De gedeelde macht
in het Witte Huis
Frankrijk
Geweld verdeelt Joodse gemeenschap
K&a
Lady Bird
Johnson
Patricia Nixon
Jaqueiine Kennedy
"7 ÏAANDAG 6 OKTOBER 1980 ]TOUWKWARTET_
wegens de aanslaggen hoe
langer hoe j neer aan. Die aan
slagen mak en de band met
Israël sterke r en roepen herin
neringen op die het voortbe
staan van diJoodse staat tot
een punt vi m de eerste orde
maken. Daa maast luidt de re
denering va n „Le Renouveau
Juif" over ir itegratie: Waarom
zouden Brct onnen, Basken en
Elzassers in hun eigen cultuur
mogen versi :hillen van de al
gemeen Fra nsen en de Joden
niet?
Toen het i« lee ontstond een
stemadvies uit te brengen te
gen Giscarc l bij de komende
presidentsvi irkiezingen we
gens zijn ai nti-Israëlische be
leid, volgde een botsing tus
sen de oude en de nieuwe lei
ders. De 1 totschild slaagde
erin een Israëlische diplo
maat, met wiens hulp „le Re
nouveau Ju if" trachtte een ac
tieve joods e lot?by zoals in de
Verenigde 1 Staten op te zetten,
van zijn piost in Parijs onthe
ven te kriijigen. Hij is weer in
Israël. Geen Joodse lobby,
geen JocKlse stem voor ie
mand, maar tegen een gevoer
de politiek, antwoordt Haj-
denberg.
Een tweede punt van ver
deeldheid betreft de Joodse
verdedigingsorganisatie. Dat
speelt vooral na openlijke be
schuldigingen dat politiefunc
tionarissen zijn betrokken bij
nazi-partijen, geuit met name
door een Franse politievak-
bond. „Organiseert u", riep
Hajdenberg zaterdag de joden
op tijdens een grote demon
stratie in Parijs. Als de politie
de veiligheid van Joden in
Frankrijk niet kan garande
ren, moeten zij daar zelf voor
zorgen. De ordedienst die zich
tot dusverre bezig hield met
het ordelijk doen verlopen
van Joodse manifestaties, zal
de georganiseerde Joden aan
wijzingen moeten geven hoe
zij zich het best kunnen verde
digen, kondigde Hajdenberg
aan.
De Rothschild en de zijnen
voelen niets voor dergelijke
ordediensten, die in strijd zijn
met de Franse wet.
Van Pat Nixon gaat het verhaal dat ze op twee prestaties uit dien 24 uur per dag kon wapperen. nadrukkelijker met het beleid va in de (kandidaat-)president.
haar" presidentschap heel trots was: de herinrichting van Amerika kiest volgende maand dan ook niet alleen tussen
het Witte Huis en de verlichting van de vlaggemast op het De nieuwe garde presidentsvrouwen of kandidaat-presi-, Jimmy, Ronald en John, maar o ok tussen Rosalynn, Nancy
presidentiële paleis, waardoor de Amerikaanse vlag sedert- dentsvrnuwen is minder snel tevreden, bemoeit zich althans en Keke.
PARIJS (ANP) Er is
geen sprake van een op
leving van het antisemi
tisme in Frankrijk, on
danks de aanslagen die
de laatste weken zijn
gepleegd op Joodse
mensen en instellingen.
Dat heeft de Franse
Joodse filosoof Ray
mond Aron gezegd na
de bomontploffing vrij
dagavond voor een Pa-
rijse Synagoge, die aan
drie mensen het leven
kostte.
De situatie van de Joden is
absoluut niet dezelfde als in
de jaren twintig, dertig, aldus
Aron Toen was er sprake van
boor partijen georganiseerd
antisemitisme. Nu is daar
geen sprake van: het zijn en
kelingen, die hun toevlucht
zoeken tot terreur en die do
den. Zij vormden geen partij
Dat wil niet zeggen, dat het
antisemitisme na de oorlog
verdwenen is. Het is er altijd
geweest, er is geen, enkele re
den waarom het nu ineens zou
verdwijnen, aldus Aron. Het
enige dat na de oorlog nog is
gebeurd, is dat antisen.itisme
tot „aanvaardbare normen" is
teruggebracht. Een paradox
is nu, dat antisemieten, om
dat er geen officiële partij
voor hen is, aan de rand van
de maatschappij opereren en
daarom hun toevlucht zoeken
tot terreur.
Aron weigert de Franse rege
ring verantwoordelijk te stel
len voor de aanslagen. In
Frankrijk klinken geluiden,
dat wegens laks optreden te
gen extreem rechts, en vooral
tegen nazi-groepen de laatste
overmoedig zijn geworden en
uiteindelijk durfden te doden.
Ordediensten
De filosoof waarschuwt tegen
eigenmachtig optreden door
Joodse ordediensten. Er is
maar één antwoord mogelijk
op deze vorm van terrorisme,
stelt hij: de politie. Die is er in
een democratisch bestel voor
om dergelijke groepen te ont
dekken en uit te schakelen.
„Wij hebben te maken met
gekken. We moeten er voor
waken, dat wij zelf in de val
kuil van deze provocatie val
len. Wij moeten ons verstand
bij elkaar houden", aldus
Aron.
De Franse filosoof wijt de
openlijke manifestaties van
nazi-groepen voor een deel
aan de persvrijheid en de vrij
heid van meningsuiting, waar
hij overigens niet aan wil ko
men. Het taboe op het nazis
me is in de loop van de jaren
verdwenen. Sympathisanten
claimen nu openlijk óók die
vrijheid om zich te uiten. De
Franse nazi-leider Mark Fre-
driksen zei twee weken gele
den nog, dat het treurig ge
steld is met de vrijheid van
meningsuiting in Frankrijk:
hij mocht de Joden er onder
andere niet van beschuldigen
het „verhaal van de zes mil
joen in de gaskamers van Hit-
Ier na de oorlog te hebben
verzonnen".
Tienduizend Franse Joden betogen in Parijs.
De Franse opperrabijn, Jacob
Kaplan, is het met Aron eens,
dat het antisemitisme nooit is
verdwenen. Maar na de oorlog
durfde men niet meer te zeg
gen tegen de Joden te zijn.
Antisemieten hebben zich vol
gens de opperrabijn heel lang
verscholen achter het vaandel
van het antizionisme. Dat was
maatschappelijk aanvaard
baar. Maar langzamerhand
komen de antisemieten, die
dat in wezen altijd zijn geble
ven, weer voor hun mening uit
en de maatschappij aan
vaardt dat. De Franse Joodse
leiders hebben heel Frankrijk
opgeroepen daar stelling te
gen te nemen.
Beroering
De gebeurtenissen van de
laatste weken hebben nieuwe
beroering gebracht in de
700.000 leden tellende Joodse
gemeenschap in Frankrijk.
Die is aanmerkelijk uitge
breid sinds Frankrijk in het
begin van de jaren zestig Al
gerije kwijtraakte, en de daar
wonende Joden in groten ge
tale naar Frankrijk kwamen.
Tot dan bestond de Joodse
gemeenschap voor een groot
deel uit van oorsprong Poolse
Joden. De oude leiders, zoals
baron Alain de Rothschild,
voelden zich in de eerste
plaats Fransen en zijn nog
jteeds voor een grote integra
tie in de Franse samenleving.
De problemen kwamen toen
de Franse buitenlandse poli
tiek zich sterk ging richten op
de Arabische wereld. De uit
het Arabische Noord-Afrika
afkomstige Joden ervaren dat
als anti-Israel. Voor een groot
deel zijn zij verder niet voor
de integratie, zoals De Roth
schild die voorstaat. Er on
stond een nieuwe stroming:
„Le Renouveau Juif", onder
leiding van de 34-jarige Henri
Hajdenberg. Het eerste grote
succes was de „twaalf uur
voor Israël", vorig jaar, waar
enkele tienduizenden Joden
sympathie betuigden voor de
Joodse staat. In geen jaren
hadden de oude Franse Jood
se leiders zoveel mensen bij
elkaar gekregen.
Band
De beweging spreekt mede
door Bert van Panhuis
Mamie
D(! Eisen
s' df hower
zijn
ivdt
M
Mevrouw Truman
Er was een tijd dat presidents
kandidaten hun vrouwen bijkans
uit de echtelijke woning moesten
sleuren om hen mee te krijgen op
campagne. Presidentsvrouwen
als Bess Truman, Mamie Eisen
hower en Pat Nixon probeerden
zoveel mogelijk op de achter
grond te blijven, Jackie Kennedy
speelde de rol van het aandoenlij
ke kindvrouwtje en Lady Bird
Johnson hield zich voornamelijk
bezig met de a-politieke verfraai
ing van stad en land.
Met het aantreden, zes jaar geleden, van
Betty Ford begon de positie van de presi
dentsvrouw al te veranderen. Zij schrok er
niet voor terug „eigen opvattingen" aan
de openbaarheid prijs te geven al betrof
dat nog met name de emancipatie van de
vrouw.
Rosalynn Carter is de eerste „first lady"
met een aantoonbare invloed op het be
leid van de Amerikaanse president. Bij de
jaarlijks door het blad US News gehouden
„verkiezing" van de invloedrijkste Ameri
kanen een peiling onder 1500 belangrij
ke figuren is Rosalynn Carter van de
23ste plaats vorig jaar opgeklommen naar
de zesde dit jaar. Ze moest onder meer de
president zelf, centrale bankdirecteur
Paul Volcker en nationale verdedigings
N
Tijdens Reagans Califomische periode
heeft zij zich nauwelijks met het politieke
bedrijf bemoeid; zij hield zich bezig met
de huishouding en de opvoeding van de
kinderen. Niettemin heeft Reagan zich
volgens ingewijden steeds veel gelegen
laten liggen aan haar mening. Zo is er het
John is geduldig en behoedzaam ik doe
niet mee aan dat diplomatieke gedoe
maar kom recht voor mijn mening uit,
zegt de 48-jarige Grieks-Amerikaanse
kappersdochter uit Boston. En zo is uit
haar mond dan ook d opgetekend dat
conservatieve tegenstanders van haar
Traditioneel
De 57-jarige Nancy Reagan wordt on
vriendelijk wel eens omschreven als een
mengeling van Lady MacBeth, de kwade
genius achter Shakespeares Schotse edel
man, en een Barbiepop. Haar achtergrond
is geheel anders dan die van de oud-
gouverneur zelf. Komt Ronald Reagan uit
een arme Democratische familie, zijn
vrouw groeide als pleegkind op in het
gezin van een gerespecteerde conserva-
tief-Republikeinse chirurg uit Chicago.
Het tweetal liep elkaar tegen het lijf in
Hollywood waar beiden onbenullige film
rollen speelden.
Emotioneel
Hoeven Reagans medewerkers niet te
twijfelen aan Nancy's discipline, John An
dersons staf krijgt bijkans grijze haren
van diens echtgenote Keke. „Ze is zeer
Grieks, heel emotioneel" zei enkele weken
geleden een van Andersons ex-medewer
kers. en dat is nog zacht uitgedrukt. Keke
heeft haar man geprest om niet te dingen
naar de vrijkomende senaatszetel van de
Ulinoise Democraat Adlai Stevenson
maar meteen naar het Witte Huis. Zij was
het ook die Anderson deed besluiten als
onafhankelijke derde mee te doen naast
Reagan en Carter.
Jack en Keke Anderson
adviseur Zbignlew Brzezinski laten voor
gaan. maar wordt invloedrijker geacht
dan bij voorbeeld Edward Kennedy, Wal
ter Mondale of Henry Kissinger.
Ook de twee rivalen van Jimmy Carter,
Ronald Reagan en John Anderson hebben
vrouwen die hun wederhelft sterk beïn
vloeden en op zijn minst graag delen in de
macht van het hoogste staatsambt. Nancy
Reagan probeert vooral uit electorale
overwegingen dat beeld graag te ver
zachten maar Keke Anderson etaleert
haar politieke ambities breed uit.
verhaal dat de Republikeinse leider voor
al onder invloed van Nancy van Demo
craat in rechts-Republikeln is veranderd.
Feit is dat zij een flinke stem in het
kapittel heeft bij de verkiezingscampagne
van dit jaar. Nancy heeft Reagan er toe
gebracht zijn eerste, gematigde campag
neleider John Sears aan de kant te schui
ven. Qua opvattingen verschilt zij niet
van haar man. Dat is minder een kwestie
van slaafse volgzaamheid dan wel dat de
Reagans nu eenmaal allebei een zeer tra
ditioneel beeld hebben van het maat
schappelijk leven en de positie van vrouw
en gezin.
Nancy Reagan
Betty Ford
Zo schreef ze vlak voor <e val van de sjah
keizerin Farah een brief, haar verzekerend
dat Amerika de keizerlijke familie nooit
zou laten vallen, en schakelde ze Jimmy's
broer Billy in bij de onderhandelingen
over de vrijlating van de gijzelaars in
Teheran, de zaak die uiteindelijk zou lei
den tot „Billygate". Rosalynn neemt dik
wijls deel aan de vergaderingen van Car
ters „kleine kring", maakt aantekeningen
en adviseert de president, die haar raad
zeer ernstig neemt.
Net als in Engeland met Margaret
Thatcher is lang niet iedereen in de VS blij
met de macht van de First Lady. De
negatieve kwalificaties gaan van Livia uit
„I Claudius" tot „de stalen magnolia" of
„de ijzeren vlinder".
Ondanks haar steun aan het ERA, het in
de grondwet opnemen van een amende
ment over de gelijke rechten van man en
vrouw, is Rosalynn Carter geen troetel
kind van de vrouwenbeweging. „Womens
Lib" vindt haar te veel het type van de
„Superwoman", koel en berekenend, uit
sluitend uit op de versteviging van haar
eigen positie en die van Jimmy Carter.
De strategen van de president zijn niet zo
ongelukkig met dit beeld. Een gematigde
maar zelfbewuste First Lady is naar hun
idee nog steeds de beste figuur om de
moderne vrouw uit de Amerikaanse mid
denklasse aan te spreken.
Jimmy en Roalyn Carter
opeisen, maar Rosalynn stuurde haar
schoonmoeder in ballingschap na ar het
pindadorp Plains en tot op heder i geldt
dat ze alleen „op familiebezoek" v relkom
is in huize-Carter.
De huidige First Lady heeft zich en poli
tieke status verworven, maar he t moet
gezegd dat de president haar d; aarvoor
ook de kansen heeft gegeven. Mei Seen na
de inauguratie in 1977 tuurde hijtiaar op
diplomatieke missie naar het m< arrende
Latijns-Amerika, niet zonder de bi jbedoe-
ling dat zij met haar Scarlet O'Har a-achti-
ge zuidelijke vrouwelijkheid de h aantjes
in de grote achtertuin van de Ve renigde
Staten voor zich zou innemen. Ze t »egroet-
te vorig jaar paus Johannes Pauli is II bij
zijn bezoek aan Amerika, waarmee ze Jim
my behoedde voor kerk-en-staat -kritiek,
in de multi-religieuze staat een g< ivoelige
kwestie. Dit voorjaar heeft Rosalj mn met
groot succes de honneurs waarg enomen
voor de „aan huis gebonden" pr esident.
Met Walter Mondale heeft ze he it zware
voorverkiezingskarwei opgeknapt.
Raad
Over haar rechtstreekse invloed op het
doen en laten van de presiden t wordt
verschillend gedacht maar zo nu en dan
komen er toch opmerkelijke feil en naar
buiten. Ze is een fervent aanhar iger van
Zbigniew Brzezinski, had een flink x vinger
in de pap bij de grote kabinetsi vijziging
van vorig jaar zomer en heeft zii ;h meer
malen met de Iraanse kwestie bemoeid.
In het midden van dit plaatje staat Rosa
lynn Carter, op en top loyaal aan haar
man, daarnaast zeer zelfstandig optre
dend en denkend. Rosalynn is Jimmy's
klankbord, hij het hare. Bij belangrijke
beslissingen is Rosalynn de laatste raad
gever van de president. Geen wonder dat
zij dan ook over „ons presidentschap"
spreekt.
De First Lady heeft haar politieke oplei
ding in Georgia genoten. Piepjong ge
trouwd met marine-officier Jimmy moest
ze het is bijna een cliché optomen
tegen de alles overheersende peetmoeder
van de familie Carter Miz Lilian. De klap
kwam toen Jimmy Carter in 1970 werd
gekozen tot gouverneur van Georgia. Miz
Lilian kwam meteen het „first ladyship"
man „een zootje boeren" zijn. dat Phil
Crane, tot enkele maanden terug één van
de Republikeinse mededingers naar het
presidentschap, „een fascist" is en John
Connally, ook al zo'n oud-rivaal, „een
schurk".
Dat laatste ontkent Keke te hebben be
weerd. Ze had hem slechts „een scharre
laar" genoemd.
De kwalificatie „Ze schiet vanaf de heup"
is dus niet overdreven. Andersons staf
weet nog steeds niet of dit revolverheldin-
beeld innemend of afstotend zal blijken te
zijn. Eén voorspelling is nog niet uitgeko
men, dat Keke Andersons campagnelei
der David Garth er uit zal werken om zelf
de touwtjes in handen te nemen.
Klankbord
