orlog tussen Iran
n Irak wordt feller
Hardere aanpak van
oplevend neo-nazisme
erkozen premier Portugal eist hoofd van president
VS en Moskou hebben het druk
Martens doet
nieuw voorstel
Schmidt wacht
Chinezen vonden buskruit niet uit
Grensincident
tussen China
en Sowjet-Unie
Muskie heeft
weinig plezier
in zijn werk
niNSDAG 7 OKTOBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
MOSKOU, WASHINGTON (AFP, AP) De Sowjet-
Unie en de Verenigde Staten hebben het maar druk
met de situatie in het Midden-Oosten. Geen van beide
landen slaagt erin greep te krijgen op de oorlog tussen
Iran en Irak.
De Indiase president Reddy heeft net een bezoek van
een week aan Moskou gebracht en er worden plannen
gemaakt voor een bezoek van Breznjew aan India. Op
8 oktober komt de Syrische president Assad naar
Moskou, een week later gevolgd door koning Hoessein
van Jordanië. In dezelfde week wordt ook de Af
ghaanse leider Babrak Karmal in de Russische hoofd
stad verwacht. Doel van deze bezoeken lijkt te zijn
een verbetering van de verhouding tussen de Sowjet-
Unie en de landen in Zuidwest-Azië, die sedert de
Russische inval in Afghanistan nogal verslechterd
waren.
Het enige land dat de Russische inval ln Afghanistan
niet heeft veroordeeld, is Syrië. De betrekkingen tus
sen Moskou en Damascus lijken op dit moment nogal
hartelijk. Qlsteren onderstreepte de Syrische minister
van defensie Moestafa Tlas de goede verstandhouding
door te verklaren dat de Sowjet-Unie Syrië en de
Arabische landen zal verdedigen in geval van een
Israëlische atoomaanval.
Ten bewijze van de eigen dappere gevoelens hielden
het Syrische leger, de luchtmacht en de marine groot
scheepse oefeningen. De Syrische president Assad
legde een krans bij het graf van de onbekende soldaat
ter herdenking van de oktoberoorlog van 1973 tegen
Israël. Overal in het land vonden optochten plaats.
Ook de Verenigde Staten zitten niet stil. Ter aanvul
ling van de vier AWACS, vliegende gevechtsleidlngs-
centra, die de VS Saoedl-Arablë eerder beloofden,
hebben de Amerikanen Riaad nu ook de levering van
grondradar toegezegd, zodat de Saoediërs tijdig ge
waarschuwd zullen zijn in geval van uitbreiding van
het Iraans-Iraakse conflict. Met de overbrenging van
dit materieel zou inmiddels begonnen zijn.
ERAN. BAGDAD (Reuter, AP, AFP) Nu een poging het vuren te staken niets heeft
v«opgeleverd, ls Irak kennelijk van plan alles op alles te zetten de oorlog tegen Iran in zijn
oordeel te beslechten. Iraakse vliegtuigen voerden bombardementen uit op Teheran, terwijl
n het zuiden van Irak grote legerkolonnes op weg naar de grens met Iran waren.
BRUSSEL (AFP, AP, ANP) De
Belgische premier Wilfried Martens
heeft de zes regeringspartijen nieuwe
bezuinlngsvoorstellen gedaan in een
poging om de val van het 26ste naoor
logse kabinet te voorkomen. Gister
middag had Martens een bijeen
komst met de voorzitters van de zes
partijen die deel uitmaken van zijn
regering (rans- en nederlandstalige
chirstendemocraten, socialisten en li
beralen). Ook de minisers die deel
uitmaken van het kernkabinet waren
bij het overleg aanwezig.
Martens voelde zich afgelopen zater
dag gedwongen het ontslag van zijn
kabinet aan koning Boudewijn aan te
bieden omdat liberalen en socialisten
het niet eens konden worden over de
bezuinigingen. Het bijna failliete Bel
gië moet ernstig snijden in de sociale
voorzieningen. Het voorstel hiertoe
van Martens was volgens de liberalen
niet vergaand genoeg.
Martens deed gistermorgen een drin
gend beroep op alle politici van de zes
partijen om zich „van nu af aan te
onthouden van elke verklaring die de
oplossing van de politieke crisis kan
bemoeilijken". Martens vreest dat
door scherpe politieke verklaringen
de tegenstellingen wel eens onover
brugbaar kunnen worden.
e strijd langs de grens woedt al
_agcn hevig bij de stad Khorram-
ahr. die ondanks eerdere berichten
lit Teheran nu toch in Iraakse han
en lijkt te zijn. Westelijke corres-
jndenten ontwaarden Iraakse tanks
ngs het water van de SJatt al Arab
r hoogte van het centrum van de
ad. In het zuiden van Khorramsjahr
ken de Iraanse strijdkrachten nog
eeds hevige tegenstand te bieden,
aanse communlqué's lieten weten
at de Iraakse troepen op verschillen-
e punten teruggedreven waren, ter-
netirijl Bagdad de wereld wilde doen
heb eloven, dat de Iraakse strijdkrach-
nderjen juist goede vorderingen maken.
raakse toestellen hebben gisteren
lombardementsvluchten uitgevoerd
op olieinstallaties bij Teheran en op
Ie luchthaven van de hoofdstad. De
ilieinstallaties kwamen betrekkelijk
ngehavend tevoorschijn uit de aan
tallen. maar de aanslag op de lucht-
iven Meherebad leek enkele voltref-
levifers te hebben opgeleverd, getuige de
hd lorm zware explosies en de enorme
Lsks- okwolken. Volgens Iraanse woord-
kj' oerders zijn twee van de drie aanval-
•vat- nde Iraakse toestellen neergescho-
Exacte gegevens over aantallen
ebefcehtoffers waren nog niet bekend.
en hield het op veertig doden en
wonden Verder deelde Radio Te-
mee dat de Iraakse vliegtuigen
ippen en zakdoeken hadden uitge-
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Verschillende minis
teries stellen een onderzoek in naar
het bericht dat vanuit Nederland
materieel wordt geleverd aan de
Iraanse luchtmacht Het ministerie
van buitenlandse zaken zei gisteren
nog „geen enkele aanwijzing" te heb
ben voor de juistheid van het be
richt, afkomstig uit een krant in
Koeweit. Het departement van eco
nomische zaken, dat zich ook met de
(vermeende) zaak bezighoudt, kon
gisteren evenmin opheldering ver
schaffen. Het onderzoek, dat zich;
vooral richt op de vraag of Neder
landse goederen (brandstoftanks
voor vliegtuigen en reserve-onderde
len) wellicht via Israël in Iran te
recht zijn gekomen, wordt voortge
zet. Ook justitie is erbij betrokken.
stroold, maar dat het uiterst gevaar
lijk was die dingen op te rapen.
Moreel
Ondanks de felle acties van het
Iraakse leger, liet de Iraanse presi
dent Banl Sadr zich gisteren optimis
tisch uit over het verloop van de
oorlog. De aanvallen op Teheran zou-
Het conflict tussen Iran en Irak was
onderwerp van gesprek tussen de
Britse premier Margaret Thatcher
(rechts) en de Pakistaanse president
Zia Oei Haq. Na afloop van het ge
sprek verklaarde Zia zich bereid om'
opnieuw naar Bagdad en Teheran te
gaan om met beide partijen te pra
ten. De besprekingen tussen de Brit
se en Pakistaanse politicus werden
„zeer positief" genoemd, maar wat
dat precies inhield werd niet erg
duidelijk. De Britse minister van
buitenlandse zaken Lord Carrington
verklaarde al eerder dat alleen isla
mitische bemiddeling enige kans op
een uitweg biedt in de oorlog.
den alleen bedoeld zijn om het moreel
in het ontmoedigde Iraakse leger wat
op te vijzelen. Hoewel president Sad
dam Hoessein beweert het sterkste
leger in het Midden-Oosten te heb
ben, vermag dit leger niets, aangezien
het geen geloof heeft. Met een dag of
tien is het met het Iraakse leger afge
lopen, aldus Banl Sadr.
De bombardementen op Teheran lij
ken mede bedoeld te zijn als element
in de psychologische oorlogsvoering
tussen beide landen. Irak schijnt de
Iraniërs tegen het regime in Teheran
in opstand te willen brengen. Boven- _T
dien brengen de vliegtuigen aanzien- ZWaFG OD ff SVG
lljke schade toe aan vitale installa- 0
ties, die noodzakelijk zijn voor de
voortzetting van de strijd. Iran heeft
zelf al toegegeven dat er voor miljoe
nen guldens schade is aangericht. Op
haar beurt voerde de Iraanse lucht
macht gisteren acties uit op doelen in
het noorden van Irak, waar eerder al
zware schade werd aangericht aan
olie-installaties.
LONDEN, PARIJS (AP, AFP, Reuter) De recente bomaanslagen door rechts-extremisten
die honderd mensen het leven kostten, hebben de angst voor een hernieuwde golf van
fascisme in West-Europa doen toenemen. Verschillende regeringen gaan het neo-nazisme
harder aanpakken.
Voortslepend
NEW DELHI (AFP) - Dat de
Chinezen het buskruit hebben
uitgevonden, is een historische
misvatting, aldus een mllltarie
encyclopedie die in New Delhi
verschenen is. De Hindoes ge
bruikten het al eerder.
De auteur van het betreffende
artikel. H. S. Bhatia, citeert een.
Sanskriet tekst die volgens des
kundigen tussen duizend en
achthonderd vóór Christus ge
schreven is. de Nitisastra. Daar
in is sparke van „bollen van ex-
plosiev dampen" als onderdeel
van de bewapening van toenma
lige strijdwagens.
Bhatia citeert verder de Duitse
geleerde dr. Gustav Oppert, die
in 1880 een boek schreef over de
bewapening van de oude Hin
does. Oppert bevestigt dat
Alexander de Orote tijdens zijn
veldtocht naar Indië geconfron
teerd werd met nep-olifatnen
van pleisterwerk die vol zaten
met kruit en die de Hindoes op
het geëigende moment vanaf
veilige afstand lieten ontploffen.
De prioriteit van de uitvinding
van buskruit behoort ontegen
zeggelijk aan de Hindoes, aldus
Bhatia. hoewel de Chinezen het
daarna onafhankelijk hebben
heruitgevonden.
Het oude China gebruikte de uit
vinding overigens alleen in vuur
werk; de militaire toepasiulng
was. nog weer later, een Eruope-
se heruitvinding.
Niemand neemt meer aan dat de oor
log tussen Irak en Iran op korte ter
mijn een duidelijke overwinnaar zal
opleveren. De Irakiërs hebben na het
vergeefse aanbod van een wapenstil
stand weinig keus dan een zo hard
mogelijke strijd, terwijl Iran vol
strekt niet van plan lijkt om hetzij
politiek, hetzij militair strategisch
ook maar een duimbreed te wijken.
Men houdt dan ook serieus rekening
met een zich nog zeker enige weken
voortslepende oorlog tussen belde
landen.
De Jordaanse eerste minister heeft
alle vrachtwagens in zijn land gevor
derd voor vervoer van voedingsmid
delen en andere hulpgoederen naar
Irak. Deze maatregel komt na een
bezoek dat de Jordaanse koning
Hoessein dezer dagen aan Bagdad
bracht. Jordanië raakte al eerder in
direct bij de strijd tegen Iran betrok
ken, doordat het land als vluchtha-
ven diende voor Iraakse vliegtuigen.
Volgens berichten uit Beiroet zou
Irak via de Jordaanse haven Akaba
militair materieel uit de Sowjet-Unie
krijgen.
De Verenigde Staten zouden van plan
zijn de Koerden in het Midden-Oos
ten te gaan steunen. Hoge Koerdi
sche leiders zouden onlangs gespro
ken hebben met Amerikaanse verte
genwoordigers. Dit meldt een Jor
daanse krant.
BONN (Reuter. AFP, AP) De West-
dultse bondkanseller Helmut
Schmidt staat voor een moeilijke op
gave bij de onderhandelingen over
een nieuw regeringsprogramma. Nu
de liberale coalitiepartner als grote
overwinnaar bij de Westdultse ver
kiezingen uit de bus is gekomen, be
tekent dit dat de socialisten minder
in de melk te brokkelen krijgen.
De Vrije Democraten van minister
van buitenlandse zaken Hans Die
trich Oenscher gaan in de Bondsdag
van 39 naar 53 zetels. De liberalen
kregen maar liefst een stemmenper
centage van 10,6. Dit was bij de vori
ge verkiezingen in 1976 7,9. De op
komst van de Duitse kiezers was be
hoorlijk hoog. Bijna negentig procent
ging naar de stembus. De grote verlie
zer was de premier van Beieren. CSU-
leider Franz Josef Strauss. De combi
natie van CDU/CSU bleef weliswaar
de grootste partij, maar haalde 44,7
procent van de stemmen binnen. Dit
was vier Jaar geleden nog 48,6 pro
cent. De socialistlsceh SPD van
bondskanselier Schmidt had een zeer
krappe winst en ging van 42,6 procent
ln 1976 naar 42,9 procent.
In de negende Bondsdag zullen niet,
zoals verwacht. 496 afgevaardigden
zitten, maar 497 omdat de deelstaat
Sleeswijk-Holstein een zetel meer
toegewezen heeft gekregen na het tel
len van de „zweitstlmmen". De extra
zetel is toegevallen aan de SPD. De
definitieve zeterverdeling is nu als
volgt: De SPD heeft nu 218 zetels
(was 214), CDU/CSU 226 zetels (was
243) en FDP 53 (was 39). De regerings
coalitie heeft nu een meerderheid van
45 zetels in de Bondsdag.
De nieuwe Bondsdag zal 4 november
voor het eerst bij elkaar komen en
Helmut Schmitdt formeel voor de
tweede maal tot bondskanselier be
noemen.
In Frankrijk heeft minister van bin
nenlandse zaken Christian Bonnet
een betere beveiliging van de Joodse
Gemeenschap en maatregelen tegen
de kleine neo-nazistische groeperin
gen beloofd. De socialistische partij
heeft desondanks om het ontslag van
Bonnet gevraagd die indirect verant
woordelijk wordt gesteld voor de aan
slagen op Joodse instellingen en een
Nederlandse auto. Bonnet en de poli
tie wordt laksheid verweten. Het ac
cent bij de terreurbestrijding zou te
veel op de bestrijding van linkse ter
reur groeperingen hebben gelegen.
Voor vandaag hebben Joodse organi
saties, socialisten en communisten,
de vakbonden en andere groeperin
gen opgeroepen tot een massale de
monstratie in Parijs. De vakbonden
hebben tot een algemene staking op
geroepen vanaf twee uur voor de de
monstratie die om vijf uur op de
Place de Nation in Parijs begint. Er
PEKING (AFP, AP. Reuter) Een
grensincident tussen China en de
Sowjet-Unie heeft aan twee mensen
het leven gekost. In deze eerste open
lijke confrontatie sedert juli vorig
Jaar kwamen een Russische soldaat
en een Chinese boer om het leven.
worden meer dan honderdduizend
demonstranten verwacht. Ook in an
dere steden gaat men de straat op.
Beschuldiging
Het Chinese ministerie van bultennd-
se zaken heeft gisteren krachtig ge
protesteerd bij het Kremlin tegen de
ze grensoverschrijding. Volgens de le
zing van Peking overschreden vier,
Russische militarien de grens in Bin- Bandeil
nen- Mongolië en dooden de boer.
Daarop ontstond een vuurgevecht
met Chinese grenswachten, die snel
ter plekke kwamen en een Rus dood
den, aldus Peking, Dat de „Sowjet-
indringing" een „gewapende provo
catie" noemde.
Jose Del torn, secretaris-generaal van
de bond vanpolitie-in-burger en Hen
ri Buch, voorzitter van de grootste
politiebond hebben de beschuldiging
geuit dat dertig van de 150 leden van
de vorige maand verboden neo-nazis-
tische FANE bij de politie in dienst
waren. Een onderzoek naar deze be
schuldiging zal worden ingesteld. Mi
nister van justitie Peyrefltte heeft
aangekondigd dat het staatsveilig-
heidshof het onderzoek naar de bo
maanslag bij de synagoge op zich zal
nemen. De Franse president Glscard
d'Estaing heeft de openingsceremo
nie van een wetenschappelijk insti
tuut vroegtijdig moeten verlaten. Het
spreken werd hem vrijwel onmogelijk
gemaakt door een groep demonstran
ten die riepen „Bologna, München,
Parijs, nou is het wel genoeg" en
„Glscard, medeplichtig met de moor
denaars". Het overkoepelend orgaan
van het Nederlandse verzet heeft de
Franse regering in een brief gezegd
diep geschokt te zijn door de aansla
gen. Het voormalig verzet vraagt de
bedreigde groepen, waaronder de Jo
den, de bescherming te bieden waar
ze recht op hebben.
De Parijse politie heeft nog geen vor
deringen gemaakt bij haar onderzoek
naar de aanslag op een Nederlandse
auto waarbij de 33-Jarige Carmelia
van Putten ernstig gewond raakte.
De politie wil geen verband leggen
tussen deze aanslag en de aanslag bij
de synagoge.
kaar houden is België, waar de
Vlaamse Militanten Orde (VMO) bij
eenkomsten organiseert ter ere van
ex-SS-officieren. Leden van meer dan
twintig organisaties komen dan in
het Vlaamse Diksmuide bijeen.
In België hebben Joodse groeperin
gen en twee regeringspartijen ge
vraagd om directe ontbinding van de
neo-nazistische groeperingen in dit
land. Afgelopen zondag kon de VMO
met medewerking van de autoriteiten
protesteren tegen de aanwezigheid
van buitenlandse werknemers in Bel
gië. De Belgische Joden zullen mor
gen een protestbijeenkomst houden
ln Brussel.
Gezaghebbende kringen in Londen,
en Bonn hebben verklaard dat de
meeste actieve rechts-extremistische
groeperingen banden met elkaar on
derhouden. Een van de plaatsen waar
neo-nazi's Jaarlijks contact met el-
WASHINGTON (AP) De
Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Edmund Mus
kie heeft net als zijn voorganger
Cyrus Vance weinig plezier in
zijn werk. Hij verwacht zelf niet
meer terug te keren op deze post
in een tweede regering-Carter.
Volgens het dagblad Washing
ton Star heeft Muskie vrienden
verteld dat hij in toenemende
mate in zijn werk wordt belem
merd door Carters veiligheids
adviseur Zblgniew Brzezinski.
De zegsvrouw van Edmund
Muskie weigerde op het bericht
in de Washington Star in te
gaan. Cyrus Vance, de vorige
minister van buitenlandse za
ken heeft om dezelfde redenen
het ministerschap opgegeven.
Volgens het dagblad heeft Mus
kie zijn vrienden ook verteld
dat hij niet in staat is een per
soonlijk stempel op zijn minis
terie te drukken.
rJan Halkes
5SABON „De grote verliezer van deze parlementsverkiezing is de
president, generaal Ramalho Eanes." Dat was het eerste commentaar
an de Portugese premier, Sa Carneiro, op de onverwacht grote overwin-
Ung van zijn regeringscoalitie, de Democratische Alliantie. Alsof men
ooit anders had verwacht, zetten de conservatieven hun zinnen nu op
f presidentsverkiezingen van december.
^>4>lgens de laatste vrijwel definitieve cijfers
trsterkte de Democratische Alliantie haar
Klementaire meerderheid van 128 naar
- f® zetels. Die meerderheid komt overeen
«t 47,5 procent van de stemmen. De socia
len bleven met 27 procent, gelijk, maar
esten een zetel afstaan. De communisten
ilden van 47 naar 40 zetels, een achterult-
van twee procent (nu 16,8 procent).
1 aantal stemmen op links-radicale splln-
l steeg van 4 naar 5,2 procent, maar net
vorig jaar wist alleen de UDP een zetel te
pveren.
hverwacht
jen van de politieke partijen zag haar
^spellingen bewaarheid. De Democrati
ze Alliantie had wel een stijging voorzien,
f niet zoveel en in andere districten. De
alisten veroverden inderdaad de drie
pis die zij minimaal verwacht hadden,
jar dat ging ten koste van de communis-
I inplaats van de conservatieven, zoals
F voorspeld. In andere districten raakten
socialisten vier zetels aan de conservatie-
kwijt. De communisten verloren vooral
els in Lissabon en Oporto (vijf in totaal).
Br werd juist achteruitgang voor de con-
'"atieven voorspeld.
i is het mogelijk?," vroegen zowel over-
naars als verliezers dch in verschillende
haarden af. In hun eerste reactie legden
alisten en communisten de schuld bij
nanipulatie van de media door de rege-
lg- „Het is nu gebleken hoeveel macht een
Sering heeft die de media onder eigen
htrole kan plaatsen," zei communisten-
der Alvaro Cunhal. „De mensen zijn be
drogen," zei socialistenleider Mario Soares.
Vice-premier Freitas do Am ar al zei echter,
dat de oppositie de nederlaag aan zichzelf
te wijten heeft, omdat hun campagne
hoofdzakelijk uit „laster" bestond en geen
regeringsalternatief bood.
Sterke man
De stugge weigering van Sa Carneiro reken
schap af te leggen van zijn bankschulden
lijkt het beeld van een sterke man bevor
derd te hebben. Bijna de helft van de Portu
gezen blijkt zich daartoe aangetrokken te
voelen. Sa Carneiro beloofde bovendien sta
biliteit, „een regering voor vier Jaar", terwijl
socialisten en communisten het nog steeds
oneens bleven over de formatie van een
links kabinet. De socialisten hebben blufpo
ker gespeeld door te beweren dat zij in staat
zouden zijn de absolute meerderheid te
halen. Wat dat betreft hebben ze de Portu
gese kiezers onderschat.
Ook de „verkiezingscadeautjes" die de re
gering vlak voor de beslissende datum uitr
deelde, zou de uitslag beïnvloed hebben.
Volgens Freitas do Amaral zijn veel conser
vatieve stemmen uit de krottenwijken van
Lissabon gekomen. „Wij hebben bewezen
dat wij een regering van sociale rechtvaar
digheid zijn," zei hij. Feit is dat de regering
Sa Carneiro vlak voor de verkiezingen de
minimumlonen en de sociale uitkeringen
verhoogde. Bovendien kondigde de conser
vatieve burgemeester van Lissabon een am
bitieus saneringsplan voor de krottenwij
ken aan.
Zoals bij de verkiezingen vorig Jaar al werd
Sa Carneiro wordt bij zijn aankomst bij het stemlokaal in Lissabon gekust door
een medestander. Afgelopen zondag gingen de Portugezen naar de stembus.
voorspeld, kon de regering profiteren van
een gunstige ontwikkeling van de Portuge
se economie. De wurgende contracten met
het Internationale Monetaire Fonds hoef
den niet vernieuwd te worden, dank zij de
stijging van de goudprijs die de Portugese
betalingsbalans gunstig beïnvloedde.
Het monetaire beleid van de minister van
financiën Cavaco e Silva zorgde verder voor
een verbetering van het investeringskli
maat en het intomen van de inflatie, waar
door de reële lonen voor het eerst een beetje
konden stijgen. De rekening van dit beleid
zal pas na de verkiezingen worden inge
diend. Cavaco e Silva heeft echter niet meer
gedaan dan de vruchten geplukt van de
gehate bezuinigingen die de socialisten ge
dwongen waren door te voeren. „Het geheu
gen van het volk is maar kort," zeggen de
Portugese politici. Belangrijker is echter
dat Sa Carneiro erin geslaagd is de kiezers
te doen geloven dat deze prestatie uitslui
tend aan zijn regering te danken is. Mario
Soares is in de ogen van de conservatieve
kiezers slechts een vervelende opschepper
geworden die zijn beloften niet waar maakt.
Cryptocommunist
Mario Soares is uitgeschakeld. Het doelwit
is nu generaal Ramalho Eanes. In 1976 was
hij nog de conservatieve presidentskandi
daat van socialisten tot en met christen
democraten, het eerst naar voren gescho
ven door uitgerekend Sa Carneiro zelf
toen nog voorzitter van de sociaal-democra
tische partij. Nu is dezelfde Eanes een ach
terbakse cryptocommunist die „systema
tisch geprobeerd heeft de regering in de
wielen te rijden". Sa Carneiro herhaalde
gisteren zijn belofte dat hij het premier
schap eraan geeft wanneer Eanes herkozen
zou worden. Maar dat wil niet zeggen dat de
Democratische Alliantie niet zou regeren.
De Portugezen moeten maar kiezen: Sa
Carneiro of Eanes. De premier speelt op
nieuw zijn succesvolle alles of niets-spelle-
tje.
De schuld van deze voortdurende bewuste
polarisatie wordt steeds in de schoenen van
de tegenstander geschoven. „Maar hoe kan
het, dat de generaal van de contrarevolutie
van 25 november 1975 ineens een crypto
communist is geworden", werd Sa Carneiro
op een persconferentie gevraagd. Het ant
woord was een opsomming van verdraaide
uitlatingen en interpretaties van Eanes
sinds 1975. Met als eerste opmerking in de
reeks, dat de toen gevierde generaal zich
samen met de nu eveneens verguisde ma
joor Melo Antunes, tegen een verbod van de
communistische partij keerde.
Demilitarisering
Sa Carneiro zegt een demilltarisering van
de Portugese samenleving te willen. Zijn
aanvallen zijn echter uitsluitend gericht
tegen de president en zijn adviesorgaan, de
revolutlonairé raad: „Wij zullen niet aan
vaarden dat de revolutionaire raad in welke
vorm dan ook blijft voortbestaan", beloofde
de Portugese premier.
De reden is duidelijk: Eanes en de revolutio
naire raad zullen nooit toestaan dat de
Democratische Alliantie op ongrondwette
lijke wijze een einde maakt aan de nationa
lisaties, de landhervorming en andere ver
worvenheden van de anjerrevolutie. „Wij
zullen onze grondwetswijzigingen doorzet
ten, zo niet met een tweederde meerderheid,
dan toch met een referendum", was Sa
Carneiro's tweede belofte. Wezenlijk in zijn
strategie is daarom de verkiezing van de
conservatieve president-kandidaat even
als een generaal Soares Carneiro. Is het
hoogmoed die voor de val komt? Redelij
kerwijs gesproken maakt Soares Carneiro
tegen president Eanes geen schijn van
kans. Ópiniepeilingen geven Eanes rond de
vijftig, Soares Carneiro slechts twintig pro
cent Maar het zou niet de eerste keer zijn
dat de Portugese politiek voor schijnbaar
'onverklaarbare verrassingen zorgt.
Het avontuur van de grondwetshervormin
gen die de conservatieven door willen voe
ren, is een nieuwe bedreiging voor de stabi
liteit in de Portugese politiek. Ook al blijft
premier Sa Carneiro onoverwinnelijk, stabi
liteit zou onder zijn. regering een twijfelach
tig begrip blijven. Sa Carneiro's polarisatie-
politiek betekent een voortdurende strijd
van de ene helft van het volk tegen het
andere. Zegevierende aanhangers van de
Democratische Alliantie staken gisteren de
communistische propagandastalletjes in
Oporto in brand. Het partijbureau van de
socialisten en het presidentiële paleis in
Lissabon moest met een politiecordon be
schermd worden. Verschillende linkse men
sen werden gemolesteerd. De uitsluiting
van de linkse oppositie kan bovendien net
als in Italië en Spanje leiden tot een toena
me van extreem-links terrorisme.
Een bankoverval gisteren in een Portugees
dorpje is daar mogelijk een voorproefje van.
Bij de overval sneuvelden drie personen.
Het zou Sa Carneiro in dergelijke omstan
digheden niet moeilijk vallen „zijn stabili
teit" nog verder te vergroten.
