In de kerk zo weinig ruimte voor gevoelens en emoties I Doetinchem gaat zuiniger )m met resten van 't oude Kerken kunnen eigen vangelisatiewerk de weg staan KGB boekt succes in strijd tegen kerkelijk verzet Geref. kerken willen geen 'richtingenkerk' zijn CNVE ,eid. Jas de Gaay Fortman ter synode: Stakingsoproep in haven Rotterdam Tanker opgegeven 030 941041 veel stedelijke schoonheid opgeofferd Bodem NS-terrein in Utrecht door dieselolie vervuild ^TÉRDAG 11 OKTOBER 1980 TROUW/KWARTET PHS 29 wij hem niet raakten in de emotionele kern van zijn bestaan. Tongentaai an een onzer verslaggevers IJNTEREN „Wij dragen in de kerk onze gevoelens angstvallig als gouden horloges ln onze istjeszakDit zei prof. dr. G. P. Hartvelt gisteren in de gereformeerde synode. Een hele [orgen had de synode uitgetrokken om zich te bezinnen op de vragen, die op de kerken Komen vanuit de charismatische beweging. Voor de synodeleden leken die vragen zich toe te litsen op het feit, dat emoties en gevoelens in de kerk zo weinig kans krijgen. •t is ai meer dan tien Jaar geleden, t de gereformeerde synode de sag ln studie liet nemen „welke «ats in de kerk dient te worden egekend aan gelovigen die de ktn- jdoop afwijzen" Die studie liep omdat men het niet eens kon orden over een pastoraal advies ln gt kwestie Daarna kwam echter d nieuwe studie op gang, die leidde een gesprek met de charisma ti- werkgemeenschap Nederland nf), de beweging van ds. W. Ver dr K. J Kraan en anderen, die jlde verworvenheden van de Ücsterbeweging vruchtbaar willen ilten binnen de kerken. Daarbij Is .kinderdoop voor de mensen van de ni niet zo'n belangrijk punt. emoties is ln de eredienst nauwelijks plaats, of het moet zijn ln het zingen. Wij hebben nauwelijks geleerd met eikaars gevoelens om te gaan, aldus Hartvelts rapport. „In het gunstigste geval respecteren wij ze, maar fatsoe neerden de eredienst en de onderlin ge omgang naar datgene, wat de meerderheid blijkbaar verdragen kon." Dat leren omgaan met eikaars gevoe lens is niet alleen van betekenis in de ontmoeting met charismatische kerkleden. Het raakt het hele terrein van het kerkelijk leven. In onze Intel lectuele debatten scoren de snelste denkers de punten, maar we ver vreemden de ander van ons. omdat Het rapport gaat nog speciaal ln op de glossolalie (het spreken ln „ton gen"). Het neigt ertoe, om dat niet als Iets speclfiek-chrlstelijks te zien, maar als een algemeen-menselijk ver schijnsel. dat die gevoelsuitingen om vat. die de mens helpen om tot eigen Identiteit te komen. Het werk van de Oeest krijgt daardoor een breder ka rakter: het spreken ln tongen is expo nent van iets anders, namelijk de vernieuwing van de mens. Sommige synodeleden, zoals ds. C. M. Boerma. vroegen of dit rapport, met alle nadruk op het gevoel, de charis matische beweging wel recht doet. Het gaat de CWN toch om een hero riëntatie op de Oeest met een hoofd letter. niet de geest met een kleine letter? De CWN is op zoek naar de oorsprong van de kerk. Is de toespit sing op het emotionele dan niet een geweldige reductie en een psychologi sering van waarom het de CWN te doen ls? Ds. Boerma verwees daarbij naar een nota van ds. Verhoef, die eveneens op de synodetafel lag, waar- In staat, „dat het ln het werk van de Oeest om heel wat meer gaat dan om openheid voor de gevoelsmatige kant van de geloofsbeleving". Wat zeggen de mensen die ln tongen spreken zelf van de benadering van dit verschijnsel zoals ln het rapport, vroeg ds. P. Schravendeel. Psychologie lestold tol. Hartvelt bracht aan de synode Bpport uit van dit gesprek met de N, dat hij en ds. H. A. van Botten- g. prof dr. J. Firet en ds. O. Ger- na hadden gevoerd. In dat rapport rd de charismatische beweging ge- •akteriseerd als een „uit de weg men van alles wat de beweging des ïnzméstes heeft doen stollen, én het uitief waarderen van emoties en voelens waarvan wij, althans in het )ersc ede kerkelijke leven. In toenemen- 'iduefc 1 male vervreemd zijn geraakt" erwr Idem lamhe de loop der tijden kreeg het ver and steeds meer nadruk als de weg garlangs de mens deel kan krijgen in de goddelijke waarheid. Voor LUNTEREN (ANP) De gereformeerde synode wil voorkomen dat de gereformeerde kerken worden opgedeeld in clubs van gelijkgezinden. Daar om keerde zij zich principieel tegen de mogelijkheid dat kerkleden die zich in een bepaalde gemeente niet thuis voelen, lid worden van een kerk ln de buurt, die hen in geestelijk opzicht beter ligt. Een voorstel daartoe was haar voorgelegd door een plaatselijke kerk. die met dat probleem te maken had gekregen. De synode vond dat wanneer ze deze geestelijke verhuizingen zou toestaan, de gereformeerde kerken in feite een richtingenkerk zouden worden. Dan wordt de gezamenlijke worsteling om het ene geloof geblokkeerd, aldus de synode. TEREN (ANP) Volgens prof. mr dr Bas de Gaay rtman staan de gereformeerde kerken hun eigen evangeli- Liewerk in de weg wanneer ze zich niet laten aanspreken op ln maatschappelijke verantwoordelijkheid. Hij zei dit op de jreformeerdw synode in Lunteren. De synode bezon zich op taak van de evangelisatie en het diaconaat in deze tijd. ticpr»! Gaa? Fortman is lid van de gere- beid had een discussienota op de sy- werkgroep voor evangeli- nodetafel gelegd, waarin sterke na- lUewak. Hij legde er de nadruk op druk werd gelegd op de „communica- ït ii eerste taak van de kerk de tie van het evangelie door de daad." ncrtondiglng van het Woord van Ood Evangelisatie moet niet büjven ste- Maar wanneer we wegvluchten ken in woorden, onze maatschappelijke verant- •UJkheid. belemmeren we de Dat niet iedereen binnen de gerefor- liging, meende hij. Hij drong meerde kerken op deze wijze tegen op gesprekken over deze zaak in evangelisatie aankijkt, bleek uit de lezillt L ïerd plaatselijke gemeenten, en dan t een gsprek over vage algemeen- len, maar over concrete maat-, rappelijke problemen als de werk- Bheid. nieuwe levensstijl enzo- opmerking van een Friese afgevaar digde. die vond dat de nota veel weg had van een politiek manifest. „Ik herken er niets in van de kerk waar van ik lid ben," zei hij werkgroep voor evangelisatie-ar- in een nota over het binnenlands Prof. mr dr B. de Gaay Fortman diakonaat werd onder meer aange drongen op meer contact tussen kerk en actiegroepen. Er is sprake van een wederzijdse onbekendheid en daar wil men nu graag verandering ln brengen. Daarom werd fcer synode de suggestie gedaan „opsporingsdiake nen" aan te stellen, die contacten zouden moeten onderhouden met ac tiegroepen. actief zouden moeten deelnemen aan buurtwerk, enzo voort De synode nam nog geen besluiten. De bedoeling van de discussie was slechts elementen aan te dragen voor de beleidsvorming van de betreffende kerkelijke instanties. Ds. Verhoef was er zelf, om de visie van de charismatische beweging toe te lichten. In de CWN is de laatste Jaren meer aandacht voor de psycho logie gekomen, vertelde hij. Zodra religieuze ervaringen gaan functione ren als Godsbewijs, ls waakzaamheid geboden, want alle Godservaring blijft menselijke ervaring. Ds. Verhoef vond het dan niet ver keerd. als men bepaalde chrismatl- sche verschijnselen langs psychologi sche weg probeert te verhelderen. Hij' achtte het mogelijk, dat het spreken ln tongen een algemene latente men selijke mogelijkheid zou kunnen zijn, maar waar het om gaat, ls, dat als het spreken ln tongen functioneert in de omgang met Ood. het wezenlijk kan zijn voor het geloof. Het psychologi sche doet het pneumatische (Geeste lijke) niet teniet, aldus ds. Verhoef. De synode oordeelde eenparig, dat het gesprek met de CWN moet wor den voortgezet en gaf daarbij de vol gende vier „probleemvelden" aan de spirituallteitsbeleving, de „recon struction of emotional life", de dienst der genezing en de liturgische ver nieuwing. Typerend voor de schuchterheid, waarmee gereformeerden over hun gevoelsleven praten, was misschien wel, dat de synodeleden juist dat punt alleen maar konden aanduiden ln een vreemde taal, zij het dan niet de tongentaai van l Korinthe 14. maar het Engels. Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM De havenarbeiders zullen weer „aan de bak" moeten om hun eisen gerealiseerd te krijgen. Dit schrijft het gezamenlijk actiecomité van de Rotterdamse havenarbeiders. Zowel het principe-akkoord over een nieuwe haven-CAO als het onderhan delingsresultaat bij het sleepbedrijf Smit-Internationale is onvoldoende, vindt het actiecomité. Dit comité wordt geleid door de voormalige sta kingsleiders Flip Schults en Cor van der Zanden. De oproep van het actiecomité komt vlak voordat de havenarbeiders zich moeten uitspreken over het onder handelingsresultaat. Volgens het ac tiecomité zijn de principe-akkoorden niet veel beter dan het voorstel dat de werkgevers de afgelopen zomer in de haven hebben gedaan en dat door de leden in de haven bijna unaniem is afgewezen. Samenwerking met vrije evangelischen LUNTEREN (ANP) - De gerefor meerde synode is akkoord gegaan met een beperkte vorm van samen werking met de bond van vrije evan gelische gemeenten. De synode con stateerde een wezenlijke overeen stemming in belijden. Gereformeerde kerkeraden kunnen nu voortaan vrije evangelische predikanten uitnodigen in hun diensten voor te gaan Onder zocht zal worden of nog andere vor men van samenwerking mogelijk zijn. Reeds eerder sloten de vrije evangelischen een dergelijke over eenkomst met de hervormde kerk De synode besloot verder, dat de ge reformeerde kerken een evangelisa tiewerker naar Schotland zullen stu ren, wanneer de financiën dat toela ten (en dat zal in november definitief worden bekeken). De congregationa- listische gemeenten daar hadden de hulp van de gereformeerden ingeroe pen, omdat hier in Nederland meer ervaring ls met de secularisatie van de samenleving dan in. Schotland. Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM De geknakte super tanker „Energy Concentration" zal in twee stukken worden „gehakt". De Chinese rederij heeft Verolme. waar de tanker al twee maanden in het dok ligt, hiertoe opdracht gegeven. Wat er met de twee stukken van de tanker moet gebeuren, is nog niet bekend. De kans is echter klein, zegt een woordvoerder van Verolme. dat de delen van de 220.000 ton metende tanker weer in het dok zullen terug keren. De „Energy Concentration" knikte in juli van dit jaar in de Zevende Petro leumhaven in Rotterdam doordat de lading niet goed over de verschillende tanks was verdeeld. Drie van de voormannen van het Christelijke Comité ter Verdedi ging van de Rechten van de Gelovigen: Lew Regelson, Gleb Jakoenin en Viktor Kapitantsjoek (van links naar rechts). Alleen Jakoenin heeft geen „schuld" bekend en is dan ook voor tien jaar uit de roulatie genomen. door Henk Wolzak Nu voor de derde maal binnen enkele maanden een religieu ze dissident in de Sowjet-Unie openlijk „schuld" heeft bé kend, rijst de vraag waarom volhardende andersdenken den voor de geheime politie KGB door de knieeën gaan. In juni verklaarde de bekende Rus- sisch-orthodoxe priester Dmitri Doedko voor de televisie, dat hij de Sowjet-Unie heeft belasterd. Vorige maand bekende de religieuze dissi dent Lew Regelson tijdens zijn be rechting in Moskou, dat zijn geschrif ten over de toestand van de ortho doxe kerk in de Sowjet-Unie een „openlijk anti-Sowjet-karakter" had den. En nu is het Viktor Kapitants joek die voor de rechter heeft toege geven zich aan anti-Sowjet-activitei- ten te hebben bezondigd. Hij kreeg een voorwaardelijke straf en is op vrije voeten gesteld. Alleen de dissidente Russisch-ortho- doxe priester Gleb Jakoenin heeft zich niet laten intimideren door de KGB en is dan ook veroordeeld tot vijf jaar werkkamp en vijf jaar ver banning Doedko is voorlopig vrijge laten en Regelson kreeg een proefpe riode van vijf jaar. Vrijheid Jakoenin, Regelson en Kapitants joek maakten deel uit van het Chris telijk Comité ter Verdediging van de Rechten van de Gelovigen, dat in december 1976 werd opgericht. De doelstellingen van het comité zijn het verspreiden van informatie over de situatie van gelovigen in de Sowjet- Unie en het steunen en adviseren van gelovigen wier mensenrechten zijn geschonden. Het comité heeft meer dan duizend pagina's documentatie over schen dingen van de rechten van gelovigen naar het Westen gezonden. Onder de tsaar was de Russisch-orthodoxe kerk een staatskerk en werden ande re religieuze groeperingen soms ver volgd. Omdat zij voelden dat deze fout moest worden goedgemaakt, verklaarde het comité: wij be schouwen het als onze speciale plicht om de godsdienstvrijheid van alle ge lovigen ln ons land. ongeacht de den ominatie, te verdedigen" De KGB heeft met succes op Regel son en Kapitantsjoek dezelfde me thode toegepast die Vader Doedko tot zijn bekentenis bracht. De KGB beloofde hun dat ze hun acties onder de jeugd mochten uitbreiden, mits die een patriottisch karakter zouden dragen, en wees hen erop dat de kerk de Jeugd het idee dient bij te brengen dat de staat het volk vertegenwoor digt. De „bekentenissen" maken dui delijk dat de aanpak van de KGB werkt. In Moskou is men zeer verontrust door de zo succesvolle actie van de KGB. Maar tegelijkertijd hecht men weinig waarde aan de „schuldbeken tenissen" van de drie dissidenten. Na zijn vrijlating heeft Vader Doekdo enkele verklaringen geschreven waaruit blijkt dat hij zijn schuldbe kentenis voor de Russische televisie betreurt. Ondanks dringende verzoe ken van de KGB weigerde hij meer verklaringen van dergelijke aard te ondertekenen. Dmitri Doedko was een van de bekendste kerkelijke dis sidenten, vooral door zijn preken in de Moskouse St. Nicolaaskejlc. Jakoenin en Regelson kregen inter nationale bekendheid toen zij in 1976 een open brief aan de Wereldraad van Kerken schreven, waarin zij uitge breid de schendingen van de rechter der gelovigen in de Sowjet-Unie aan de kaak stelden. Ook Regelson schijnt zijn verklaring onder grote psychologische druk te hebben afge legd. Zijn vrouw Loédmilla. die het proces bijwoonde, zei verbaasd te zijn over de bekentenis en vertelde dat haar man op een „niet karakteristie ke, snelle toon" had gesproken. De secretaris van het comité, Kapi tantsjoek. is een zeer begaafd en ta lentrijk persoon, maar hij is ook alco holist. Dat laatste maakte hem ui terst kwetsbaar. Door deze tragische ontwikkeling is de religieuze dissidentenbeweging in Moskou, waarvan voornoemde perso nen de spil vormden, een grote slag toegebracht. BEL DEBOND WAAR JE STEM WORDT GEHOORD.word lid, SAMEN OP DE GOEDE WEG jw- xxJac Lelsz )ETINCHEM De manier arop na 1945 in Doetin- em is omgesprongen met sporen, die het levenswerk n ds Jan van Dijk in stede- iwkundig opzicht had na laten, is wellicht een van de rdrietigste voorbeelden van wijze waarop deze Oostgel- rse stad, na de oorlog be- pt met een „groeisyn- wm", met een historisch Dces heeft afgerekend. Dit, >est tenslotte verzet oproe rt Nu lijkt het erop dat er ideiijk en langzaamaan een dere wind gaat waaien. fciaal in de jaren zestig en zeven- is de sloophamer driftig gehan- rd Eigenlijk is het in de negen de eeuw al begonnen. Nog in 1740 i Isaac Tirion. boekverkoper te 'sterdam, het stadje als volgt be- rijven „Deutichem of Doetin- «n is een klein steedje. twee uuren Mis boven Doesburg, aan den ou- i IJssel gelegen. Het heeft vier oden, de Gruit Poort, de Hombur- Poort. de Waterpoort en de Hee- of Hesscnpoort. en is met eenen 'ur omringd Voorts heeft het dub- lc Paften en een aarden Wal. 't beeld Doetinchem was een ormig vestingstadje met poorten, ken en grachten is vorige eeuw Padeels weggevaagd. In de laatste pg, veertig jaar werd de afbraak na compleet fctinchem. dat al in het midden van de negende eeuw wordt genoemd en dat ln de loop van de jaren tachtig 'herdenkt dat het 750 jaar geleden stadsrechten ontving, heeft er in het voorjaar van '45 geducht van langs gekregen. Om welke reden ook dach ten de geallieerden dat het veel ster ker verdedigd zou worden dan ln werkelijkheid het geval bleek Enige keren is het door de Canadezen zo zwaar gebombardeerd, dat het rela tief meer schade had dan Rotterdam in de meidagen van '40. Het werd voor veertig procent vernietigd, waarbij 170 doden vielen. Een aantal monu mentale panden ging hierbij verloren, ook het fraaie raadhuisje in Rococo stijl. Ook de middeleeuwse Cathari- nakerk werd verwoest, maar is intus sen succesvol gerestaureerd. Sanering Dan wordt Doetinchem groeikern. De dromen worden driester. De stad wordt het middelpunt geacht van de nieuwe tijd. Centraal gelegen in de Gelders Achterhoek ontwikkelt Doe tinchem zich als cultureel, toeristisch en economisch centrum. Een en an der gaat met een enorme sanering gepaard. Tal van laat-negentiende- eeuwse panden gaan tegen de grond. Er komen nieuwe woonwijken, en soms gaat dat ten koste van mooie Saksische boerderijen. Een oude mo len wordt op het nippertje gered. Ver- keersvoorzieningen eisen hun tol. Wat er aan oude bebouwing staat, ervaart men veelal als lastige obsta kels. Kaalslag geldt als de hoogste wijsheid. Stadsmuurhuisjes verdwij nen. een oude synagoge, een interes sant hotel, twee hele gevelrijen in neo-renaissance-sti j 1 In de Burgemeester van Nispenstraat wordt de herinnering aan het levens werk van ds Jan van Dijk. voorzover dat ook in stedebouwkundige zin consequenties had voor Doetinchem, uitgewist. Ds Van Dijk was „een soort late Réveilman". Aanvankelijk predi kant op artikel acht van de Dordtse Kerkorde (singuliere gaven) der chris telijke gereformeerde gemeente, wijdde hij zich later aan de opleiding van hervormde predikanten. Hij mik te vooral op financieel weinig vermo gende jongelui. Voor hen stichtte hij een gymnasium, waar ze de nodige vooropleiding konden ontvangen. Gesproken werd van de Christelijke Philantropische Inrichtingen. Er kwamen schoolgebouwen, interna ten. een pastorie, een kerk enz. Dat nam vrijwel een straat in beslag. Een jaar of tien geleden is dat alles geëli mineerd. De kerk met haar opvallen de. markante voorgevel, rijk van or namentiek voorzien en met de woor den „Predik het Evangelie" boven de ingang, ontkwam in "68 ternauwer nood aan de bulldozer 'Zij staat er nog als laatste aandenken aan een boeiende bladzij uit de geschiedenis. Maar onbeschermd, en dus zeer kwetsbaar. Zuiniger Inmiddels is er iets veranderd in Doe tinchem. Evenals elders in Nederland werden de gemeentebestuurders zui niger op wat nog aan historische mo numenten rest Monumentenjaar '75 werkte stimulerend. Op de rijksmo numentenlijst staan slechts tien ge bouwen en dergelijke uit deze stad. maar de Monumenten-werkgroep van de Oudheidkundige Kring Deutekom (zoals Doetinchem vroeger heette) vindt dat veel meer monumenten waard zijn behouden te worden. Bij een eerste inventaris kwam zij zelfs op 123, niet alleen panden, maar bij voorbeeld ook een plantsoen met zwerfsteen en Wilhelminalinde. drie vergeten, oude kerkhofjes, smeedijze ren sierhekken enz. Op verzoek van het gemeentebestuur is de lijst terug gebracht tot dertig nummers. Omdat Doetinchem niet veel meer te verlie zen heeft, wordt ook aandacht ge vraagd voor bouwstijlen van de twin tigste eeuw, van een woonwijk uit de tijd van de Amsterdamse School (ar- chitech Hamers) tot een neo-romaan- se basiliek (architect Valk). Men hoopt dat er een gemeentelijke monumentenverordening komt Het huidige college van B en W lijkt er open voor te staan. Om ook de bevol king van de noodzaak te overtuigen, heeft de Oudheidkundige Kring Deu tekom een tentoonstelling georgani seerd. die tot en met 3 november in het stadsmuseum 't Gevang, Nieuw- stad 74, te bekijken is. Een door de Amateur-fotoclub „De Oude IJssel" samengestelde foto-expositie die on der meer bedoelt te laten zien hoeveel schoons er ondanks alles nog is in Doetinchem. maar wel een heel kwetsbare schoonheid, die nog altijd bedreigd wordt door sloop, verval of verminking. De openingstijden zijn: dinsdag tot en met zaterdag van tien tot vijf uur, op vrijdag bovendien van zeven tot negen uur 's avonds en 's zondags van twee tot vijf uur. -*** Kapel uit de jaren tachtig van de vorige eeuw. staande in de Burgemeester Van Nispenstraat te Doetinchem. Nu nog geheel onbeschermd. In 1968 werd het gebouw bijna gesloopt. Op het moment kerken de Baptisten er. Laatste herinnering in stedebouwkundig opzicht aan het levenswerk van ds Jan van Dijk. UTRECHT (ANP) Bij het vernieu wen van ondergrondse olietanks op het terrein van de voormalige lijn- werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen aan de Utrechtse Con- cordiastraat is een hoeveelheid die selolie in de bodem ontdekt. Vermoe delijk moeten er duizenden kubieke meters grond worden verwijderd, maar de juiste omvang van de veront reiniging was provinciale waterstaat van Utrecht gisteren nog aan het on derzoeken. Het staat vrijwel vast dat die olie in de grond is gekomen door morsen bij het tanken van diesellocomotieven. In het verleden waren de pompen namelijk nog niet uitgerust met een automatische afslagknop. Daardoor gebeurde het nogal eens dat de tanks overstroomden. In de loop van de jaren is er op die manier een flinke olielaag ontstaan, die nu op het grondwater drijft. Volgens een woordvoerder van de provincie Utrecht vormt de olielaag geen rechtstreeks gevaar voor de drinkwatervoorziening. Zij wordt van het dieper liggende grondwater ge scheiden door afsluitende bodemla gen en kan bovendien vrij eenvoudig worden weggezogen. Ook bestaat er geen gevaar voor verdere verontreini ging. De nieuwe tanks zijn voorzien van dubbele wanden, waardoor lek kage voor enkele tientallen jaren is uitgesloten. Hoe de vervuilde grond moet worden afgevoerd is nog niet duidelijk, maar aannemelijk werd geacht dat de grond zal worden verbrand bij de NV Afvalverwerking Rijnmond.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 29