Müller-Thomsen
Heeggemolken'
!org over stijging loonaandeel in totale inkomen
Dollar zet weg
omhoog voort
Accijnsverhoging drank
plaatst slijters voor
investeringsproblemen
Nog té weinig aandacht
voor energie-onderzoek
Wat is arbeidsinkomensquote?
3onden fel tegen ontslagen
Lans op acties in
ngarenindustrie
Weer vergadering
OPEC uitgesteld
Instemming met
CAO grootmetaal
Druk op mark houdt aan
Nederlandsche
Bank weer actief
Bedrijfsleven moet
GOM gaan betalen
Lening Rabo-bank
□Planbureau kent zwakke plekken in berekening
INSDAG 4 NOVEMBER 1980
FINANCIËN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET
H S 13
'an een onzer verslaggevers
IOTTERDAM „Het Rotterdamse stukgoedbedrlj! Müller-Thomsen is leeggemolken door
fet moederbedrijf Internatio-Müller De directie van Müller-Thomsen heeft de laatste Jaren
ftsluitend gefunctioneerd als een zetbaas van Internatio-Müller en op die manier meege-
erkt aan de ontmanteling van dit bedrijf."
eze harde beschuldiging richtten de
rvoersbonden FNV aan het adres
n de directie van het noodlijdende
jwadoorsbedrijf Müller-Thomsen
de moedermaatschappij. Interna-
►-Müller Wil Müller-Thomsen nog
toekomstperspectieven heb-
m. dan zal de huidige top vervangen
oeten worden en zal een beleids-
an voor de komende tien jaar opge
ld moeten worden, menen de
nden
•ze conclusies trekken de vervoers-
>nden uit een uitgebreid onderzoek
tit een van hun beleidsmedewerkers
samenwerking met de onderne-
Ingsraad van Müller-Thomsen
eft ingesteld in de boeken van het
drijf Dat onderzoek heeft de direc-
lange tijd geweigerd toe te staan.
iar een maand geleden slaagden de
inden er via een kort geding in
mog de boeken geopend te krijgen.
ntslagen
bonden wilden volledige inzage in
financiële situatie, omdat Müller-
lomsen van plan is 253 van de 1313
►rknemers te ontslaan. Volgens di-
cteur Moeton van Müller-Thomsen
er een overcapaciteit aan perso-
«RECHT De Industriebond en de
feedings bond FNV overwegen acties
«u de onderhandelingen over een
CAO in de slgarenindustrle (ruim
1.800 werknemers) opnieuw mislukt
lijn De bonden hebben de werkge
vers in deze industrie tijdens overleg
laten weten dat het werkgeversbod
de CAO opnieuw onvoldoende
De komende dagen zullen de leden
belde bonden ln de sigarenindus
geraadpleegd worden over de
luentles van het afgebroken
kO-o verleg.
Industriebond en de voedlngs-
FNV zijn van de onderhande-
fcgstafel weggelopen. Volgens de
I a tonden zijn de werkgevers ln de slga-
I \»nlndustrle niet bereid vuil en on
aangenaam werk met toeslagen te
klonen, de koopkracht van de werk-
fcmers te handhaven en mee te wer-
fcn aan arbeldstljdverkortende
aatregelen De els van een extra
lg vakantie voor alle werknemers
Uden de werkgevers volgens de bon-
?n ook niet aanvaarden
adien de werknemers met actieplan-
en Instemmen, zijn volgens een
oordvoerder van de Voedingsbond
ïNV stiptheidsacties te verwachten
Agio, La Paz. Willem II en Wlnter-
ans. Bovendien kan dan gerekend
orden op stakingsacties van expedi-
fpersoneel van deze bedrijven
neel. terwijl de hoeveelheid lading
pakketten aanzienlijk is teruggelo
pen de afgelopen jaren.
Volgens de bonden Is dit een direct
gevolg van de „uiteulglngtechniek"
die Intematio-Müller heeft toegepast
op haar dochterbedrijf. Volgens
woordvoerder Bert Duym van de ver-
voersbonden is elke modernisering
bij Müller-Thomsen stelselmatig te
gengehouden en is alles in het werk
gesteld om het bedrijf leeg te melken
ten gunste van twee andere bedrij
ven. waarin Intematio-Müller meer
derheidsbelangen heeft. Dat zijn de
Oraan Elevator Maatschappij (OEM)
en het containeroverslagbedrijf Euro
pe Containers Terminus (ECT).
„In de massagoed- en containersector
wordt dik geld verdiend." licht Duym
toe „Deze sectoren hebben, in tegen
stelling tot de noodlijdende stuk
goedsector. uitstekende toekomst-
WENEN (Reuter) De OPEC. de
Organisatie van Olie Exporterende
Landen, heeft besloten de bijeen
komst die later deze maand zou wor
den belegd over het beleid van de
organisatie op de lange termijn, uit te
stellen. Dit heeft een woordvoerder
van de OPEC in Wenen laten weten.
Waarom de bijeenkomst ls uitgesteld
wilde de woordvoerder niet zeggen;
evenmin wilde hij zeggen wanneer de
bijeenkomst, die elk jaar wordt ge
houden. wél zal plaatsvinden. Het ls
de vierde achtereenvolgende OPEC-
vergadering die sinds het uitbreken
van de oorlog tussen Iran en Irak
wordt opgeschort.
De Saoedische minister van olie. Ja-
mani, zou de vergadering hebben
voorgezeten. Onderwerpen van ge
sprek zouden zijn het prijsbeleid van
de OPEC. de hulp aan ontwikkelings
landen en diplomatieke betrek
kingen.
UTRECHT (ANP) Het merendeel
van de leden van de Industriebond
FNV is het eens met het principe-
akkoord dat vorige maand in de
grootmetaal ls bereikt. Het CAO-ak-
koord geldt voor ongeveer 270 dui
zend mensen. De Unie BLHP en de
industriebond CNV hadden al eerder
instemming verkregen van de leden
voor deze CAO. die loopt van april
1980 tot 31 december 1981.
perpectieven en Internatio-Müller
heeft haar belangen ln de graanover-
slag en de containers heel duidelijk
laten prevlaeren ten koste van
Müller-Thomsen.
Geen man
De bonden zullen dan ook niet ak
koord gaan met het ontslagplan. zegt
Duym. Dit zal. na overleg met leden
ln het bedrijf, volgende week officieel
meegedeeld worden aan de directie.
„Wij staan op het standpunt, dat
geen man de havenpoort uit mag,"
zegt Duym. Overigens zien de ver-
voersbonden wel ln. dat er ln het
stukgoed de komende Jaren honder
den arbeidsplaatsen verloren zullen
gaan. „Ook bij Müller-Thomsen ls er
duidelijk sprake van een overcapaci
teit aan personeel, maar wij vinden
dat er voor de mensen die ontslag
boven het hoofd hangt, best een
plaats gevonden kan worden bU een
ander havenbedrijf."
Volgens Duym zullen de bonden In
ternatio-Müller vragen de 253 werk
nemers van Müller-Thomsen onder te
brengen bij de Oraan Elevator Maat
schappij of bij de ECT.
Een reactie op dit voorstel wilde In
tematio-Müller gisteravond nog niet
geven. Commentaar op de ongezou
ten kritiek van de bonden op de „uitr
zulgtechnlek" van Internatio kon
men eveneens nog niet geven. (Bij de
publlkatie van de hogere half
jaarresultaten werd gezegd dat Mül
ler-Thomsen ln een „sluimertoe
stand" ls gebracht - red.)
Reddingsplan
Het reddingsplan dat de bonden
voorstellen voor Müller-Thomsen zal.
meent FNV-bestuurder Kees Voor-
meulen, ln nauw overleg met de ge
meente Rotterdam opgesteld moeten
worden. Zoals gemeld wil Rotterdam
250 miljoen gulden pompen ln de
noodlijdende stukgoedsector. Als dat
niet gebeurt, zullen er duizenden ar
beidsplaatsen in het stukgoed verlo
ren gaan en zal Rotterdam zijn posi
tie als stukgoedhaven definitief ver
liezen.
Door 250 miljoen gulden ln het stuk
goed te pompen hoopt Rotterdam tot
1990 het verlies aan arbeidsplaatsen
te kunnen beperken tot 1700. Met dat
geld zullen o m. moderne stukgoed-
terminals a aan gelegd moeten wor
den. Bovendien zal gestreefd moeten
worden naar samenwerking tussen de
verschillende stuwadoorsbedrijven.
In totaal biedt de stukgoedsector in
de Rotterdamse haven werk aan zo'n
8.000 mensen.
Kranen van Müller-Thomsen in de Rotterdamse haven
ROTTERDAM (ANP) „Als er een
nieuwe accijnsverhoging op gedistil
leerde dranken wordt Ingevoerd moet
de slijter een rentesubsidie ontvan
gen. Indien de regeringsplannen om
per 1 Januari aanstaande accijns op
gedistilleerd te verhogen Inderdaad
doorgang zullen vinden, moet de slij
ter namelijk enorme bedragen gaan
steken ln accijns op voorraden."
Dit zei voorzitter D. Blesheuvel van
de Verenigde Nederlandse Slijters
gisteren bij de viering van het 75-g
bestaan van de vereniging Biesheu
vel zei overigens, de accijnsverhoging
„volstrekt onaanvaardbaar" te vin
den. Hij waarschuwde tegen een
voortdurende verslechtering van de
positie van de Nederlandse slijters,
die er na de accijnsverhoging op 1
januari vorig Jaar al aanzienlijk op
achteruit zijn gegaan. Als gevolg van
de scherpe concurrentie ls het aantal
slijterijen afgelopen Jaar al met
twaalf procent gedaald (440 winkels
werden gesloten).
De vereniging is het wel met de rege
ring eens. dat misbruik van alcohol
met alle middelen moet worden be
streden. Blesheuvel verklaarde zich
dan ook een voorstander van het zo
genaamde „ontmoedigingsbeleid". In
dit verband noemde hij ook stuntprij
zen van gedistilleerd een slechte
zaak.
Tegelijkertijd betoonde Biesheuvel
zich echter verheugd over het gestaag
stijgende drankverbruik per hoofd
van de Nederlandse bevolking. Een
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De dollar heeft
maandag op de valutamarkten de
weg omhoog voortgezet. In Amster
dam werd in de ochtenduren rond
2,0760 genoteerd, dat is ruim twee
cent hoger dan het slot van vrijdag
dat 2.0545 bedroeg. De slotnotering
van gisteren was 2,0785.
In kringen van de valutamarkt
wordt als voornaamste oorzaak voor
de vaste dollar gewezen op de hoge
rente in Amerika, die vraag naar de
dollar uitlokt. Een andere reden is de
nog steeds voortgaande omruil van
marken in dollars, die eveneens voor
vraag naar de Amerikaanse munt
zorgt.
De Westduitse mark, die de laatste
dagen al voortdurend onder druk
staat, moest maandag opnieuw een
veer laten op de valutamarkten. De
Westduitse regering verkocht in
Frankfort op grote schaal dollars (22
miljoen) en Franse franken (tegen
marken) om zo de munt te steunen.
Deze kwam op een gegeven ogenblik
op het laagste punt uit dat in het
kader van het Europese Monetaire
Systeem (EMS) is toegestaan.
De invloed van een mogelijke vrijla
ting van de Amerikaanse gijzelaars
in Iran op het valutagebeuren werd
volgens marktkringen uiterst gering
genoemd. Ook de Amerikaanse ver
kiezingen, die vandaag worden ge
houden, speelden nauwelijks een rol.
De Westduitse minister van econo
mische zaken, Otto Lambsdorff,
heeft in een interview met een Duits
dagblad de vrees'voor een devalua
tie (waardevermindering) van de
mark „volkomen ongegrond" ge
noemd. Volgens lambsdorff geven
noch de stabiliteit van de munt, noch
het lage Inflatiepercentage in de
Bondsrepubliek -L vergeleken met
andere landen aanleiding om een
devaluatie te verwachten.
Met het woord „nonsens" bestempel
de hij de geruchten, als zouden de
Westduitsers voortaan nog maar een
beperkt bedrag aan deviezen mee
naar het buitenland mogen nemen.
Berichten over een mogelijke deva
luatie van de mark zijn, zoals ge
meld, in de wereld gekomen nadat
een aantal Westduitse economische
instituten (de „Vijf Wijzen") een
waardevermindering van de mark
min of meer had aanbevolen.
AMSTERDAM De Nederlandsche
Bank heeft gisteren opnieuw op de
valutamarkt geopereerd, met name
ter ondersteuning van de zwakke
Duitse mark. Ook de zwakte van de
Belgische frank gaf aanleiding tot
ingrijpen. Voor in totaal zeker 250
miljoen werd volgens marktkringen
aan deze belde valuta's uit de markt
genomen.
Nederlander consumeert per jaar drie
liter gedistilleerd, twaalf liter wijn en
85 liter bier. Met elkaar zorgen de
Nederlanders voor een totale dran-
kenomzet van rond de vijf miljard
gulden per jaar. Vooral het wijnver-
bruik ls sterk aan het stijgen.
ARNHEM (ANP) De Gelders Ont-
wikkellngsmaatschappij GOM wil
voortaan voor bepaalde werkzaamhe
den het bedrijfsleven een kostendek
kend tarief berekenen. Tot nu toe
werden door de GOM geen kosten in
rekening gebracht.
Gedeputeerde Staten van Gelder
land achtten echter drie jaren na de
oprichting van de GOM de tijd geko
men, dat een aantal activiteiten in
rekening moet worden gebracht. De
ontwikkelingsmaatschappijen in an
dere delen van het land doen dat al en
weten zodoende eigen inkomsten te
krijgen, aldus GS.
Het college vindt, dat de GOM nu de
nodige bekendheid heeft gekregen en
zich een positie ten opzichte van het
bedrijfsleven heeft verworven.
De uitgaven door de GOM worden
voor 1980 geraamd op ruim 753 000
gulden. In de voorgaande jaren nam
het rijk de ene helft van de kosten en
de provincie de andere helft van de
kosten voor haar rekening.
LONDEN (Reuter) De belangrijkste olie-importerende lan
den besteden nog steeds te weinig geld en aandacht aan
energiebesparing en ontwikkeling van alternatieve energie
bronnen. Dit staat ln een publlkatie van het Internationaal
Energie Agentschap ln Londen.
Het agentschap heeft een rapport uit
gebracht, waarin aanbevelingen
staan over de manier waarop de 21
leden van de IEA geld voor onderzoek
op energie-gebied het best kunnen
besteden.
Energiebesparing in huizen, fabrie
ken en bij het transport, heeft blij
kens het rapport een hoge prioriteit.
Het agentschap wijst erop dat als de
olie-importerende landen niet méér
geld uitgeven aan onderzoek en be
sparingsmogelijkheden, de leden van
het IEA tegen het eind van deze eeuw
gezamenlijk waarschijnlijk tegen de
20 miljoen vaten olie per dag zullen
importeren. Volgens het agentschap
zijn dat slechts twee miljoen vaten
olie (van 159 liter) olie per dag minder
dan er nu worden geïmporteerd.
Sinds het begin van dit jaar hebben
de 21 leden van de organisatie geza
menlijk ongeveer veertien miljard
gulden uitgegeven aan onderzoek op
•energie-gebied. Het Agentschap is
van mening dat, als de leden de aan
bevelingen uit voornoemd rapport
nakomen, tegen het jaar tweeduizend
de olie-importen kunnen worden te
ruggebracht tot 14 miljoen vaten per
dag
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De Rabo-bank
komt met een 10'A procent 10-Jarige
obligatielening van 100 miljoen De
üitgiftekoers is 99,5 procent, zo heeft
de bank gisteren bekend gemaakt.
De datum van inschrijving is dinsdag
11 november; de stortingsdatum 15
december.
De bank heeft zich het recht ver
schaft het bedrag van de lening te
verhogen of te verlagen. Indien het
resultaat van de inschrijving daartoe
aanleiding geeft wordt het bedrag
van de lening verhoogd tot 125 mil
joen of verlaagd tot 80 miljoen.
De üitgiftekoers van de 10,5 procent
tienjarige obligatielening 1980 van
100 miljoen ten laste van Ennia is
vastgesteld op 99 procent.
na het Centraal Planbureau zal komend jaar 97,5 procent
ftn het nationale inkomen opgaan aan betaling van de arbeid
»ral lonen). Er blijft dan maar 2,5 procent over voor, grof
gd, de bedrijfswinsten. Dit laatste cijfer Is nog nooit zo
B geweest. Met name voor de spraakmakers uit het werkge
verskamp Is dit recordcijfer aanleiding om extra krachtig de
noodklok te lulden.
Het aandeel van het arbeidsinkomen In het totale nationale
Inkomen heet met een vakterm arbeidsinkomensquote, afge
kort a.l.q. De laatste weken Is er In artikelen kritiek gekomen op
de wijze, waarop In discussies soms die a.l.q. In stelling wordt
gebracht. De a.l.q. zou misbruikt worden en bovendien zou het
cijfer zelf vol onnauwkeurigheden en twijfelachtige elementen
zitten.
Voldoende reden derhalve om eens te gaan praten met drs. P.
de Ridder, hoofd van de afdeling bij het Planbureau waar al dit
soort cijfers (Jaarramingen) worden gebrouwen. De Ridder
onderschrijft het grootste deel van de kritische kanttekenin
gen, maar acht het Planbureau het verkeerde adres voor de
kritiek.
rjohan van Workum
DEN HAAG Er zitten zwakke
frlekken in de wijze waarop het
entraal Planbureau de arbeidsin-
omensquote (a.i.q.) berekent. Drs.
Ridder van het Planbureau
eft er geen moeite mee dat te
pderkennen. Het kan best dat het
ndeel van de bedrijfswinsten in
jet nationale inkomen volgend
par groter zal zijn dan de geraam-
record-a.i.q. van 97,5 procent
et vermoeden.
it dat hoge niveau heeft veel politici en
lomen in staat van alarm gebracht.
iar veel meer dan over dat enkele cijfertje
rJ 97.5 maakt De Ridder zich zorgen over
k voortdurend aanhoudende stijging van
k «.i.q. Als er fouten kleven aan de bereke-
g. zijn die in voorgaande jaren ln onge-
r dezelfde mate gemaakt Het hoge peil
dan wat discutabel zijn, maar niet de
lelijk negatieve tendens
p Ridder: „Je moet niet zo kijken naar dat
veau van de a.i.q., maar naar de stijgende
ttwtkkeling Als signaal ls dat al belang-
skkend genoeg. De ondernemingen laten
ril bij hun investeringen mede leiden door
>n winstverwachtingen. Alleen als je winst
*wacht. zet Je investeringen op Lopen die
frwachtingen terug, dan zullen de investe
ren afnemen Men kijkt dan bijvoor-
ïeld of je niet beter in het buitenland kunt
testeren".
de kritiek is erop gewezen dat er in de
wrijven ook geld vrijkomt door afschrij-
ngen. Dat geld is beschikbaar voor nieuwe
vesteringen In 1981 is dat ruim 33 miljard
Uden In de a.i.q. wordt dit geld echter niet
«egeteld als bedrijfswinst". De a.l.q.
wit dus geen beeld van hoeveel geld de
Sdrijven. na aftrek van de arbeidsinko
mens (lonen), beschikbaar hebben voor in-
•steringen Zou je genoemd bedrag verre-
renen met de geraamde a.i.q. van 97,5. dan
wordt het cijfer 87. dus nog gunstiger dan ln
de jaren vlak vóór 1974.
De Ridder acht deze redenering echter niet
interessant. „De a.i.q. zegt inderdaad heel,
weinig over de financiële ruimte van bedrij
ven om te investeren. Daarvoor is de hoe
veelheid gemaakte winst ook niet zo be
langrijk. Investeringen worden maar voor
een klein deel gefinancierd uit de winst. Het
grootste stuk komt uit aantrekken van ka
pitaal. vooal kredieten Het gaat er dus niet
om of de winsten wel voldoende zijn om
investeringen te financieren Het gaat erom
dat er zonder uitzicht op voldoende winst
niet zal worden geïnvesteerd, zelfs al is de
financiering geen enkel probleem"
Zelfstandigen
Dan nu de zwakke plekken in de berekening
van de a.i.q. De Ridder ziet als zodanig de
schatting van het aantal zelfstandigen, de
berekening van de produktie in de sector
dienstverlening, en de berekening van de
produktie ln het bankwezen. Er is onzeker
heid hoeveel zelfstandigen de laatste jaren
werknemer zijn geworden door hun bezig
heden om te zetten in bv-vorm (besloten
vennootschap). Het kan zijn dat ln de schat
tingen gerekend wordt met te veel zelfstan
digen.
Bij de vaststelling van de a.i.q. kan de
totale som der lonen vrij nauwkeurig wor
den geschat. Het arbeidsinkomen van zelf
standigen wordt vastgesteld door hen het
gemiddelde loon van werknemers toe te
rekenen. Neem je daarbij teveel zelfstandi
gen. dan wordt ten onrechte een te groot
deel van het naUonale Inkomen bestempeld
tot arbeidsinkomen, en valt de a.l.q. te hoog
uit.
Overschatting van het aantal zelfstandigen
kan ook ontstaan doordat meewerkende
gezinsleden (gehuwde vrouw) van zelfstan
digen als een volledige werkende worden
geteld, ook wanneer zij slechts een beperkt
aantal uren per week meewerken in het
bedrijfje. Kritiek is er ook dat de zelfstandi
gen het gemiddelde loon van werknemers
wordt toegerekend als arbeidsinkomen, ter
wijl door de overgang van goedverdienende
zelfstandigen op de bv-vorm het gemiddel
de inkomen van zelfstandigen wellicht lager
is dan dat van werknemers. Maar deze kri
tiek wordt door De Ridder op theoretische
overwegingen afgewezen
Meetfouten
Wat de dienstverlenende sector betreft zijn
er aanwijzingen dat het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) daar de produktie
te laag meet, vooral in de horeca. Er wordt
gewerkt aan verbetering. Is er hier een
meetfout, dan wordt een stukje van het
nationaal inkomen niet opgemerkt, en
komt dus de a.i.q. te hoog uit de bus.
Een derde zwakke plek berust niet op moge
lijke meetfouten maar op een internationa
le afspraak die ook De Ridder „uiterst
merkwaardig" vindt. Dat is om de winst die
banken maken door geld te lenen tegen
lagere rente dan zij het uitlenen, niet mee te
tellen voor het nationale inkomen. Het gaat
om rond elf miljard gulden, ofwel drie pro
cent van het nationale inkomen De Ridder
ziet deze ..rentemarge" gewoon als de prijs
die de bank zijn klant in rekening brengt
voor de verleende dienst.
Bij de berekening van de a.i.q. laat het
Planbureau voorts de opbrengsten uit wo-
De arbeidsinkomensquote (a.i.q.)
geeft het beslag weer dat de kos
ten van de arbeid leggen op het
totale nationale inkomen. Die kos
ten zijn lonen, bijkomende sociale
lasten voor de werkgever, en ar
beidsinkomen van zelfstandigen.
De a.i.q. is te hoog. zeggen econo
men. Sommige mensen denken
dat nu de enige uitweg is een forse
matiging van loonkosten. Zo sim
pel is het echter niet.
Drs. De Ridder van het planbu
reau heeft een formule waaruit je
gemakkelijk kunt aflezen wat er
moet gebeuren om de a i.q. naar
beneden te laten gaan. Die formu
le heeft de vorm van een ouder
wetse breuk:
a.i.q.
LOON x WERK
PRIJS x PROD
LOON is het loon per werkende
(de prijs van de arbeid),
WERKN is het aantal werkenden
PRIJS is de prijs van de produktie
(opbrengsten)
PROD is de produktie van de be
drijven.
De a.i.q. zal dalen als de teller (wat
boven de streep staat) kleiner
wordt. Dat ls het géval als de
lonen (LOON) matigen. De a.i.q
gaat echter evenzeer omlaag als
de noemer (onder de streep) groter
wordt Dat gebeurt as als bij voor
beeld de bedrijven meer produktie
(PROD) weten te verkopen, of hun
produktie tegen een betere PRIJS
kunnen afzetten.
Dit betekent dat bij aantrekkende
economische groei (meer produk
tie) de a.iq. vanzelf beter wordt,
ook zonder extra loonmatiging.
Maar omgekeerd wordt de a.i.q.
automatisch slechter als de econo
mische groei stagneert terwijl de
lonen hun normale stijgende lijn
voortzetten. Loonmatiging is dan
alleen al nodig om de a.i.q. gelijk
te houden. Voor een echte verbete-.
ring van de a.l.q. is bij stagneren-"
de groei een forse extra loonmati
ging vereist..
Neem bijvoorbeeld het recessie
jaar 1975. toen de produktie 1.5
I procent daalde, dus negatieve eco
nomische groei. De lonen daalden
echter niet mee. en dus sprong de
a.i.q. met 3.7 procent omhoog naar
93,3. Het jaar daarop. 1976. krab
belde de economie rap uit het dal
omhoog, met een groei van 4.5
procent. De lonen lagen dat jaar
aan de band van loonmaatregelen,
en dus kon de a.l.q. weer dalen
met 2,3 procent. (Overigens niet
genoeg om het cijfer van 1974, 90
procent, te herstellen. Dat cijfer is
sindsdien nooit meer gehaald.)
De vooruitzichten voor volgend
jaar lijken op die voor 1975. De
produktiegroei zal stagneren, en
zonder duidelijke loonmatiging
zal de a.i.q aanzwellen met 2,5
procent tot het beruchte record
van 97,5. Maar als, zoals voorzien,
eind 1981 de economie weer wat
zal aantrekken, zou het jaar daar
op een stukje van die stijging weer
ongedaan gemaakt kunnen wor
den. op voorwaarde dat niet tege
lijk de lonen ook weer gaan
stijgen.
De formule laat voorts zien dat de
a.l.q. ook omlaag gebracht kan
worden door vermindering van
het aantal werkenden (1). Maar
dat is theorie, want ontslagen of in
de WAO verdwenen werknemers
houden een inkomen in de vorm
van een sociale uitkering, en die
wordt gefinancierd met sociale
premies en belastingen, die deel
uitmaken van de loonkosten. In
de formule: WERK zou wel dalen,
maar LOON zou tegelijk stijgen.
De a.i.q. kan wel dalen als de be
drijven een betere PRIJS voor
hun afzet zouden maken. Onge
veer de helft van het Nedel&ndse
produkt moet echter in het bui
tenland worden verkocht. De prij
zen die daarbij mogelijk zijn. blij
ven de laatste jaren wat achter bij
de prijzen die wij moeten betalen
voor ingevoerde produkten. zoals
ruwe olie. Die hogere invoerprij
zen werken echter wèl door in de
lonen, via de prijscompensatie. In
de formule stijgt dan LOON snel
ler dan PRIJS, zodat de a.i.q. op
loopt. Tenzij je de prijscompensa
tie zou zuiveren voor het verschil
tussen invoer- en uitvoerprijzen.
(Met een vakterm heet dat ver
schil de ruilvoet FNV-voorzitter
Kok heeft al gezegd te willen pra
ten over bijstelling van de lonen
voor ruilvoetverslechtering.)
ningbezlt, openbare nutsbedrijven en aard
gas buiten beschouwing. Die opbrengsten
komen vrijwel geheel terecht bij de over
heid en spelen voor de werkgelegenheid in
het bedrijfsleven geen directe rol. Door op
deze manier het a.i.q.-cijfer te corrigeren
ontstaat een zuiverder beeld van de toe
stand in het eigenlijke bedrijfsleven. Maar
wie ook de ongecorrigeerde cijfers nodig
heeft, kan die vinden in de jaarlijkse publi-
katies van het Planbureau
Bijstellingen
Er is nog een heel andere reden om niet
blind te varen op de geraamde niveaus voor
de a.i.q. en meer te letten op de tendens. De
laatste jaren moesten de ramingen nogal
eens worden herzien
sept. '79
sept. *80
1978 1979 1980
90.4 90,1 90,5
91.5 93 95
In september vorig jaar veronderstelde het
Planbureau dat in 1978 de a i.q. was uitge
komen op 90,4 procent. Inmiddels zijn de
definitieve gegevens over 1978 binnen, en
blijkt dit cijfer ruim één procent hoger
(91,5). zoals gepubliceerd door het Planbu
reau in september jl. Tegelijk moesten toen
ook de ramingen voor latere jaren met ruim
één procent worden verhoogd. Bovendien
sloegen de vorige winter de olieprijzen weer
eens op hol, en verslechterde de economi
sche situatie, zodat het Planbureau al zijn
ramingen in sombere richting moest her
zien. Door deze twee bijstellingen kon het
gebeuren dat een jaar geleden nog werd
gedacht dat in 1980 de a.i.q. zou uitkomen
op 90,5, terwijl thans wordt gerekend met
95. dus 4.5 procent meer, en dat ls een groot
verschil.
Al met al zijn er dus redenen om voorzichtig
te zijn met snelle conclusies die stoelen op
het hoge peil van 97,5 procent a.i.q. in 1981,
maar anderzijds wel lering te trekken uit de
trend in de a.i.q., die een voortdurende
stijging laat zien.
