f.
CDA geen kind
Raad van Kerke
d'
Hersenwerk
„WIJ LEZEN UIT DE
KORAN
- T^TIRDAG 11 OKTOBER 1980
ge ontstaansgeschiedenis van het CDA valt voor een groot
deel in de tijd samen met de toenadering van de kerken tot
elkaar. Hebben die twee verschijnselen wat met elkaar te
maken? Bestaat er verband tussen het ontstaan van één grote
christelijke partij en de inniger samenwerking tussen
protestantse en rooms
kerkelijke voorlieden
„Oecumene in verband
woord oecumene en ve
secretaris van de Raad
door Aldert Schipper
Er is geen enkel direct verband
tussen de kerk of de oecumeni
sche beweging en het tot stand
komen van het CDA. Deze nieuwe
partij is dus geen echt of zelfs
maar een onecht kind van de
Raad van Kerken. De KVP heeft
evanals haar voorganger de
Rooms Katholieke Staatspartij
uiterst nauwe banden onder
houden met de rooms katholieke
kerk en minder hechte relaties
zijn er geweest tussen de ARP en
de CHU met respectievelijk de
gereformeerde en de hervormde
kerk. Maar al die banden waren al
hoog en breed geslaakt, toen het
idee van politieke eenheid kans
van slagen ging maken.
Wel hebben christelijke of evangelische
uitgangspunten een rol gespeeld bij de
vorming van het CDA. Voor sommige AR
en CH politici waren die formuleringen
van zo groot belang dat de fusie er op
dreigde stuk te lopen. Bij veel van de
rooms katholieke partners speelde die
grondslag een veel ondergeschlktere rol
DU waren uit op politieke macht, ook al
narren ze te pas en te onpas oecumeni-
tck of bijbelse begrippen in de mond.
Politiek en kerkelijke voorlieden die ik
daarnaar vroeg willen hoogstens aanvaar
den dat de oecumenische beweging bin
nen de protestante kerken en het Tweede
VaUcaans Concilie in rooms katholieke
kring een sfeer van openheid hebben ge-
rhapen. waardoor protestanten en kat
holieken zich niet langer geremd voelden
over te gaan tot de vorming van een
christelijk geUnte middenpartij
Oud CDA-fracUelelder in de Tweede Ka
mer mr. Willem Aantjes sluit niet uit dat
een van de rooms katholieke bisschoppen
tijdens de dertienjarige ontstaansgeschie
denis van het CDA. bij een van de strub
belingen wel eens contact heeft gehad met
een katholieke gesprekspartner, maar erg
waarschijnlijk is dat niet De meeste bis-
tchoppen. Inclusief kardinaal Wille-
brendts. hébben het niet zo op een zich
chiMelijk noemende partij. Alleen Gljs-
sraen Slmonls zien daar wat In. Maar
f Gjjssen heeft nog niet begrepen dat het
CDA toch tets anders ls dan de RKSP. HIJ
dreigde laatst een parlementariër met ex-
canmuxücaUe. als hij zou stemmen voor
na liberalere abortusregeling. In het alge
meen snapt het episcopaat dat Je katho
lieken aantreft in de meeste fatsoenlijke
partijen, dus ook In het CDA.
Devaluatie.
i
lichtif
>er a
Ie
teorf
kert
Zo'n katholiek is de secretaris van de
Riad van Kerken, dr Herman Fiolet. Hij
heeft, evanals de Nijmeegse dogmaticus
Schillebeeckx op persoonlijke titel mee-
frpraat over de grondslag van het CDA.
Fiolet weigert echter resoluut de combi
natie van CDA en oecumene te aanvaar
den. „Oecumene In verband met het CDA
l« een devaluatie van het woord oecumene
en verderf van de politiek." zegt hij. .Je
kan uit de Schrift geen partijprogram
tillen. In de Schrift gaat het om waarden
D6l dte belangrijk zijn voor het menselijk sa
menleven De kerk moet die In de samen
leving Inbrengen en bewaken, maar hoe
41e waarden praktisch vertaald worden ls
4e verantwoordelijkheid van de politiek."
Woorden die de oude Kuyper vermoede-
■pers ijjj ais muziek in de oren zouden hebben
n9sl< lekionken.
lerde
lan Toch ligt het woordje ..oecumene" heel
val politieke grootheden In de mond be-
Het werd pas nog gebruikt door
de nieuwe CDA-voorzitter Bukman en ook
üjn voorganger Steenkamp kwam er
Harne mee aandragen. Aantjes zegt nu
nadrukkelijk „Oecumene ls geen politiek
[Itgrtp. Het is natuurlijk wel zo dat het-
In de kerken gebeurt effect heeft op
4e politiek, maar Je mag de politiek niet
rerkerkelijken, want dat werkt de verpoli
ticking van de kerk in de hand"
Terugtocht
Vooral roomskatholieken hadden het
soms lastig scheiding te maken tussen
kerk en politiek. De vooroorlogse Rooms
Katholieke Staatspartij, was nog volop
een verlengstuk van de kerk. In hun kerstr
boodschap 1944 drongen de bisschoppen
van Den Bosch en Breda aan op herstel
van de oude katholieke organisaties en
4aarbij was ook de RK8P. In een recente
«tudle zegt de historicus Melchlor-Boog-
aarts dat tot het eind van de Jaren vijftig
onverkort als KVP-partiJgrondslag gold.
beginselen van de natuurlijke zeden-
teer en de goddelijke openbaring, met
aanvaarding van het kerkelijk leergezag.
Volgens Bogaarts zag de KVP-partiJ-ideo-
toog pater Stokman zelfs voor die partij
°P profaan (buitenkerkelijk) terrein geen
Ending. Dat was 1950. Tot in de jaren
testlg hadden seminariehandboeken In de
KVP gezag Dat duurde tot 1967- 68. Het
VaUcaans Concilie zette alles op zijn kop
tp de rooms katholieke wereld
In Rome was een bejaarde heer tot zijn
e'Ren verbijstering tot tussenpaus geko-
823
Bob Goudswaard en Herman Fiolet
zen en deze haalde de bisschoppen naar
het Vatlcaan om van hen te horen wat hij
doen moest. Het gevolg was een plotselin
ge openheid tot andere kerken. Toen dit
door Rome werd gesanctioneerd waren de
Nederlandse katholieken niet meer te
houden.
In 1954 verscheen het „mandement" van
de Nederlandse bisschoppen, waarin het
lidmaatschap van de PvdA aan katholie
ken werd ontraden.
De Formulea^KM
De openheid tot andere kerken ging even
wel samen met het terugdringen van de
kerk uit nlet-speclflek kerkelijke stukken
van de samenleving. De katholieke vakbe
weging fusioneerde met het NW, rooms-
katholieke sport werd algemeen, de goede
roomse Volkskrant verwaaide tot een dag
blad voor mensen werkzaam ln de zachte
sector en de katholieke politici waren ln
opperste verwarring. Deze werd vergroot
door de prognoses over het gedrag van de
katholieke kiezers, die het katholiek on
derzoekbureau KASKI in de Jaren zestig
op tafel smakte. De katholieke kiezers
maakten zich op om weg te lopen. Wat
stond de politici te doen? Noopte de ont
zuiling tot een open partij, waarin ook
andere mensen van goede wil een plaatsje
konden vinden? Toen de ..Achttien" ble
ven aandringen op samenwerk
mengaan met de twee protests
en AR en CHU leek dat een
komst
Plotseling aanvaardde de KVP
te formuleringen van de politlel
den. De „Achttien" kwamen n
als „evangelische Inspiratie".
falen" en „gerechtigheid" aan
de katholieke partners slikten
gens een bericht uit 1972 zat i
traad weer eens te modderei
grondslag, toen de AR Vee:
Steenkamp dicteerde: „Het e>
een uitdaging, een opgave en
tegelijk". In 1975 werd het zelfs
geile als richtsnoer." Gerefomu
het haast niet
De praktijk*
De grondslagformules zien er
prima uit, maar wat doe Je er 1
tijk mee? Dat verschilde vaak n
van de bloedgroep. AR-leider
construeert achteraf dat de
partners weliswaar te goeder tn
bij het slikken van al die refotT
formules, maar toen die eenma
glorie op rpapier stonden, wilde
te katholieken daar zo weinig
aan herinnerd worden. Als ln
CDA-Tweede Kamer fractie ei
ADVERTENTIE
De Dienst Wetenacha
mHchtlng organiseert op
woensdag 5 november 1980 m de Jaarbeurs Congreszaal
te Utrecht het forum
Zes inleiders gaan in op:
- schade aan de hersenen van ongeboren kinderen,
gevolgen voor het latere gedrag en herstelmogelijkheden
(prol. dr. D. Swaab)
- de toekomst van de psychofarmaca: neuropeptiden en
gestoord gedrag; verwachtingen tav. de "geheugenpil"
(prof. dr. D. de Wied)
- het zoeken naar hersenstoften die verslavingsgedrag
bevorderen en de mogelijkheden van acupunctuur om er
vanaf te raken (dr. J. M. van Ree)
- onderzoek naar oorzaken van dementie. ziekeli|ke ver
oudering van de hersenen: dringend nodig maar ver
waarloosd prof. dr. C. F. Hollander)
- ethische normen voor hersenonderzoek, o.a. experimenten
op personen (mevr. dr: H M. Terborgh-Dupuis)
- lundische aspecten van expenmenteren en toegepast
onderzoek, oa. persoonh|kheidsverandenng door chirurgie
ot psychofarmaca (mr. B. Sluyters).
Een deskundig panel stelt vragen aan de inleiders en gaat
discussie aan. Voor de aanwezigen in de zaal is die moge-
hlkheid er eveneens. Voorzitter is prof. dr. H. B. G. Casimir
Het lorum is van belang voor therapeuten, docenten van op
leidingen in de gezondheidszorg, beleidsfunctionanssen.
politica, (ex)patienten en mensen met belangstelling voor
de maatschappelijke en individuele gevolgen van de
vordenngen in het hersenonderzoek.
ik toegang f 30.-; lunch f 15.-.
Opgeven door overmaking van de kosten op postgiro
72221 van de K.NAW. te Amsterdam met vermelding van
"forum Hersenwerk".
Voor deelnemers die per trein komen, geldt een
gereduceerd NS-tanef.
Meer informatie bij:
Dienst Wetenschapsvoorlichting
bij de Kon. Ned. Akademie van Wetenschappen.
Nieuwezijds Voorburgwal 120.1012 SH Amsterdam
iet; (020) 23 23 04.
Er ging géén golf van schrik
en verwarring door de Am
sterdamse Keizersgracht-
kerk toen onlangs deze aan
kondiging van de kansel
klonk. Is de Islam dan zó
dichtbijgekomen? Het ant
woord is: ja. De Islam is na
de christelijke de tweede
godsdienst in Nederland.
Wat moet daar allemaal van
komen?
Het nieuwe nummer van VU-
magazine duikt erin en komt
met verrassende gegevens.
BON
noteer ook mij als abonnee
op VU-magazine voor 22,-
per jaar. code: t
naam
adres--
woonplaats
datum
handtekening
opsturen aan: antwoordnr. 1771
- 1000 SN amsterdam (open
envelop, geen postzegel)
I^Iamgozwe
'n opinieblad waar stu
die achter zit
