Vakbond en regering
Polen verzoenen zich
Jamaica kiest rechts
Oude Poolse bonden bieden op tegen Solidariteit
5
Peking zet leiders
posthuum uit partij
Joegoslaven vragen
verandering wetboek
- Omstreden statuut wordt weer veranderd
Michael Manley lijdt grote nederlaag
Bask klaagt over marteling door politie
Spanning om
gijzelaars
ZATERDAG 1 NOVEMBER 1980
BUFTENLAND
TROUW/KWARTET
WARSCHAU (AFP. Reuter. AP) De leiders van de vrije vakbeweging Solidariteit en de
Poolse regerng zijn tot een verzoening gekmen Het omstreden statuut van de onafhankelijke
I bond zal opnieuw worden veranderd, zodat het ..voor beide partijen aanvaardbaar" is. zo werd
door de zegsman van Solidariteit gisteren gezegd.
De delegatie van zeventig man geleid
door Lech Walesa en een regerings
commissie onder leiding van premier
Pinkowski hadden gisteravond een
compromis binnen handbereik De
Poolse regering had vrijwel alle eisen
van Solidariteit ingewilligd Op
slechts een punt kon men elkaar gis
teravond nog niet vinden en dat was
de registratie vaneen vakvereniging
voor boeren
Naar verluidt mag Solidariteit een
weekblad. brochures en boeken over
vakbondsvraagstukken uitgeven De
bond krijgt bovendien het recht zich
ongecensureerd via radio en televisie
tot het volk te richten, al Is het maar
een programma van een kwartier
I Verder is beloofd dat het systeem van
loonsverhogingen wordt herzien.
De belangrijkste concessie van de
regering is echter herziening van het
gerechtelijk besluit, dat vorige week
vrijdag onverwachts werd genomen.
Met zijn wijzigingen van het statuut
wilde de rechter de stakingsvrijheid
beperken en de oppermacht van de
rommuistlsche partij bevestigen
De maatregel leidde tot groot protest
bij de onafhankelijke vakvereniging
en een nieuwe staking dreigde. Na
ruggespraak met Moskou was de
Poolse leiding bereid tot het compro
mis met Solidariteit
Het hooggerechtshof in Warschau zal
voor 8 november een nieuwe beslis
sing nemen over de statuten van Soli-
Hervormingen
Het akkoord moet het mogelijk ma
ken dat de rust in Polen terugkeert en
dat alle problemen die zich nog kun
nen voordoen, uitgepraat kunnen
worden, zonder de dreiging van een
interventie door de Sowjet-Unle. Par
tij en regering moeten nu snel met
'Ook China heeft last van 'brain-drain'
PEKING tAFP. Reuter. AP)
Aan de vooravond van het
proces tegen de zogeheten
..bende van vier" in Peking,
hebben de Chinese leiders
'twee hoge partijfunctionaris-
Isen posthuum uit de partij
gezet. De beide mannen, de
vroegere chef van de geheime
politie Kang Sheng en de
voormalige minister voor de
openbare veiligheid Xie Fuz-
hi. werden beschuldigd van
samenwerking met de ..bende
van vier".
Xie. die in 1972 op 75-Jarige leeftijd
'-overleed en Kang. die drie jaar later
op 69-jarige leeftijd sUerf. bereikten
het hoogtepunt van hun macht tij
dens de Grote Proletarische Culture
le Revolutie, een van de felste ideolo
gische campagnes die China ooit ge
teisterd heeft.
Het centrale comité van de Chinese
communistische partij besloot tot de
maatregelen omdat beide mannen
^rechtstreeks deelnamen aan de com
plotten van Lln Biao (de vroegere
minister van defensie en ooit Mao
Zedongs naaste wapenbroeder en ge
doodverfde opvolger) en van Jiang
Qing en haar gezelschap" Jian Qing
is de weduwe van Mao. die tijdens de
Culturele Revolutie opklom tot leider
van de groep radicalen uit Sjanghai
die momenteel bekend staan als de
bende van vier en die ervan beschul
digd worden de macht in China aan
zich te hebben willen trekken
De posthume verguizing moet wor
den gezien als de laatste voorberei
ding van het proces tegen de bende
yan vier dat begin deze maand moet
plaatsvinden. Kang stond op het top
punt van zijn macht op de vierde
plaats In de Chinese partij hierarchy
en hij ls wel vergeleken met de chef
van de Russische geheime politie, Be-
ria in de tijd van Stalin.
De huidige Chinese leiders doen al
het mogelijke het Chinese volk de
Culturele RevoluUe zo snel mogelijk
te doen vergeten. 8terke man Deng
Xiaoping, een van de slachtoffers van
de Revolutie, staat een beleid voor
dat in sociaal-economische opzicht
..burgerlijker" genoemd kan worden,
waar is afgezien van Mao's leuzen
over de ontwikkeling op eigen kracht
en waar de Chinese Volksrepubliek
veel meer is open komen te staan
voor invloeden vanuit het Westen.
China heeft zijn Isolement voor een
deel opgegeven, ontvangt tal van de
legaties uit andere landen en stuurt
zelf haar Jongeren bij duizenden de
grens over om de noodzakelijke tech
nische kennis te verwerven
Vleespotten
Tal van ontwikkelingslanden hebben
al Jaren hetzelfde gedaan en daarbij
doemde vaak een groot probleem op.
Veel van deze studenten en intellec
tuelen keerden, nadat ze aan de wes
terse luxe geroken hadden, nimmer
terug naar het eigen land. ook al
omdat daar vaak voor hen geen em
plooi te vinden was De Chinese lei
ders hebben daar altijd minder angst
voor gehad en getuige de sterke fami
lieband en de zeer idealistische uit
spraken van de vertrekkende studen
ten was daar ook wel reden voor. In
vraaggesprekken met Chinezen uit
de Volksrepubliek in het buitenland
zijn kreten als „wij gaan zo snel mo
gelijk terug om het volk te dienen" en
..wij zijn dankbaar dat het Chinese
volk ons deze mogelijkheid biedt"
meestal niet van de lucht
Maar volgens het Chinese Volksdag
blad ls het allemaal minder rooskleu
rig en heeft ook de Volksrepubliek
last van de zogenaamde ..brain-
draln" Blijkbaar verkiezen ook Chi
nese aanstaande Intellectuelen de
westerse vleespotten boven het sobe
re bestaan ln eigen land. Het Volks
dagblad noemde gisteren als belang
rijke oorzaak dat de intellectuelen
die in het buitenland zijn geweest in
China niet goed worden behandeld.
Het blad. dat de spreekbuis ls van de
communistische partij, zegt dat in
het verleden Intellectuelen doelwit
zijn geweest van politieke roerselen
en dat ze ook nu nog hebben te lijden
van onder vooroordelen ln de Chinese
samenleving. Volgens het blad moe
ten de omstandigheden voor uit het
buitenland terugkerende Intellectue
len worden verbeterd. Hun Ideeën
moeten worden gerespecteerd en zij
die specialistische kennis hebben op
gedaan moeten worden aangemoe
digd boeken en artikelen te schrijven.
plannen voor economische hervor
mingen voor de dag komen, omdat
alleen op die manier de onrust bij de
bevolking kan worden weggenomen
Voor Solidariteit betekent het ak
koord dat zij zich niet langer sterk
kan maken door zich tegen partij en
regering af te zetten, maar dat zij aan
het werk moet als vakbeweging onder
voor de arbeiders zeer moeilijke om
standigheden ZIJ zal als zij daar
toe de gelegenheid krijgt -- moeten
bewijzen dat een onafhankelijke vak
beweging tot meer ln staat is dan het
verstrekken van"voedselpakketten in
de bedrijven en het verstrekken van
andere faciliteiten
Als Solidariteit medeverantwoorde
lijkheid wil dragen voor het te voeren
sociaal-economisch beleid, kan zij in
verschillende opzichten voor moeilij
ke situaties worden geplaatst De ver
tegenwoordigers van de nieuwe vak
bond zullen zich waar moeten maken
om op allerlei niveaus aanvaard te
worden, met name in de bedrijven
waar de werkgevers hen op het ogen
blik liever zien gaan dan komen. Een
apart probleem kunnen de oude bon
den met een nieuwe graad opleveren.
Er is een periode aangebroken, waar
in mensen met geheel verschillende
instellingen moeten proberen samen
te werken De Polen staan voor een
volkomen nieuw tijdperk in hun be
staan. waarin aanvankelijk de na
druk zal liggen op improviseren en
experimenteren. Van de een zal meer
bereidheid tot aanpassing worden ge
vraagd dan van de ander. De harde
economische realiteit laat niet toe
dat opnieuw tot een vertragingstac
tiek wordt overgegaan
Met het bereikte akkoord zijn de pro
blemen de wereld niet uit. Polen moet
zelf afwachten of het grote experi
ment kans van slagen heeft. De ande
re landen van het Warschau-pact zul
len de ontwikkelingen nauwlettend
gadeslaan en intussen maatregelen
nemen om te voorkomen dat zij in
eigen huls problemen krijgen Want
wat nu ln Polen gebeurt, zal in die
landen niet onopgemerkt blijven,
hoezeer ook geprobeerd wordt de be
tekenls ervan te bagatelliseren.
De nieuwe premier van Jamaica Edward Seaga wordt op de schouders getild door zijn enthousiaste
aanhangers, seaga heeft bij de woelige verkiezingen Michale Manley vernietigend verslagen.
KINGSTON (AFP, Reuter, AP) De socialistische premier Michael Manley van Jamaica
heeft tijdens de verkiezingen van donderdag een vernietigende nederlaag geleden De rechtse
tegenkandidaat Edward Seaga won volgens de nog niet officiële uitslag maar liefst vijftig van
de in totaal zestig zetels ln het huls van afgevaardigden.
De uitslag van de parlementsverkie
zingen draait de machtsverhouding
in Jamaica volledig om. De Jamai-
caanse LabourpartlJ JLP) had de af
gelopen vier jaar slechts 13 zetels in
het huis van afgevaardigden, tegen 47
voor Nationale Volkspartij (PNPi van
Manley.
Tot kort voor de verkiezin
gen wezen opiniepeilingen nog op een
nek-aan-nek-race tussen de twee kan
didaten.
Overwinnaar Seaga beloofde gisteren
het land weer open te stellen voor
buitenlandse bedrijven en een gun
stig investeringsklimaat te scheppen.
Hij raadde de Cubaanse ambassa
deur aan het land zo spoedig moge
UJk te verlaten, maar verbrak de di
plomatieke relaties met Cuba niet
Crisis
Premier Manley gaf donderdag kort
na middernacht zijn nederlaag toe.
„Wij accepteren de uitslag." aldus de
PNP-leider Hij weet het verlies aan
de economische crisis in zijn land. die
zou zijn geforceerd door de Verenigde
Staten en het Internationale Mone
taire Fonds. Manley had een half Jaar
voor de verkiezingen de onderhande
lingen met het IMF verbroken, omdat
dit te veel bezuinigingen eiste op zijn
sociaal programma.
PAMPLONA (AFP. Reuter. AP) De
Baskische afgevaardigde Fernando
Saez in het het regionale parlement
van Navan-a heeft verklaard dat hij
gemarteld ls door de politie tijdens
zijn gevangenschap in Pamplona en
Bilbao. Saez die lid is van de Baski
sche coalitie Herri Batasuana werd
op 9 oktober gearresteerd, omdat hij
contacten zou onderhouden met de
extremistische Baskische organisatie
„Eta-militar". Afgelopen donderdag
kwam hij weer op vrije voeten, omdat
geen aandacht tegen hem kon wor
den geformuleerd.
Saez werd naar*zijn zeggen door de
politie met gummiknuppels op de
voetzolen geslagen, terwijl anderen
zijn geslachtsdelen en zijn gezicht
bewerkten. Saez heeft de martelingen
niet kunnen verdragen en daarom
een door de politie opgestelde verkla
ring getekend, die hij voor de rechter
heeft herroepen
Onbekenden hebben gisteren een
vooraanstaand lid van de regerings
partij van premier Adolfo Suarez
doodgeschoten. De aanslag wordt
toegeschreven aan de Baskische af
scheidingsbeweging ETA. Juan de
Dlos Doval. die op de nominatie
stond om parlementslid te worden
van de UCD werd door twee jonge
mannen gedood toen hij in zijn auto
wilde stappen
Verleden week werd in Elgoibar Jaim
Arrese vermoord. Ook hij stond op de
nominatie om een parlementszetel
voor de UCD op te vullen.
BELORADO (UPI) Een groep van
honderd Joegoslavische intellectue
len heeft de regering in Belgrado ge
vraagd bepalingen te schrappen in
het wetboek die de vrijheid van
woord en geweten beknotten" De pe
titie werd gisteren onder buitenland
se Journalisten ln de Joegoslavische
hoofdstad verspreid
In de petitie wordt gevraagd de ver
wijzing naar „het kwaadaardig of on
juist schetsen van de sociaal-politie
ke gebeurtenissen ln het land" te
schrappen. De overtreding van het
verspreiden van „vijandige propa
ganda" moet worden vervangen door
de overtreding van het „pleiten voor
een gewelddadige wijziging van de
grondwettelijke orde" Voor deze
overtreding kan iemand tot tien jaar
gevangenisstraf krijgen.
De groep van honderd zegt dat de
huidige regeling de vrijheid van we
tenschappelijke en artistieke creati
viteit in gevaar brengt, evenals de
vrijheid van geweten, gedachte, het
openbare woord en van pers. Verder
is de regeling tegen het beginsel van
de gelijkheid van burgers, ongeacht
hun politieke overtuiging en tegen
het recht van de Joegoslavische bur
ger om politiek actief te zijn.
Het was de tweede petitie van derge
lijke aard sedert de dood van Tito een
half jaar geleden. Het eerste verzoek
schrift vroeg om amnestie van poli-
O Vervolg van pagina 1
De gijzeling op 4 november vorig jaar
werd een ..moedige en menselijke
daad" genoemd van het heldhaftige
Iraanse volk. „Deze spionnen een jaar
lang vasthouden is een onvergetelij
ke les vor hen die zich laten verleiden
tot derglijk werk dat gedoemd is
slecht af te lopen
De vrijlating van de gijzelaars, aldus
de radio is niet laf als het doel erach
ter is de tirannieke Verenigde Staten
te berechten voor hun misdaden te
gen Iran van de afgelopen dertig jaar,
het is een middel om de lange misda
dige geschiedenis van de VS aan de
kaak te stellen.
Premier Rajai van Iran liet gisteren
in Teheran weten dat Iran de Vere
nigde Staten zal dwingen de reeds
betaalde onderdelen van militair ma
terieel te leveren, nodig in de oorlog
tegen Irak, en dat Iran zijn onafhan
kelijkheid nooit zal opgeven „Wij
zullen die onderdelen uit Amerika's
strot trekken," aldus de premier, die
..alle Amerikaanse komplotten tegen
de revolutie in Iran" nog eens de
revue liet passeren, als daar zijn het
spionagenest in Teheran, de mislukte
bevrijding van de gijzelaars door
Amerikaanse commando's, de steun
aan verscheidene staatsgrepen tegen
het huidige bewind in Teheran en tot
slot de aanval op Irak op Iran. waar
ongetwijfeld de Amerikanen achter
zitten. Luid gejuich van de duizenden
omstanders die een voorproefje na
men op de Amerikaanse verkiezingen
en naast de dood van Carter ook
maar vast die van Reagan eisten.
Sabotage
Edward Seaga, wiens JLP acht jaar
in de oppositie is geweest, noemde
zijn overwinning „de stem van het
volk tegen het communisme De
JLP-leider beschuldigde de Cubaan
se ambassadeur van „inmenging in
de binnenlandse aangelegenheden"
De vijftigjarige Seaga zei te geloven
dat het geweld, dat sinds begin dit
jaar aan zo'n zeshonderd mensen het
leven heeft gekost, zal afnemen „om
dat het doel ervan is verdwenen en de
strijd voorbij is" De Jamaicaanse
radio maakte overigens melding van
het doodschieten van drie politiea
genten bij het hoofdbureau van poli
tie door sluipschutters rond midder
nacht. toen de verkiezingsuitslag al
praktisch vaststond
Einde experiment
Met de overweldigende steun aan de
behoudende en op het Westen geo
riënteerde Labourpartij hebben de
kiezers een einde gemaakt aan het
democratisch-socialistische experi
ment van Manley en de weg vrijge
maakt voor een regering die econo
misch herstel vooral wil bereiken via
buitenlandse investeringen. Vér-
wacht wordt dat Harvard de eco
noom Seaga weer steun zal zoeken bij
het IMF Seaga heeft al aangekon
digd dat hij als regeringsleider fiks op
de overheidsuitgaven zal bezuinigen
Zijn politieke tegenstanders ver
wachten dat dat een aanslag zal bete
kenen op de sociale programma's die
door de PNP zijn gelanceerd
tieke gevangenen die veroordeeld
werden wegens „verbale" misdaden.
Tot de ondertekenaars behoorden de
dissidente advocaat Popovic, die al
eens werd veroordeeld tot een jaar
gevangenisstraf wegens het „kwaad
aardig verspreiden van onjuiste infor
matie en het veroorzaken van open
bare wanorde". Verder door de schrij
ver Ignatowic die eens werd schuldig
bevonden aan het verspreiden van
„onjuiste informatie", en door de
schrijver Cosic en prof. Tadic. De
laatste was een van de hoogleraren
die verbonden was aan het tijdschrift
Praxis waarvan de verschijning hal
verwege de jaren zeventig werd opge
schort vanwege de inhoud
De sabotage van het debat over de
gijzelaars door een aantal parle
mentsleden is hen niet in dank afge
nomen door belangrijke Iraanse poli
tici. Palementvoorzitter Rafsanjani.
de mogelijke opvolger van Khomeini,
ayatollah Montazeri en niet te verge
ten Irans reizende rechter, ayatollah
Khalkhali herhaalden gisteren dat
het optreden van de dissidente parle
mentsleden onaanvaardbaar was
Daar bij het debat het vereiste quo
rum niet gehaald werd, kon er geen
beslissing vallen over de voorwaar
den waaronder de gijzelaars zouden
moeten worden vrijgelaten. Het de
bat is verdaagd tot morgen, maar in
Teheran en elders werd druk gespe
culeerd dat die gijzelaars dan mis
schien al vrijgelaten zijn.
Geruchten dienaangaande werden
versterkt door berichten uit de
Zweedse hoofdstad Stockholm, waar
in werd gezegd dat op het vliegveld
Arlanda een DC-8 van de Scandinavi
sche maatschappij Scanair klaar
staat om naar Teheran te vliegen. Het
Zweedse ministerie van buitenlandse
zaken zei niet bij de zaak betrokken
te zijn, maarwei door Scanair opde
hoogte teworen gehouden
Woordvoerders van de vliegmaat
schappij zeiden dat de DC-8 na een
eventuele vlucht naar Teheran terug
zou keren naar ergens in Duitsland.
..maar niet in Frankfort". Dat weer
hield Bruce Fagaley. woordvoerder
van de militaire basis bij Frankfort er
niet van te verklaren dat ze daar wel
klaar stonden
In de Veienigde Staten is met de
nodige reserve gereageerd op alle be
richten en geruchten. President Car
ter zei (over de mogelijke vrijlating)
„Ik hoop het, ik kan niets voorspellen
en ik ben niet in bezit van een tijd
schema" Vice-president Mondaie zei
„er zijn geen ontwikkelingen" en
woordvoerder John Trattner noemde
de berichten niets meer dan geruch
ten terwijl in zijn gevolg ook het
woord „onzin" viel.
Naast alle roerselen rondom de gijze
lingsaffaire is er ook nog steeds een
oorlog aan de gang. waar overigens
een missie van de niet gebonden lan
den, versterkt door leden van de isla
mitische conferentie, een einde aan
probeert te maken. De Cubaanse mi
nister van buitenlandse zaken. Isido
re MalSerca van Cuba en diens collega
Agha Shahi van Pakistan verblijven
in de Iraakse hoofdstad Bagdad,
maar enig teken dat er op korte ter
mijn over een staakt-het-vuren, om
van vrede nog maar te zwijgen, ec.hl
onderhandeld kan worden is geen
sprake.
Meer nieuws over de oorlog tus
sen Iran en Irak staat op pag. 23
door J. den Boef
WARSCHAU Als waargemaakt kan worden wat de vakbonden hun
leden beloven, dan zullen de Poolse arbeiders het heel goed krijgen.
Want de oude bonden, die nu nog als enige in de bedrijven actief zijn.
concurreren bij het leven tegen de nieuwe vakbeweging Solidariteit, om
hun ledenverlies zoveel mogelijk te beperken.
In kringen van Solidariteit reageerde men
daar aanvankelijk smalend op met de op-,
merking: Ze hebben zelfs ons programma
overgenomen Maar naarmate de tijd ver
strijkt. blijkt de tactiek van de oude vak
bonden letterlijk en figuurlijk vruchten af
te werpen De oude vakbonden gaan name
lijk door met het verstrekken van voedsel
pakketten aan de arbeiders. Bij Solidariteit
gaat men er van uit dat dit geen taak van
een vakbond is. De vertegenwoordigers van
de nieuwe vakbeweging hebben altijd be
zwaar gehad tegen deze verstrekkingen,
omdat zij menen dat de regering moet zor
gen voor voldoende voedsel in de winkels
Voedselpakketten
Een ander bezwaar is. dat de verstrekking
van voedselpakketten met enkele kilo's
vlees, wat worst, aardappelen en andere
voor het levensonderhoud belangrijke za
ken. een van de redenen is geweest, waarom
vrijwel elke Poolse arbeider lid werd van de
staatsvakbeweging Deze beschikte ook
over andere mogelijkheden zoals de toewij
zing van woningen, vakantiehuisjes, volks
tuintjes en dergelijke
De leiders van Solidariteit zijn genoodzaakt
om te blijven strijden voor verwezenlijking
van alle 21 punten uit het beroemd gewor
den akkoord van Gdansk, dat rauw door de
regering moest worden geslikt om een einde
aan de staking te maken De oude bonden
kunnen ondertussen in de bedrijven door
gaan met hun wijze van belangenbeharti
ging, en zij gedragen zich alsof zij het „altijd
wel anders hadden gewild".
Een gevolg van dit optreden van de oude
vakbonden in nieuwe gedaante is. dat mil
joenen arbeiders die tot de nieuwe vakbond
Solidariteit zijn toegetreden, hun lidmaat
schap van de oude vakbond nog niet heb
ben opgezegd De mensen van Solidariteit
hebben wel gelijk, als zij zeggen dat onge
veer acht van de twaalf miljoen arbeiders
lid van hun organisatie zijn geworden. Maar
het is de vraag voor hoevelen dit een defini
tieve keus is.
Overigens heeft men bij Solidariteit van het
begin af gewild dat het lidmaatschap van
meer dan één organisatie niet toegestaan
zou worden De bedoeling daarvan was on
getwijfeld dat de arbeiders kleur zouden
nioeten bekennen. Dit gaat binnenkort ge
beuren en daarna zal pas blijken of de oude
vakbeweging inderdaad verder van weinig
betekenis zal zijn.
De mogelijkheid bestaat dat beide vakbon
den met een bijna even grote aanhang uit
de slag tevoorschijn zullen komen. Men zegt
Lech Walesa applaudisseert voor regeringsonderhandelaar Jagielski: een eer
ste akkoord over de vorming van vrije vakbonden is bereikt. Maar sinds die
dertigste augustus zijn er eigenlijk weinig vorderingen gemaakt.
in kringen van Solidariteit dat de regering
de erkenning van deze vrije vakbeweging
mede heeft vertraagd om de oude bonden
de gelegenheid te geven zich opnieuw te
organiseren en het ledenverlies binnen de
perken te houden
Bij Solidariteit zegt men voorts, dat het de
arbeiders in verscheidene delen van Polen
moeilijk wordt gemaakt om van de oude
naar de nieuwe vakbond over te gaan. In
het bijzonder zou dat het geval zijn in
Warschau en Lodz. de tweede stad van
Polen. Vele mensen twijfelen daardoor en
zullen misschien toch lid van de oud-vak-
bond-nieuwe-stijl blijven
Emotioneel
Gezegd dient te worden, dat de regering
voor een deel in haar opzet lijkt te ziin
geslaagd om het enorme effect van de ge
beurtenissen in augustus weg te nemen In
Odansk zelf beleven de mensen in het alge
meen alles nogal emotioneel, maar in de
rest van het land staat men meer met beide
benen op de grond. Daar voelt men niet veel
voor voortduring van een uitzichtloze con
flict-situatie
Solidariteit moet nu al oppassen, dat de
arbeiders geen geloof gaan hechten aan
beweringen dat het haar meer om een
machtspositie dan om de verdediging van
de arbeidersbelangen gaat. Steeds vaker
kan de opmerking worden gehoord dat het
zo niet kan doorgaan en dat er voortaan
hard gewerkt moet worden. Na het werk
kan men dan debatteren zo veel men wil.
Van de zijde van Solidariteit werpt men
tegen dat de arbeiders niet harder zullen
werken zo lang het management in de be
drijven nog volgens de oude methoden
blijft werken, die tot een chaotische situatie
hebben geleid. Eerst zou het systeem veran
derd moeten worden en zouden de verant
woordelijke managers naar huis gestuurd
moeten worden.
Hoe dan ook. pas nadat de arbeiders een
definitieve keus hebben gemaakt, zal duide
lijk zijn hoe de krachtsverhoudingen in de
bedrijven liggen Maar ook als Solidariteit
naar verwachting de grootste wordt, zal zij
rekening moeten houden met de oude vak-'
bonden. Er moet namelijk een overkoepe
lende bedrijfsraad worden gevormd, waarin
beide bonden samenwerken Slechts met
deze raad wil de regering onderhandelen
Samenwerking
De mensen van Solidariteit moeten wennen
aan de onvermijdelijkheid van samenwer
king Dat weten zij. maar zij willen nog
proberen om zo gunstig mogelijke voor
waarden te verkrijgen. Daarbij maken zij de
indruk naar politieke macht te streven, wat
in het huidige Polen een onhaalbare zaak is
Leden van de communistische partij die de
positieve resultaten begroeten van hetgeen
in augustus in Gdansk is gebeurd, zeggen
nu dat Solidariteit gebukt gaat onder een
minderwaardigheidscomplex, omdat zij als
ongewenst kind ter wereld kwam. Dat is
ook zo. zegt men. want alles kwam onver
wacht en er is inderdaad in de partij maar
ook in de leiding van de bedrijven veel
weerstand geboden.
De partijleden die zo redeneren zijn blij dat
cr eindelijk een democratiseringsproces op
gang is gekomen na een periode van vijf
jaar waarin het partij-apparaat onder de
•eel te tolerante partijchef Edward Oierek
de zaken op hun beloop liet en de basis
volkomen negeerde Zij hebben echter
moeite om de „dictatuur van het proletari
aat" te aanvaarden en vinden dat Solidari
teit zich nu verder tevreden moet stellen
met het werk aan de basis in de bedrijven,
zodat de partij gelegenheid krijgt hddr pro
blemen op te lossen
Het risico van dergelijke opvattingen is. dat
de arbeiders opnieuw ingepakt kunnen wor
den. zoals gebeurd is nadat Gierek eind
1970 de eisen van de opstandige arbeiders
aan de Oostzeekust inwilligde en om hun
vertrouwen vroeg Dat er opnieuw een ern
stige situatie is ontstaan, is geen gevolg van
het hardnekkige optreden van Solidariteit,
maar van een conflictsituatie binnen de
partij waarin nog krachten aan het werd
zijn die proberen de klok terug te draaien
