Malaise tekent Buchmesse
Schilderen om het schildereiii
Roelofsen geeft avondje contrabas
Siouxsie The Banshees
met geladen concert
Frankfort toont achterstand Afrikaanse literatuur
Realisme van Kemper en Van der Plas
Nieuw contract
Cinecentrum en
NOS onmogelijk
En dan nog
Najaarsexpositie
DINSDAG 14 OKTOBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
door Jeroen Koolbergen
FRANKFORT. „In den beginne was er Nkai en de Nkai schiep twee mensen. Lorok, de Zwarte
en Lolbor, de blanke. En Nkai gaf hen twee dingen, een koeiepens en een boek. Lorok, Nkais
lievelingszoon, pakte de pens, en Nkai verhief hem tot meester over al het vee van de wereld.
Voor Lolbor bleef het boek over, en hij begon ijverig te lezen. Al spoedig kon hij de instructies
die het boek bevatte ontcijferen. Hij bekwaamde zich in het bouwen van machines. Het boek
gaf hem macht over zijn broer Lorok."
Deze scheppingsmythe ran het Ca-
musvolk in Kenya is een treffende
tekening van de schizofrene situatie
waarin veel zwarte Afrikanen zich
bevinden. Ze zijn zich bewust van
hun recht op een gelijkwaardige posi
tie. maar de achterstand op het Wes
ten lijkt soms niet meer in te halen.
Heel duidelijk werd dit op de 32e
Frankfurter Buchmesse, die gisteren
is afgesloten.
Abendblatt en natuurlijk het beruch
te BUd.
Vredesprijs
Een gehele hal was gereserveerd voor
boeken uit zwart Afrika, maar de
geringe kwaliteit en kwantiteit van
de Afrikaanse boekproduktie staken
schril af bij de overvloed aan boeken
die het Westen kwam presenteren. De
kwetsbaarheid van de zwarte Afrika
ner kon zo alleen nog maar groter
worden, en in de Duitse pers en op de
beurs zelf begon men zich dan ook af
te vragen of men zwart Afrika eigen
lijk wel zo'n goede dienst had bewe
zen door er het tweejaarlijkse thema
van de Messe ditmaal aan te wijden.
Zakelijk gezien was de manifestatie,
waaraan zo'n 180 zwarte uitgeverijen
deelnamen, in ieder geval geen groot
succes. Slechts weinig Westerse colle
ga's kwamen contracten afsluiten
met de Afrikaanse uitgevers. De laat-
sten vonden het echter wel nuttig dat
zij voor het eerst de gelegenheid had
den om elkaar allemaal te ontmoe
ten. De angèt dat de Afrikanen zich
podium neer, terwijl mijn broeders en
zusters in de gevangenis zitten," riep
hij het publiek toe.
Boycot
Vignet van de 32e Frankfurter
Buchmesse dat duidelijk maakt
dat het dese keer over Zwart-
Afrika gaat.
zouden laten intimideren door de
overmacht aan geld, know-how, cul
tuur en produktie waarmee zij zich
zagen geconfronteerd bleek onge
grond. Reeds voor de aanvang van de
beurs tijdens een drie-daags symposi
um protesteerde de Zuldafrikaanse
schrijver-uitgever James Matthews
op emotionele wijze tegen de onder
drukking van de zwarte mensen in
zijn land. „Jullie zetten ons op een
Op de Messe zelf werd hardere actie
ondernomen: een groep zwarte Afri
kanen demonstreerde voor de Zuld
afrikaanse stand, waarna tot een één-
daagse boycot van de eigen hal werd
besloten.
Deze dag werd doorge
bracht met discussiëren. Voor velen
liep de boycot onbevredigend af, om
dat men eigenlijk de verwijdering
van de blanke Zuidafrikanen wilde,
dan wel uitsluiting van deelname vol
gend Jaar. Dit is echter in strijd met
de statuten van de Buchmesse. Vorig
jaar werd om dezelfde reden geen
gehoor gegeven aan stemmen die de
verwijdering eisten van alle neo-na-
zlstlsche stands.
De politiek leek op de Buchmesse dit
Jaar weer een wat grotere rol te gaan
spelen. Er was het protest van de
zwarte Afrikanen en meer dan 50
Duitse schrijvers onder wie Heinrich
Böll, Wolf Biermann, Rainer Werner
Fassbinder en Günter Grass, stelden
een verklaring op waarin ze aankon
digden niet meer voor de Springer
pers te werken. Hiertoe behoren bla
den als Die Welt. Hörzu, Hamburger
Als politiek kan men ook de verkie
zing aanmerken van Ernesto Carde-
nal tot nieuwe drager van de Frie-
denspreis des Deutschen Buchhan
dels. Deze 55-jarige Nicaraguaanse
priester-dichter steunde vanuit
ballingschap het Sandlnlstische be
vrijdingsfront en werd na de val van
Somoza minister van cultuur ln de
nieuwe regering van Nicaragua. De
jury wijst er in haar verantwoording
op dat Cardenal zich nooit dogma-
tisch-radlcaal heeft opgesteld, maar
dat het zijn openlijk beleden solidari
teit met de armen en verdrukten is
waar men zijn waardering voor wil
uitspreken.
Als drager van de vredesprijs bevindt
Cardenal zich in het gezelschap van
Albert Schweitzer, Karl Jaspers, Her
man Hesse, Paul Tillich, Max Frisch
en Yehudl Menuhin. In Nederlandse
vertaling verschenen van zijn hand
onder meer „Om Nicaragua te bevrij
den (Sun, Nijmegen), Protest achter
prikkeldraad (Ten Have. Baam),
Mayapan, zes oden aan Indianen (In
de Knipscheer, Haarlem).
In de hal van de Internationale (dat
wil zeggen niet-Duitse) uitgevers was
de politiek niet zo sterk aanwezig.
Hoewel de Messe als geheel weer ge
groeid was, werd er algemeen ge
klaagd over een weinig geanimeerde
stemming. Duidelijk werd de weer
slag van de wereldwijde economische
recessie hier gevoeld: sommige uitge
verijen waren met minder mensen
Ernesto Cardenal werd door de Duitse boekhandel onderscheiden
gekomen, andere helemaal niet en
spectaculaire overeenkomsten wer
den niet gesloten.
Viel er in vroeger Jaren nog wel de een
of andere „Welle" te bespeuren (boe
ken over Hitler, over seks. over vrou
wen), dit jaar was er niets dat echt de
aandacht trok, of het moest de aan
kondiging zijn van het eerste grote
boek over Vietnam. Het Engelse tele
visie-station Thames-Television legt
op dit moment de laatste hand aan
een 26-delige serie over de geschiede
nis van Vietnam vanaf het eind van
de tweede wereldoorlog tot nu; uitge
verij Methuen maakt er een boek van,
dat in maart volgend jaar in de win
kels moet liggen, enkele maanden
voordat de tv-sene start. De uitgeve
rij verwacht een enorme internatio
nale belangstelling voor het boek.
Ondanks de malaise waren er s
avonds weer de bekende en beruchte
feesten in Frankfort. Veel champag
ne vloeide op de Mitchell-Beazly par
ty waar het miljoenste exemplaar
werd gevierd van Hugh Johnsons
Wijnatlas. Of deze uitgeverij die meer
succesboeken, zoals The Joy of Sex,
uitbracht, het zal redden, is overigens
niet zeker. Engeland lijkt namelijk
het meest van alle landen getroffen
door de recessie. Veel Engelse uitge
verijen moeten personeel ontslaan,
worden opgekocht, of gaan over de
kop.
met de vredesprijs.
foto Koen Wessii s
Zo verloor Penguin in de eerste ht s
van 1980 meer dan anderhalf mU]«
pond, en ging uitgeverij Padding!
Press failliet. Dit laatste is jamc ll
voor Maarten 't Hart en uitgeverij®!]
Arbeiderspers, want vorig jaar M c
men op de Buchmesse het conti*
getekend om De Aansprekers infl
Engels te brengen. Dit zal nu il'
doorgaan. Wel zal een boek van Ma®
ten 't Hart in het. Zweeds wo»
vertaald, meldt Joost de Wit vanT
Stichting ter Promotie van de Val.
ling van Nederlandse Literatuur r
Jeroen Koolbergen is vertaler
gels en als redacteur verbonden i
uitgeverij Het Spectrum.
door G. Kruis
ROTTERDAM „Rotterdam is zo'n keiharde realistisch stad", zei Charles Kemper me zo'n
kleine twintig jaar geleden eens in een interview, „dat zodra je bijvoorbeeld abstract zou gaan
schilderen en Je komt daarna bulten en Je ziet de werkelijkheid, je min of meer gedwongen
wordt weer naar de figuratie terug te keren
Hans van der Plas: aquarel „Utopia", 1980.
DEN HAAG (ANP) Er zijn geen
mogelijkheden meer voor een nieuw
contract met afnameverplichting tus
sen de NOS en het film- en televisie
bedrijf Cinecentrum in Hilversun.
Wel zal de NOS allerlei projecten ge
woon door laten lopen terwijl het
bedrijf ook zonder garantiecontract
opdrachten van de NOS zal kunnen
blijven ontvangen.
In antwoord op Kamervragen zegt
minister Gardeniers (CRM) niet te
kunnen meedelen wat de gevolgen
zullen zijn voor het bedrijf, dat de
minister wel cijfers over verlies aan
arbeidsplaatsen ter beschikking
heeft gesteld. Deze cijfers zijn nog
niet gereed voor openbaarmaking. Ci
necentrum bestudeert de zaak nog
intern.
Voor het facilitair bedrijf van de
NOS. de afdeling die de technische
kant van de programma-maken voor
de gezamenlijke zendgemachtigden
verzorgt, heeft het beëindigen van
het contract geen gevolgen.
Mevrouw Gardeniers vindt niet dat
de NOS financieel kan deelnemen in
Cinecentrum, door er aandelen in te
verwerven. Dat zou in strijd zijn met
de omroepwet, die het maken van
winst voor derden ook indirect
verbiedt. Deze oplossing hadden Ci
necentrum en NOS samen voorge
steld.
Een nieuw contract is onmogelijk ge
worden. Een aantal zendgemachtig
den is bang dat als al het werk wordt
overgeheveld naar Cinecentrum, wat
nodig zou zijn om een nieuw garantie-
contract waar te maken, een aantal
kleine audlo-visuele bedrijven met
wie vaste relaties zijn ontstaan, met
de ondergang wordt bedreigd.
Nooit eerder geëxposeerd werk van
hem. ook uit die tijd, zelfs nog vroe
ger, uit 1943 en stadsgezichten van
nog zo'n doorgewinterde figuratief,
Hans van der Plas, zijn nu te zien in
de Galerie Bergweg te Rotterdam.
Zeker geen kunstenaars, die weer
even een graantje meepikken van de
hernieuwde en een tikkeltje opge
schroefde belangstelling voor „het"
realisme: ze zijn namelijk nooit
weggeweest.
Ze lieten zich door de Jaren heen op
geen enkele wijze beïnvloeden door
welke modieuze stroming dan ook
en ze hebben er toch best al een paar
meegemaakt.
Natuurlijk bleven ze om zich heen
kijken en het.nieuwe" heeft hen ook
wel geraakt, maar ze hebben geen
enkel vastomlijnd of voorgeschreven
systeem aanvaard. Ze hebben de mo-1
gelijkheden, die hen door dat nieuwe
geboden werd overigens wel degelijk
onderzocht en ze behielden ervan wat
ze konden gebruiken.
In het werk van deze belde kunste
naars vind Je die bijzondere combina-
Ut van realisme - nogmaals. zewa- Strakheid
ren al realisten toen dat niet mèèr en
nóg niet in was gemengd met een
diepe verwondering over de schoon
heid van het onverwachte
over een oud doek spant. En het dan
wel eens vergeet. Zo kwam ook dit
schilderij uit 1943 tevoorschijn.
Hans van der Plas' onderwerpen zijn
een soort Journalistieke momentop
namen: de sloop van het St. Francts-
cus Gasthuis, een stuk van de nieuwe
brug over de Nieuwe Maas of hele
verstilde stadsgezichten, zoals „Uto
pia", de pas tot monument verheven
Rotterdamse watertoren.
Van Charles Kemper is er dus hoofd
zakelijk ouder werk, onder andere
een heel interessant schilderij van de
woeste vlakte, die Rotterdam in 1943
was. Kemper heeft het kortgeleden
.herontdekt". Hij is nogal een driftig
schilder, die soms, om direct te kun
nen beginnen, snel even een nieuw
'n Paar strand- en havengezichten,
een café aan de Rotte, wat losser
allemaal, wat meer „impressionis
tisch" dan zijn latere werk, nog zon
der die hem nU kenmerkende strak
heid.
Maar op de keeper beschouwd is er
niet veel veranderd en dat geldt ook
voor het werk van Hans van der Plas.
't Zijn kunstenaars, die Je nadrukke
lijk bij het feit bepalen, dat, al ga Je
gewoon door in een bepaalde traditie,
Je puur en alleen door je eigen per
soonlijkheid, telkens weer iets volko
men nieuws kunt voortbrengen.
Ze stellen zich helemaal in op het
visuele: een oer-Hollands realisme in
de ware zin van het woord. Niet alleen
de schone verse hij ningsvon
fen hen. maar ook de gew
prozaïsche, die, waar eigen
mand écht op let
Zonder verdere omwegen: een (j
tie voor mensen, die er nog t
aan hebben te genieten van de tl
om de kunst, van het werk vanq
ders, die schilderen om het
deren
Tot 26 oktober in de Galerie B
weg, Bergweg 245A, Rotterdam,
galerie is geopend van woensdag
zondag van 12.30 tot 18 uur.
r. a. ou
nk elipN
pNdrt*
iealpta
door Stan Rijven
AMSTERDAM Paradiso zag zondagavond weer zwart van het leer. Niet zo verwonderlijk
voor een concert van Siouxsie The Banshees, die na enkele jaren weer ons land bezochten.
Met The Jam, The Clash en The Sex Pistols vormden zij immers toen de voorhoede van de
punkbeweging.
roet verdeeld enthousiasme ontvan
gen werd. Er was echter sprake van
een concert waarin die overgang dui
delijk en geïntegreerd aanwezig was.
Het leek alsof de spanning die de
afgelopen dagen in de hoofdstad
heerste, in dit concert uitkristalliseer
de. In de reeks neurotisch en agres-
Drie jaren en drie elpees verder blij
ken zij. een ontwikkeling te hebben
doorgemaakt die door het publiek
Speciaal vandaag
Nieuw: nog maar eens een
quizje. Cum laude onder lei
ding van Eddy Becker en afge
keken van het Engelse Master
mind. Zoveel mogelijk kennis
spuien in een paar minuten.
Hoofdprijs: een boekenbon
van 150 gulden. En hoofdpijn.
Ned. 2/19.25
Den Haag Vandaag trekt
extra tijd uit vanwege de alge
mene beschouwingen: totaal
een half uur. Mocht er aanlei
ding zijn, dan meer na het late
journaal.
Ned. 1/21.55
De algemene beschouwin
gen ook aan bod in Hier en Nu.
Daarin ook weer het verslag
van de oorlog Irak-Iran en
aandacht voor de „Dwaze
Moeders van het Plaza de
Mayo" in Buenos Aires (Ar
gentinië).
Ned. 2/22.25
De letter M, over agressieve
verkoop en colportage. Luis
teren!
Hilv. 2/09.20
Oren nog niet hersteld van
Rouw past Elektra en toch al
weer twee keer Elektra op de
radio. Eerst Electre, een action
musicale naar Sofokles vol
gens Henri Pousseur, daarna
Elektra volgens Sophokles in
de vertaling van Pé Hawin-
kels.
Hilv. 2/20.00
sief geladen songs was die spanning
voortdurend tastbaar verwerkt.
Een opening met het van de Beatles
bekende (en beruchte) Heiter Skelter
gaf dat al treffend aan. De punks
werden al spoedig op het verkeerde
been gezet toen na nog een punk-
getint nummer de band verschuivin
gen in ritme en structuur begon aan
te brengen. Chaos, kakafonie, drome
righeid. Alles vol variatie en struc
tuur. Siouxsie vormde met haar vlak
ke maar steeds indringende stem de
spil tussen de felle en hoge gitaar
klanken van John McGeoch en de
gespierde bassen van S te vin Severin.
Drummer Budgie vlocht daardoor
heen rijkgeschakeerde ritmes die
soms met de ritmebox werden aange
vuld. McGeoch is afkomstig van Ma
gazine en is met de drummer een
goede nieuwe aanwinst. Gedrieën
wisten ze de stemmingen van zange
res Siouxsie nauwkeurig te volgen,
zelfverzekerd en met een pathos die
aan Patti Smith deed denken wist ze
ieder nummer de juiste lading mee te
geven.
De gedrevenheid in het nummer
Skin, werd afgewisseld met het trans
parante en sobere Paradise Place
AMSTERDAM De Japanse violiste
Yusuko Horigome, winnares van het
Koningin Elisabethconcours in Brus
sel afgelopen zomer, speelt vanavond
in het Amsterdams Concertgebouw
het viool-concert van Van Beethoven,
samen met het Residentie Orkest on
der leiding van Ferdinand Leitner
waarbij McGeoch een 12-snarige
akoestische gitaar bespeelde. Hij be
diende ook de synthesizer die aanzijn
microfoon bevestigd was zodat de
verschillende instrumenten ver
vormd werden. De ritmebox in Te
nant legde de basis voor een monoto
nie die inventief werd uitgebuit.
Na deze „experimentele" fase keerde
de groep op haar schreden terug en
bracht met Regal en Jigsaw feeling
de massa weer in beweging. De sa
mengebalde energie die in de toegift
naar buiten kwam liet horen dat het
punk-elan niet verdwenen is. The
Banshees hebben daar echter een
nieuwe dimensie aan toegevoegd zon
der hun zeggingskracht te verliezen.
Zangeres Siouxsie tijdens haar optreden met The Banshees in
Paradiso.
foto Lex van
De Westduitse theatergroep
Schllcksupp Teatertrupp zal eind ok
tober naar Nederland terugkeren om
een serie voorstellingen van „Der
Brotladen" van Bertolt Brecht te ge
ven. Deze voorstelling was al eerder
in Nederland te zien tijdens het Festi
val of Fools in Amsterdam. De voor
stellingen beginnen op 28 oktober tot
en met 1 november in het Shaffy
Theater in Amsterdam. Op 2, 3 en 4
november worden voorstellingen in
Groningen, Utrecht en Haarlem gege
ven. De theatergroep besluit de serie
met vier voorstellingen, van 5 tot en
met 8 november, in Rotterdam.
Ir. H. Herzberg zal op 28 oktober de
A. J. van Eckprijs 1980 krijgen voor
zijn ontwerp voor het Muziekcentrum
te Utrecht. De prijs, die bestaat uit
een penning en een bedrag van vijf
duizend gulden, wordt om de vijf jaar
toegekend aan de ontwerper van een
bouwwerk dat in zijn architectuur
uitmunt boven andere werken, die in
de betrokken vijf jaar tot stand zijn
gekomen. Naast de prijstoekenning
aan ir. Herzberger heeft de jury nog
drie architecten onderscheiden door
elk een Van Eek-penning toe te ken
nen. Het betreft in die jaren tot stand
gekomen werken van A. Bodon,
Frans van Dillen en ir. L. J. Heyden-
rijk.
door Jac, Kort
gonetti, een Italiaanse virtuoos op dit
instrument, die een tijdgenoot van
Beethoven was en tevens een uitste
kend componist. Ook was er de sona
te 1949 van Paul Hindemith, die goed
voor het instrument is geschreven en
ADVERTENTIE
AMSTERDAM Hoewel de tijd ver achter ons ligt waarin het gezegde ontstond, dat een
zuivere toon uit een contrabas slechts bij toeval tot stand kwam, heeft het toch betrekkelijk
lang geduurd, voordat de contrabas als soloinstrument enige aandacht heeft gekregen.
Hans Roelofsen, sinds een jaar solo
bassist in het Utrechts Symfonie Or
kest, die zondagavond zijn instru
ment in de kleine zaal van het Am
sterdams Concertgebouw deed ho
ren. wil daar verandering in brengen.
De grote handicap is echter, dat eerst
in het begin van de vorige eeuw het
instrument uit zijn nederige positie te
voorschijn kwam en dat er dientenge
volge weinig repertoire voor is. Roe
lofsen zag zich dan ook genoodzaakt,
betrekkelijk veel transcripties ten ge
hore te brengen, wilde hij een avond:
vullend programma samenstellen
Gelukkig kon hij beginnen met An
dante en Rondo van Domenico Dra-
GALERIE GABRIELS
10-25 oktober
Schilderijen van. meesters uit de Romantische en Haagse School
Noordeinde 157a Den Haag
Tel. 070-658472
Dagelijks van 11-18 uur
Zondags van 12-16 uur
tevens een zeer markant karakter
heeft. Maar verder was er op een kort
werkje van Walter Hekster en een
leuk stukje vuurwerk van Glière na
nog slechts de bewerking van de Ar-
peggione Jonate van Franz Schubert,
die op een cello aanmerkelijk beter
benaderd wordt dan op een contra
bas en een transcriptie van de elegie
opus 24 van Gabriel Fauré.
Dit alles doet echter niets af aan het
feit dat Hans Roelofsen een voortref
felijke bassist is, die niet alleen tech
nisch hoge ogen gooit, maar artistiek
zoveel in zijn mars heeft, dat hij zijn
instrument, dat zo lang als log en
weerbarstig gegolden heeft, soepel en
zeer muzikaal kan laten klinken
Hij had in zijn in ons land woonachti
ge Noorse begeleider, Hakon Austbö.
die zelf een solowerkje van Theo Loe
vendie uitvoerde, een uitstekende
partner.
Van uitgeverij Luyten te Amstel
zijn de volgende boeken: GedM
en aquarellen van A. van J
50)). Onkruid vergaat niet,
kringloopgedichten van P. B.
(1792-1822) in de oorspronki
gelse versie en in een vrije
se vertaling van J. Jansen.'
ties van A. Goedhart (96 blz -iïlil
Aquarellen en tekeningen van?
Wijs (59 blz - 50). Verliezen «n
ken, van H. Stufkens en J. vmdji
Bout. De tekst van dit boek m
pagina's verscheen eerder als sent u
„De nieuwe Linie" (133 blz - Ui di
li
Ontsnapt, onderwijs en opvoedii it
cartoons van C. den Duik. Uitg.1 t
Nijkerk. 9.50.
Uitgeverij De Driehoek in Am
dam zond: De horizon en daarv (ra
bij, reizen en trekken in de laj ;c;
rondom de Middellandse Zee va )v
de Bal'racle Levy (168 blz. - ƒ2' ;a
Van dezelfde schrijfster is Krui 0j
geneeskunde voor dieren (276 ;jj
/es»
ia
De stille landweg, roman va:
Joosten-Fokkema. 2e druk. u
Oosterbaan Le Cointre, Go« tl
blz - 29.90. jt
iji
Salades uit de nieuwe Franse M
ken, van U. Klever. Uitg. Unie! 3t
Bussum. 117 blz. - ƒ25.50. j n
Het bourne bedrog, roman vï
Ludlum. Uitg, Veen, Utrecht. 480
geen prijsopgave.
Bij uitgeverij Futile te Rotti
zijn verschenen: Als je me veris
vermoord je me, van M. Mölle
blz. - 14). Economie van de h
delijke arbeid?, onder redact
het studium generale Rott
Erasmusuniversiteit (124
11.50). Hoeken, en af en toe«
gedichten van M. Reeders (4fij
10). Epos van een arbeider gr'
ten van P. van Vollenhoven <381
10). Padi voor batavieren g
van C. Gajadin (61 blz. - IK j
Het huwelijk van Maria Bra
man van G. Zwerenz
24.50). Trip, romanessay van BI
per (464 blz. - 45) en Flyer, del
om de round the world race op|J
gezet door C. van Rietschote
Pickthall (191 blz. - ƒ45). zijn U
van uitgeverij WereldVf
Bussum.
Bij uitgeverij Spectrum, Ut
uitgekomen: vijf deeltjes in d<|
„samen met kinderen": 1001
over baby's (de eerste 12
100 vragen over peuters (1-4 j
vragen over kleuters (4-6
vragen over schoolkinderi
jaar) en 100 vragen over tii
19 jaar). Per deeltje van 125
7.80. Erotisch woordenb
redactie van dr. H. Heester
blz. - 9.50; eerder ver
Ujtg. Rap). Trouwe Roesla
schiedenis van een kampfi
schreven door G. Vladimow (1|
21.50). Dieet voor vrouwen. 4
Edelstein (151 blz. 17.50I.J
boek voor de wijnliefheb*
bijdragen van D. Pepper
per en E. jJlacker (255 blz. J
