Iran garandeert vrije
doorgang voor schepen
'Ontwikkelingslanden vullen elkaar aan'
Vredesprijs voor
Adolfo Esquivel
aniek bij nieuwe
leving in Algerije
Positieve stappen Israël
Lauwe aanloop naar
gesprek Euroraket
Extremisten
veroordeeld
in W-Berlijn
Irak bombardeert Abadan
Argentijn preekt geweldloos verzet
iaad ontkent
nanciering
nval Oeganda
Djilas: Tito
was ijdel man
"SnAP. ^A
JINSDAG 14 OKTOBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
ilkenb
2ÜI "EHERAN. BEIROET (AFP, Reuter, AP) Iran heeft gisteren de Verenigde Naties beloofd
port» Jlc buitenlandse schepen op de omstreden grensrivier Shatt-el-Arab vrije doorgang te zullen
iu5 irlenen Het aanbod kwam terwijl de gevechten met het Iraakse leger in alle hevigheid
Erora loorgingen.
staan
;urt Waldheim. secretaris-generaal mogen niet meer rijden en voor de
benzinepompen staan kilometers lan
ge rijen autobussen en taxi's. Door de
geringe olievoorraad zou het aantal
bruikbare gevechtsvliegtuigen van
het Iraanse leger beneden de twee-
[secretaris-generaal
de Verenigde Naties, had vrijdag
beroep gedaan op de twee oorlog-
een apKoerende landen de buitenlandse
keer.j diepen de gelegenheid te geven hun
indei „cht voort te zetten. Naar schatting
wor feehonderd vrachtschepen bevon-
jorzie: *n zich stroomopwaarts op de Sjatt
1 van Arab op het moment dat de oorlog
ie weken geleden uitbrak. Zij kon
ter zu i0 daardoor de rivier niet meer ver-
Ovei jen. President Bani Sadr van Iran
kzaam gisteren dat deze schepen nu kun-
enpad >n vertrekken als zij de vlag van de
gedee! erenigde Naties voeren en hun la-
rende ing niet tussentijds in Iraakse ha-
park ens lossen. Hij maakte echter het
trotK oorbehoud dat Irak van zijn kant
ok mee zou werken.
^oabfegens de legerleiding in Bagdad
sporten Iraakse troepen op het punt de
igrijke Iraanse oliestad Abadan
te nemen. Zaterdag begon het
koste aakse leger een groot offensief in de
'n chting van Abadan, maar stuitte
1 2.7 w op onverwacht grote weerstand,
nds die tijd is de stad vrijwel onop-
lelijk beschoten met raketten en
rtillerievuur. De olie-installaties,
iaarin tweederde van alle Iraanse
lie werd geraffineerd, zijn volgens
jggetuigen voor het overgrote deel
erwoest. Grote delen van de stad
taan in brand. Ook zouden gisteren
•langrijke olie-installaties in Ah-
p^az. de hoofdstad van de Iraanse
Lizen-ï fov"10'6 Khoezistan, zijn verwoest
Teidsn oor iraakse troepen
waarnemers in Teheran
de hele Iraanse samenleving
vast tt lopen door een „wanhopig
tekort aan olie". Particuliere auto's
honderd liggen. Het afgelopen week
einde was er al een verminderde acti
viteit van de Iraanse luchtmacht
waargenomen, maar volgens presi
dent Bani Sadr, die als hoofd van de
Iraanse defensieraad de acties leidt,
kwam dat door het bewolkte weer.
Bani Sadr zei dat zijn grondtroepen
zeer actief waren en gisteren Iraakse
legereenheden „najaagden" die zater
dag met behulp van een pontonbrug
de rivier Karoen over waren gesto
ken. Die brug zou inmiddels al weer
vernield zijn.
De secretaris-generaal van de Islami
tische Conferentie, Said Habib Chat-
ti, zal vandaag en morgen naar Tehe
ran en Bagdad reizen in een poging
de twee landen tot een wapenstil
stand te bewegen. Chatti en de Pakis
taanse president Zia-Oel-Haq hebben
al eerder tevergeefs een poging in
deze richting ondernomen. Koning
Hoessein van Jordanië, een aanhan
ger van de Iraakse zijde in de oorlog,
vertrekt vandaag ook op een reis
langs de Golfstaten om de situatie te
bespreken. Aangenomen wordt dat
hij zal proberen steun voor Irak te
werven.
In Parijs heeft een gewapende man
gisteravond geprobeerd de voormali
ge Iraanse premier Bakhtiar te ver
moorden. De man. die drie maal mis
schoot, werd door politie-agenten
omsingeld en gearresteerd. De sluip
schutter vuurde vanuit een gebouw
tegenover het zwaar bewaakte huis
van Bakhtiar, die in juli ook al aan
een aanslag ontsnapte. Iraanse volge
lingen van ayatollah Khomeini heb
ben gezworen Bakhtiar, de laatste
premier onder de sjah, te zullen ver
moorden.
GENÈVE (AFP) De Russische
delegatie voor de inleidende onder
handelingen over Europese strate
gische wapens arriveert morgen
middag in Genève. Wanneer de
Amerikanen komen voor de ge
spreksronde die gisteren had moe
ten beginnen, was nog onduidelijk.
Ook de komst van de Russen werd
pas in de loop van gisteren bekend.
De onderhandelaars hebben wei
nig haast, concluderen diplomatie
ke waarnemers.
Dat is begrijpelijk, want hun
standpunten staan diametraal te
genover elkaar, en boven de te voe
ren gesprekken hangt vooralsnog
de onzekerheid van de Amerikaan
se presidentsverkiezingen. In wes
telijke kringen verwacht men dan
ook dat de onderhandelingen pas
in ernst beginnen na die verkiezing
(4 november) en zelfs niet voor de
installatie van de president, wan
neer het nieuwe kabinet is samen
gesteld.
Het Amerikaanse besluit om nu al
te gaan onderhandelen, berust vol
gens diplomatieke kringen op de
wens van president Carter, zijn be
reidheid daartoe te demonstreren,
zelfs in een tijd waarin zijn rege
ring bezig is de bewapening op te
voeren. Voor de Russen kan er geen
sprake zijn van een serieus gesprek
over de Euroraketten voordat de
politieke situatie in Amerika is op
gehelderd. Moskou weet dat presi
dentskandidaat Reagan zich ver
klaard heeft tegen ratificatie van
het SALT-II akkoord over inter
continentale wapens. En die ratifi
catie is voor de Sowjet-leiders een
voorwaarde voor verder zaken
doen.
De Amerikaanse delegatie zal wor
den geleid door M. Spurgeon Ken
ny, adjunct-directeur van het Bu
reau wapenbeheersing en ontwape
ning (ACDA). De benoeming van
deze technisch deskundige beves
tigt de wens van Washington, de
onderhandelingen op een niet te
hoog niveau te beginnen en be
perkt van opzet te houden. Dat zal
knap lastig zijn: de Amerikanen
vinden dat het alleen over de in
Europa gestationeerde raketten
moet gaan, Moskou wil elk wapen
systeem erbij betrekken dat zijn
grondgebied kan treffen, met name
ook vliegtuigen en raketten van
onderzeeboten.
De onderhandelingen zijn niet al
leen voor Europa van belang, con
stateren westelijke deskundigen.
China is hevig geïnteresseerd, om
dat de Russische „Euro-strategi
sche" raketten in feite evenzeer
„Sino-strategisch" kunnen worden
opgesteld. De Sowjet-unie heeft al
zo'n vijftig SS-20 raketten in Azië
opgesteld, en elke beperking aan de
Europese kant zou wel eens als
versterking naar het oosten kun
nen verhuizen. China volgt dan ook
aandachtig de initiatieven van de
NAVO om een tegenwicht op te
bouwen tegen de ongeveer honderd
SS-20's die nu op Europa staan ge
richt.
Westelijke specialisten sluiten de
mogelijkheid uit dat de 450 oudere
SS-4 en SS-5 raketten nog zouden
verhuizen. Die zijn waarschijnlijk
behouden als „wisselgeld" voor de
Eurostrategische onderhandelin
gen, om daarna te worden afge
dankt.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM De Argentijn Adolfo Esquivel beschouwt de
gisteren aan hem toegekende Nobelprijs voor de vrede niet als
een veroordeling van het Argentijnse regime. „Het gaat om
ons werk in heel Latijns-Amerika. Wij nemen het niet in de
eerste plaats op tégen de militaire dictaturen, maar wel vóór
de onderdrukte bevolking", zei hij gisteren in Buenos Aires.
intrt
laai
Ronald Fritzsch (midden) en Ralf Reinders hebben voor de „burgelijke pers" niet meer over dan een
lolly. Links achter staat Gerald Klopper.
WEST-BERLIJN (DPA. Reuter. AP)
Een Westberlijnse rechtbank heeft
gisteren zes linkse extremisten we
gens terroristische daden veroor
deeld tot gevangenisstraffen van tus
sen de vijf en vijftien jaar.
jGIERS (AFP. Reuter. AP) Nieuwe aardschokken in het
iar getroffen gebied rondom de Algerijnse stad El Asnam
bben gisteren lichte paniek veroorzaakt bij hulpverschaf-
Ts en overlevenden. De bevingen van gisteren hadden een
tacht van tegen de vijf op de schaal van Richter (afgelopen
l werd 7,5 gemeten)' maar ze waren zwaar genoeg om de
en schrik aan te jagen en grote wanorde te veroorzaken.
^woordvoerders van verschil-
organisaties heeft de nieu-
fcg geen verdere slachtoffers
i geen schade aangebracht
l in de stad El Asnam ook
i kunnen, want die ligt voor
Rotste deel In puin
ide de hele dag zijn gisteren
gswerkzaamheden doorge-
mbulances reden af en aan en
lillende scholen behandelen
chirurgen de duizenden ge-
Bij het ziekenhuis is een
Jl ingericht voor het verzamelen
[n de lijken en aan de rand van de
l! worden in noodtempo begraaf-
i aangelegd.
Ihulp voor de dorpen in het gebied
\'nt. nog niet zo goed op gang te
1 gekomen. Slechts zo nu en dan
mt er in El Asnam een helikoptei
n met mensen uit het gebied rond
stad. Ook de coördinatie van de
lp tussen de hoofdstad Algiers en
Asnam levert moeilijkheden op
Haag weK tussen beide steden is overvol
tot de hulpmiddelen slechts met
It ons ite vertraging aankomen
leids-
vlo»
ag
3M «REIN. KAMPALA (Reuter. AP)
jtooedie-Arabië heeft gisteren de
fandese beschuldiging tegenge-
olten als zou de Saoedischer rege
ls de invasie van Amin-getrouwe
"alen in het noord-westen van Oe-
ida hebben gefinancierd.
I officiële Saoedische persbureau
I mde de beschuldiging van de Oe
[ul oese minister van buitenlandse
15 en' Otema Alimada „vals" en een
'ringswoordvoerder in Riaad zei
Saoedi-Arabië de onafhankelijk-
I en soevereiniteit van alle landen
•ecteert en dus niet met dergeljke
Menten verbonden kan worden,
vroegere Oegandese dictator Idi
T die anderhalf jaar geleden met
lp van Tanzaniaanse troepen
S. land werd uitgejaagd, woont vol-
I geruchten in Saoedi-Arabië. Ri-
Ij "eeft Oeganda onder zijn be-
0. 'n teder geval wel krachtig ge
mind.
j de regering van Soedan ontkent
betrokkenheid bij de invasie in
[anda. Het ministerie van buiten-
use zaken in Khartoem zei dat
ban geen soldaten op zijn grond-
Z\Z0U tQelaten die de veiligheid
vrede van „zuster Oeganda" zou-
kunnen bedreigen. Oeganda had
'egd dat de Amin-getrouwe solda-
»nw?lt Soedan en Zaïre het land
®n binnengekomen. Zaire had dat
eerder verontwaardigd van de
b gewezen, zodat het er op begint
ken dat die troepen uit de lucht
komen vallen
Hoeveel doden de ramp veroorzaakt
heefh is nog niet met zekerheid te
zeggen. Officiële schattingen gaat tot
twintigduizend doden, zestigduizend
gewonden en ongeveer driehonderd
duizend daklozen. De leider van het
Internationale Rode Kruis, Jurgen
Vittani, zei dat pas over enkele dagen
een enigszins betrouwbaar cijfer kan
worden gegeven. Momenteel is men
nog bezig met speurhonden naar
overlevenden onder het puin te zoe
ken. maar volgens Vittani zullen die
waarschijnlijk donderdag worden te
ruggetrokken. Dan is er geen hoop
meer dat er nog meer overlevenden
gevonden zullen worden. Volgens Vit
tani zijn de sanitaire voorzieningen in
het getroffen gebied voldoende en hij
heeft geen angst dat er een epidemie
zal uitbreken.
De daklozen zijn ondergebracht in
tentenkampen buiten de stad, maar
er is een schrikbarend tekort aan
dekens en tenten. Het wordt in het
gebied 's nachts bitter koud.
Vittani zei dat El Asnam voor zeker
80 procent is verwoest en geheel op
nieuw zal moeten worden opge
bouwd. Er staan wel nog heel wat
huizen overeind maar vanwege in
stortingsgevaar kunnen die niet meer
bewoond worden. Het is nog de vraag
of de Algerijnse regering de stad. die
ook al in 1054 door een aardbeving
werd getroffen, nog wel op dezelfde
plaats zal herbouwen.
In het proces, dat een van de langste
was in de Westduitse juridische ge
schiedenis. ging het vooral om de
moord op de voorzitter van de Ber-
lijnse rechtbank. Günter von Drenk-
mann (1974) en om de ontvoering van
de toenmalige voorzitter van de CDU
in West-Berlljn. Peter Lorentz, in
1975
De langste straffen. 15 jaar. kregen
Ralf Reinders en Till Meyer voor hun
aandeel in de ontvoering van Lorentz.
Ronald Fritzsch kreeg dertien jaar en
drie maanden met inbegrip van een
vroegere veroordeling. Gerald Klöp-
per kreeg elf jaar en twee maanden
eveneens met inbegrip van een eerde-
re veroordeling. Andreas Vogel werd
bestraft met tien jaar en Fritz Teufel
kreeg vijf jaar, hoewel hij als de voor
naamste verdachte beschouwd werd.
Hij kon na zijn veroordeling de
rechtszaal als vrij man verlaten, om
dat hij al bijna vijf jaar in voorarrest
had gezeten. Hij zei zijn vrijlating
„met gemengde gevoelens" te bele
ven omdat zijn kameraden in gevan
genschap moesten blijven. Hij vond
de uitspraak van de rechters een
„beetje verrassend" omdat „elders in
dit land mensen om niets tot levens
lang worden veroordeeld".
Behalve Teufel werden alle aange
klaagden schuldig bevonden aan gij
zeling, ontvoering en chantage plus
aan het lidmaatschap van een crimi
nele vereniging. Tevens werd hun
diefstal en wapenbezit ten laste ge
legd. De criminele vereniging was de
zogeheten „beweging van de tweede
juni", een vertakking van de beruch
te Baader-Meinhof-groep die de
Bondsrepubliek jarenlang onveilig
heeft gemaakt.
De rechtbank achtte in tegenstelling
tot de procureur-generaal niet bewe
zen dat Reinders en Vogel betrokken
waren bij de moord op Drenkmann.
Het parket had voor Reinders levens
lang geëist en voor Vogel vijftien jaar.
Ook voor Fritzsch. Klopper en Meyer
luidde de eis vijftien jaar. Tegen Teu
fel was tien jaar geëist.
De verrassende toekenning van de
Nobelprijs voor de vrede aan de in
vergelijking met andere kandidaten
als de Amerikaanse president Carter
en paus Johannes Paulus n vrij onbe
kende Adolfo Esquivel, is in de eerste
plaats een belangrijke steun aan het
geweldloze verzet in Latijns-Amerika
tegen de onderdrukking. Hoewel het
Noorse Nobelcomité in de toelichting
bij de toekenning van de prijs hoofd
zakelijk verwijst naar zijn activitei
ten in Argentinië en hem een „licht in
de Argentijnse duisternis" noemt,
denkt Esquivel niet in nationale ter
men. Hij werkt in alle stilte in de
Argentijnse hoofdstad Buenos Aires,
maar zijn werk strekt zich uit tot in
de meeste Latijns-Amerikaanse lan
den. Volgens mensen die hem goed
kennen is hij met zijn organisatie een
van de drijfveren geweest achter de
wending die de (katholieke) kerk in
Latijns-Amerika de laatste decennia
maakt Van een kerk van de macht
hebbers is dat langzaam maar zeker
een kerk van de armen en onderdruk
ten aan het worden.
Geweld
Aan vooravond hervatting autonomie-overleg
WASHINGTON (Reuter) Israël heeft enkele zeer positieve stappen gedaan om het
meningsverschil met Egypte in de onderhandelingen over de Palestijnse autonomie te
overbruggen, zo heeft althans een medewerker van de Amerikaanse onderhandelaar voor het
Midden-Oosten Sol Linowitz, meegedeeld. Wel was het volgens de medewerker nog te vroeg
om van een doorbraak te spreken.
Het overleg over de autonomie moet
vandaag in Washington hervat wor
den, waar ook een Amerikaanse dele
gatie er aan zal deelnemen. De jong
ste positieve ontwikkeling moet ge
stalte hebben gekregen tijdens een
ontmoeting op het Witte Huis tussen
vertegenwoordigers van het Israëli
sche ministerie van binnenlandse za
ken en medewerkers van Linowitz.
Die ontmoeting heeft plaatsgehad op
zondag en de Israëliërs zouden een
antwoord overlegd hebben op de vra
gen die Linowitz de Israëlische en
Egyptische regering een maand gele
den had voorgelegd. Details over deze
antwoorden werden gisteren niet ver
strekt.
Het autonomie-overleg. over de vorm
en inhoud van het Palestijnse zelfbe
stuur op de door Israël bezette weste
lijke Jordaan-oever en de strook van
Gaza had al op 26 mei afgerond moe
ten zijn op grond van het op 26 maart
vorig jaar tussen Egypte en Israël
gesloten vredesverdrag.
De tegengestelde visies op belangrij
ke punten, zoals de jositie van Jeru
zalem, maakten werkelijke vorderin
gen echter onmogelijk. Het Israëli
sche nedeizettingenbeleid en de uit
roeping van Jeruzalem als eeuwige en
ondeelbare hoofdstad van de staat
Israël, brachten de Egyptische presi
dent Anwar Sadat er herhaaldelijk
toe het overleg op te schorten. In
augustus gebeurde dat voor de derde
keer binnen twee maanden.
In beide landen waren de verwachtin
gen voor het overleg dat vandaag in
Washington moet beginnen in eerste
instantie niet hoog gespannen, maar
misschien hebben de „positieve Is
raëlische stappen" daar nu verande
ring in gebracht. Het was met name
de Amerikaanse president Jimmy
Carter die het overleg warm wilde
houden en overwegingen, die meer
met de Amerikaanse verkiezingen
dan met het Midden-Oosten hebben
te maken zijn daar niet vreemd aan.
Alfonso Esquivel was tot 1974 beeld
houwer en docent aan de universiteit
van La Plata ten zuiden van Buenos
Aires. Daar maakte hij aan het begin
van de jaren zeventig het tomeloze
politieke geweld mee, dat zijn land
dreigde te verscheuren. Het leger van
zijn land beantwoordde dit met een
staatsgreep en vrijwel ongelimiteerde
onderdrukking. Uit deze periode
stamt Esquivels afkeer van het ge
weld. In 1974 werd hij coördinator
van de vredesbeweging Servicio Paz
y Justicia, een Latijns-Amerikaanse
organisatie (die los staat van de ka
tholieke beweging Justitia et Pax).
In heel Latijns-Amerika predikte hij
het geweldloos verzet „ter overwin
ning van het onrecht en herstel van
de mensenrechten". Lang niet altijd
waren de verzetsbewegingen op dit
continent het met de aanpak van zijn
beweging eens. Zij vinden dat het
geweld van de onderdrukking slechts
door het geweld van een gewapende
opstand ls te overwinnen.
Paz y Justicia staat op het standpunt
dat het gebruik van geweld geba
seerd is op een fout uitgangspunt: als
je iets wilt bereiken moet je niet
tegen de onderdrukker strijden, maar
eerst de arme bevolking organiseren
en bewust maken, zodat die zichzelf
in de eerste plaats in leven kan hou
den en vervolgens door politieke druk
verandering in de situatie kan af
dwingen.
Deze houding van Esquivel wekte in
1977 het wantrouwen op van de mili
taire junta in Argentinië, die hem
zonder duidelijke aanklacht achter
de tralies zette. Dar werd hij gemar
teld en pas vijftien maanden later, op
de dag dat het Nederlandse elftal
tegen Argentinië de finale speelde
van het wereldkampioenschap voet
bal in Buenos Aires, onder grote in
ternationale druk vrijgelaten. On
middellijk daarna ging hij verder met
zijn activiteiten voor Justicia en Paz,
ondanks de martelingen in de gevan
genis nog steeds het geweldloos ver
zet predikend. Hij voerde actie voor
de vrijlating van politieke gevange
nen, kwam op voor het recht op grond
van de indianen in Ecuador, liet een
onderzoek instellen naar de moord op
een aantal mijnwerkers in Bolivia en
Justicia y Paz richtte over het hele
continent basisgemeenschappen op.
Een van die gemeenschappen, in de
Braziliaanse plaats Alacamar, pleegt
nu al geruime tijd met succes lijdelijk
verzet tegen een grootgrondbezitter,
die de kleine boeren na tientallen
jaren plotseling van zijn land af wil
zetten.
Begin dit jaar maakte Adolfo Esqui
vel een reis door Europa, om morele
steun te vragen bij kerkelijke organi
saties en bewegingen voor de men
senrechten. Hij riep hier op geen wa
pens meer aan Latijns-Amerikaanse
landen te verkopen, ook niet aan be
vrijdingsbewegingen. In dit verband
hekelde hij president Carter, die ener
zijds oproept de mensenrechten te
respecteren en anderzijds wapens
stuurt naar dictatoriaal geregeerde
landen als El Salvador. Tijdens zijn
verblijf in Nederland zei hij het niet
terecht te vinden dat een gewapende
revolutie, zoals in Nicaragua, in de
Westerse pers zoveel aandacht krijgt,
terwijl de geweldloze strijd van ande
re volken vaak ook succes heeft.
Waar in Argentinië de guerrillastrijd
heeft gefaald, zal de mobilisatie van
de bevolking wel slagen, aldus Esqui
vel, die onder anderen door de Brazi
liaanse kardinaal Arntz voor de No
belprijs voor de vrede is voorge
dragen.
Ons commentaar staat op pag. 5
NEW YORK (Reuter, AFD) De
overleden president Tito van Joe
goslavië was bezeten van pracht
en praal. Dit schrijft Milovan Dji
las, eens Tito's vriend in het verzet
tegen de Duitsers, in zijn biografie
over Tito, waarvan het Ameri
kaanse weekblad Newsweek een
uittreksel heeft gepubliceerd.
Volgens Djilas, nu een dissident in
Joegoslavië, had Tito nooit ook
maar één belangrijke gedachte
over het Joegoslavische commu
nisme, maar was hij expert in het
stelen van de ideeën van anderen.
door Nico Kussendrager
In het Metropolitan-museum in New York wordt op het ogenblik een
schitterende tentoonstelling gehouden van Nigeriaanse kunst. Daar blijkt
eens te meer hoe vroeger een levendige handel bestond binnen West-AIrika,
net als elders in wat nu de derde wereld heet. De eerste zeereizen zouden
hebben plaatsgevonden over de Indische Oceaan, van de Rode naar de
Chinese zee. Oude landroutes liepen dwars door Alrika, Azië en de
Amerika's, zo blijkt uit een serie publikaties van de Verenigde Naties.
Van die economische samenhang binnen de
derde wereld is weinig over. De economieën
van de vroegere koloniën wérden afgestemd
op de belangen van de moederlanden. De
wegen kwamen naar de kust te lopen, koop
vaardijschepen koersten noordwaarts,
grondstoffen en andere handelswaren gingen
naar Engeland, Frankrijk, Nederland. Nog
steeds gaat het leeuwendeel van de uitvoer
van de derde wereld naar het westen.
Om dat patroon te doorbreken wordt ge
streefd naar meer samenwerking tussen ont
wikkelingslanden. Hiertoe ls binnen de Vere
nigde Naties een nieuwe afdeling opgericht
voor zoals het in het jargon heet: „TDC".
technische samenwerking tussen ontwikke
lingslanden. Directeur is de Soedanees Hus
sein, Idris, die in eigen land'onder meer
staatssecretaris voor landbouw was.
Praktisch
In zijn kantoor aan het United Nations Plaza
in New York noemt hij overdracht van tech
nische en wetenschappelijke kennis van het
ene ontwikkelingsland aan het andere „een
zeer praktische manier van samenwerking."
Sommige landen in de derde wereld zijn nu
eenmaal wat meer ontwikkeld dan andere, de
een is op dit terrein goed, de ander op dat.
Daarom kunnen die landen elkaar zonder al
te veel kosten helpen. Het is goedkoper en
vaak gemakkelijker dan samenwerking tus
sen Noord en Zuid." Technici uit ontwikke
lingslanden kennen de omstandigheden en
de moeilijkheden ook beter. Iemand uit Ne
pal die in Sri Lanka werkt weet wat onderont
wikkeling is. en is niet verbaasd als er plotse
ling bij voorbeeld geen elektriciteitssnoer
meer te krijgen is. De kennis is ook veel meer
toegesneden op de behoeften van andere
landen in de derde wereld.
Een struikelblok bij samenwerking tussen
Noord en Zuid is, aldus Idris, dat veel techni
sche en wetenschappelijke kennis in handen
is van multi-nationale ondernemingen en
wordt beschermd door patenten. „Een reden
Hussein Idris
te meer de kennis die binnen de derde wereld
bestaat uit te wisselen," meent Idris. De grote
bedrijven zijn ook niet werkelijk geïnteres
seerd in de ontwikkeling van de derde wereld.
Voedselgewassen, vertelt de Soedanees, zijn
belangrijk voor kleine boeren, maar de multi
nationale ondernemingen houden zich er wei
nig mee bezig omdat ze geen winst opleveren.
Idris noemt een groot aantal voorbeelden van
technische en wetenschappelijke samenwer
king in de derde wereld. China helpt Soedan
bij de verwerking van katoen, India werkt
samen met Egypte voor waterbeheer, Indiase
wiskundigen werken in Swaziland, Oostafri-
kaanse landen wisselen kennis uit voor de
bestrijding van sprinkhanen, Brazilië met
een groot potentieel aan wetenschappelijke
kennis steunt Angola, waar ook Portugees
wordt gesproken, in Afrika wordt een tienja
renplan opgesteld voor de verbetering van
vervoer in het werelddeel, tussen Caribische
en Arabische landen worden ervaringen uit
gewisseld over de rol van de vrouw en nade
len die „ontwikkeling" voor haar kan hebben.
Informatie
Belangrijk voor verdere wetenschappelijke
samenwerking, aldus Idris, is de opzet van
een informatiesysteem, zodat ontwikkelings
landen van elkaar weten wat ze doen. Kenia
kan heel goed bezig zijn met een onderzoek
naar veeziekten, terwijl iets dergelijks in Ni
geria al is afgerond. „Er moet een computer
systeem komen opdat iedereen door een druk
op de knop kan zien wat de ander doet, of al
gedaan heeft." Een dergelijk systeem bestaat
al wel, maar het staat nog in de kinderschoe
nen, en is niet geënt op de belangen van de
ontwikkelingslanden.
Van de onlangs gehouden speciale zitting van
de Algemene Vergadering van de Verenigde
Naties over ontwikkelingssamenwerking is
de directeur voor technische samenwerking
bij de VN niet erg onder de indruk: „Zeker zo
belangrijk voor de derde wereld zijn vergade
ringen tussen ontwikkelingslanden."
Problemen
Er zijn verscheidene conferenties over onder
linge samenwerking geweest, in Buenos Ai
res, in Nairobi en in Genève. Zij het dat de
westerse landen daar ook bij waren, omdat
de vergaderingen plaatsvonden in het kader
van de Verenigde Naties. Zij zouden soms
nogal wantrouwend staan tegenover de „ontr
hechting", aldus Idris, „maar zelf heb ik van
een dergelijk wantrouwen niets gemerkt. In
tegendeel: er bestaat juist steun voor samen
werking tussen ontwikkelingslanden."
Hij ziet wel andere problemen. Bij sommige
afdelingen binnen de Verenigde Naties was
wat weerstand tegen weer een nieuwe organi
satie, terwijl ook tegenstellingen en macht
strijd binnen de derde wereld een rol spelen.
Ivoorkust zou de voorkeur kunnen geven aan
een Canadese wetenschapper boven iemand
uit Nigeria, een land dat net als Ivoorkust
invloed zoekt in West-Afrika. Een oliedeskun-
dige uit Iran heeft weinig te zoeken in Irak.
Het meest vergaande samenwerkingsver
band in de derde wereld (de Oostafrikaanse
gemeenschap) spatte uiteen door politieke en
economische tegenstellingen tussen Kenia.
Tanzania en Oeganda. Schouderophalend
zegt Idris: „We moeten zoeken naar wat ons
bindt, niet naar wat ons scheidt."