'Profeten' tegen kernenergie %el actievoerders niet eg van „de politiek" Hoe Nationale-Nederlanden er vrijwel altijd in slaagt, schade bevredigend te regelen. ~T\I Typering van Franse socioloog vleiend voor belegeraars in Dodewaard stromingen: binnenen buiten parlementaire systeem ilaii Mensen maken fouten. Bedrijven ook. Als ze daarvoor bij ons verzekerd zijn, zorgen wij dat de schade vergoed wordt En dat slachtoffers schadeloos gesteld worden. Eenvoudig? Soms. Een verhuizer laat een antiek clavecimbel uit de takels glippen. Een boer verstuift landbouwgif, dat door de wind op het vlas van zijn buurman terecht komt Een motorrijder ontwijkt een overstekend kind, maar raakt een boom - en is voor het leven lichamelijk gehandicapt. Onze specialisten - schaderegelaars - krijgen per jaar te maken met zo'n 16.000 gevallen, waarmee iets bijzonders aan de hand is. Als de nood aan de man komt, vormen zij de verbindingsschakel tussen Nationale-Nederlanden en de gedupeerde. In samenwerking met de verzekerings adviseurs, en met juristen, medici en arbeids- deskundigen proberen ze een eerlijke oplossing te vinden. Ze nemen zelf contact op met slachtoffers, ook als die geen claim hebben ingediend. Hun vertrekpunt is duidelijk: afspraak is afspraak, dus schade moet zonder gezeur vergoed worden. De praktijk is ingewikkelder. En vraagt naast vakkennis ook een redelijke hoeveelheid mensenkennis. Veelzeggend feit: in maar een half procent van alle gevallen kunnen partijen het niet eens worden, zodat de rechter er aan te pas moet komen. Nationale-Nederlanden TROUW/KWARTET door Piet Hagen Wie zijn de strijdende partijen, die zich vandaag in Dodewaard aan weerszijden van het prikkeldraad in slagorde opstellen? Die vraag lijkt makkelijk te beantwoorden: aan de ene kant de actiegroepen tegen de kernenergie met hun aanhang, aan de andere kant de mobiele eenheden Maar als we de Franse socioloog Alain Touraine mogen geloven is er meer aan de hand: hier zien we de voorhoede van een nieuwe sociale beweging botsen op de macht van de technocratie. mot en kan binnen en buiten het politieke systeem, maar ook op heel wat manieren. Deze foto boeit JDien tijdens een demonstratie van enige honderden, zingende vrouwen op het Binnenhof in •I Er - tijdens de behandeling van de begroting van onderwijs, bij:' brurtP®geleidelijk aan harder te worden. Kerncen- v r,len ,am&e'eKd- wapentransporten verhin- D'pipflats geruïneerd, gerechtelijke uitspraken - T*.~ gelapt. Het zijn vooral jongeren die zich n. De één voegt zijn dadendrang binnen het sluit zich aan bij een politieke (jongeren) de ander heeft geen boodschap aan de rechtsstaat en zoekt het bij actiegroepen. coio,;irs H. J, frfn Buer* 'n l). Hl* :izat olm, Hcö Van waar dat verschil? Aan het woord komen: Rob van Gijzel, bestuurslid van de Jonge Socialisten in de PvdA: Johan de Leeuw, voorzitter van het Christendemocrati sche Jongeren Appel; Gert-Jan, een kraker uit Den Bosch en Benjamin van Crevel. voorzitter van de Jonge ren Groep van de PSP. Willem Bosma en Jan Haakman van Onkruit. Wie zijn de strijdende partij en, die zich vandaag in Dode waard aan weerszijden van het prikkeldraad in slagorde opstellen? Die vraag lijkt makkelijk te beantwoorden: aan de ene kant de actiegroe pen tegen de kernenergie met hun aanhang, aan de andere kant de mobiele eenheden. Maar als we de Franse socio loog Alain Touraine mogen geloven is er meer aan de hand: hier zien we de voorhoe de van een nieuwe sociale be weging botsen op de macht van de technocratie. Alain Touraine dicht de actievoer ders tegen de kernenergie profetische gaven toe. Zijn boek over het verloop van de strijd in Frankrijk noemde hij dan ook: „La prophétie anti-nucléai re'. Voor de belegeraars van de ves ting Dodewaard een vleiende gedach te. En PPR-leider Ria Beckers heeft ooit verklaard, dat zij deze typering van Touraine ook van toepassing achtte op haar eigen partij. Voor Touraine is de beweging tegen de kernenergie onderdeel van een veel bredere beweging. Behalve de actiegroepen tegen de kernenergie horen ook de vrouwenbeweging, de milieugroepen, sommige boerengroe pen en regionale bewegingen daartoe. Samen vormen zij het verzet tegen de „technocratische" en „bureaucrati sche" apparaten, die onze „gepro grammeerde" maatschappij be sturen. Om Touralne's ideeën te kunnen plaatsen moeten we terug naar 1968. het jaar van de mei-revolte in Frank rijk. Aan Touraine komt de eer toe. dat hij al twee maanden voor het uitbreken van de opstand van stu denten en arbeiders heeft gewezen op de explosieve situatie aan de univer siteit. Toen die explosie zich voor deed. koos hij onomwonden de zijde van de studenten. Vrij snel daarna heeft Touraine af stand genomen van de niet altijd even goed doordachte acties van de studenten. Terugkijkend op die peri ode meent hij. dat de roerige meida gen van '68 nog het beste vergeleken kunnen worden met de tijd van de socialistische utopieën en communes uit de vorige eeuw. Pas later zouden daaruit vakbonden en socialistische partijen voortkomen, die de strijd voor de arbeidende klasse richting gaven. BIJ het ontleden van sociale bewegin gen is Touraine vooral geïnteresseerd in hun rol bij maatschappelijke ver anderingen. Na het vroeg-lndustriële tijdperk waarin de kapitaalverschaf fers de macht hadden, en het indu striële tijdperk waarin de onderne mers de lakens uitdeelden, belanden we nu ln wat hij het.postindustriële tijdperk" noemt. Elders spreekt hij ook over de „geprogrammeerde" maatschappij, waarmee hij bedoelt dat nu niet langer kapitaal of onder nemersschap. maar planning cen traal staat Net als bij het begin van het indu striële tijdperk is het nu moeilijk te zien van welke kant de bedreiging precies komt. De klasse van techno craten bestaat uit zeer verschillende groepen mensen: regeringsfunctiona rissen. hoge ambtenaren, topmensen van de industrie, wetenschapsmen sen en militairen, die stilzwijgend een verbond vormen. Wat ze gemeen schappelijk hebben is hun geloof ln de industriële groei en in de vooruit gang van de wetenschap. Tegen die achtergrond kan verklaard worden waarom de lobby die op grote schaal kernenergie wil invoeren, zo sterk is. Ook elders Kerncentrales zijn maar één voor beeld van de macht van de techno craten. Ook op andere gebieden blijkt hoe aan de top ontwikkelingen worden uitgedacht (chips, kabeltele visie. kernwapens, enz.) die onom keerbaar blijken op het moment dat de mensen zich de nadelige gevolgen ervan bewust worden. Touraine ge looft dat het nog mogelijk is dit pro ces bij te sturen. De mens kan zijn eigen toekomst in handen nemen, maar dan moeten alle tegenkrachten wel gebundeld worden binnen één sociale beweging. Touraine is een veelschrijver die soms twee boeken per Jaar produ ceert. Zijn stijl ls zo opwindend, dat hij zich er af en toe zelf door laat meeslepen. Dan lijkt zijn betoog meer op een preek dan op een sociaal wetenschappelijke verhandeling. Via veel herhalingen en vragenderwijs ge formuleerde gedachten voert hij de lezer naar ongekende vergezichten. Als je dan al hijgend Je afvraagt wat je precies ziet. blijkt de horizon nog altijd even ver weg. Touraine weet wel dat ons grote dingen te wachten staan, maar hoe het allemaal zal gaan. kan hij ons natuurlijk ook niet voorspellen. In zijn laatste boek (het is van dit jaar. wie weet is er inmiddels al een nieuw boek verschenen) laat Tourai ne zien. dat de sociale beweging die in de maak ls dwars door de oude partij tegenstellingen heen loopt. „L'après socialisme" (het na-soclalisme) heet dit boek en het begint met de niet mis te verstane woorden: ,,Le socialisme est mort" (het socialisme is dood). Touraine wil daarmee niet het gevoel van malaise aanwakkeren, dat hier en daar is gevolgd op de eerste suc cessen van studenten en milieugroe pen. Hij wil aantonen dat de socialis tische partijen een taal en een ideolo gie hanteren, die bij een vorig tijd perk horen. Hun woorden zijn leeg Als we de samenleving menselijk en leefbaar willen houden, moeten we ons nu verzetten tegen de vernieti gende krachten die de technocraten hebben losgemaakt. Die strijd loopt voor een groot deel buiten de oude partijkaders om (denk aan de PPR en D'66. denk ook aan de verdeeldheid binnen PvdA en CDA) Die strijd gaat ook. net als de vroegere klassenstrijd, over de grenzen heen. Alweer is het internationale verbond tegen de kernenergie een goed voorbeeld. De invoering van kernenergie kan volgens de Touraine onze ogen ope nen voor de gevaren van het tijdperk dat wij binnen treden. De kans op bedrijfsongelukken in de centrales, het risico van terroristische aansla gen. het probleem van de afval, de mogelijke militaire toepassingen, de bedreiging van het nageslacht en de totalitaire veiligheidsmaatregelen maken dat groepen van zeer verschil lende achtergronden zich aaneenslui ten: arbeiders die in de centrales wer ken en wetenschapsmensen, boeren die struikelen over het prikkeldraad en andere omwonenden, milieugroe pen en regionale bewegingen, aan staande moeders en atoompacifisten. Misschien overschat Touraine de be weging tegen atoomenergie. Waar schijnlijk denkt hij te gemakkelijk over een mogelijke bundeling van krachten. Maar het zou ook onver standig zijn om zijn waarschuwingen af te doen als een primitieve vorm van bangmakerij. Daarvoor zijn de motieven van' de beweging tegen de kernenergie te serieus en daarvoor is de aanhang in de verschillende lan den te groot. Ook een Nederlandse regering kan daar niet meer omheen („La prophétie anti-nucléaire" is ver schenen bij Editions du Seuil" in Pa rijs. In Nederland is het via importeur Nillson en Lamm te Weesp verkrijg baar voor 38,35). I Karskens citatenboek openslaat zoekt tevergeefs naar een uitspraak over de politiek. Politiek is vies en politici te vertrouwen, dat is zo ongeveer de strekking. Bij t ongeregeldheden beroepen velen zich toch op het [nt. De Tweede Kamer wijst men dan aan als de en plek om veranderingen door te voeren. •rs als Willem Bosma en in van Onkruit hebben zo over de waarde van het „Het is statisch en ver ten zij. „Er gaat geen wer- it van uit. Een kamerde- ie is pure anti-reclame, theater tcialist Rob van Gijzel kning „De staal graaft Kfraf. Zo gemakkelijk als Vvan Agt over een parle- •erderheid heenwandelt, li het onwaarschijnlijke voorzitter Johan de dat van de manier waar kabinet met het parle- it een ongunstig effect hij dan de stap naar de rsonptanentaire actie willen zet- Leeuw „Politiek bedrijf je i vooflijvend De motivatie voor ieke jongerenorganisatie !t bewustzijn dat er aan de I schort, dat niet afhanke- één factor, zoals woning- ■M^itarisme of kernenergie, een totaal maatschappelijk inkt het verwijt door dat flementaire actiegroepen ijn. Zijn ze dat? Bosma en „Onkruit beperkt zich be- het antimilitarisme Dat luidelijkheid ten goede. Ui- (ronderstelt het feit dat je ristisch bent wel een revo- indheid. het besef dat al anders moet." ie kraker Gert-Jan „Als we een met woningnood asso- n we bijzonder egoïstisch problemen houden niet op aan huisvesting We zetten en op vanuit het streven uvriendelijke huishoudens, en rechtspraak hebben we rertrouwen dat we bij voor problemen intern oplossen, aan beter vormen wij onze (Hat" ijalist Van Gijzel ziet de poli- «erenorganisatie als een ac- die zowel binnen als buiten ikem' werkt: „Je kunt als Wganisatie op twee manie- uitoefenen: binnen en bui- •vtij Het eerste betekent op tressen meebeslissen; het »udt in: demonstraties hel- aniseren. steun betuigen en ®g geven." *s Bosma en Haakman zijn tegen de parlementaire ge- d van De Leeuw en Van Gij- 'ftten kanttekeningen bij de Jtische besluitvorming Ze dat de schijn bedriegt. „Je "zeggen dat de Nederlandse heeft gekozen voor een ka- AgfWiegel of Den Uyl enmaal per vier jaar mag 3jn voorkeur voor een partij 'kde Kamer kenbaar maken. dat niet op grond van Utten Kiezers laten zich on- Weeslepen door kreten, het of het gedrag van de lijst- 1* strategie van oppositie voe- "ien een partij dan niet aan? £nfet onze pretentie macht uit *n over andere mensen." zeg- la en Haakman. Ze vergelij- P huidige politiek met loven en V et hele eieren eten is om J) met een bepaalde belangen- •Wkgevers. werknemers, gelo- I de macht „e komen Om vervolgens aan de macht te blijven neem je afstand van bepaalde verkie zingsbeloften. Concessies doen heet dat." Zij trekken de macht van het parlement ernstig in twijfel. „De macht van het parlement wekt een. valse verwachting." oordeelt Bosma. „Als je vraagt welke groepen druk uitoefenen op het regeringsbeleid en op de ambtenaren, dan noem ik in één adem werkgevers, vakbonden, parlement. NAVO. EG en multinatio nals. In vergelijking met de rest heeft het parlement maar weinig in de melk te brokkelen." Veel van de actievoerders binnen kraakbeweging. Onkruit en andere buitenparlementaire actiegroepen ontvingen de eerste politieke scho ling binnen de PSP. De uitloop van leden naar het buitenparlementaire kost deze partij wel hoofdbrekens. De PSP-jongerenorganisatie probeert juist op een andere manier dan verge lijkbare groepen te werken. Voorzit ter van de PSP-jongeren Groep Ben jamin van Crevel: „Wij houden ons uitsluitertd bezig met specifieke jon- gerenproblemen zoals huisvesting, militaire dienst, en groepen als scho lieren en minderjarigen. Clubs als het CDJA en de JS oriënteren hun aan dacht in grote mate op internationale zaken als Oost-West-verhoudingen." Voor de doorstroming uit zijn partij naar actiegroepen heeft Van Crevel een verklaring: „Jongeren worden misschien wel in onze partij maar niet in het politieke systeem serieus genomen Veel aandacht krijg je wel als je je vijandig opstelt tegen de autoriteit. Dan worden kosten noch moeite gespaard. Zoiets als de dertig ste april met Mobiele Eenheid, heli kopters en scherpschutters trekt mensen aan Harde acties leiden al gauw tot harde confrontaties en dat stelt PSP'ers voor een probleem. Van Crevel. „De PSP gooit niet met stenen. Je bent een vredelievende groepering per slot van rekening. Een PSP'er kan zich wel lijfelijk verzetten maar dan als anarchist Dat lijkt tegenstrijdig, want de PSP is een binnen het systeem werkende partij en dat willen anarchisten toch juist niet? Van Crevel: Binnen het anarchisme heb je verschillende stro mingen De principiële anarchisten verwerpen zonder meer het parle mentaire systeem, dus ook de PSP. Daarnaast heb je de praktische anar chisten. Die wijzen het parlementaire systeem op zichzelf niet af. maar wel de wijze waarop het momenteel func tioneert Zolang de laatste groep de overhand heeft in de actiewereld zie ik de politieke jongerenorganisaties niet als verloren Krakers. Onkruiters èn leden van SJ en CDJA hebben met elkaar gemeen dat zij toch werken binnen de marges van de democratie Ook Bosma en Haakman van Onkruit erkennen dat: „Het is bij de gratie van de parlemen taire democratie dat actiegroepen hier in Nederland kunnen opereren Onder een dictatuur is het versprei den van stencils strafbaar en het be schilderen van straaljagers levensge vaarlijk." Voor kraker Gert-Jan is die stelling omkeerbaar. „Dankzij actie groepen worden buitensporigheden aan de kaak gesteld. En dankzij hen komen versneld concrete plannen op tafel waar de Nederlandse staat of een politieke partij veel te log voor zijn Elke staat heeft de actiegroepen die hij verdient." ADVERTENTIE }yBeknibbelen doen we niet. We zijn wel zuinig op onze reputatie (LJ. van der Burgh, Hoofd Schaderegehngsdienst'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 11