Een spelletje lego voor het CDA i Tekening van een lezer Trouw Commentaar POLITIEK toen de eenheid nog ver was ponsor en kunst schrijf 'n brief DE GRAAF H ^ERDAG 11 OKTOBER 1980~ BINNENLAND TROUW/KWARTET vwiMiet te dogmatisch ek in M -p,\.fractieleider Lubbers heeft la- Gr& n ö»|cii weten. dat de nieuwe Ncder- t etttLiid^e commissaris bij de Europese geld. jonicensehappen in Brussel niet iag worden geput uit de thans «tredende regeringsploeg, maar fcmier Van Agt heeft gezegd dat 1 Ge- uj jn deze zaken ..niet te dogma- pport 1 ch mo8cn handc,cn les er. unen- ld valt daarom te vrezen, dal wij innen de termijn van een week of ïetdE l'ci1'cn da£cn hcl n'cuws '"ogen taalkrachten dat opnieuw een minis- he in. cr of staatssecretaris uit het kabi- Wieió nci-Van Agt voortijdig is opge- f^ker stap' Dc uitdrukking ..niet te dog- linen ullsch" immers heeft in een dis- geto fóie geen enkele andere waarde ïefujfl an die van een gemeenplaats of lat en dooddoener. Het klinkt mis- ^5 chien verlicht en progressief, maar gron an gaat het wel om de verlicht eneid van de door de Genestet zo ^"Onvergetelijk gekarakteriseerde Jan iS dic -,inappe ^°pmet dicPe die ..geen weerga" om de leer in Ed )exta P dergelijk woordgebruik duidt Tati Wiet op oppervlakkigheid, en op n vei 3i diezelfde De Genestet verdach- '^onl, ernst noemde dan toch wel op de hoefte rookgordijnen te leggen en einde daarachter fijn de eigen Orjjrfin te doen en de tegenstanders als hef.t ampers en duisterlingen te deklas- lewej ren en aldus een discussie onmo- In» W le maken eetdi oiets past een premier met. maar -andi at cr verder ook van zij, wij willen n deze zaak graag de kant van .ubbers kiezen en uitspreken dat jlaau iel werkelijk onduldbaar zou zijn lcercah Yttdelings opvolger in Brussel Ull dHians nog fungerende rege- oJJ nngspfocg zou worden gekozen ld. Orjag nemen wc de schijn op ons 1 o dogmatisch" en ..duister" als Hij hier v aststellen dat minister (en staatssecretaris) een zo hoog ambt idat het niet alleen ieder die er toe i jt is in ons land althans pnnen bij de sport, maar lang- ;age lerhand dringt het op andere einen door. Wc bedoelen het endfeem van de sponsoring, dat w i| het geven van financiële dragen door bedrijven aan aller- activiteiten. Nobel natuurlijk. toch niet helemaal. Er zit wel j,e\\jV tegelijk een zakelijke bijbe- eling achter, namelijk dat er op :n directe of indirecte manier pu- ilicileit wordt gegeven aan de of dat de namen van ge- irde en sponsor aan elkaar rkoppcld worden, waardoor iets glans van de gesponsorde tl de sport is het begonnen en daar Jnu al duidelijk sprake van exces- Ti (denk maar eens aan het geding p Trouw deze zomer werd aange- i door een aan zijn sponsor ictende volleybalvereniging); het bileven volgt nu schoorvoetend. »ar meteen de eerste keer blijkt hdaar ook al mis te kunnen gaan. geroepen wordt moreel bindt voor een gehele regeringsperiode, maar dat ook elke gedachte aan promotie maken of iets dergelijks gedurende dc anibtsvcrvuling taboe dient te zijn. Het is waar Van Agt kan zich beroepen op precedenten uit de Nederlandse geschiedenis. Niet minder dan drie commissarissen voor de Europese gemeenschappen Mansholt. Lardinois en Vredeling) zijn van dc ministersstoel recht streeks naar Brussel verhuisd en daar is inderdaad destijds weinig stampei over geweest. Maar wijs heid-achteraf is ook wijsheid en daarom dienst nu dan toch maar te worden vastgesteld, dat ook die benoemingen beter en duidelijker gekritiseerd hadden moeten worden Maar er is in dit geval nog iets meer dat het besef scherpt en ons bewust maakt van de wijsheid-achteraf. Het kabinet-Van Agt heeft namelijk een goede kans om de parlementai re geschiedenis in te gaan als het kabinet van de wegwerpministers. Als wij (terecht natuurlijk) de ver vanging van minister Peijnenburg builen beschouwing laten, dan moeten niettemin de namen van Kruisinga, Andricssen, Scholten en Nooteboom werden genoemd. Het zou voor het aanzien van het minis tersambt pijnlijk zijn als nu de naam van Van der Stee of Braks (beiden nog maar net op hun post) aan dit beschamende lijstje werd toegevoegd Wat Van Agt precies bedoeld heeft met ..niet te dogmatisch" laten wij verder nu maar in het midden, want in deze zaken heeft Lubbers het gelijk aan zijn kant. Net zomin als een lijsttrekker van een politieke partij op een moeilijk ogenblik zich een vaandelvlucht mag veroorlo ven. mag een minister dat. welk aantrekkelijk baantje hem ook wordt voorgespiegeld Wc doelen hier op het amateurkoor van het Amsterdamse Concertge bouworkest. Het pas opgerichte koor valt buiten de subsidieregeling voor hbt orkest en moet het hele maal van sponsors hebben. Het eerste optreden van het door het bedrijfsleven gesponsorde koor, in samenwerking met het door de overheid gesubsidieerde orkest, bleek alleen toegankelijk te zijn voor de gasten van de sponsor. Al zal het om meer dan een dubbel tje gaan. het is duidelijk dat hiec de sponsor voor een dubbeltje op dc eerste rij zat bij een grotendeels uit dc publieke kas gefinancierde mani festatie. terwijl dc anderen buiten konden blijven staan Het ministerie van CRM heeft het 'T moeilijk mee. zo werd gezegd. Dat is niet voldoende. De minister moet duidelijk zeggen dat het zó niet kan en niet mag De fractievoorzitter van het CDA, Ruud Lubbers, is de origi nele uitvinder van het woordje „bouwstenen". Daarmee de-, gradeerde hij deze week de algemene politieke beschouwin gen tot een spelletje lego, met het parlement in de onaantrek kelijke rol van stenendrager. Het kabinet, per slot van reke ning de maker van het bestek, zal zelf wel bepalen welk bouwwerk er uiteindelijk wordt gewrocht. De stenensjouwers werd zelfs geen blik vergund op het mogelijke eindprodukt. Daarover zal eerst gepraat worden met de sociale partners (vakbeweging en werkgeversorganisaties). Want ja, je weet maar nooit met die bouwvakkers, vandaag de dag Ironisch, bijna op het sarcastische af. hield de minister van financiën. Van der Stee, de Kamer voor dat zij in feite geen beter lot verdiende. Het was hem niet ontgaan, dat de bouw stenen van CDA en WD bedoeld waren voor twee totaal verschillende bouwwerken. Het zou al te veel ge vraagd zijn van het kabinet, die twee tot een harmonisch geheel samen te voegen en bijgevolg moest de Kamer maar rustig krustig afwachten, zich getroost we tende met de ruime opstelling van het kabinet alle bouwstenen met een ..open mind" te zullen beoordelen, zoals premier Van Agt het omschrijft. En daarmee lag het dilemma op straat, dat het politieke bedrijf de laatste maanden meer en meer ver lamt: de fracties van CDA en WD zijn het openlijk oneens over de te volgen gedragslijn en het kabinet probeert een keus tussen deze twee politieke grootheden zoveel mogelijk te ontlopen. Dat het nog niet tot een uitbarsting is gekomen heeft alles te maken met het eerste congres van daag van het CDA in Den Haag. Het zou onelegant zijn op deze dag van moeizaam verworven christen-demo cratische eenheid te vieren met een openlijke breuk. Achter de schennen is het gevecht om het voortbestaan •an het kabinet, of preciezer gezegd, de uitgangspun ten voor de komende verkiezings strijd echter al in volle hevigheid los gebarsten. Een belangrijke twistap pel is het uiteindelijke politiek profiel van het piepjonge CDA. Hoe zo'n gezicht eruit zou kunnen zien hebben de algemene beschouwingen wel dui delijk gemaakt, want de verschillen de CDA-voormannen konden het niet laten alvast de nodige voorschotjes te nemen. De congresganger kan er wel licht zijn voordeel mee doen Houvast Het meeste houvast heeft hij/Zij aan premier Van Agt, die op een aantal politiek gevoelige punten het duide lijkst is geweest. Zo liet hij er geen door Willem Breedveld twijfel over bestaan, dat het met de Inkomensnivellering In dit land zo langzamerhand mooi genoeg is ge weest. Hij rekende de Kamer voor dat Nederland zo ongeveer het land is met de gelljkmatlgste inkomensver deling. De afstand tussen de laagste en de hoogste lonen is aanzienlijk bekort en bijgevolg dient men uiterst terughoudend te zijn met een verder gaande nivellering. Eerder al had hij duidelijk gemaakt dat gegeven dit beeld de minimumlonen niet noodza kelijkerwijs als een heilige koe be schouwd dient te worden. Zij zouden daarom bij het brengen van offers niet buiten schot behoeven te blijven. De premier rekende ook af met de veel gehoorde stelling, dat loonmati ging gepaard zou moeten gaan met afspraken over werkgelegenheid, her vormingsvoorstellen of wat dan ook. Werknemers mogen aan hun mati gingsbereidheid geen wensen, laat staan voorwaarden koppelen. Het zij hun genoeg, dat matiging, hoe dan ook, goed Is voor de werkgelegenheid en hun overige wensen dienen op hun eigen merites te worden beoordeeld. In het verlengde daarvan bleek de premier een weinig enthousiaste voorstander van gerichte overheids maatregelen om de werkgelegenheid te bevorderen. De teneur van zijn verhaal was dat eerst globale maatre gelen nodig zijn, omdat het anders met gerichte maatregelen ploegen op de rotsen wordt. Ook ten aanzien van het werkloosheidsprobleem stelde premier zich terughoudend op. Welis waar zal het kabinet streven naar een vermindering van de werkloosheid maar overigens dient men ervoor te waken illusies te scheppen. In dit verband hekelde hij de verkiezings programma's van PvdA. CDA en WD („we moeten ons geen rad voor Topberaad tijdens de algemene beschouwingen:van links naar rechts Den Uyl, Lubbers en Rietkerk. ogen draalen") en meer in het alge meen bereidde hij de natie erop voor zich wat geduldiger bij de huidige situatie neer te leggen. Afgunst en ongeduld zag hij als de voornaamste obstakels naar een meer structurele oplossing van het probleem. Tijdens het Kamerdebat maakte zijn minister van financiën Van der Stee voorts nog duidelijk dat de oplossing, die de WD voor ogen staat, het kabi net heel wat sympathieker voorkomt, dan de plannen van het CDA. Zag hij in de plannen van de laatste partij grote bezwaren, de suggesties van de WD. namelijk een aanzienlijk forse re aanpak van de sociale voorzienin gen, waardeerde hij als zeer positief. Lubbers vertegenwoordigt meer het andere gezicht van het CDA. Het viel overigens niet mee de trekken daar van te herkennen, want zoals ge woonlijk verbergt hij zijn standpunt bepaling achter een bijna explosieve ideeënrijkdom. Maar in grote lijnen bleken zijn opvattingen haaks op die van de premier te staan. Lubbers bleek een voorstander van globale, maar zeer nadrukkelijk ook een ge richte aanpak van het werkloosheids- Tekeningen, bi] voorkeur in liggend for maat. sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859. 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. s CtxA u rioy ;eno kunó I De mensen die zich op een na jaarsavond in een van de na-oor- logse jaren (het kan 1947 geweest zijn) in een wat krakkemikkige autobus naar een Westbrabants stadje lieten vervoeren zagen die moeite rijk beloond. ARP-leider Jan Schouten hield er in een kerkgebouw een stevige, gespier de toespraak, waarin veel toe hoorders veel van het oude ver trouwde van Kuyper, Bavlnck, Idenburg en Colijn herkenden en dat gaf menigeen die zich de jaren van onvrijheid en bezetting nog goed herinnerde een veilig gevoel: nu kon dat allemaal weer zonder gevaar! Er waren er in de kerk die Schou ten voor het laatst hadden ge hoord in 1941 of 1942, toen hij in een Bredase kerk voor de gerefor meerde „jongelingen" sprak. De toen al wat grijze politicus had zich daar in Breda door het ge vaar niet de mond laten snoeren: hij had er vrijuit gesproken over welke houding men tegenover de bezetter diende in te nemen en kort daarna was hij gearresteerd. Nu stond hij daar weer: een wat starre, maar oer-degelijke figuur. Woorden en herinneringen te over dus, die najaarsdag in West- Brabant, om te zorgen voor wat men noemt „een mooie avond". Niet zovelen van degenen die naar Schouten luisterden zullen op dat ogenblik beseft hebben wat er op de achtergrond van deze „fijna avond" ook gebeurde de anti-revolutionairen vochten weer helemaal voor hun eigen partij, velen van hen leken verge ten wat hen in de oorlogsjaren en kort daarna zo zeer bewogen had: het verlangen naar eenheid met althans de christelijk-histori- schen, het eindelijk bijleggen van de „broedertwist" tussen Kuyper en Lohman. In Trouw van februari 1945. in het toen nog bezette noorden ille gaal verschenen, had het nog zo mooi gestaan: de „wederverschij ning" van de oude christelijke partijen „moest" een verkort en provisioneel karakter dragen" Direct proberen, aldus Trouw, een „nieuwe Christelijke Volks partij" te vormen. Die woorden hadden een niet gering deel van het a.r.-volk toegesproken, maar lang niet tot in alle geledingen waren ze doorgedrongen en In elk geval waren ze niet blijven han gen. Achteraf bezien kun je het wel een van de drama's van de direct na-oorlogse jaren noemen dat de drang naar eenheid zo zeer verdrongen werd door die naar herstel van het vooroorlogse. Op de dag dat niet twee maar drie partijen opgaan in één nieu we is het verleidelijk je te verlie zen In overpeinzingen over de „eenheid" en de kronkelwegen waarlangs en de slakkengang waarmee die voortschrijdt. Ieder een zal zo zijn eigen binnenge dachten hebben; die van de schrijver van dit stukje gaan vooral terug naar de al genoemde landstreek kort na de bevrijding. Wie het voorstelt alsof de krach ten tot vernieuwing toen zo enorm sterk werkten kan beslist niet als bewijs aanvoeren de toe stand in die zuidelijke steden en dorpjes: daar schikten de mees ten zich weer binnen de oude grenzen en ze waren er tevre den mee. Omstreeks de tijd dat Schouten op die „mooie avond" sprak werd niet ver vandaar een bijeenkomst gehouden waar be raadslaagd werd over het invoe ren van ritmisch zingen in de kerk, en daarbij klonk uit de mond van een van de aanwezigen de stelling dat het beter was de „oude paden" niet te verlaten. De enkeling uit deze kring die kennis genomen had van wat de christenen dreef die voor het so cialisme gekozen hadden, had het er vaak moeilijk mee. „Een sterke socialistische overtui ging". had de bekende dominee Buskes nodig geoordeeld in een rede op de eerste vergadering (1947) van de protestants-christe lijke werkgemeenschap van de pas opgerichte PvdA en Buskes zei ook: „Het is het diepste ver langen van ons hart christenen te zijn". Er waren Jongeren die door dat idealisme sterk werden aange sproken maar wat moesten ze ermee ln een wereldje waarmee ze zich weliswaar sterk verbon den voelden, maar waarin men niet eens de stap naar een zeer na-staande groep (hervormd-ge reformeerd, aj.-c.h.) kon zetten om van een sprong over de meer dan manshoge muur waar achter de roomse wereld lag maar te zwijgen? Het is allemaal jaren geleden, verhitte discussies alleen over de vraag of christelijke partijvor ming al of niet geboden is kun je je nu niet goed meer voorstellen. Ook wie met overtuiging ervóór kiest schermt wat minder met het woord „beginsel" en een bui tenstaander zou de situatie nu niet meer kunnen schetsen zoals Pieter Jelles Troelstra in 1924 bij zijn afscheid uit de Tweede Ka mer deed. De SDAP-leider stelde het „theologisch element" dat bij de „rechterzijde" (zoals de chris telijke partijen toen gehoemd werden) als grondslag van partij politiek overheerste tegenover het „sociale element" aan de lin kerzijde. „Sociaal" is anno 1980 immers iedereen De Technische Hogeschool in Delft heeft een schrijfma chine ontwikkeld voor men sen die hun handen of armen niet (meer) kunnen gebrui ken. Het apparaat werkt met een lichtstraal die door een beweging van het hoofd op een alfabet-tableau kan wor den gericht Kassa Wolde Mariam is één van de negen hoge functionarissen van het afgezette keizerlijk be wind in Ethiopië, die in Juli 1979 uit gevangenschap „verdwenen" Familieleden die elke dag voed sel brachten werd gezegd hier mee op te houden en de gevange nen te vergeten. In andere geval len in Ethiopië diende een derge lijk bevel als stilzwijgende ken nisgeving dat een gevangene standrechtelijk en in 't geheim geëxceuteerd was. Talloze persoonlijke en openbare vragen naar de „verdwijningen" leverden geen officieel antwoord van regeringszijde op. Sommige functionarissen verklaarden dat de negen gevangenen waren overgebracht naar een andere ge vangenis. maar weigerden de naam ervan te noemen; geen en kele inlichting heeft hun verkla ringen bevestigd. Kassa Wolde Miriam was van 1963 tot '66 hoofd van de Halle Selassie I-universiteit, en daarna gouverneur van de provincie Wol- lega, waar hij woonde. Na zijn arrestatie werd hij onder zeer slechte leefomstandigheden gevangen gehouden in de kelders van het vroegere Menelik-paleis ln Addis Abeba, nu het hoofd kwartier van de militaire macht hebbers- Kassa Wolde Miriam is getrouwd met prinses Seble Desta, klein dochter van de gewezen keizer Halle Selassie; zonder berecht te zijn wordt zij sinds 1975 gevan gen gehouden in de Akakigevan- genis te Addis Abeba. Hun vijf kinderen wonen als vluchtelin gen buiten Ethiopië. Beleefd gestelde brieven, waarin u uw verontrusting uit over de verdwijning van Kassa Wolde Mariam en waarin u om inlichtin gen over hem verzoekt, kunnen gericht worden tot: Lieutenant- colonel Mengistu Halle Mariam. Head of the Provisional Military Government of Socialist Ethio pia. PO Box 5717. Addis Abeba, Ethiopia. De zesjarige Sacha Seleznew uit Omsk in Siberië heeft een passie voor filosofie. Het blad van de Russische schrijversbond Literatoernaja Gazeta besteedt veel aandacht aan dit wonder kind. Voorlopig houdt het kind zich alleen nog rnaar bezig met wat moraalfilosofie en humanis me. want het marxisme-leninis- me is misschien nog wat te inge wikkeld, aldus het blad. probleem. De aardgasbaten moeten wat hem betreft deel uitmaken van het overleg van de sociale partners en dat sluit een gerichtere aanpak dan het kabinet voor ogen staat niet uit. Anders dan Van Agt vindt Lubbers, dat het kabinet wel degelijk alle zei len moet bijzetten om de vakbewe ging tot het brengen van een loonof- fer te bewegen, ook door krachtig ln te spelen op wat daaraan gedachten- goed leeft. Lubbers trekt wellicht een te zware wissel op de matigingsbereidheid van de vakbeweging en vrijwel zeker zal hij zijn plannen zonder een toonmaats regel niet kunnen realiseren. Zijn plannen ademen per saldo toch een geheel andere geest dan die van het kabinet. Bovendien voegt hij er een element aan toe, dat typisch past in het gedachtengoed van het CDA-pro- gramma „Niet bij brood alleen", na melijk de invoering van een luxe ta rief in de BTW. Het is op zichzelf al veelzeggend, dat het kabinet met die gedachte de grootst mogelijke moeite blijkt te hebben. Verklaring Lubbers heeft voor dit dilemma in het CDA-denken een vriendelijke (althans voor het CDA) verklaring genoemd. Hij verweet PvdA en WD eikaars stille bondgenoot te zijn in het nastreven van de tweedeling in de Nederlandse politiek. Daarmee riep hij het beeld op van de hamer en het aambeeld, waartussen het CDA lang zaam maar zeker vermorzeld zou wor den. Het is dit bondgenootschap dat volgens Lubbers het gezicht van het kabinet heeft misvormd en dat er meer dan wat dan ook de ooizaak van is, dat tal van plannen in de vertra ging zijn geraakt Lubbers kan echter weten dat dit beeld zo langzamerhand zijn geldig heid heeft verloren. De polarisatie bepaalde in hoge mate de politieke verhoudingen in de jaren zestig. De deconfessionalisering was toen in vol le gang en PvdA en WD hadden er beide voordeel van erg onaardig te gen elkaar te doen. Het dwong de kiezers tot een keuze en die viel nogal eens ten nadele uit van één van de confessionele partijen. Verbleekt Het zal Lubbers echter zijn opgeval len, dat de WD ln deze tweedelings gedachte meer en meer is verbleekt. Het accent bij de laatste verkiezings campagne viel vrijwel geheel op het duel tussen Den Uyl en Van Agt. En het ziet er niet naar uit dat Wiegel in de komende verkiezingscampagne deze fakkel van Van Agt zal kunnen overnemen. De duidelijke uitspraken van de premier geven hem weinig kans. Het CDA-congreS mag de pre mier daarvoor dankbaar zijn. Het stelt het CDA ln de gelegenheid om deze weg in de richting van een twee deling ferm en met opgeheven hoofd te vervolgen, dan wel vast te houden aan de eigen programmatische Idea len. Bouwstenen genoeg. Maar wie wordt de architect? ADVERTENTIE PIANO'S VLEUGELS ELEKTRONISCHE ORGELS HANEKAMP ZWOLLE TELEFOON 05200-35587 rrwnie en fan fate Hoor Frlzr Pijlman Pieter Waar eerst de rozen stonden, kwam nu gras Ik zou het met mijn zoontje in gaan zaaien. Hij was wel knecht, als ik de boer maar was. De wortelstokken werden op zijn karretje geladen, terwijl ik de instructie op het zakje las. Na spitten, harken, pletten, kwam het zaaien Hij vroeg, worden die zaadjes echt wel gras en gaan we dat dan ook weer samen maaien. Door zon en regen, zei ik, gaat het ongemerkt. Je zult het zien, straks komen groene sprietjes boven. Hij staarde naar de grond, maar kon het niet geloven. Een uurtje later liet hij zien hoe snel het werkt, het wondergroen dat onze akker tooide; de sprietjes gras die hij er over strooide

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5