'Nadenken maakt militair deloyaal'
Tekening van een lezer
lpverlener dreigt
e knel te komen'
Bij politie moet ruimte zijn wil maatregelen
voor gewetensbezwaar tegen tamP°nziekte
'Extra duwtje' bij werving
vrouwen in hogere functie
wereldwonder voor geliefde
Commentaar
Beraad krijgsmacht wil kernwapens aanvaarden en bestrijden
int krijgt steeds meer aandacht
Burgemeester van Enschede
Ria Beckers (PPR)
|P££ VOOR BESNOEIING
VAN MILITAIRE UITGAVEN.
Inhuldigingszegel
wordt duurder
kleding
tegen
geweld
iAG 23 OKTOBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
H S
)UW
njzingscampagne dient het
niet de kleur van de ogen
ndidaten tot inzet te heb-
>eschouwd is er niet veel
e brengen dat de gijzeling
~7~~T rikaanse diplomaten in
onderwerp van gesprek is
j z® rkic/ingscamapgne in de
ZJ Staten De gijzelingsaf-
2 t alles te maken met de
PfVfv IC dc rc8cr'n8 van Prcsi*
ter heeft gemaakt bij de
1 V ng van de ontwikkelingen
s n ak voor en na de val van
am, t
an dt
1 een kwestie van de gijzelaars
tc spelen in de campagne.
Jeüjke echter wat onfris te rui-
at kiji republikeinse kandidaat
tag an heeft de ban open-
iptes Dken door krit'e,c U'1 tc
n kwa 3p de manier waarop Car-
ken faire tot dusver heeft be-
Reagan probeert de presi-
s^uld m de schoenen te
ding. i van dc schande die de
cuitu jen in Teheran ten deel is
nten omdat Carter de onder-
kan te VCC' °Pcnbaar*
in a hebben gevoerd. Daarmee
k in t t hij op zijn minst dat de
endin ncn door hem tót presi-
iageli Kien dc giJzclaars snel vr'f
jepaa Carter speelt zijn rol in
ise a^a're mel overtuiging
i hal 'J a's dc 'eden van zijn
an de maken de laatste tijd
n d">i idrukkelijker gebaren naar
waar x aulor'te'ten- 'n dc h°°P
daarmee een gunstige atmosfeer tc
scheppen om de gijzelaars vrij te
krijgen Daarbij gaat men zelfs zo
ver. dat men de bereidheid aan de
dag legt om niet alleen verontschul
digingen. maar zelfs militair mate
rieel aan te bieden in ruil voor hun
vrijlating. De kritiek van Carter op
de houding van Reagan in deze
zaak komt dan ook op zijn eigen
hoofd terug.
Hoe onfris dit allemaal is. wordt
wel duidelijk wanneer men zich
probeert te realiseren welke conse
quenties vrijlating van de gijzelaars
enkele dagen voor dc verkiezingen
zou hebben. Die vrijlating zou na
melijk impliceren dat president
Carter in het zicht van de beslissen
de slag tegen Reagan bereid is stap
pen te zetten die hij enkele maan
den geleden nog niet wilde zetten.
Als de gijzelaars nu vrijkomen
dankzij concessies van Carter aan
de Iraniërs. dan zal de vraag rijzen
of de Amerikaanse president die
concessies enkele maanden geleden
heeft nagelaten, omdat die toen
niet in het belang van zijn verkie-
zingscamapgen waren. De verden
king dringt zich dan op dat de
president mensen de dupe laat wor
den van zijn eigen politieke ambi
ties. Zijn uitdager stelt zich al even
gewetenloos op door te suggereren
dat de gijzelaars allang vrij zouden
zijn. als hij het voor het zeggen zou
hebben gehad daarmee de gijze
laars evenzeer voor zijn verkie-
zingskar spannend
door Ferry Mingelen
DEN HAAG ..Wij zijn geen actiegroep tegen de kernwa
pens, geen front tegenover de minister van defensie. Samen
met hem willen we nadenken over de nucleaire bewapening en
de problemen die steeds meer beroepsmilitairen daarmee
krijgen."
irolkl
Amefc on2er verslaggevers
SRDAM „De hulpverlener dreigt ln de knel te
rd.nu er steeds meer aandacht is voor de hulpvrager
T* maatschappij en parlement. Die aandacht is terecht,
egene. die om hulp vraagt Is door zijn afhankelijkheid
0pimaal kwetsbaar. Via wetgeving wil men dan ook
he in. dat de hulpvrager in de behandeling partner is en
'kt i tsluitend behandelde Het gevaar is echter niet denk-
dat de hulpverlener bij dit alles uit het oog wordt
oh o l en deze tussen wal en schip dreigt te geraken
fle b,
Een andere vraag la wat er moet
gebeuren als degene die optreedt als
vertegenwoordiger van een zwakzin
nige of met een rechterlijke machti
ging opgenomen psychiatrische pa
tiënt een vorm van hulp wil, die de
hulpverlener niet ln hun belang acht?
Het zijn kwesties, waar Juist ook de
maatschappij zich over dient te bui
gen. omdat deze aan de ene kant van
de instituten een ..asielfunctie"
vraagt, terwijl anderzijds de mensen,
die opgenomen worden, een zo goed
mogelijke behandeling dienen te
krijgen
Lui tenant-kolonel der genie J. H. A.
(John) Mohr (42) zegt het met nadruk
Tot het uiterste wil hij vermijden dat
zijn club het imago krijgt van „een
stelletje atoompacifisten rond kapi
tein Stelling" (de luchtxnachtkapitein
die zoveel aan de weg timmert met
zijn anti-kernwapenstandpunt
red Mohr kent de militaire maat-
schappij goed genoeg om te weten
dat zonder een rustige evenwichtige
presentatie de WBK geen kans
maakt ln de krijgsmacht serieus ge
nomen te worden
WBK?. niemand, behalve de direct
betrokkenen, zal er van hebben ge
hoord. Het gaat om het vredes- en
veiligheids be raad krijgsmacht, een
gezelschap van rond dertig, voor het
merendeel beroepsofficieren die één
ding gemeen hebben: ze maken zich
zorgen over de toenemende atoombe
wapening en willen daar wat aan
doen. Mohr is vooreitter. Lucht-
machtkapitein Stelling ls ook lid.
maar, herhaalt Mohr keer op keer:
zijn vergaande opvattingen zijn geen
gemeengoed ln het gezelschap, de
meerderheid neemt een bezorgd
maar heel wat gematigder standpunt
in dan Stelling, die reeds nu heeft
aangekondigd in oorlogstijd te zullen
afhaken ln het geval er kernwapens
worden gebruikt
Mohr ,Jk haak niet af. dat zou ik
nooit doen. Stel je voor. over enige
tijd ben ik bataljonscommandant, je
zit onder de meest erbarmelijke toe
standen op de Noordduitse laagvlak
te. er worden ergens kernwapens in
gezet en Je zegt dan: ik haak af. Ik doe
hier niet aan mee. dan laat je toch
zomaar achthonderd man ln de steek,
dat zou Ik nooit kunnen
Kleine stappen
Ik aanvaard kernwapens, maar be
strijd ze tegelijkertijd De realiteit is
dat die wapens ln de NAVO een rol
spelen. Het bondgenootschap rekent
op ons. dan kan Je niet eenzijdig
zomaar zeggen dat Je daaraan niet
langer meedoet, dat moet dus met
kleine stappen, politiek bereikt wor
den. Maar ondertussen moet je na
tuurlijk wel nadenken over die wa
pens. Het bestaande machtseven
wicht kan ooit eens falen en wat
krijgen we dan? Het idee dat je ze dan
zou moeten gebruiken, dat je ze tegen
je eigen grondgebied zou inzetten, je
eigen land. je eigen cultuur zou ver
nietigen. dat moet iedereen toch met
afschuw vervullen
Vroeger stond ik daar minder bij stil.
In mijn lichting van de KMA (Ko
ninklijke Militaire Academie) be
stond veel meer dan nu een sfeer van
„je conformeren. Je neerleggen bij de
militaire doctrines Er niet te veel
over nadenken, dat geeft alleen maar
last en verwarring", zei men
Zo'n jaar of vier geleden begon ik me
zorgen over de voortgaande bewape
ning te maken, ik begon er over te
lezen, en raakte inderdaad in verwar
ring door alle verschillende informa
tie Op een gegeven moment maak je
dan de balans op en kies je een stand
punt. Mijn standpunt ligt eigenlijk in
dezelfde lijn van het CDA. de PvdA
en van de regering zelf. die ook de rol
van de kernwapens wil terugdringen,
ik heb dus eigenlijk helemaal niet
zo'n bijzonder standpunt
der genie
Luitenant-kolonel
John Mohr.
kernwapeneenheid dienen, maar zijn
voor de rest overal inzetbaar In die
grote defensie-organisatie is het toch
niet zo'n probleem daarvoor plaatsen
te vinden
Ik ben het er mee eens dat het defen
sieapparaat betrouwbaar moet zijn.
Die mensen zijn dat. ook in oorlogs
omstandigheden. Ook als er kernwa
pens gebruikt worden, zullen ze hun
taak uitvoeren. Het enige is dat ze
niet zelf die knop in willen drukken.
Het lijkt nu net alsof nadenken over
deze zaken je als militiar direct de
loyaal maakt
Ik ben ervan overtuigd dat deze dis
cussie juist wezenlijk is voor een goe
de taakvervulling. Juist de militairen
die hun problemen met de kernwa
pens verdringen en er onder oorlogs
omstandigheden mee geconfronteerd
worden, lopen het risico dat ze dan
niet weten wat ze moeten doen. en
haken af. De minister zou die discus
sie dus moeten bevorderen, moeten
onderzoeken hoe de beroepsmilitai
ren over deze zaak denken, in plaats
van ze in de hoek te zetten
Vanzelfsprekendheid
Het tweede doel van de WBK is zelf
met zinnige alternatieven te komen
om de rol van de kernwapens terug te
dringen. De WBK heeft hiertoe een
speciale werkgroep ingesteld, die een
stuk gaat voorbereiden. Mohr: „We
willen de schijnbare vanzelfspre
kendheid van de nucleaire wapen
wedloop principieel ter discussie stel
len. We menen, sommigen van de
werkgroep vrezen (het is nog niet
zover red.) dat de grenzen van het
aanvaardbare worden overschreden
Hoe je die kernwapens echt kan te
rugdringen weet ik niet. Daarover
hebben al zoveel knappe koppen het
hoofd gebroken. Ik ben niet in staat
dat zomaar even uit mijn hoed te
toveren. We willen meestuderen met
de minister maar we willen geen ac
tiegroep tegen hem worden." aldus
overste Mohr
Logisch
Volgens Mohr zijn er vele beroepsmi
litairen die momenteel hetzelfde pro
ces doormaken Toch bestaat zijn
WBK slechts uit een man of dertig
„Dat is logisch, tot nu toe kent nie
mand ons bestaan, maar ik verwacht
dat dat snel verandert nu we naar
buiten treden."
De WBK werd een half Jaar geleden
opgericht. Het initiatief kwam van
twee geestelijke verzorgers, de leger-
predikant ds Fokkens en de humanis
tlsche raadsman Bos. Zij werden ge
confronteerd met beroepsmilitairen
die hun problemen met de kernwa
pens ergens wilden bespreken. Eerste
doelstelling van de WBK is dan ook
die militairen niet langer in de kou te
laten staan en voor een klankbord te
zorgen De WBK vindt dat de defen
sieleiding tot nu toe hier onvoldoende
open voor heeft gestaan. De recente
brief van minister De Geus over de
kernwapenbezwaarden en de krijgs
macht wordt als een bevestiging hier
van gezien
Algemeen inzetbaar
Mohr: ..vooral de uitspraak van De
Geus dat de militair algemeen inzet
baar moet zijn. dat er geen plaats is
voor twee soorten militairen met en
zonder bezwaren tegen kernwapens
ergert me. Het is net of De Geus in
deze mensen allemaal kapiteins Stel
ling ziet. Niet iedereen die over kern
wapens nadenkt is gelijk een gewe
tensbezwaarde. Dat zijn er maar en
kelen. Die mensen, ze zitten ook in
onze groep, willen dus niet in een
ENSCHEDE(ANP) Bij de politie hoort er ruimte te zijn voor
gewetensbezwaren, maar dan alleen onder strenge voorwaar
den. Dat is het standpunt van burgemeester Wierenga van
Enschede en de Enschedese hoofdcommissaris Hoppel
In de raadscommissie voor algemene
en bestuurlijke zaken heeft burge
meester Wierenga gesteld dat van een
politiefunctionaris niet mag worden
geëist dat hij op voorhand alle toe
komstige opdrachten uitvoert. Daar
voor ontwikkelt onze maatschappij
zich te snel. Als Je het polltle-appa-
raat binnenstapt weet Je niet of Je het
tijdens Je hele loopbaan wel met alles
eens kunt zijn." meent Wierenga. Als
een politieman of -vrouw geen ruimte
krijgt voor gewetensbezwaren, bena
dert dat volgens hem bovendien de
ongewenste situatie van „teveel is
teveel."
Wierenga vindt overigens dat de poli
tiefunctionaris alleen bij hoge uitzon
dering een beroep kan doen op gewe
tensbezwaren. Het mag naar zijn me
ning dan ook niet zo zijn dat Iemand
algemene bezwaren tegen het politie
apparaat of bepaalde onderdelen
zoals de mobiele eenheid, aanvoert
Ook ls het naar zijn mening onjuist
dat gewetensbezwaren lelden tot
massale acties bij de politie. „Als dat
het geval ls, dan ls er fundamenteel
iets fout bij het korps." vindt de En-
schedes burgemeester
Heeft een man of vrouw gewetensbe
zwaren. dan moeten ze dat wel op tijd
laten weten, want het is naar Wieren-
ga's oordeel ontoelaatbaar dat ie
mand zich terugtrekt als een actie
gaat beginnen.
Hoofdcommissaris Hoppel voegt
daaraan toe dat het bij de politie
alleen mag gaan on\ ernstige gewe
tensbezwaren en niet om weerzin te
gen bepaalde onaangename opdrach
ten.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Ria Beckers, fractie
voorzitter van de PPR in de Tweede
Kamer, wil dat er op korte termijn
maatregelen worden genomen, nu ge
bleken is dat de afgelopen jaren ook
in Nederland vrouwen overleden zijn
aan de tamponziekte
Naar haar mening zouden Nederland
se fabrikanten de consumenten via
bijsluiters op de hoogte moeten bren
gen van de mogelijke risico's, die ver
bonden kunnen zijn aan het veel
vuldig gebruik van tampons. Ria
Beckers heeft op deze maatregelen
aangedrongen in vragen aan de
staatssecretaris van volksgezond
heid
Iteren voorzitter J L van
irzitter van de sectie gees
indheidszorg van de Natio-
iuisraad. Centraal stond
vergadering de vraag hoe
•lening (en hulpverleners)
ng behoudt met verande-
itschappelijke inzichten.
:happij heeft de hulpvra-
Irecht op hulp gegeven Hulp.
bij de situatie, waarin deze
Diezelfde maatschappij
van de hulpverlener, dat hij
mede in het belang van de
rving op doelmatige en ver-
irde wijze verleent." aldus
Ier Van Hasselt,
an mening, dat de maatschap-
atie i evenzeer zal moeten bezig-
tr va met waarborgen voor de
:on« lener, opdat deze de gevraag-
van ook zo goed mogelijk kan
■werp Door de terechte aan-
ngen - voor de positie van de hulp-
dof wordt het er voor de hulpverle-
b: ft gemakkelijker op zijn werk
)eeld rste vermogen te verrichten,
fectl
nf licht
or d
n ze Ij doen zich belangrijke vragen
icn:< ls is de hulpverlener verplicht
d lp te geven die patiënt of cliënt
erne Of kan/moet hij op grond van
wert eskundigheid zelf bepalen hoe
r&pl beste kan worden geholpen?
>ord ij hulp weigeren, als er geen
mming wordt bereikt over
idelplan" en aan welke
n moet zijn voldaan, wil
maatschappelijk aan
zijn1
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
Kraaijeveld belooft Kamercommissie:
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Staatssecretaris Kraaijveld van emancipatie
zaken zal de departementen aansporen actief vrouwelijke
sollicitanten te werven voo hogere overheidsfuncties. Zij deed
deze toezegging gisteren aan de Kamercommissie voor het
emmancipatiebeleid De commissie klaagde over het nog
altijd geringe aantal vrouwen in hogere ambtelijRfe functies,
op burgemeesterposten en in adviesraden
DEN HAAG (ANP) Porto van de
inhuldigingszegel gaat van 60 naar 65
cent. Dit gebeurt in verband met de
nieuwe posttarieven per 7 januari vol
gend jaar. Afbeelding en formaat van
de zegel blijven ongewijzigd. Hiertoe
is besloten omdat er nog geen ont
werp voor de permanente koningin
nezegels met de beeltenis van Beatrix
beschikbaar is. aldus de PTT
Er komt ook een nieuw postzegel
boekje. Daarin wordt de inhuldi
gingszegel overigens niet opgenomen
omdat het formaat niet geschikt is.
De PTT heeft gekozen voor een zoda
nige samenstelling van waarden in
het boekje, dat het tarief van 65 cent
kan worden gevormd. Het tarief voor
de luchtpostbladen gaat van 80 naar
85 cent.
Met minister Wiegel van binnenland
se zaken wees de bewindsvrouw er op.
dat het aanbod van vrouwen voor
deze functies klein is. Met deze con
statering nam de commissie geen ge
noegen. „Vrouwen hebben een extra
duwtje nodig." werd opgemerkt. De
staatssecretaris beloofde hierop een
actieve werving te stimuleren, bij
voorbeeld in de advertenties.
Minister Wiegel wees de kritiek af dat
de overheid een „weinig vrouwen-
vriendelijk" personeelsbeleid voert.
..Als je het vergelijkt met de particu
liere sector komt de overheid er niet*
slecht af." zei hij. Volgens de minister
blijkt ook uit de cijfers dat de over
heid „een voortrekkersrol vervult" bij
het bevorderen van de emancipatie.
Staatssecretaris Kraaijeveld zei. dat
het deeltijdwerk zal worden bevor
derd voor vrouwen en mannen, zowel
in lagere als hogee functies In de
toekomst zal het zo moeten zijn. dat
het gezinsinkomen tot stand komt
door deeltijdarbeid van de man en de
vrouw, aldus de bewindsvrouw
Minister Wiegel zei. dat ook bij ge
meenten en provincies het scheppen
van deeltijdbanen zal worden gesti
muleerd Hiervoor is een voorlich-
tings- en vormingsproject opgezet
voor bestuurders en personeelschefs
dat eind november zal beginnen
Deeltijdbaan
Hij hield de commissie voor. dat het
aantal deeltijdbanen bij de overheid
het afgelopen jaar met 1800 is toege
nomen tot 9100. Deze toeneming is
groter dan in de drie daaraan vooraf
gaande jaren tezamen
De bewindslieden toonden zich ge
voelig voor de waarschuwing dat het
scheppen van deeltijdbanen niet spe
cifiek op vrouwen mag zijn gericht
Vanuit de commissie werd gezegd,
dat op deze manier de deeltijdarbeid
zelfs belemmerend kan werken voor
de emancipatie
Nederland telt momenteel der
tien vrouwelijke burgemees
ters en één vrouwelijke com
missaris van de koningin. Vol
gens minister Wiegel van bin
nenlandse zaken zijn er voor
deze functies weinig vrouwe
lijke sollicitanten. Een van de
oorzaken daarvan is naar zijn
oordeel de geringe actieradius
van vrouwen. „In verband met
het werk van hun man zitten
ze vaak aan een bepaald ge
bied vast," aldus de minister,
die zei er „alles aan te doen"
om meer vrouwen een kans te
geven voor de burgemeesters
functie.
Indiase intellectuelen hebben
premier Gandhi gevraagd maat
regelen te nemen ter bescher
ming van het meer dan driehon
derd jaar oude. beroemde Taj
Mahal-monument in Agra, dat
bedreigd wordt door luchtvervui
ling. Begin dit jaar kwam er op
enkele kilometers afstand van
Agra een olieraffinaderij in be
drijf. die zwaveloxyde en andere
giftige afvalstoffen uitstoot,
waardoor nog andere monumen
ten in de zaak gevaar lopen.
Luchtverontreiniging is trou
wens ook de oorzaak van drei
gend verval van gedenktekens in
Matoera, Brindaven en New
Delhi
Niet voor niets wordt de Taj Ma-
hal een „romance in marmer" ge
noemd. Het bouwwerk is in de
zeventiende eeuw ontstaan uit
een liefdesgeschiedenis tussen de
Indische prins sjah Jehan en het
19-jarige Tartaarse meisje Arjoe-
nand Banoe Toen de prins haar
in 1612 ontmoette, werd hij me
teen verliefd en trouwde haar Hij
veranderde haar naam in Moen-
taz Mahal. ..kroon van het pa
leis". En dat was ze ook Ze hielp
hem met raad en daad. hervorm
de zijn hofhouding en trok met
hem ten strijde. In 1629 werd de
prins tot keizer van India ge
kroond. een land dat toen hon
derd maal zo groot als Nederland
was Ze was zeer gezien bij het
volk, want ze had begrip voor de
kleine man en drong er bij de
adel op aan meer te doen voor de
keuterboeren en arbeiders
Niet langer dan twee jaar heeft ze
haar keizer kunnen bijstaan: zij
overleed in 1631 tijdens een veld
tocht. De sjah was ontroostbaar
Negen dagen sloot hij zich op en
weigerde alle eten en drinken.
Toen hij tevoorschijn kwam was
zijn haar wit geworden. Hij over
woog afstand van de troon te
doen. maar geen van zijn kinde
ren was oud genoeg om hem op te
volgen. Dus bleef hij aan de rege
ring. maar wel kondigde hij een
rouwtijd van twee jaar af. In die
periode waren feestmaaltijden en
muziek verboden en niemand
mocht mooie kleren of juwelen
dragen.
Sjah Jehan besloot een monu
ment voor zijn vrouw te bouwen
naar het voorbeeld van de graf
tombe (mausoleum) die eens voor
de Griekse koning Mausolus (377
353) door zijn weduwe Artemisia
in Halicarnassus werd opgericht
Daartoe liet de sjah uit alle delen
Van de wereld bouwmeesters
aanrukken. Uit de 37 gegadigden
koos hij Oestad, half Turk. half
Pers. onder wiens leiding twintig
duizend man 22 jaar lang aan het
monument werkten. De Taj Ma-
hal nam een oppervlakte van zes
tig vierkante meter in beslag en
kreeg een koepel van zeventig
meter hoog. Het geheel staat op
een marmeren terras dat zeven
meter boven de begane grond
ligt. met slanke minaretten op de
vier hoeken. Een laan van cypres-
sen die zich in een vijver weer
spiegelen. leidt naar de trappen
van het terras. Binnen bevindt
zich een wit marmeren scherm,
dat ragfijn als kant is uitgehakt
Alleen al aan dat scherm hebben
beeldhouwers tien jaar gewerkt.
Het staat rondom de graftombe
waar Moentaz Mahal en sjah Je
han samen rusten.
Na de dood van de sjah stal een
van zijn zoons het grootste deel
van de waardevolle stenen uit het
monument en anderen gingen er
vandoor met een aantal vergulde
poorten. Sindsdien wordt de Taj
Mahal nog steeds dag en
nacht bewaakt.
Niet in een roerig Zuidamerikaans of Aziatisch land, maar gewoon
in het tamelijk vreedzame Engeland zijn deze foto's gemaakt: een
politieman, tot de tanden gewapend, en een burgergezinnetje, van
top tot teen in pakken die hen bij een atoomaanval moeten
beschermen. Nou is het niet zo, dat iedere politieman en iedere
burger er daar zo bijloopt. Maar zo ver zou het nog wel eens kunnen
komen met al dat geweld, heeft de politiechef van het Engelse
graafschap Sussex gewaarschuwd. Ter afschrikking stak hij een
agent in deze uitrusting: een camouflage-uniform met zwarte,
gesloten helm, een machinepistool plus nog eens twee gewone
pistolen. De „anti-atoomkleding voor het hele gezin" is een idee van
een Engels postorderbedrijf, waar je de pakken, compleet met
gasmasker en ontsmettingspoeder, kunst bestellen voor ƒ550 tot
f 800. Of er veel pakken besteld zijn, is niet bekend.
