dat is goed voor de zwak
ken en ons verschrikkelijke lot
heeft ons sterker gemaakt dan
ooit te voren"). Het eerste deel
van die uitspraak is onder de
vanuit Eindhoven verspreide fo
to's reeds meegedrukt
Alle vragen zijn nu dus opgelost.
Op één na: hoe is de foto bij die
Bussumse fotograaf terechtgeko
men? Zodra er meer over te zeg
gen valt. laten wij het u weten.
