Emmen loopt te hoop tegen Koning
Tekening van een lezer
mysterie van de bange koeien
Commentaar
jjtzichtigheid
ii
Dreigement valt slecht in een over legerdepot verdeelde gemeente
die nek
mudvol
raus
december in aantocht
echtpaar
)AG 29 OKTOBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
Wiegel heeft waarschijn-
ncx)it de betekenis begre-
het geheime wapen dat
lier De Jong in de jaren
t zoveel succes in stelling
ngen, telkens als bepaal-
:en. zoals toentertijd de
'eging, de grondvesten
democratie beproefden,
lier placht dan een spreek-
d (lijk „begrip" te kunnen op-
voor de drijfveren achter
ies en daarmee wist hij het
inge resultaat te bereiken
n.Tfrzijds verontrust Nederland
e zeer van de kook geraakte
rrzijds dat de Provo-bewe-
c inen een redelijk aanvaard-
dding bleef. Er zullen altijd
>e n ssoren zijn geweest, die ook
1 rrkte ruimte voor het vrien-
igi narchisme hardnekkig bie
tsten. Maar zoveel is wel
i dat een harde confronta-
1* heel wat rampzaliger zou
M «est.
„Chantage", zei de raad van Emmen. „On
behoorlijk bestuur en ongeoorloofde beïn
vloeding van een gemeenteraad," zegt de
fensie-specialist Brinkhorst van D'66. Het
tweede-Kamerlid Knol van de PvdA zal
staatssecretaris Koning van binnenlandse
zaken morgen interpelleren over diens
dreigement Emmen te passeren bij de
spreiding van rijksdiensten als die gemeen
te geen Amerikaans legerdepot accepteert.
Het gaat om de vestiging van militaire
projecten. Maar de vraag of het ook een
beetje gaat om werkgelegenheid voor de
regio's maakt het allemaal wat ingewikkeld
,01
s anno 1980 zijn onmisken-
mmiger. Het zakje talkpoe-
irmee toen agenten werden
is allang door de helm en
:ok vervangen en men aar-
niet te dreigen met brand-
Maar is daarmee het ge-
laen van oud-premier De
:teen ook onbruikbaar ge-
Het hangt er maar vanaf.
De Ruiter heeft er deze
>g eens op gewezen, dat er
brekelijk verband bestaat
ties en het aanwezig zijn
Ipunten in de samenleving,
ister vindt daarom dat het
tegen acties niet losge-
lag worden van een beleid
op het oplossen van die
iten.
Isie van de bewindsman illu-
dat enige terughoudendheid,
en aanzien van de kraakbe-
'in Amsterdam, wenselijk is.
ird optreden van een over-
jie zelf niet in staat is knel-
ecl
rde is gelukkig in haar baan
iiiifn ja, er is zelfs niet eens
al Jok door het land gegaan,
nieuws bekend werd dat de
"jjoorlopig even wil wachten
ei^ipheffing van de eigen orga-
Er is hoogstens sprake van
Joonheidsfoutje, meer niet,
.jongerenorganisatie van het
ant^iet het lichtend voorbeeld
dal grote mensen-CDA volgt
luisters van de federatieve
afwerpt.
in de marge, maar toch
^JJntekeningen bij het gebeu-
de eerste plaats tonen de
Laits. althans degenen die de
ibe ebben geblokkeerd, weinig
ouwen De grootste bezwa-
n fusie golden het optreden
Jijl van het kabinet-Van Agt.
Ti best waar zijn. maar het
r wel om een erg tijdgebon-
icix gument. Het kabinet-Van
n A er waarschijnlijk in slagen
regeringsperiode van vier
j te maken. Dat is een niet
min prestatie, maar toch nog
iap| ist (zeker Arjossers horen
at* 'eten) een garantie voor een
leven. Over één jaar kan de
rije t toestand er heel anders
Assj En mocht er dan zelfs spra-
van een tweede kabinet-Van
punten op te lossen, maakt een
weinig elegante indruk. Dat wil
overigens nog niet zeggen dat de
kraakbeweging daarom maar haar
gang mag gaan. En er is zelfs kritiek
mogelijk op de wijze waarop de
Amsterdamse autoriteiten tot op
heden dit vraagstuk hebben aange
pakt.
Een ding is echter wel duidelijk:
ook de gemeente Amsterdam weet
uiteindelijk de grenzen te trekken,
zoals tijdens de ontruiming van het
pand aan de Prins Hendrikkade is
bewezen. Om daarom als minister
te roepen dat aan de rechteloosheid
vandeGrooteKeijsereeneind moet
worden gemaakt is op zich zelf een
open deur. Zijn uitspraken kwamen
echter juist op een moment dat er
wat schot in de zaak kwam. Als
doorkruising van het beleid van de
gemeente Amsterdam waren ze
daarom voorbarig, polariserend en
hinderlijk. Het is in feite een motie
van wantrouwen aan het adres van
de gemeente Amsterdam, door ie
mand die gezien de omstandighe
den daar eigenlijk de bevoegdheid
niet toe heeft.
De brand is zo langzamerhand ge
blust: de vrije zender is uit het pand
verwijderd en ook anderszins zit er
schot in het overleg met de krakers.
De kanttekeningen van de bewinds
man kunnen daarom niet anders
worden opgeval dan als een poging
om het vuurtje weer op te stoken.
Dat was niet in het belang van de
minister van binnenlandse zaken,
hooguit in het belang van de lijst
trekker van de WD
En wat het geheime wapen betreft?
Wiegel heeft ooit eens onthuld, dat
hij als student (politieke weten
schappen) zich in die tijd niet met
de maatschappij bezig hield Ken
nisneming van het geheime wapen
van oud-premier De Jong was daar
om ook niet mogelijk. Een kort
zichtigheid, die zich nu wreekt.
Agt, dan nog zouden de bezwaar
den troost kunnen putten uit de
gedachte dat ook dat kabinet een
overzienbare periode beschoren zal
zijn.
Het valt wat tegen dat de Arjos er
niet in geslaagd is bij de politieke
vorming van haar leden ieder er
van te overtuigen dat zeker een
politieke organisatie het geduld
moet hebben op langere termijn te
mikken.
De tweede aantekening geldt het
feit, dat de verontruste Arjossers
niet helemaal alleen staan. Er zijn
bij de fusie heel wat leden enigszins
ontredderd achtergebleven; mensen
die volstaan met het CDA het voor
deel van de twijfel te gunnen en er
op wijzen dat in de politieke prak
tijk het profiel van het CDA niet
altijd en overal even duidelijk is.
Bukman heeft bij het aanvaarden
van zijn voorzitterschap er op ge
wezen dat deze klacht enige waar
heid bevat en daaruit de conclusie
getrokken dat het profileren van het
CDA zijn eerste taak dient te zijn.
Het mede binnen de Arjos getoon
de onbehagen is een aanwijzing dat
er haast is bij die door Bukman aan
zichzelf gegeven opdracht.
door Jan Sloothaak
EMMEN Toekomstige oorlogen worden niet meer uitge
vochten op de Orebbeberg en de „dikke Bertha's" van de
Duitse kanonnen-koning Krupp maar hebben plaats gemaakt
voor veel vernietigender wapens. Het gaat niet alleen meer om
de nationale veiligheid maar om de verdediging van interna
tionale machtsblokken. Dat vereist nieuwe strategieën.
De Noorddultse laagvlakte wordt be
schouwd als het toekomstig slagveld.
Daarop is de hergroepering van de
militaire linies gericht. Emmen ligt
op een strategisch punt. Net als ln
Limburg en Twente willen de Ameri
kanen er graag opslagplaatsen om
hun militairen van daar uit te kunnen
bevoorraden. Maar niemand staat te
springen om militaire projecten. Ook
Emmen niet. Hoe versier Je het dan
om zo n gemeente toch door de bocht
te krijgen? Dreigen dat bij een weige
ring ook andere leuke dingen die al
waren toegezegd, niet meer zullen
doorgaan
Zo althans vatten ze ln Emmen het
telefoontje op van staatssecretaris
Koning van binnenlandse zaken, die
maandag heeft gezegd dat Emmen
geen rijksdiensten meer krijgt toebe
deeld als de raad het Amerikaanse
legerdepot weigert. De meeste van
die beloofde diensten liggen ln de
militaire sfeer. Toch wist men kenne
lijk bij het ministerie van defensie
niet vooraf dat staatssecretaris Ko
ning, die de spreidingsoperatie coör
dineert. plotseling heel andere plan
nen met de militaire projecten heeft.
Veel wil men er bij defensie overigens
niet over kwijt. „Er zijn hier wel wat
mensen die er van hebben opgekeken
van wat de staatssecretaris heeft ge
zegd," zo wil een woordvoerder nog
wel kwijt. Verder verwijst hij naar het
ministerie van binnenlandse zaken.
„Wij wachten zelf ook op de dingen
die komen gaan."
'Meer begrip'
In een verklaring die staatssecretaris
Koning Inmiddels heeft uitgegeven,
zegt hij onomwonden dat hij zich de
vrijheid voorbehoudt om arbeids
plaatsen toe te wijzen aan toeschiete
lijke gemeenten, die „de spreidings
plannen van de regering met meer
begrip tegemoet treden." Overigens
heeft de staatssecretaris naar hij
ons desgevraagd liet weten het
telefoontje naar Emmen gepleegd op
eigen verantwoordelijkheid en ln zijn
functie van coördinator van de sprei
dingsoperatie. Het spreidingsbeleid
Is tot nu toe echter steeds een zaak
van het gehele kabinet geweest. In
hoeverre het standpunt van de
staatssecretaris wordt gedekt ls daar
door minder duidelijk.
De heer Koning wekt overigens de
Indruk dat hij eigenlijk niets nieuws
heeft gezegd. Het kabinet heeft vol
gens hem steeds op het standpunt
gestaan dat geweigerde rijksdiensten
niet behoeven te worden gecompen
seerd. Daarmee gaat hij echter voor
bij aan de kern van de zaak. In het
geval van Emmen gaat het niet om al
dan niet compensatie van de even
tueel te weigeren opslagplaats, maar
om de weigering dat geheel andere
diensten dan ook niet doorgaan Bij
de manoeuvre van de staatssecretaris
schijnt ook een rol te hebben ge
speeld dat Emmen zich niet voor het
eerst weigerachtig toont. In zijn ver
klaring staat namelijk dat de „her
nieuwde" afwijzing Emmen zal wor
den aangerekend. Dat slaat kennelijk
op de weigering om de staf van de
vierde divisie te accepteren. De raad
wilde dit niet omdat men dan een
oefenterrein op de koop toe moest
nemen. Op de vraag of dit plan nu
van de baan ls, zegt defensie: „Het
speelt op het ogenblik niet, maar vol
ledig van de baan is het nu ook weer
niet."
De voor het merendeel militaire dien
sten die Emmen ln het kader van de
spreidingsoperatie zijn toegedacht
behelsden ln eerste Instantie acht-
De raadsvergadering in Emmen trok maandag zoveel belangstelling, dat het publiek moest uitwijken
naar de kantine.
honderd arbeidsplaatsen. Tweehon
derd Zijn al gerealiseerd. De resteren
de zeshonderd staan nu dus op de
tocht. De 450 arbeidsplaatsen die met
het Amerikaanse legerdepot gemoeid
zijn, staan hier los van.
Verontwaardiging
In Emmen is de verontwaardiging
groot. Burgemeester drs. H. A. Beuse-
kamp zegt zich niet te kunnen voor
stellen dat de bewering van staatsse
cretaris Koning door het kabinet
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
IN DE DEFtCTC LIFT
wordt gedragen. „Tot nu toe is ons
steeds voorgehouden dat het legerde
pot los stond van de spreiding van de
rijksdiensten."
De werkgroep Stop militaire opslag
plaatsen. die een totale militarisering
van Drente vreest, vindt dat de
staatssecretaris door de mand is ge
vallen. „De regering doet steeds zo
begrijpend en welwillend als het gaat
om leniging van de werkloosheid. On
der het mom van het scheppen van
werk worden ons dan projecten aan
geboden die men niemand anders in
de maag kan splitsen. Willen we dat
niet. dan gaat plotseling de hele
spreiding van rijksdiensten niet door.
De strijd tegen de werkloosheid is
dan blijkbaar ineens helemaal niet zo
belangrijk meer", zegt Tj. Alkema, de
als „rode dominee" bekend staande
secretaris van de werkgroep.
Op één hoop
De staatssecretaris dreef de sterk ver
deelde raad op één hoop toen hij
maandag vlak voor de raadsvergade
ring opbelde met de mededeling dat
men de beloofde rijksdiensten wel
kon vergeten als het depot werd afge
wezen. Een minderheid van CDA en
WD had de militaire opslagplaatsen
wel willen accepteren. CDA-woord-
voerder Rabbers zegt dat dit soort
depots de ..atoomdrempel" verhoogt.
Om op gelijke sterkte te komen met
de landen van het Warschaupact is
volgens hem namelijk opvoering van
de bewapening nodig. Dan gaat het
om de keus: conventionele bewape
ning of uitbreiding van de nucleaire
wapens. De legerdepots passen in het
kader van de conventionele bewape
ning. Gelukt het niet die te vestigen
dan zal er naar alternatieven worden
gezocht en zo vreest Rabbers dat
zou dan wel eens opvoering van de
atoombewapening kunnen beteke
nen. „De manier waarop de staatsse
cretaris er nu door heen fietst is een
politieke blunder van de eerste orde",
vindt Rabbers.
Een meerderheid van de raad be
staande uit PvdA, D'66, CPN en Ge
meentebelangen vreest een ver
slechtering van het woonklimaat en
dat zou uiteindelijk de werkgelegen
heid in Emmen weieens niet ten goe
de kunnen komen. Bovendien vreest
men dat Emmen in gev# van oorlog
doelwit van de vijand wordt. Vier
PvdA-raadsleden zouden wellicht
nog akkoord gaan met een opslag
plaats als daar anders dan in Lim
burg en Twente niet een munitie
depot bij was. Ontkoppeling daarvan
is door het ministerie van defensie
echter steeds onaanvaardbaar ge
noemd.
Oriëntatie
Het ministerie zoekt dan liever ande
re gegadigden en daartoe zijn al
oriëntatiebezoeken gebracht en daar
toe zijn al oriëntatiebezoeken ge
bracht aan enkele Oostgroningse ge
meenten. Staatssecretaris Van Eeke-
len van Defensie waagt zich dan wel
in een gebied dat in het verleden al
harde acties tegen militaire projecten
heeft gevoerd. De plannen voor een
militair complex in Vlagtwedde (plan
Kikkert, genoemd naar de toenmali
ge CHU-Kamerlid) bleken daardoor
niet haalbaar. De communist Fré
Meis heeft zaterdag op een vergade
ring met zijn actiecomité's al opge
roepen om eventuele nieuwe pogin
gen een halt toe te roepen.
ADVERTENTIE
YisopzVi Japans
Snijd 1 teent|e knoflook. 1 ui en 2 balletjes
gember klein Vermeng dit met 1 eetlepel
suiker. 1 dl niet zoete sojasaus en 1 dl water
in platte schotel Leg in deze saus gedurende
2 uur 400 g in vingerdikke plakken gesne
den visfilets Bak daarna de plakken onder af
en toe keren in 3 5 minuten gaar De saus
warm mèt de vis opdienen.
Doe meer met vis, omdat 't zo lekker is.
Produklschap voor Vis en Visprodukten. 's-Gravenhage
'I
Het lijkt wel een aprilgrap. Een
Groningse boer vertelt ln een
streekkrant dit ongeloofwaardi
ge verhaal: toen hij 's morgens de
stal binnenkwam, vlogen zeker
honderd koelen hysterisch op
hem af. dezelfde koelen „die an
ders heel langzaam opstaan", om
veehouder Postmus uit Aduard
in het Nieuwsblad van het Noor
den te citeren. „Ze vlogen heen
en weer door de stal. Het melken
ging totaal niet. Sommige koeien
liepen de melkstal uit, gingen de
wei in. en kwamen even later
weer terug. Allemaal hadden ze
de kop omhoog en maar ruiken."
Maar hoe eigenaardig ook, die
wonderlijke dingen hebben zich
echt afgespeeld, bevestigt de
voorlichter van de provincie Gro
ningen. Het is een week of twee
geleden gebeurd, iedereen weet
dat er bij die boer en minstens
zeven van zijn collega's ln de om
trek iets heel raars is voorgeval
len, maar niemand ls er achter
gekomen wat de oorzaak geweest
kan zijn, ook de milieudienst van
de provincie niet. „Ze hebben er
lucht- en watermonsters geno
men en onderzocht, maar niets
bijzonders gevonden. Ze kunnen
er geen enkele verklaring voor
geven."
Het begon dinsdagavonds om
een uur of half zes, en het duurde
tot woensdagsavonds, zegt me
vrouw Postmus. „De dieren wa
ren duidelijk verschrikkelijk over
hun toeren Die woensdag ging
het niet achter elkaar door. maar
de dieren waren zo bij tijden tot
's avonds aan toe erg angstig.
Hetzelfde verschijnsel deed zich
bij zeker tien andere boeren voor
en misschien nog wel veel meer,
in elk geval meer dan we eerst
dachten. Want net als wij hebben
die anderen natuurlijk ook eerst
nagegaan wat het zou kunnen
wezen. Je denkt al gauw dat het
aan Je eigen bedrijf ligt en dat wil
Je dan natuurlijk liever niet naar
bulten hebben. Maar niemand
heeft zelf Iets ontdekt waarvan
de koeien zo geschrokken kun
nen zijn. We denken toch een
beetje ln de richting van een
breuklijn ln de bodem, door
Slochteren misschien, waar wat
gas uit zou kunnen komen. Ik
kreeg een telefoontje uit Olden-
hove van een mevrouw die vertel
de, dat op precies diezelfde dag
haar tollet enorm stonk, net een
lijklucht, zei ze. Dat was ook
nooit eerder gebeurd."
Met de koeien ls Intussen alles
weer in orde Sinds de onver
klaarbare gebeurtenissen gedra
gen ze zich heel gewoon. De eige
naars maken zich niet langer on
gerust, alleen blijven ze zich wel
afvragen wat er aan de hand ge
weest kan zijn. Weerman Hans de
Jong uit Gorredijk heeft er even
min een verklaring voor. „De
aardbeving in Algerije en Mexico
waren toen al voorbij. Het zou
kunnen zijn dat koelen, dieren ln
het algemeen, een speciaal zin
tuig hebben om zoiets op te van
gen. ook al doordat de winning
van aardgas ln die buurt waar
schijnlijk verzakkingen ln de bo
dem heeft veroorzaakt. Maar dat
wee Ik ook niet zeker. Uit Ameri
ka krijg ik de laatste tijd steeds
rapporten over zonnevlammen,
fakkels noemen ze die zelfs. Die
komen op het ogenblik bijna da
gelijks voor en kunnen anderhal
ve dag na zo'n uitbarsting mag
netische stromen op aarde ver
oorzaken. Misschien hebben die
er wel -iets mee te maken."
volgeboekt is Alleen regerings
leiders en staatshoofden zullen in
de Limburgse hoofdstad hun in
trek kunnen nemen, ambtelijke
afvaardigingen en verslaggevers
moeten uitwijken naar Heerlen.
Valkenburg. Sittard en nog ver
der. De Europese top wordt ge
houden in Maastrichts stadhuis,
dus daar zal iedereen ook wel niet
in kunnen
Wie op 23 en 24 maart volgend
jaar in Maastricht of wijde omge
ving een hotelkamer wil huren,
kan dat plan nu al wel op z'n buik
schrijven: alles is mudvol en er
kan daar geen kip meer bij. Dat
komt doordat daar op die dagen
de Europese topconferentie ge
houden wordt, waarmee de hotel
ruimte in Maastricht meteen al
Ronald Reagan zal toch wel de
nieuwe Amerikaanse president
worden, zegt cosmetisch chirurg
dr Robert Franklyn uit Holly
wood, maar het zou zoveel mak
kelijker voor hem geweest zijn
als hij die nek niet had. „Hij had
zijn rimpelige, slappe nek al lang
operatief moeten laten opknap
pen", meent de chirurg die in
bijna veertig jaar al heel wat ster
ren uit de Amerikaanse film
hoofdstad onder handen heeft
gehad en het liefst natuurlijk
ook Reagan onder zijn eigen dok
tersmes zou hebben. Hij is er ove
rigens van overtuigd dat de
meeste Amerikanen toch wel
voor Reagan zullen kiezen, nek of
geen nek, want we citeren
Franklyns uitspraken in het
Westduitse Handelsblatt „deze
Reagan is het traditionele ideaal
van de Amerikanen ten voeten
uit: groot, sterk, mannelijk en
vastberaden."
Het is nog niet eerder op Schier
monnikoog voorgekomen, maar
nu hebben ze daar dan ook met
graffiti te maken gekregen, het
verschijnsel dat alles omvat wat
er op muren gekrast en geklad
derd wordt. Op het gebouw van
de rijkspolitie waren 's nachts in
verf leuzen aangebracht als „raus
met Strauss" en „weg met
Claus". Helemaal zeker is nog
niet of er mensen met politieke
bedoelingen aan de gang geweest
zijn of dat iemand alvast met
rijmwoorden voor Sinterklaas
heeft staan oefenen. Hoewel het
wel meer op het eerste lijkt: er
stonden ook nog teksten tegen de
NAVO en de politie op de muur.
Een opstopping in de Londense
Oxford Street bleek veroorzaakt
door Sneeuwwitje en haar zeven
dwergen, die nu al ter assis
tentie van de kerstman naar een
grote winkel trokken. De kerst
man zelf zal overigens echt een
man zijn. Dat was even een punt
voor een warenhuis-directeur.
Omdat man en vrouw tegen
woordig gelijke kansen moeten
hebben, durfde die directeur
niet zonder meer een advertentie
te zetten voor een „kerstman",
want ook in advertenties dient
de gelijkheid tot haar recht te
komen. Bovendien zijn met na
me in Amerika diverse vrouwen
vorig jaar als „kerstman" opge
treden, wat geen moeilijkheden
schijnt te hebben veroorzaakt.
Maar de warenhuis-directeur
heeft nu van hogerhand te horen
gekregen dat een kerstman van
oudsher door een mannetje
wordt voorgesteld en dat er in
dit geval dus geen sprake kan
zijn van discriminatie.
Honderd jaar is meneer D. W.
Tervoert, mevrouw J W. Ter-
voert-Tenkink is vijfennegentig.
Ze wonen in Winterswijk en heb
ben daar in intieme kring hun
vijfenzestigste trouwdag gevierd,
en daarmee zijn ze het oudste
echtpaar van Nederland dat zo
lang getrouwd is. Ons land telt op
dit moment 392 honderdjarigen.-
Acht mannen van deze leeftijd
zijn nog getrouwd, soms voor de
tweede keer. maar niemand van
hen is zo lang getrouwd als het
echtpaar Tervoert.
