IDIER&PLANT
Bollen van bijzondere en
zaden van wilde planten
Weekentipuzzel
co
Wi
m
v W/ W/.
Ff G
kTERDAG 1 NOVEMBER 1980
TROUW/KWARTET
■VARIA!
door henk van halm
tui
aai
i d
uit
he
nrer
con,
tt«
be
aar
i he
he
Sneeuwklokjes breiden zich snel uit: dit groepje uit tien
bolletjes is nog maar een paar jaar oud!
'1
Het is herfst en de zaad- en
bollen-catalogi zijn dus
weer onder ons. Ik heb er al
een rijke collectie van aan
gelegd. afkomstig van kwe
kerijen van wilde planten
en van gerenommeerde
tuingewassen En ongetwij
feld zullen er nog wel meer
volgen, van rozenkwekers
bijvoorbeeld, die ik zonder
meer naar de prullenmand
verwijs, zolang ze geen
honds-, kraag-, duin- en vil-
troos of de egelantier in
hun sortiment voeren. Ik
moet niets hebben van de
wanstaltige reukloze
bloemproppen. die tegen
woordig voor rozen door
gaan.
Mijn tuin is vol. er is geen plaats
meer voor Iets nieuws en plaats
maken door iets weg te doen ligt
niet in mijn aard. Daarom is het
alleen uit nieuwsgierigheid dat ik
kennis neem van wat we dit Jaar
weer zouden kunnen bestellen.
Een nieuwsgierigheid die mis
schien nog nutUger kan zijn voor
deze of gene die nog wel een gat
ziet voor een of ander bijzonder
plantje
Bijzondere planten zijn de specia
liteit van (vooral bolgewassen)
kweker Van Tubergen. Naast het
sortiment tuintulpen, die mij wei
nig zeggen, behalve dan de donker
chocoladebruine darwin .Queen
of Night" (die ik toch niet zou
willen hebben, omdat hij in mijn
tuin uit de toon valt) zijn er prach
tige wilde tulpen, uiterst geschikt
voor de kleine stadstuin en beter
passend onder kleine struiken dan
in het traditionele perk of de bor
der. Tullpa acuminata bij voor
beeld met heel lang uitgetrokken
geel en donker oranje bloembla
den. of Tullpa turkestanica die
met een aantal bloemen tegelijk
aan een stengel bloeit en heel licht
geel is met een purperen helm
knoppen Onder de kleine narcis
sen Narcissus bulbocodlum, de
hoepelroknarcis, die ik tien Jaar
geleden pootte, zegge en schrijve
een Jaar gebloeid heeft en daarna
alleen nog maar met donkergroen
biesloof opkomt
Opzienbarend is Moraea glauco-
pia. die sterk aan een lis doet
denken, maar met spierwitte bloe
men op de helderblauwe zwart ge
rande vlek op elk bloemblad na.
Volgens Van Tubergen al ruim
tweehonderd jaar in cultuur, deze
Zuidafrikaan, maar wie hem ooit
gezien heeft, mag het zeggen
Thuishorend in een onverwarmde
kamer, waar ook de oranjerode
Lycoris radiata uit China het doet.
Ruime keus is er in ulesoorten.
(uien voor het mooi) niet om te
eten. maar fraai bloeiend zoals de
hoge Allium christophii en de pur
perrode alliums coeruleum en
sphaerocephalon. Mijn hart gaat
meer uit naar Allium ursinum. het
berelook, of zoals hij in de flora
heet. het daslook. een bij de wet
beschermde plant die In massa in
het wild voorkomt in Zuid-Lim
burg. maar uit de natuur dus niet
mag worden meegenomen. Wat Je
beter met geen enkele plant kunt
doen. beschermd of niet. Het das-
look is ook te koop bij Van Tuber
gen. voor nog geen gulden per
stuk. een beste groeier onder
struikgewas in vochtige bodem,
die niet eens echte bosgrond hoeft
te zijn.
De kwekerij heeft nog meer van
die wilde planten, naast de blauwe
anemoon de Inheemse bosane-
moon. naast de grote „droogbloei
er" de herfsttijloos en dan vooral
ook de sneeuwwitte wilde vogel-
melk. het zomerklokje en de kie
vitsbloem die ook al op de lijst van
beschermelingen staan, maar
waarvan je al gauw een heleboel
krijgt. Dan zijn er vooral ook heel
wat die niet tot de echte Inheemse
flora gerekend worden, maar tot
de stinzeplanten, de verwilderde
soorten die vroeger gekweekt wer
den in kasteeltuinen en die nu nog
in sommige oude bossen van land
goederen voorkomen: de Italiaan
se aronskelk, de knikkende vogel-
melk. de boerencrocus Crocus to-
masinianus. de winteraconlet. het
sneeuwklokje, het blauwe druifje,
het kuifhyaclntje en de Siberische
sterhyacint.
En als we het over het laatste
hebben. Scilla sibirica. het beken
de blauwe scillaatje. dan moet ik
toch ook even Scilla tubergeniana
noemen, een sterhyacint die heel
vroeg bloeit, meest al eind Januari
als er nog afgevallen boomblad
opligt. De bloemen zijn porselein-
wit met een fijn blauw streepje.
De catalogus kan besteld worden
per telefoon <02521 - 19030)
Een goede zaak
Eindelijk worden ook de mogelijk
heden groter om aan wilde-plan-
Lelietjes-van-dalen horen thuis onder geboomte
Daslook in een Zuidlimburgs hollingbos
tenzaad te komen zonder dat je
het uit de natuur moet halen. De
ene kwekerij na de andere gaat
zich erin specialiseren, en dat is
een goede zaak. letterlijk en fi
guurlijk
Al een aantal jaren bezig is
Cruydt-hoeck. Oude Kijk in 't Jat
straat 17. Groningen, een klein
schalig bedrijfje dat 408 plante-
soorten kweekt, waaronder 310 In
heemse. De zaden worden ver
kocht tegen een „eenheidsprijs",
voor alle soorten gelijk, ongeveer
drie gulden per pakje (lk heb nog
geen nieuwe catalogus en kan de
prijs dus niet precies vermelden).
De zadenlljst. waarin bij elke
soort bloeitijd, kleur, hoogte,
standplaats en grondsoort zijn
vermeld, is te bestellen door 3,50
over te maken op postgiro 4058000
ten name van bovenvermelde
kwekerij. In de zadenlljst staan
bovendien belangwekkende arti
keltjes. onder andere een dat Je ter
harte dient te nemen: niet zaaien
In de natuur, maar alleen in Je
eigen tuin.
Pas dit Jaar gestart is de heem-
plantenkwekerij „De heliant" in
Erica (Dr.), een uitkomst voor
mensen die plantmateriaal willen
en niet alleen willen zaaien. Ach
tenveertig vaste planten vormen
het sortiment, waaronder ook keu
kenkruiden. Van deze kwekerij,
mogelijk gemaakt doordat onder
meer de Stichting Mens- en Mili
euvriendelijk Ondernemen (Stich
ting Memo), de Werkgroep In
heemse Flora, de Cruydt-hoeck en
de heemtuin De Kleine Biemeren
zich er borg voor stelden, heeft een
gezin met twee kinderen voor twee
dagen van de week een inkomen.
Deze herfst wil men een hectare
grond kopen, waarvoor het be
drijfje ongeveer 25.000,- bij parti
culieren wil lenen. Planten zijn er
te koop voor 1.50, waarbij
vracht, port en verpakking ko
men. tenzij men ze zelf afhaalt.
Dat kan pas in maart en apriL
omdat het herfstplantseizoen
praktisch voorbij is.
Wel kun je na half november vrij
wel alle inheemse wilgesoorten
aan de kwekerij afhalen. Ze kos
ten 4,50 per stuk. Het adres van
de kwekerij is Noordersloot 3. Eri
ca (7 km van Emmen), een catalo
gus is te bestellen door storting
van 1.50 op postgiro 3584711
t.n.v. J. P. Zaagman. Hesselter-
brink 85. 7812 CC Emmen.
Heemtuin De Kleine Biemeren.
Biemeren 10 A te Wintelre (N B.)
verkoopt zaad van 146 soorten,
waarvan 118 van wilde planten,
zeven van graansoorten, twaalf
van keukenkruiden en tien van
uitheemse, sier- en andere plan
ten. Het is best de moeite waard
eens ln de tuin te gaan kijken,
maar deze is pas vanaf 1 mei weer
voor publiek toegankelijk. Denk
er dan wel om dat het gèen park is.
maar een tuin met een beperkte
opperylakte. De zaadcatalogus
kost 1.30 en is bij bovengenoemd
adres te bestellen, wellicht telefo
nisch (04905-2047) tussen 9 en 11
uur in de morgen, als het nummer
inmiddels is aangesloten. Ook de
ze catalogus bevat uitgebreide in
formatie voor het zaaien.
Horizontaal.
1. vuurpijl. 5. vrucht. 9. duidelijk. 13
gordel. 15. zangstem. 16. achten. 17
muzieknoot. 19. soort hond. 21. niet
gesloten. 22. schelk.element. 23. bad
plaats in Duitsland. 25. herstellen, 28.
plaats in Gelderland. 29. water in
Limburg. 31. wiel. 32. heidemeertje.
33. plaats in Rusland. 34. inwendig
orgaan, 36. houten klepper. 38. pret.
40. klinknageltje, 42. voorzetsel. 43.
gift, 45. voorvoegsel. 47. schrander.
49. toespraak. 50. lidwoord. 51. voor
lichting. 52. nagras. 53. venster. 54.
pers.voornaamw. 55. nobel. 57. het
lachen, 59. scheik.element. 60. foef-
jedndn.), 61. keurig. 63. gering. 65.
levenslucht. 66. slingerplant, 68. min.
70 ogenblik, 71. stap. 72. buitenha
ven. 74. tarwesoort, 76. afgelegen, 77
gebarenspel. 80. steensoort. 81 bij
woord. 82. boom. 83. gebakje. 85. rij
school» afk), 86. kenteken. 87. paard
je. 89. geestdrift, 91 rivier in Rusland.
92. reukhoutboom. 93. jaaglijn
Verticaal.
1. oorzaak. 2. vreemde munt(afk.). 3
boom. 4. zwak. 6. rivier in Rusland. 7.
vreemd. 8. boom. 9. palmboom. 10
houten pin, 11. voegwoord. 12. platte
steen. 14. waterbekken. 16. plaats in
Limburg. 18. voorteken, 20. boom, 21.
plaats in Rusland, 22. plaats aan de
Rode Zee, 24. teken. 26. gewoonte
recht. 27. gelijk, 28. plaats in Pennsyl-
vanië. 30 plaid. 33. visnet, 35. op
stootje. 37. witte mier, 38. bijbels fi
guur, 39 reeks. 41. naam van een
boek. 43. aantal, 44. houtworm, 46.
recht stuk vaarwater. 48. insektene-
ter, 49. moerasvogel. 50. halsdoek, 56
waterkering. 58. calorie» afk,), 60.
bloedbuis. 61 vogelverblijf, 62 uit
drukking, 64. kale streep in weefsels.
65. nakomeling. 66. meubel. 67. kop
pelriem voor jagershonden. 69. roof
vogel, 70. jongensnaam. 71. wandel
plaats. 73. soort struis, 75. touw. 77
bloembed. 78. kelner. 79. verharde
huid. 82. verzoek. 84. plaaggeest, 86.
titeKafk.), 87. vogel. 88. muzieknoot.
89. neon(alk.).
Oplossing t/m woensdag a.s. per
briefkaart sturen aan dagblad
Trouw, Postbus 859, Amsterdam,
linksboven vermelden: Weekend
puzzel.
Oplossing vorige puzzel
Horizontaal. 1. rens, 5. lens, 9. magie,
14. alant, 16. mees, 18. tred, 19. ka
tern, 21. Este, 22. adé, 23. en, 24. pook,
26. Aa. 27. stel, 29. storm, 31. fair. 32.
arm, 34. are, 35. kers, 37. kreek, 39.
Verona. 41. go, 42. les, 43. are, 45. oro,
46. ere, 47. en, 48. spatie, 50. leges, 52.
keel. 53. Ems, 55. nes, 56. rail, 57.
Irene, 60. kern, 61. om, 62. rite, 64. ge,
65. ent, 66. demi, 68. tenger, 70. eten,
72. rede, 74. riant, 75. telen, 76. rans,
77. glee.
Vert. 1. raket, 2. elan, 3. nat, 4. snep,
6. em., 7. nee, 8. sesam, 10. at., 11.
gratis, 12. ieder, 13. edel, 15. tros, 17.
sta, 20. nota, 25. korvet, 27. Sara, 28.
tres, 30. ree, 31. fenol, 32. aren, 33. me,
35. kor, 36. roes, 37. klei, 38. kapel, 40.
roemer, 41. gres, 44. ral, 46. egel, 48.
sein, 49. Ier, 51. en, 52. kartel, 54. snit,
56. rente, 57. immer, 58. eter, 59. ver
te, 60. keet, 61. oer, 63. enig, 64. gene,
67. Ida, 69. gal. 71. ne„ 73. en.
De boekenbonnen gaan naar: F. Th.
van Horn, da Costalaan 61 in Amstel
veen: J. Wingelaar, Irenelaan 15 in
Dalem en fani. W. J. de Vries, Bos-
laan 60 in Zuidhorn.
Nu de rook rond de geannuleerde
tweekamp Wlersma-Koeperman
een beetje ls opgetrokken en de
verhitte gemoederen wat zijn at-
gekoéld. blijken de bonden en
Wiersma in de Afrikaanse meester
'N Diaye een gegadigde te hebben
gevonden voor een alternatieve
match, die nu vanaf 31 oktober in
acht verschillende plaatsen wordt
gespeeld
Sinds de dood van de Senegalese
grootmeester Baba Sy geldt de
Matinees, die momenteel in ons
land stage loopt om zich op het
komende WK in zijn thuisland
voor te bereiden, als Afrika's
sterkste speler. Voor 'N Diaye. die
ln de nationale competitie uit
komt voor het Oroningse Fivelgo
en dit jaar dus meedraait in de
directe omgeving van medespeler
en aanstaande concurrent Jannes
van der Wal alsook topspelers als
Bles en Van Harten, is deze match
natuurlijk een welkome afsluiting
van zijn voorbereiding op het we
reldkampioenschap
Toch zijn er, die enigszins betwij
felen of 'N Diaye wel de sterkste
speler van Afrika is. De Senega-
lees Bassirou Ba heeft ln een trai-
ningstournooi waaraan ook Jurg.
Afrikaans
talent
Sljbrands en Van Beek hebben
deelgenomen, laten zien dat hij
zeker geen genoegen neemt met
de veronderstelde superioriteit
van de Mallnees. En zeker is. dat
er nog meer grote talenten rondlo
pen. Onderstaand partijtje zal dat
nog eens ten overvloede verduide
lijken
Wit: Mariko
Zwart: Ba
1.32—28 19—23 2.28x19 14x23
3.33—28 23x32 4.37x28 10—14
5.41—37 17—22 6.28x17 12x21 (de
opening wordt voor onze begrip
pen nogal slap gespeeld) 7.3933
7—12 8.44—39 5—10 9.37—32 21—
26 10.33—28 26x37 11.32x41 14—19
12.41—37 10—14 13.46—41 16—21
14.37—42 11—17 15.41—37 6-11
16.37—31 21—26 17.39—33 26x37
18.32x41. Na dit passieve spel van
wit zouden spelers uit de Russi
sche school zonder veel nadenken
zijn overgegaan tot 1—6 en daarna
17—22x22 met veelbelovend aan-
valsspel Ba studeert echter veel
en maakt nog steeds een ontwik
keling door. Dit ls ln zijn spel
duidelijk te merken. Het is nog
steeds erg creatief en wordt geluk
kig niet gekenmerkt door het ste
riele dat veel van onze jongere
spelers zich op hebben laten drin
gen. Dat er dan weieens het een en
ander mis kan lopen, moet Je dan
met een brede glimlach accep
teren
1820—24 19.34—29 15—20. Dit
is zo'n klein vonkje creativiteit,
maar of het hier effectief is?
20.41—37 2—7 21.37—32 17—21
22.50—44 11—17 23.44—39 21—27
24.32x21 17x26 25.36-32 4—10
26.4237 1823 (brengt het spel
toch maar weer in klassieke ba
nen» 27.29x18 12x23 28.43-38 20—
25 29.36—31 10—15 30.31—27 6-12
31.47—42 14—20 32.37—31 26x37
33.42x31 1318. Er ls een klassiek
spelgenre ontstaan, waarin beide
spelers de controle hebben over
hun eigen lange vleugel. De tem
poverhouding is in evenwicht,
maar wit heeft de voorzet. Dat kan
van grote betekenis zijn. Verder
heeft wit zijn schijven wat gunsti
ger verdeeld. Hij beschikt name
lijk over een sterke actieve, korte
vleugel en juist dat is in dit klas
sieke genre van het grootste be
lang
34.31—26 7—11 35.39—34! 9—13
36.34—29 23x34 37.40x29 11—17
38.4943 25—30. Een in dit soort
posities vaker voorkomende actie,
maar hier is het meer een nood
sprong. Na 3838 39.43—39
19—23 40.28x30 25x23 41.35-30
staat zwart toch wel lastig. De
zwartspeler onderkent dit gevaar
en zoekt zijn heil elders.
39.27—22 18x27 40.32x21 20—25
41.29x20 15x24. Met 25x14 had
zwart het wel minder gecompli
ceerd gemaakt, maar ook dan zou
hij grote zorgen houden.
42.45—40! 13—18 43.43—39 3—8
44.4034 6—13 zie diagram.
1
W'. up
p
it "T
'w/„ W/.
'//■A
Op 3429 kan zwart zich middels
18—22 nog net uit de moeilijkhe
den redden, maar in 45.21—16!
heeft wit een ijzersterk alternatief.
Zo volgt op 4518—22 46.16—11
17x6 47.28x8 13x2 48.34-29 en
wint. Op 45 1—7 kan 46.34—29!
waama 18—22 niet kan wegens
2621 na. en 467—11. het enige
andere tempo, faalt door 28—23 na
met schijfwinst voor wit.
Na 45.21—16 rest ons dus 18—23
46 28—22 17x28 47.33x22 Nu ver
liest 12—18 praktisch direct door
26—21 waarna zwart geen speelba
re stand meer overhoudt. Daarom
47 .13—18 48.22x13 19x8 49.26—
21! 12—18 A 50.21—17 23—28 (er
dreigde 36-32!) 51.48-42 18-22
B 52 38—33! 22x11 53.33x22 8—13
54.16x7 1x12 55.42—38 13—19
56.38—32 12—18 (op 19—23 volgt
22—18 en wint) 57.22x13 19x8
58.32—28 en wit wint door oppo
sitie
B 518—13 52.42—37 1—8
(53.1611 18—22 54.38—33 faalt nu
door 13—19' 55 34—29 Ook 37—31
hier wint niet meer na 19—23 en
later 24—29 55 30—34! 56 29x40
2832' en remise is niet meer te
ontlopen). Toch kan wit eenvou
dig winnen na 521—6 door
53.38-33 18—22 54 34—29 enz
A. 498—13 (op 1—7 volgt 21—
17x27 met op de volgende zet 27—
22!) 50.1611! Dwingt schijf 12
naar veld 18 waardoor zwart ook
niet meer tot bevrijding door 23
29 enz. kan komen. Tot overmaat
van ramp volgt op 23—28 een af
wachtende zet als 4842 en niet
51.117? want weliswaar wint wit
na 28—32 52.7x9 32x43 53.21—16
4349 54.9—4. omdat de dam op
49 alleen nog maar kan ontsnap
pen door nog eens twee extra
schijven in de onderneming te ste
ken met 24—29, 35x33 waarna wit
moet winnen, maar zwart beschikt
dan over de scherpe finesse 51.
.12—18 52.7—2 18—23 53.2x19
23x14 54 48—42 14—20!! waarna de
dreiging 28—33 roet in het eten
gooit
Dus 49 8—13 50.16—11 12—18
51.2117 23—28 52 48—42 18—22
53.11—6 22x11 546x17 13—18
5542—37 1—6 56.37—31 18-22
57.38—33! 22x11 58.33x22 11—17
59.22x11 6x17 60.31—27 en weer is
een oppositie ontstaan
ontneemt hij zich de mogelijkheid
om met 28—22 schijf 33 in het spel
te betrekken.
4518—23 46.21—16 1—7 47.48—
42 12—18! Bassirou is er als de
kippen bij om van dit zwakke mo
ment van zijn tegenstander te pro
fiteren.
48.42—37 7—12 49.37—31 23—29
(dit zal de witte pechvogel over
zien hebben). 50.34x14 13—19
51.14x23 18x36 52.28—22 17x28
53.16—11 12—17 54.11x33 36—41
55.33—28 41—46 56.28-22 46—10
57.3933 (er dreigde 30—34 enz.)
10—28 58.22—17 28x44 en wit gaf
zich gewonnen.
Een leuk duel met een interessan
te late middenspel positie, die de
witspeler niet op de juiste manier
heeft behandeld. Toch laat deze
partij zien dat er in Afrika meer
dammers iets in hun mars hebben
dan alleen N Diaye en Ba. want
dat laatstgenoemde in grote moei
lijkheden wordt gebracht wil toch
wel wat zeggen!
In de diagramstand gaat Manko I,r postzegelrubriek staat
echter in de fout met 45.3832? en daa& °P Pa6 23.
i
In Buenos Aires, waar Larsen weer
eens bezig is aan een van zijn
krachtprestaties, heeft Jan Tim
man voor de tweede maal in zijn
carrière van wereldkampioen
Anatoli Karpov gewonnen. Kar-
pov is op sommige punten kwets
baar. maar tot nu toe zijn het
alleen Timman en Larsen geweest,
die er af en toe in slagen die kwets
baarheid op te sporen
De onderlinge score tussen Kar
pov en Timman is nu 4-2 in het
voordeel van de wereldkampioen,
maar wie de partijen naspeelt, ziet
dat de Nederlandse grootmeester
een paar maal door kinderachtige
blunders ten onder is gegaan. Het
klinkt een beetje vreemd, maar ik
geloof dat Timman zijn grote te
genstander op de een of andere
manier onderschat. Een paar jaar
geleden had Timman weinig be
wondering voor de stijl van Kar
pov Hij vond de wereldkampioen
een weinig romantische speler, ie
mand met een beperkt openingen
repertoire. wiens grootste kracht
vooral lag in een efficiënt uitbui
ten van kleine voordeeltjes
Inmiddels is Timmans visie op het
Krachtprestatie
van Larsen
spel van Karpov wel enigszins ge
wijzigd. Verscheidene malen heeft
Karpov aangetoond ook in staat
te zijn weids opgezette aanvallen
in grote stijl te bekronen Het is
bekend dat Karpov zich in zekere
mate als de opvolger van Capa-
blanca beschouwt Hij. zocht naar
een helder soort schaak, massief
van opzet, vooral in eenvoudige
stellingen. Toen Geiler hem eens
een pionoffer voorlegde, zei Kar
pov dat hij op zo'n speculatieve
manier nooit wilde spelen ..Waar
ls dan het mat?", vroeg hij Geiler
verontwaardigd. De laatste tijd
lijkt ook Karpov zich echter ver
der te ontwikkelen. In het laatste
Interpolistoernooi in Tilburg ver
sloeg hij Spasski op een zodanige
manier, dat Timman na afloop
verbaasd opmerkte: „Dit is geen
partij in de geest van Capablanca.
maar in die van Aljechin"
In Buenos Aires speelden Timman
en Karpov weer een zeer karakte
ristieke partij. Meestal is Timman
de aanvaller en weet Karpov al te
optimistische pogingen zeer reso
luut af te straffen Dit keer waren
de rollen omgedraaid.
Wit: Karpov Zwart: Timman
1. e2-e4 c7-c5 2. Pgl-f3 d7-d6 3. d2-
d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pbl-
c3 Pb8-c6 6. Lcl-g5 e7-«6 7. Ddl-d2
Lf8-«7 8. 0-0-0 0-0 9. f214 h7-h6 10.
Lg5-h4 Lc8-d7 11. Pd4-f3 (Als voor
bereiding op de opmars e5) 11
Dd8-a5 12. Dd2-el Tf8-d8! (Zwart
laat e5 toe, in de hoop dat deze
pion later zwak zal worden. 13. e4-
e5 d6xe5 14. f4xe5 Pf6-h7 15.
Lh4xe7 Pc6xe7 16. Lfl-d3 Ld7-c6
17. Thlfl Ph7-f8 18. Pf3-h4 (Deze
zet, die 18. Pfg6 moet verhinde
ren met aanval op e5. doet wit niet
voor zijn plezier, maar voor 18
Kbl was het al te laat.) 18Pe7-
d5 19. Del-f2 Lc6-c8 20. Pc3xd5
Td8xd5 21. Kclbl Td5xe5.
Pion e5 is verloren gegaan en in
hogere zin staat wit nu verloren
Erg eenvoudig is het echter nog
niet. want wit heeft nog allerlei
vage aanvalskansen 22. Ph4-f3
Tr5-d5 23. g2-g4 Da5-c5 24. Df2-e2
Ta8-d8 25. Pf3-d2 (Misschien was
25. De4 een betere methode om in
troebel water te vissen. Nu komt
er een werkelijk formidabele zet.)
25. Le8-b5ü (Deze zet die tot
een verdere afruil leidt, moest zeer
goed berekend worden.» 26.
Ld3xb5 Dc5xb5 27. c2-c4 Db5-a6
28. Tflxfï (De enige zet waarmee
wit de strijd gaande houdt.) 28
Td5xd2! (Ook dit heeft Timman
bij zijn vooruitberekeningen moe
ten zien. Niet in aanmerking
kwam natuurlijk 28. Kf7x 29.
Df3Kg8 30 d5xTd5x 31 Tfl! en
wit leeft plotseling weer.) 29.
Tf7xf8 Kg8xf8 30. Tdlxd2
Td8xd2 31. De2xd2 Da6xc4 (Dit
dame-eindspel moet op de lange
duur verloren zijn, vooral omdat
e6 tot een zeer gevaarlijke vrij
pion kan uitgroeien.) 32. Dd2-d8
Kf8-f7 33. Dd8-d7+ Kf7-f6 34.
Dd7-d8 (Weinig aanlokkelijk is het
eindspel: 34. Db7x Dg4x 35. a3
er dreigde mat 35 Ddl 36
Ka'2 Da5* 37 Kal Dd4> 34.
Kf6-g6 35. h2-h3 Dc4-e4 36. Kbl-el
De4-c6 37. Kcl-bl Dc6-d5 38.
Dd8-e8 KgG-g5 39. De8-e7 Kg5-
f4 40. a2-a3 (Even oppassen: 40
Dg7x Ddl mat) 40. Dd5-dl
(Even een schaakje om het afbre
ken te halen 40. Kbl-a2 Ddl-d5
41. Ka2-al l>d5-hl+ 42. Kal-a2
Dhl-d5+ (Het sadistisch genoegen
van de schaker: de tegenstander
goed laten voelen, dat hij slechts
kan afwachten.) 43. Ka2-al g7-g5
44. De7-f6 IU4-g3 45. Df6xh6
(Materieel is de stand weer in
evenwicht, maar niettemin is wit
er erg aan toe. De zwarte koning
leunt op h3. terwijl zijn witte colle
ga voortdurend met mataanvallen
wordt bedreigd.) 45. b7-b6 46.
Dh6-h7 Dd5-d4! (Bekommert zich
niet om a7. omdat er als compen
satie h3 en g4 tegenover staat.) 47.
Dh7-h6 Dd4-dl 48. Kal-a2 Ddl-
d5+ 49. Ka2-al a7-a5 50. Dh6-h7
Dd5-d4, 51. Dh7-h6 Dd4-dl+ 52.
Kal-a2 Dd4 -d5 53. Ka2-al b6-b5
54. h3-h4 (Een laatste poging,
want lijdzaam afwachten zou tot
een vernietigende opmars van de
zwarte pionnen op de damevleu
gel leiden 54. g5xh4 55. g4-g5
b5-b4! 56. a3xb4 a5xb4
Zie diagram II
Op 56 g6 komt 56 b3! 57.
De3- Kg4 58 Del Da8~ 59 Kbl
Da2 60 Kcl Dal 61 Kd2
Db2x+ en zwart kan op alle ma
nieren winnen. 57. b2-b3 Dd5-e5
58. Kal-a2 De5-e2+ Ka2-bl De2-
e3 en wit gaf op. De zwarte h-pion
loopt ongehinderd door: 60. Kb2
h3 61 Df6 h2 enzovoort. Een in
drukwekkende overwinning
