NAVO-gesprek over
nieuwe vredesethiek
'Die mensen zijn niet
christelijk genoeg'
Beyerhaus sprak
met de paus
Paus moet afzien
van onfeilbaarheid
Trouw
Legerpredikanten en officieren
Moonies in
wapenfabricage
One Way Dag in Antwerpen
Conferenties
Kerk getuigde niet
tegen Jakoenin
VANDAAG
5
't Aardige van die Strippenkaart:
Samenwerking humanistisch
verbond en raad van kerkei
DINSDAG 14 OKTOBER 1980
TROUW/KWARTET
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Op initiatief van het bureau voor zielzorg in de Bundeswehr hebben 54 hoge
NAVO-militairen en legerpredikanten zich begin deze maand in Bossey bij Oenève gebogen
over een oecumenische vredesethiek. De bijeenkomst was de vierde in zijn soort en stond
onder leiding van de Westduitse legerbisschop Sigo Lehming. Nederland was vertegenwoor
digd door ds. W. F. Jense, de hoofdlegerpredikant.
kanselarij van de Evangelische Kerk,
Erwin Wilkens, heeft in zijn voor
dracht gezegd dat eenzijdige ontwa
pening zonder dat een staat in de rug
gedekt wordt door een effectieve vre
desorde ondenkbaar is. Hij stelde
voor dat de wereldraad een speciale
commissie vormt om de bijdrage van
de raad aan het vredesgesprek te
onderzoeken. Ook Wilkens plaatste
zich op het denkmodel van de „Hei-
delberger Thesen".
Er werden enkele inleidingen gehou
den en verder werd gesproken op
basis van de in 1959 geformuleerde
„Heidelberger Thesen", waarin zowel
ruimte wordt geschapen voor onge
wapende dienst voor de vrede als
voor kernbewapening. Verder speelde
de verklaring van de Wereldraad van
Kerken uit augustus van dit jaar over
kernwapens een belangrijke rol. In
deze verklaring is een ernstige waar
schuwing tegen de gevaren van een
kernoorlog vervat.
De vroegere vice-voorzitter van de
Martin Niemöller
BENSHEIM (epd) Terwille van de eenheid van het
christendom zou de paus moeten afzien van de door de
eeuwen gegroeide pretentie van de onfeilbaarheid. Dit
zeggen vijftig vooraanstaande Westduitse protestanten
in een verklaring met het oog op het komende bezoek van
de paus aan West-Duitsland De groep pleit voor eenheid
van de christenen door middel van een proces van oecu
menische gemeenschap.
In de verklaring zeggen de protes-
tanten dat de verschillen tussen
rooms-katholieken en protestan
ten van minder belang zijn dan de
reeds bestaande geloofsgemeen
schap. Tot de groep behoren Bar
bara Brandes (voorzitter Kirchen-
tag), Dietrich Goldschmidt (Max
Planck Instituut), Gerhard Grohs
(lid centraal comité wereldraad
van kerken) en Martin Niemöller
(de vroegere voorzitter van de
kerk van Hessen Nassau en voor
zitter van de wereldraad).
Volgens de verklaring hoeft niet
langer te worden gekozen tussen
omverwerping van of onderwer
ping aan het pausschap. Bijna alle
kerken erkennen op een of andere
manier de gedachte van een een
heidsambt, maar over hoe dat
ambt moet worden vervuld be
staat nog onenigheid. Vooral het
dogma van de onfeilbaarheid kan
niet worden aanvaard. De opstel
lers van de verklaring vragen de
paus concreet omwille van de een
heid van de christenen van die
Dretentie af te zien.
In de verklaring wordt de paus
gevraagd samen met de wereld
raad van kerken te streven naar
een nieuwe vorm van universele
conciliariteit. De opstellers wijzen
op de positieve ervaringen met
oecumenische kerkdiensten die
hebben geleid tot een oecumeni
sche geest onder de deelnemende
christenen. Volgens de verklaring
zouden echter sommige vormen
van Maria- en heiligenverering
verder gaand begrip in de weg
staan. De opstellers van de verkla
ring noemen vooral de Maria-dog-
ma's van 1854 (de onbevlekte ont
vangenis) en 1950 (de lichamelijke
ten hemel opneming).
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartat BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel. 020-5629444
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekenmgnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Oen Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel. 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
6000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen:
Per maand 16.98
Per kwartaal 50,95
Per half jaar f 101,90
Per jaar 201,60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop-
drachtén (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19.30
van maandag t/m vrijdag. Op
zondag van 18-20 uur telef. 020-
5622797
Opgave mini-adverlenties lel.
020-5626262 of schriftelijk aan
Mim-Adv. afdeling, postbus 433.
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzigingen uitsluitend
schrifteli|k aan onze Amsterdam
se adressen
Weet U dat
1 op de 20 Nederlanders
problemen heeft met de alcohol?
Help mee
om het drankgebruik
te verminderen.
Doorbreek de drinkgewoonte m Uw gezin, in Uw
werk.
Laat zelf alle alcohotioudende dranken staan
en word geheelonthouder
Als U er vanaf kunt blijven, bemoedigt U ande
ren het ook te doen
NATIONALE CHRISTEN
GEHEEL-ONTHOUDERS VERENIGING
Nederlandse Vereniging van
Het Blauwe Kruis
Mgr. Nolen«straat 7
5802 AR Venray
Hij toonde zich sceptisch over de
zogenaamde .Actie Zonder Bewape
ning Leven", die totale ontwapening
bepleit. Deze actie heeft volgens Wil
kens slechts betekenis voor zover er
kans is op effect binnen het politiek
bedrijf. Met alleen „zorg over de men
taliteit en morele verontrusting" over
de situatie in de wereld is volgens de
vroegere kerkelijke leider niets ge
wonnen. Zulke alternatieve vredes-
modellen kunnen lelden tot een een
zijdige onderwerping aan politieke
gewelddaden.
Wapenbeheersing
Wilkens zei: .Als aan christenen ver
boden zou worden deel te nemen aan
bewapening en oorlog zou dat In de
praktijk het waarschijnlijk voor
christenen onmogelijk maken dat zij
zich ethische bemoeien met het inter
nationale verkeer der volkeren."
De Westduitse ambassadeur voor
ontwapeningsvragen Friedrich Ruth
pleitte in Bossey voor een met wapen
beheersing en ontwapening samen
gaande afschrikking. Ruth verzeker
de de hoge officieren en legerpredi
kanten dat er geen gegarandeerde
veiligheid bestaat zonder een effec
tieve mogelijkheid tot het inzetten
van wapens. Ruth verzette zich tegen
overdreven pessimisme met betrek
king tot de kans op wapenbeheersing.
Hij wees op het Salt-I-verdrag, op de
besprekingen in Wenen inzake troe
penvermindering in Europa en op de
ontwapeningsbesprekingen in het
VN-kader. Een ratificatie van het
Salt-n-verdrag achtte Ruth in het
belang van de militaire blokken.
LONDEN (ANP) Een wapenfabriek
in Zuid-Korea, een dagblad in New
York en een titaniumfabriek plus
theeplantages in Zuid-Korea zijn de
meest opvallende onderdelen van het
zakenimperium der „Moonies", sinds
1971 bekend als de „Verenigings
kerk" (vroeger Unified Family). Dit
verklaarde Dennis Orme, leider van
de Britse afdeling van de beweging,
tijdens de behandeling van het ge
ding te Londen dat hij tegen de En
gelse krant Daily Mali heeft aange
spannen. De krant had de sekte ten
onrechte, volgens Orme afgeschil
derd als een „sinistere, wereldwijde
organisatie die jongeren hersenspoelt
en van hun ouders vervreemdt".
Hij bevestigde dat de Tong Hill Engi
neering Company in Zuid-Korea een
onderdeel van de Verenigingskerk is.
De fabriek maakt Vulcan Luchtaf
weergeschut, onderdelen van het M
16-geweer en granaten. In New York
bezit de beweging het dagblad News
World (oplage 72.000) met kantoor op
de Fifth Avenue, het „New Yorker"-
hotel, een restaurant en een bont
zaak. Ook in Japan bezit de sekte een
dagblad.
Van een onzer verslaggevers
PUTTEN Evangelist Ben Hoekendijk verwacht zesduizend jonge mensen
uit Nederland en België op zijn One Way Day, die komende zaterdag in
Antwerpen wordt gehouden.
Deze jeugdmanifestatie werd acht jaar in Utrecht gehouden, met op het
laatst 15.000 bezoekers uit alle kerken. Nu is het Sportpaleis langs de
autosnelweg bij Antwerpen afgehuurd. Naast evangelisatie en bemoediging
van jonge christenen is deze manifestatie tevens bedoeld als een ontmoe
tingsdag tussen Vlamingen en Nederlanders.
Onder de medewerkers aan deze dag zijn Anne van der Bijl, Elly en Rikkert,
Carel Heinsius, The Burning Candles en ds. A. Kleijne. Op het programma
staat een openlucht-actie in het centrum van Antwerpen, gecombineerd met
een optocht met trams van het sportpaleis naar de binnenstad en terug.
De jongens van Kennies Mill.
door Aldert Schipper
In talrijke gereformeerde kerken betekent de naam 'Rennies Mill' nog iets. Het is een
groot kindertehuis in de Britse kroonkolonie Hongkong waar een paar honderd jongens
een dak boven het hoofd hebben. Gedurende de jaren zestig en zeventig hebben
Nederlandse gereformeerde kerken een bedrag van zo'n zes miljoen gulden opgebracht
voor dit huis, dat de laatste jaren onder leiding stond van de Nederlander Jan Kleijn.
Kleijn en zijn vrouw Heieen Jon
ker zijn kortgeleden teruggekeerd
uit Hongkong, nadat ze Rennies
Mill hadden overgedragen aan
Chinese leiding. Ze wonen nu tij
delijk in De Bilt, een beetje displa
ced persons na tien jaar Hong
kong.
Kleijn en Jonker hebben via het
Algemeen Diakonaal Bureau van
de Gereformeerde Kerken het zgn
adoptiesysteem tot grote glorie
gebracht. Ze vertellen hoe de jon
gens in Rennies Mill trots waren
„een vriend" In Holland te hebben
en hoe een mevrouw ergens in
Nederland naar haar adoptiefzoon
in Hongkong schreef wat voor.
soort trui hij wilde hebben. Dan
zou zij hem breien. Ten slotte liep
de jongen met een rood-wit-blauw
gestreepte trui rond, want dan
kon iedereen zien dat-ie uit Hol
land kwam.
Brits
De kritiek die er wel eens op het
adoptiesysteem is geweest kun
nen Kleijn en Jonker niet meevoe
len. Het heeft goed gewerkt en zij
hebben er geen schade van gezien.
Toen Jan en Heieen Kleijn in
Hongkong aankwamen troffen zij
een naar Brits model gediscipli
neerde kostschool aan. Zij hadden
juist een aantal jaren achter de
rug als „vader en moeder" In een
Amsterdamse jeugdherberg en
waren In de laatste jaren zestig
overspoeld met kritiek op het au
toritaire model. Aangekomen in
Rennies Mill wilden ze het zojuist
in Amsterdam geleerde in prak
tijk brengen, maar botsten daar
bij op de onverzettelijkheid van
de zeer Britse directeur van Ren
nies Mill.
Kleijn: „In de eetzaal hing een
groot bord met de 23 regels waar
de jongens zich aan te houden
hadden. De Tien Geboden waren
onvoldoende om de huisregels in
te vangen. Zondags, na de ver
plichte kerkdienst werd de lijst
voorgelezen van de Jongens die
straf hadden. Meestal moesten die
werken. Maar er werden ook lijf
straffen gegeven. Mijn eerste con
flict met de leiding kreeg ik, om
dat Ik weigerde een van de boete
lingen met de rotting zijn opgelo
pen straf toe te dienen".
De directeur van Rennies Mill wil
de de familie Kleijn met zijn veel
te vrije opvattingen terugsturen
naar het verdorven Nederland.
„Die mensen zijn niet christelijk
genoeg," meende de directeur, die
vanouds gewend was het Evange
lie er bij de jongens in te timme
ren. Maar tenslotte gaf de direc
teur het op. Het bestuur vroeg Jan
en Heieen terug te komen en de
laatste vijf jaar hebben ze Rennies
Mill omgevormd tot een kin
dertehuis dat aan de hedendaagse
normen voldoet. Er kwam meer
personeel en dat was beter opge
leid dan de
mensen die i
waren.
padvinderachtige
r oorspronkelijk
Vluchtelingen
Rennies Mill vond zijn oorsprong
in de tijd dat er veel vluchtelingen
uit de Volksrepubliek China naar
Hongkong kwamen. Onder hen
waren jongens, die bij niemand
hoorden en die zwervers werden In
de grote stad. Toen zij werden
opgevangen leidde dat tot dank
baarheid. In die tijd konden de
grotere Jongens de kleintjes hel
pen opvoeden. Maar inmiddels is
het aantal vluchtelingenkinderen
veel geringer geworden. Rennies
Mill wordt nu bevolkt door kinde
ren uit gebroken gezinnen, zoals
het harde, kapitalistische Hong
kong er vele kent. Het huis is
helemaal door plaatselijke be
stuurders overgenomen en de Ne
derlanders durfden hun taak nu
overdragen.
Ze laten in Hongkong een goed
draaiend en modem kinderhulp
werk achter. Heieen Jonger heelt
de laatste jaren hard gewerkt aan
het opzetten van een telefoonlijn
kindermishandeling, die met vier
vaste krachten werkt en veel me
dewerking krijgt van de radio en
televisie in Hongkong. „Het enige
is nu in Nedertand weer mijn draai
te vinden", merkt Jan Kleijn op
met een glimlach.
TUBINGEN (Idea) Prof. Peter Beyerhaus, de bekende
leider van de Westduitse evangelicalen, is dit voorjaar in
privé-audiëntie ontvangen door paus Johannes Paulus. Bey
erhaus heeft dit pas nu bekend gemaakt. Tegenover het
evangelicale persbureau Idea heeft Beyerhaus gezegd dat hij
het bezoek, dat veertig minuten duurde, niet aflegde als
voorzitter van de Conferentie van de Belijdende Gemeen
schappen, maar als hoogleraar missiologie en oecumenica.
Beyerhaus heeft de paus geïnfor
meerd over de oecumenische situatie
en over de theologische en sociaal-
ethische zorgen van de Westduitse
evangelicalen en in de rest van de
wereld. Er bleek bij dit gesprek vol
gens Beyerhaus een verregaande
overeenstemming In hun oordeel over
de tegenwoordige bedreiging van het
gemeenschappelijk bijbels geloofs
goed van de evangelische en katholie
ke kerk.
Volgens Beyerhaus heeft de Confe
rentie van Belijdende Christenen
geen bezwaar tegen informatieve
contacten, theologische gesprekken
en gemeenschappelijke protestacties
inzake maatschappelijke vragen. De
ze acties gelden vooral verzet tegen
pornografie, abortus, bepaalde soor-
den paedagogiek en het losser wor
den van huwelijk en gezin.
Open studiedagen Ned. Christen-
vrouwenbond: 16 oktober, Paulus-
kerk, Rotterdam: Kernbewapening
(ds. J. Goumare); 23 oktober. Coe-
hoorn, Arnhem: Vrouwen in ontwik
kelingslanden (prof. G. Thomas-Ly-
cklama Nijeholt); 23 oktober, Ge
meentecentrum, Oegstgeest:
Geloofsoverdracht aan Jongeren (ds.
E. Th. Thijs); 28 oktober, Atrium,
Rotterdam: Gezondheidszorg in
Ghana (mevr. J. M. van Heest). Inl.
tel. 070-451370.
GENÊVE (EPD) De Russische or
thodoxe kerk heeft officieel tegen de
secretaris van de Europese Kerken-
conferentie (CEC) gezegd dat zij niet
tegen de orthodoxe priester Gleb Ja
koenin heeft getuigd. Twee leden van
de orthodoxe kerk zijn wel als privé-
WEDERGEBOORTE EN
'NIEUW RECHTS'
'ai
P'
In zijn campagne van vier jaar
geleden heeft de huidige
Amerikaanse president, Jimmy
Carter niet zelden gebruik gemaakt fes
van het „argument" als zou hij een
een wedergeboren mens zijn. Dit
begrip wedergeboren speelt thans
opnieuw een rol in de Amerikaanse
presidentsverkiezingen. Niet, zoals
vier Jaar geleden, ten aanzien vandt
te kiezen man, want, voor zover Ik
weet laat Reagan zich daar niet op
voorstaan. Wel echter zijn achterba la
van een bepaald soort )f
fundamentalisten en evangelicals.
Wedergeboorte schrijnt daar een
sleutelbegrip te gaan worden. Datifer
zeggen: als het zo uitkomt. Eén van
de meest barre uitspraken in dat
opzicht is gedaan voor een National ógt
Godsdienstige Omroepvereniging!
Virginia: „God hoort alleen de
gebeden van hen die wederom
geboren zijn door het geloof in
Christus". Jerry Falwell maakt hel m
nog erger door te stellen, datGod jf
gebeden van ongelovigen, zoals
joden, niet verhoort". Ik denk dat
zulke uitspraken zelfs onze eigen
„nieuw rechtse" politiek-bedrijven
gortig zullen zijn. In dit denken gaai
men ervan uit dat wedergeboorte*
iets is als een ommekeer bij toversli
Je bent het of je bent het niet. De
scheidslijn tussen hen die het wel tt
hen die het niet zijn, is haarscherp
waar te nemen. Ik herinner mij dal
eenzelfde soort „mensenkeurder"n jf,
eens na een bezoek de groeten voor J
mijn echtgenote meegaf, vergezeld
van de wens „dat ze nog maar eens
wedergeboren mag worden". Ik heb I
hem toen ins tan te lijk de vraag
gesteld of hij dat dan op die afi
kon zien. Wedergeboorte is voor^
besef iets dat altijd doorgaat. Het
staat op één lijn met menswoi
Een proces dat ons hele leven in
beslag neemt. Paulus wist van dal
proces toen hij zei dat hij het
gegrepen had. Hij was nog ni«
Het is een kwalijk soort verei
om de wereld in te delen in mei
die er zijn en die er niet zijn. En
gevaarlijker is het om daar poli!
mee te bedrijven.
VOORBUGANi
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Klundert J.
lemsen te Stad aan het I"
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Nijega-Opeinde H. ij
stra te Joure te Bennebroek F. Jf
te Badhoevedorp.
Aangenomen: naar Gramsber^
Velthoen te Augustinusga-Sij
zum; naar Joure J. Wagenmal
Oud-Beijerland; naar Wetslr
werd A. C. Hogenhuls,
Kampen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen: te Biezelinge H. vcifj
Heuvel, kand. te VeenendaaL
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: voor Arnhem B.
te Hardinxveld-Giessendam;
Haarlem J. S. van der Net te U
voor Apeldoorn en voor Terwoldt^ei
Hoogerla.id te Krabbendijke.
Sedlacek
Het Tsjechische predikante
paar Joseph en Susanne f
dat vorig jaar naar het westen w
ontkomen, houdt de tweede helft lft,(
deze maand een tournee door
land. Sedlacek was in Tsjechos
kije methodistenpredikant. Toe
veel mensen door zijn prediking
J;eloof kwamen (onder wie enkele
essoren), werd hem zijn preek ee
gunning ontnomen en hij werd
hulparbeider te werk gesteld,
stopt met zijn gezin in een can
van Zwitserse vrienden, week hij
naar het westen. In een serie s
komsten, georganiseerd door dec w
nisatie Vervolgd Christendom in mi
schillende plaatsen in ons land ta
het echtpaar vertellen over de »?i
standigheden, waarin christen!
Tsjechoslowakije leven. De bi
komsten worden gehouden in V
dam, Siddeburen, Veenwouden, "al
selkanaal, Groningen, Leeuw»
Heemstede, Rozenburg, Holttt
Eindhoven.
Ds. J. Heidinga
UC UIUIUUUAK Atl» UiJit WH OM
persoon bij het proces tegen Jakoe- Op 70-ja/ige leeftijd is in Al»
ife
Met één kaart in de hand kom je door pqnscb het land.
ationale Strippenkaart is nl. een landelijk bus- en tramkaartje. U kunt er
dus overal in Nederland mee terecht. En als u bijvoorbeeld van Duiten de
stad komt, dan hoeft u voortaan in de stad geen ander kaartje te kopen."
nin betrokken geweest. Hun is echter
alleen gevraagd of Jakoenin mede
auteur is geweest van de brief die in
1975 door hem en zijn vriend Regel-
son aan de assemblee van de wereld
raad van kerken in Nairobi is ge
zonden.
Jakoenin werd op 28 augustus we
gens agitatie tegen de SowjetrUnie
tot vijf jaar dwangarbeid en vijf Jaar speciaal belast was met het pasti "et
aansluitende verbanning veroor- onder de vrijzinnige hervormde ft
deeld. °c
ied
vrij onverwacht overleden de
vormde emeritus-predikant J
dinga. De crematie is vandaag in
sen. Ds. Heidinga was eerst lu1
predikant, van 1935 tot 1939 in
lingen, maar ging toen over na
hervormde kerk. Vervolgens stof U1e
in Donkerbroek, Beetsterzwaa tfr
van 1946 tot 1974 in Haarlem,
vol- en g
De 15-strippenkaart kost f 5,35 en is uitsluitend in voorverkoop verkrijgbaar.
De 6- en 10-strippenkaart kosten respectievelijk f 2,85 en f 4,75 en zijn alleen
op het voertuig te koop. Let wel: een kaartje kost
nu dus minimaal f 2,85, maar dat is altijd nog
voordeliger dan de prijs die u betaalde voor drie
enkeltjes van één zone.
Den Haag kent een bijzondere regeling.
Met de Strippenkaart kom je overal..
Openbaar Vervoer, Postbus 55,2501CB Den Haag.
lui
ten
UTRECHT (ANP) Binnen een Jaar
zal een door het humanistisch ver
bond en de raad van kerken ingestel
de commissie een advies uitbrengen
over mogelijke vormen van samen
werking. Het advies van de commis
sie zal onder meer betrekking hebben
op het standpunt van beide organisa
ties inzake nihilisme en dogmatisme,
verzuiling en neutraliteit, vredesbe
weging en scheiding van kerk en
staat.
Binnen de taakopdracht aan de com
missie komen ook zaken als registra
tie van kerkelijke gezindte, subsidie
van geestelijke verzorging, hug
tisch vormingsonderwijs en k
ke opleidingen aan de orde.
„Ik hoop dat de verkeerde b
ming over en weer kan worden!
nomen, bij voorbeeld dat het!
nistisch verbond antikerkeliT
zijn en dat zonder verschillen!
doezelen waar mogelijk kan«f
samengewerkt, bij voorbeeldj
de herziening van de arbeids
aldus drs. Rob Tielman, volj
van het humanistisch
„Humanist", een veertiend#
gave van het verbond.
