'Profeten' tegen kernenergie
%el actievoerders niet
eg van „de politiek"
Hoe Nationale-Nederlanden er vrijwel
altijd in slaagt, schade bevredigend te regelen.
~T\I
Typering van Franse socioloog vleiend voor belegeraars in Dodewaard
stromingen: binnenen buiten parlementaire systeem
ilaii
Mensen maken fouten. Bedrijven ook.
Als ze daarvoor bij ons verzekerd zijn, zorgen wij dat
de schade vergoed wordt En dat slachtoffers
schadeloos gesteld worden. Eenvoudig? Soms.
Een verhuizer laat een antiek clavecimbel uit de
takels glippen. Een boer verstuift landbouwgif, dat
door de wind op het vlas van zijn buurman terecht
komt Een motorrijder ontwijkt een overstekend kind,
maar raakt een boom - en is voor het leven
lichamelijk gehandicapt.
Onze specialisten - schaderegelaars - krijgen per
jaar te maken met zo'n 16.000 gevallen, waarmee iets
bijzonders aan de hand is.
Als de nood aan de man komt, vormen zij de
verbindingsschakel tussen Nationale-Nederlanden en
de gedupeerde. In samenwerking met de verzekerings
adviseurs, en met juristen, medici en arbeids-
deskundigen proberen ze een eerlijke oplossing te
vinden. Ze nemen zelf contact op met slachtoffers,
ook als die geen claim hebben ingediend.
Hun vertrekpunt is duidelijk: afspraak is afspraak,
dus schade moet zonder gezeur vergoed worden.
De praktijk is ingewikkelder. En vraagt naast
vakkennis ook een redelijke hoeveelheid
mensenkennis.
Veelzeggend feit: in maar een half procent van
alle gevallen kunnen partijen het niet eens worden,
zodat de rechter er aan te pas moet komen.
Nationale-Nederlanden
TROUW/KWARTET
door Piet Hagen
Wie zijn de strijdende partijen, die zich vandaag in Dodewaard aan weerszijden van het
prikkeldraad in slagorde opstellen? Die vraag lijkt makkelijk te beantwoorden: aan de ene
kant de actiegroepen tegen de kernenergie met hun aanhang, aan de andere kant de mobiele
eenheden Maar als we de Franse socioloog Alain Touraine mogen geloven is er meer aan de
hand: hier zien we de voorhoede van een nieuwe sociale beweging botsen op de macht van de
technocratie.
mot en kan binnen en buiten het politieke systeem, maar ook op heel wat manieren. Deze foto
boeit JDien tijdens een demonstratie van enige honderden, zingende vrouwen op het Binnenhof in
•I Er - tijdens de behandeling van de begroting van onderwijs,
bij:'
brurtP®geleidelijk aan harder te worden. Kerncen-
v r,len ,am&e'eKd- wapentransporten verhin-
D'pipflats geruïneerd, gerechtelijke uitspraken
- T*.~ gelapt. Het zijn vooral jongeren die zich
n. De één voegt zijn dadendrang binnen het
sluit zich aan bij een politieke (jongeren)
de ander heeft geen boodschap aan de
rechtsstaat en zoekt het bij actiegroepen.
coio,;irs
H. J, frfn
Buer* 'n
l). Hl*
:izat
olm,
Hcö
Van waar dat verschil? Aan het woord komen: Rob van
Gijzel, bestuurslid van de Jonge Socialisten in de PvdA:
Johan de Leeuw, voorzitter van het Christendemocrati
sche Jongeren Appel; Gert-Jan, een kraker uit Den
Bosch en Benjamin van Crevel. voorzitter van de Jonge
ren Groep van de PSP. Willem Bosma en Jan Haakman
van Onkruit.
Wie zijn de strijdende partij
en, die zich vandaag in Dode
waard aan weerszijden van
het prikkeldraad in slagorde
opstellen? Die vraag lijkt
makkelijk te beantwoorden:
aan de ene kant de actiegroe
pen tegen de kernenergie met
hun aanhang, aan de andere
kant de mobiele eenheden.
Maar als we de Franse socio
loog Alain Touraine mogen
geloven is er meer aan de
hand: hier zien we de voorhoe
de van een nieuwe sociale be
weging botsen op de macht
van de technocratie.
Alain Touraine dicht de actievoer
ders tegen de kernenergie profetische
gaven toe. Zijn boek over het verloop
van de strijd in Frankrijk noemde hij
dan ook: „La prophétie anti-nucléai
re'. Voor de belegeraars van de ves
ting Dodewaard een vleiende gedach
te. En PPR-leider Ria Beckers heeft
ooit verklaard, dat zij deze typering
van Touraine ook van toepassing
achtte op haar eigen partij.
Voor Touraine is de beweging tegen
de kernenergie onderdeel van een
veel bredere beweging. Behalve de
actiegroepen tegen de kernenergie
horen ook de vrouwenbeweging, de
milieugroepen, sommige boerengroe
pen en regionale bewegingen daartoe.
Samen vormen zij het verzet tegen de
„technocratische" en „bureaucrati
sche" apparaten, die onze „gepro
grammeerde" maatschappij be
sturen.
Om Touralne's ideeën te kunnen
plaatsen moeten we terug naar 1968.
het jaar van de mei-revolte in Frank
rijk. Aan Touraine komt de eer toe.
dat hij al twee maanden voor het
uitbreken van de opstand van stu
denten en arbeiders heeft gewezen op
de explosieve situatie aan de univer
siteit. Toen die explosie zich voor
deed. koos hij onomwonden de zijde
van de studenten.
Vrij snel daarna heeft Touraine af
stand genomen van de niet altijd
even goed doordachte acties van de
studenten. Terugkijkend op die peri
ode meent hij. dat de roerige meida
gen van '68 nog het beste vergeleken
kunnen worden met de tijd van de
socialistische utopieën en communes
uit de vorige eeuw. Pas later zouden
daaruit vakbonden en socialistische
partijen voortkomen, die de strijd
voor de arbeidende klasse richting
gaven.
BIJ het ontleden van sociale bewegin
gen is Touraine vooral geïnteresseerd
in hun rol bij maatschappelijke ver
anderingen. Na het vroeg-lndustriële
tijdperk waarin de kapitaalverschaf
fers de macht hadden, en het indu
striële tijdperk waarin de onderne
mers de lakens uitdeelden, belanden
we nu ln wat hij het.postindustriële
tijdperk" noemt. Elders spreekt hij
ook over de „geprogrammeerde"
maatschappij, waarmee hij bedoelt
dat nu niet langer kapitaal of onder
nemersschap. maar planning cen
traal staat
Net als bij het begin van het indu
striële tijdperk is het nu moeilijk te
zien van welke kant de bedreiging
precies komt. De klasse van techno
craten bestaat uit zeer verschillende
groepen mensen: regeringsfunctiona
rissen. hoge ambtenaren, topmensen
van de industrie, wetenschapsmen
sen en militairen, die stilzwijgend een
verbond vormen. Wat ze gemeen
schappelijk hebben is hun geloof ln
de industriële groei en in de vooruit
gang van de wetenschap. Tegen die
achtergrond kan verklaard worden
waarom de lobby die op grote schaal
kernenergie wil invoeren, zo sterk is.
Ook elders
Kerncentrales zijn maar één voor
beeld van de macht van de techno
craten. Ook op andere gebieden
blijkt hoe aan de top ontwikkelingen
worden uitgedacht (chips, kabeltele
visie. kernwapens, enz.) die onom
keerbaar blijken op het moment dat
de mensen zich de nadelige gevolgen
ervan bewust worden. Touraine ge
looft dat het nog mogelijk is dit pro
ces bij te sturen. De mens kan zijn
eigen toekomst in handen nemen,
maar dan moeten alle tegenkrachten
wel gebundeld worden binnen één
sociale beweging.
Touraine is een veelschrijver die
soms twee boeken per Jaar produ
ceert. Zijn stijl ls zo opwindend, dat
hij zich er af en toe zelf door laat
meeslepen. Dan lijkt zijn betoog
meer op een preek dan op een sociaal
wetenschappelijke verhandeling. Via
veel herhalingen en vragenderwijs ge
formuleerde gedachten voert hij de
lezer naar ongekende vergezichten.
Als je dan al hijgend Je afvraagt wat
je precies ziet. blijkt de horizon nog
altijd even ver weg. Touraine weet
wel dat ons grote dingen te wachten
staan, maar hoe het allemaal zal
gaan. kan hij ons natuurlijk ook niet
voorspellen.
In zijn laatste boek (het is van dit
jaar. wie weet is er inmiddels al een
nieuw boek verschenen) laat Tourai
ne zien. dat de sociale beweging die in
de maak ls dwars door de oude partij
tegenstellingen heen loopt. „L'après
socialisme" (het na-soclalisme) heet
dit boek en het begint met de niet mis
te verstane woorden: ,,Le socialisme
est mort" (het socialisme is dood).
Touraine wil daarmee niet het gevoel
van malaise aanwakkeren, dat hier
en daar is gevolgd op de eerste suc
cessen van studenten en milieugroe
pen. Hij wil aantonen dat de socialis
tische partijen een taal en een ideolo
gie hanteren, die bij een vorig tijd
perk horen. Hun woorden zijn leeg
Als we de samenleving menselijk en
leefbaar willen houden, moeten we
ons nu verzetten tegen de vernieti
gende krachten die de technocraten
hebben losgemaakt. Die strijd loopt
voor een groot deel buiten de oude
partijkaders om (denk aan de PPR en
D'66. denk ook aan de verdeeldheid
binnen PvdA en CDA) Die strijd gaat
ook. net als de vroegere klassenstrijd,
over de grenzen heen. Alweer is het
internationale verbond tegen de
kernenergie een goed voorbeeld.
De invoering van kernenergie kan
volgens de Touraine onze ogen ope
nen voor de gevaren van het tijdperk
dat wij binnen treden. De kans op
bedrijfsongelukken in de centrales,
het risico van terroristische aansla
gen. het probleem van de afval, de
mogelijke militaire toepassingen, de
bedreiging van het nageslacht en de
totalitaire veiligheidsmaatregelen
maken dat groepen van zeer verschil
lende achtergronden zich aaneenslui
ten: arbeiders die in de centrales wer
ken en wetenschapsmensen, boeren
die struikelen over het prikkeldraad
en andere omwonenden, milieugroe
pen en regionale bewegingen, aan
staande moeders en atoompacifisten.
Misschien overschat Touraine de be
weging tegen atoomenergie. Waar
schijnlijk denkt hij te gemakkelijk
over een mogelijke bundeling van
krachten. Maar het zou ook onver
standig zijn om zijn waarschuwingen
af te doen als een primitieve vorm
van bangmakerij. Daarvoor zijn de
motieven van' de beweging tegen de
kernenergie te serieus en daarvoor is
de aanhang in de verschillende lan
den te groot. Ook een Nederlandse
regering kan daar niet meer omheen
(„La prophétie anti-nucléaire" is ver
schenen bij Editions du Seuil" in Pa
rijs. In Nederland is het via importeur
Nillson en Lamm te Weesp verkrijg
baar voor 38,35).
I Karskens
citatenboek openslaat zoekt tevergeefs naar een
uitspraak over de politiek. Politiek is vies en politici
te vertrouwen, dat is zo ongeveer de strekking. Bij
t ongeregeldheden beroepen velen zich toch op het
[nt. De Tweede Kamer wijst men dan aan als de
en plek om veranderingen door te voeren.
•rs als Willem Bosma en
in van Onkruit hebben zo
over de waarde van het
„Het is statisch en ver
ten zij. „Er gaat geen wer-
it van uit. Een kamerde-
ie is pure anti-reclame,
theater
tcialist Rob van Gijzel
kning „De staal graaft
Kfraf. Zo gemakkelijk als
Vvan Agt over een parle-
•erderheid heenwandelt,
li het onwaarschijnlijke
voorzitter Johan de
dat van de manier waar
kabinet met het parle-
it een ongunstig effect
hij dan de stap naar de
rsonptanentaire actie willen zet-
Leeuw „Politiek bedrijf je
i vooflijvend De motivatie voor
ieke jongerenorganisatie
!t bewustzijn dat er aan de
I schort, dat niet afhanke-
één factor, zoals woning-
■M^itarisme of kernenergie,
een totaal maatschappelijk
inkt het verwijt door dat
flementaire actiegroepen
ijn. Zijn ze dat? Bosma en
„Onkruit beperkt zich be-
het antimilitarisme Dat
luidelijkheid ten goede. Ui-
(ronderstelt het feit dat je
ristisch bent wel een revo-
indheid. het besef dat
al anders moet."
ie kraker Gert-Jan „Als we
een met woningnood asso-
n we bijzonder egoïstisch
problemen houden niet op
aan huisvesting We zetten
en op vanuit het streven
uvriendelijke huishoudens,
en rechtspraak hebben we
rertrouwen dat we bij voor
problemen intern oplossen,
aan beter vormen wij onze
(Hat"
ijalist Van Gijzel ziet de poli-
«erenorganisatie als een ac-
die zowel binnen als buiten
ikem' werkt: „Je kunt als
Wganisatie op twee manie-
uitoefenen: binnen en bui-
•vtij Het eerste betekent op
tressen meebeslissen; het
»udt in: demonstraties hel-
aniseren. steun betuigen en
®g geven."
*s Bosma en Haakman zijn
tegen de parlementaire ge-
d van De Leeuw en Van Gij-
'ftten kanttekeningen bij de
Jtische besluitvorming Ze
dat de schijn bedriegt. „Je
"zeggen dat de Nederlandse
heeft gekozen voor een ka-
AgfWiegel of Den Uyl
enmaal per vier jaar mag
3jn voorkeur voor een partij
'kde Kamer kenbaar maken.
dat niet op grond van
Utten Kiezers laten zich on-
Weeslepen door kreten, het
of het gedrag van de lijst-
1* strategie van oppositie voe-
"ien een partij dan niet aan?
£nfet onze pretentie macht uit
*n over andere mensen." zeg-
la en Haakman. Ze vergelij-
P huidige politiek met loven en
V et hele eieren eten is om
J) met een bepaalde belangen-
•Wkgevers. werknemers, gelo-
I de macht „e komen Om
vervolgens aan de macht te blijven
neem je afstand van bepaalde verkie
zingsbeloften. Concessies doen heet
dat." Zij trekken de macht van het
parlement ernstig in twijfel. „De
macht van het parlement wekt een.
valse verwachting." oordeelt Bosma.
„Als je vraagt welke groepen druk
uitoefenen op het regeringsbeleid en
op de ambtenaren, dan noem ik in
één adem werkgevers, vakbonden,
parlement. NAVO. EG en multinatio
nals. In vergelijking met de rest heeft
het parlement maar weinig in de
melk te brokkelen."
Veel van de actievoerders binnen
kraakbeweging. Onkruit en andere
buitenparlementaire actiegroepen
ontvingen de eerste politieke scho
ling binnen de PSP. De uitloop van
leden naar het buitenparlementaire
kost deze partij wel hoofdbrekens. De
PSP-jongerenorganisatie probeert
juist op een andere manier dan verge
lijkbare groepen te werken. Voorzit
ter van de PSP-jongeren Groep Ben
jamin van Crevel: „Wij houden ons
uitsluitertd bezig met specifieke jon-
gerenproblemen zoals huisvesting,
militaire dienst, en groepen als scho
lieren en minderjarigen. Clubs als het
CDJA en de JS oriënteren hun aan
dacht in grote mate op internationale
zaken als Oost-West-verhoudingen."
Voor de doorstroming uit zijn partij
naar actiegroepen heeft Van Crevel
een verklaring: „Jongeren worden
misschien wel in onze partij maar
niet in het politieke systeem serieus
genomen Veel aandacht krijg je wel
als je je vijandig opstelt tegen de
autoriteit. Dan worden kosten noch
moeite gespaard. Zoiets als de dertig
ste april met Mobiele Eenheid, heli
kopters en scherpschutters trekt
mensen aan
Harde acties leiden al gauw tot harde
confrontaties en dat stelt PSP'ers
voor een probleem. Van Crevel. „De
PSP gooit niet met stenen. Je bent
een vredelievende groepering per slot
van rekening. Een PSP'er kan zich
wel lijfelijk verzetten maar dan als
anarchist
Dat lijkt tegenstrijdig, want de PSP
is een binnen het systeem werkende
partij en dat willen anarchisten toch
juist niet? Van Crevel: Binnen het
anarchisme heb je verschillende stro
mingen De principiële anarchisten
verwerpen zonder meer het parle
mentaire systeem, dus ook de PSP.
Daarnaast heb je de praktische anar
chisten. Die wijzen het parlementaire
systeem op zichzelf niet af. maar wel
de wijze waarop het momenteel func
tioneert Zolang de laatste groep de
overhand heeft in de actiewereld zie
ik de politieke jongerenorganisaties
niet als verloren
Krakers. Onkruiters èn leden van SJ
en CDJA hebben met elkaar gemeen
dat zij toch werken binnen de marges
van de democratie Ook Bosma en
Haakman van Onkruit erkennen dat:
„Het is bij de gratie van de parlemen
taire democratie dat actiegroepen
hier in Nederland kunnen opereren
Onder een dictatuur is het versprei
den van stencils strafbaar en het be
schilderen van straaljagers levensge
vaarlijk." Voor kraker Gert-Jan is die
stelling omkeerbaar. „Dankzij actie
groepen worden buitensporigheden
aan de kaak gesteld. En dankzij hen
komen versneld concrete plannen op
tafel waar de Nederlandse staat of
een politieke partij veel te log voor
zijn Elke staat heeft de actiegroepen
die hij verdient."
ADVERTENTIE
}yBeknibbelen
doen we niet.
We zijn wel zuinig
op onze reputatie
(LJ. van der Burgh, Hoofd Schaderegehngsdienst'