Verheviging oorlog
Iran-Irak op handen
Formateur Italië
wil brede basis
Strauss' greep op CDU niet voorbij na nederlaag
Geen kans op bemiddeling
Labour: eenzijdig
afstoten kernwapens
Israël overschrijdt
zijn bevoegdheden
Amerika studeert
op ruimtestation
Kleine verandering
Franse regering
Nederland en
Suriname
weer
vrienden
Golf-oorlog slaat
Sadat vraagt
actievere VS
Rapport internationale juristen:
Zuidafrikaanse
president
benoemt raad
VRIJDAG 3 OKTOBER 1980
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
H S
TEHERAN (Reuter, AP, AFP) De kansen dat bemid
deling in het conflict tussen Iran en Irak op korte
termijn tal slagen, is uiterst gering na de afwijzing door
Teheran van het Iraakse aanbod voor een wapenstil
stand. De Iraanse premier Rajai verwierp gistermiddag
ook nog een Cubaans bemiddelingsvoorstel.
Premier Rajai had een onderhoud met de Cubaanse
minister van buitenlandse zaken Isidoro Malmierca,
maar dat diende kennelijk alleen maar om de minister
uit te leggen, dat hij niets begreep van het revolutionai
re volk van Iran. „Tot mijn verbazing roept president
Castro ons op met Saddam Hoessein van Irak aan tafel
te gaan zitten, terwijl de Iraakse tanks in ons land staan
en wc onder vuur van de vijand liggen. Ik denk dat hij
ons verwart met die landen die onder de controle van
het imperialisme staan", aldus Rajai.
De Sowjet-Unie weet ook nog steeds niet goed wat ze
aan moet met de strijd tussen Iran en Irak. De Russische
president Breznjew deed al eerder een persoonlijke
oproep aan „de twee vrienden van de Sowjet-Unie" de
strijd te staken. Om geen van beide partijen de schuld te
geven van de oorlog, verwijten de Russische media met
grote regelmaat de Amerikanen dat zij voordeel probe
ren te halen uit de strijd. Volgens het persbureau Tass
zijn de Verenigde Staten de hoofdschuldige van de
oorlog, die slj als voorwendsel gebruiken om zich te
kunnen bemoeien met de binnenlandse aangelegenhe
den van Irak en Iran.
De Britse minister van buitenlandse zaken, lord Car-
rington pleitte gisteren voor onderhandelingen tussen
Iran en Irak over een regeling van het geschil. Het leek
hem raadzaam de vredesmissie van de Pakistaanse
president Zla Oei Haq nieuw leven in blazen. Zia voerde
met de leiders in Teheran en Bagdad de afgelopen week
al besprekingen als vertegenwoordiger van de islamiti
sche landen. Veel succes leverde die bemiddeling echter
niet op. Inmiddels is ook de vice-president van de
Joegoslavische federale uitvoerende raad (zeg maar:
regering), Zvone Dragan afgereisd naar Bagdad. Ook hij
sou zijn diensten willen aanbieden.
Iran heeft zijn ambassadeur in Moskou Mohammed
Mokri teruggeroepen. De man heft een misslag gemaakt
toen hij enige dagen geleden verklaarde dat de regering
van ayatollah Khomeini bereid was tot besprekingen
met Irak. Voorwaarde noemde hij dat dit land niet
alleen al zijn troepen zou terugtrekken uit Iran, maar
dat het Iraakse leger zich ook zou overgeven, de Iraakse
havenstad Basra als herstelbetaling aan Iran zou wor
den gegeven en dat president Saddam Hoessein het veld
zou niimen. Teheran vindt dat de ambassadeur veel te
ver is gegaan in het doen van concessies. Iran is hele
maal niet van plan met Irak te onderhandelen, laat
staan op de genoemde voorwaarden.
BAGDAD, TEHERAN (Reuter, AP, AFP) Nu Iran het Iraakse voorstel voor een tijdelijke
wapenstilstand naast zich neer heeft gelegd, zal het Iraakse leger een uiterste poging doen de
Iraanse steden Khorramsjahr en Abadan in handen te krijgen. Dat was gisteren de algemene
verwachting in diplomatieke kringen in Bagdad. Ook Teheran sprak zich in een militair
communiqué In deze geest uit.
De oorlog tussen Iran en
Irak duurde gisteren nog in
alle hevigheid voort. Met
een ruk aan het touw vuurt
deze soldaat zijn kanon op
de tegenpartij af, terwijl
zijn collega's zich al bij
voorbaat over het resul
taat van de klap lijken te
verheugen.
De Iraakse minister van buitenlandse
zaken. Saödoen Hammadi, verklaar
de tegenover een krant in Koeweit,
dat zijn land Iran met geweld zal
dwingen tot een wapenstilstand. Irak
ls bereid het gevecht voort te 2etten.
aldus de minister, en Ik geloof niet
dat Iran over het militaire potentieel
kan beschikken waarover wij be
schikken. De krant noemde als drie
voorwaarden voor een staakt het vu
ren: herstel van de Iraakse soeverei
niteit over de rivier Sjatt-al-Arab, te
ruggave van de omstreden grensge
bieden door Iran en een Iraanse belof
te zich verder te onthouden van be
moeienis met de Interne aangelegen
heden in Irak. Twee voorwaarden die
in de afgelopen weken wel steeds
genoemd zijn, maar die in dit rijtje
ontbreken, zijn: teruggave door Iran
van drie kleine, maar strategisch ge
legen eilandjes in de straat van Hor-
moez en autonomie voor de Arabisch
sprekende bewoners van de Iraanse
provincie Khoezestan.
De uitdrukkelijke afwijzing door Iran
van een tijdelijke wapenstilstand,
heeft het onderhandelingsproces nu
volledig tot stilstand gebracht. Hêt
TEHERAN (Reuter) Het Iraanse
parlement heeft een commissie inge
steld die zich bezig moet houden met
de kwestie van de Amerikaanse gij
zelaars, maar de commissie mag ei
genlijk helemaal niets. De Majlis
heeft het de leden van de commissie
verboden contact op te nemen met
Amerikaanse autoriteiten. Verder
wekt de samenstelling van de com
missie, die voor het merendeel be
staat uit leden van de radicale Isla
mitische Republikeinse Partij, wei
nig hoop op een spoedig einde van de
gijzelingszaak.
wachten is nu op het verloop van de
strijd de komende dagen, die moge
lijk zal lelden tot een nieuwe onder
handelingssituatie. Of dat ook inder
daad zal gebeuren ls echter de vraag.
Militaire deskundigen houden al re
kening met een uitputtingsslag tus
sen beide landen. Welk land voor zo'n
oorlog de beste papleren heeft, is
vooralsnog niet duidelijk. De algeme
ne Indruk was dat het leger van Iran
sedert de machtsovername door Kho
meini en het stopzetten van de Ame-
ROME (AFP, Reuter) De nieuwe kabinetsformateur in
Italië, Arnaldo Forlani, wil een brede basis onder de nieuwe
regering. Gisteren stemde hij in met het verzoek van presi
dent Sandro Peritini een oplossing te zoeken voor de veertig
ste kabinetscrisis in Italië sinds de tweede wereldoorlog.
rikaanse wapenleveranties aanzien
lijk verzwakt was. Het verloop van de
strijd de afgelopen dagen heeft ech
ter aangetoond dat het Iraanse leger
nog wel degelijk een veer van zijn
lippen kan blazen. Voor hoe lang,
moet nog blijken.
De strijd om de Iraanse havenplaat
sen Khorramsjahr en Abadan duurde
gisteren nog in alle hevigheid voort.
Volgens berichten uit Bagdad zou
Khorramsjahr nu geheel van verdere
Iraanse steun zijn afgesloten, terwijl
ook Abadan nu vrijwel volledig om
singeld zou zijn. De Iraanse president
Banl Sadr beloofde de militairen en
revolutionaire gardisten in Khor
ramsjahr in een herhaalde malen
door radio Teheran uitgezonden
boodschap luchtsteun. Hij riep de
ingesloten militairen op zich tot het
uiterste te verweren. Volgens officiële
woordvoerders in Bagdad was het
Iraakse leger In Khorramsjahr ver
wikkeld In man tegen man gevechten
met Khomeini's revolutionaire gar
disten.
Als Khorramsjahr In handen van Irak
valt, ligt de weg naar Abadan geheel
open en is de volledige Iraakse con
trole over de Sjatt-al Arab een feit
De meeste bewoners van Khorrams
jahr zijn al gevlucht. Bagdad deelde
mee dat alle Iraanse tegenaanvallen
bij Mehran en Achwaz waren afgesla
gen, dit in tegenstelling tot Iraanse
beweringen dat de Iraakse troepen
daar waren teruggeslagen. Volgens
Iraakse legerwoordvoerders zijn twee
militaire kampen en enkele depots
van het Iraanse leger ln vlammen
opgegaan.
Verbazing
In leder geval moeteq, aldus Forlani,
christen democraten, socialisten en
republikeinen deel uitmaken van de
nieuwe regering. Hij wilde echter niet
zeggen wat voor rol de tweede partij
van het land de communistische
zou kunnen spelen. Theoretisch be
staat de mogelijkheid dat de commu
nisten een nieuwe regering zullen
steunen als zij zich in het programma
kunnen vinden, zonder ervan deel uit
te maken. Ook is het mogelijk dat
Forlani toenadering wil zoeken tot
kleine centrumpartijen, als sociaal
democraten en liberalen.
Volgens Forlani is binnen een nieuwe
regering „brede overeenstemming
nodig" De formateur wil daarmee
voorkomen dat met een nieuw kabi
net hetzelfde gebeurt als met de afge
treden regering-Cossiga. Deze had op
papier een meerderheid in het parle
ment, maar viel door verdeeldheid in
eigen gelederen.
De communistische partij heeft ln
een reactie laten weten dat zij opposi
tie zal blijven voeren, zolang zij niet
zelf deel uitmaakt van de regering.
De aard van de oppositie zal echter
afhangen van het regeringsbeleid.
Als Forlani erin slaagt een regering te
formeren zal deze meteen al met twee
grote problemen worden geconfron
teerd. Om te beginnen moet er een
economisch herstelprogramma ko
men. Op de plannen daarvoor, die
onder meer belastingverhoging en
steun voor Industrieën ln het zuiden
behelsden, struikelde de regering-
Cossiga.
De tweede moeilijkheid vormen de
spanningen tussen wergevers en
werknemers bij Flat. Het autobedrijf
wil 22.884 werknemers ontslaan we
gens het teruglopen van de autover
kopen. Gisteren lag het voor de twee
de achtereenvolgende dag stil, en
werd er door arbeiders gepost.
Westelijke kringen hebben gisteren
nog eens hun verbazing uitgesproken
over de manier waarop Iran de oorlog
volhoudt. Ze schrijven de felheid
waarmee Iran, met beperkte midde
len, terugvecht toe aan het revolutio
naire vuur dat door Khomeini ontsto
ken is. Ze wijzen daarbij op recente
uitlatingen van de ayatollah die de
strijd tegen Irak als een soort heilige
oorlog lijkt te beschouwen, een oor
log voor de islam. Blijft echter de
vraag wat er van het revolutionaire
vuur overblijft, als Irak er Inderdaad
in slaagt militair de overhand te be
handelen.
De Iraanse oud-premier Sjapoer
'Bakhtiar is gisteren met een Iraaks
vliegtuig van Parijs naar Amman ge
reisd. De oud-premier, de laatste die
door de sjah werd benoemd vlak voor
diens val, heeft onlangs bevestigd dat
hij het afgelopen jaar vijf keer ln
Bagdad ls geweest en dat hij plannen
heeft voor de stichting van een Iraan
se regering in ballingschap. Vanuit
Irak heeft Bakhtiar radiouitzendin
gen verzorgd om de Iraniërs op te
roepen tegen de ayatollah ln opstand
te komen.
SEATTLE, Washington (AFP)
Terwijl de Russen RJoemln en
Popow hun 176de dag ln het
ruimtelaboratorium Saljoet 6
werkten en daarmee het wereld-
duurrecord voor dit soort activi
teiten overnamen van hun voor
gangers Ljachow en (dezelfde)
RJoemln, verschafte Amerika
zich in elk geval op papier uit
zicht op ruimtevluchten van lan
gere duur. Het Nationaal bureau
voor lucht- en ruimtevaart NA
SA droeg de firma Boeing op, de
mogelijkheid te bestuderen van
een ruimtestation dat zou moe
ten dienen als stapelplaats en
reparatie-inrichting voor kunst
manen.
Het station zou ongeveer veer
tien meter lang en vier meter
breed moeten worden en een be
manning van acht ruimtevaar
ders herbergen. Het zou ln een
baan op 400 kilometer hoogte
om de aarde draalen. Het station
zou in hoofdonderdelen op aarde
geconstrueerd worden. De on
derdelen moeten door de nieuwe
Amerikaanse ruimtependel naar
hun bestemming worden ge
bracht en ter plaatse door de
bemanning afgemonteerd.
Noch Boeing noch de NASA
heeft in dit stadium al concrete
gedachten over de kosten van
het project. Met de studieop
dracht ls 400.000 dollar (bijna
800.000 gulden) gemoeid. Het
rapport wordt ln juli volgend
jaar verwacht.
PARIJS (DPA) De Franse regering
is enigszins gewijzigd. De voornaam
ste mutatie ls de benoeming van mi
nister van verkeer Joel le Theule tot
minister van defensie. Hij wordt de
opvolger van Yvon Bourges.
NEW YORK (ANP) - Suriname ls
niet meer boos op minister De Ko
ning. die in juni van dit jaar ln dat
land nog de grote boeman was. Plooi
en die in het verleden zijn ontstaan
zijn inmiddels gladgestreken, aldus
de Surinaamse vlce-premler
Haakmat.
Haakmat en De Koning hadden in
New York een omtmoeting. Na afloop
verklaarde de Surinaamse vice-pre
mier een boodschap te hebben over
handigd van president Chin A Sen,
die er op neerkomt dat de Surinaam
se regering minister De Koning be
schouwt als een groot vriend van Su
riname „Chin A Sen leed er een beet
je onder dat De Koning het verloop
van het overleg destijds nogal per
soonlijk leek op te vatten. WIJ onder
schrijven van harte zijn opvattingen
over hulp aan de allerarmsten", aldus
Haakmat.
Het probleem van de waardevastheid
van de Nederlandse ontwikkelings
hulp, dat destijds aanleiding was
voor anti-Nederlandse betogingen, is
ln New York „gelukkig" niet bespro
ken, aldus minister De Koning, die
het met Haakmat eens was dat de
betrekkingen tussen de twee landen
weer zijn genormaliseerd.
De bewindslieden waren het minder
eens over de wenselijkheid van de
visumplicht, die Nederland onlangs
heeft afgekondigd voor Surinamers.
Volgens De Koning staan de „zeer
liberale" toelatingsbepalingen de
komst van Surinaamse studenten in
Nederland zeker niet in de weg. Hij
maakte echter een duidelijk onder-
scheld tussen studeren ln Nederland
en een permanente vestiging hier.
„De permanente vestiging is de
grootste ramp die Suriname heeft ge
troffen. Ze heeft het land een genera
tie achterop gebracht, en de proble
men die Nederland daarmee heeft
zijn een fluitje van een cent"
BLACKPOOL (AFP, DPA, Reuter, UPI) De Britse partij OVer naar Beiroet
van de arbeid heeit zich uitgesproken voor een eenzijdige
afstoting van kernwapens. Eerder behaalde de linkervleugel
een overwinning met de uitspraak van het partijcongres ln
Blackpool, dat Groot-Brittannië zich moet terugtrekken uit
de Europese Gemeenschap. „Links" moest echter alsnog
bakzeil halen wat betreft de verkiezing van de partijleider.
Samen met het verwerpen van kern
wapens verbood het congres een
eventuele volgende Labourregering
mee te werken aan een defensiebeleid
dat berust op het inzetten van kern
wapens. Deze uitspraak lijkt op ge
spannen voet te staan met het Britse
lidmaatschap van de NAVO. Een re
solutie waarin werd aangedrongen op
terugtrekking uit het Atlantisch
bondgenootschap haalde het echter
bij lange na niet.
Overigens nam het congres ook een
motie aan voor wederzijdse ontwape
ning door Oost en West. De woord
voerder van de oppositiepartij voor
defensiezaken in het Lagerhuis, Wil
liam Rogers, uitte kritiek op het be
sluit van de regering-Thatcher de Po-
larisraketten aan boord van schepen
van de Britse marine te vervangen
door Amerikaanse Tridents. Tegelij
kertijd wees hij er echter op dat men
de vrede niet kan winnen, zonder zich
te verdedigen.
Onder luid boegeroep van de congres
leden verklaarde Rogers dat Labour
een overwinning bij de volgende ver
kiezingen wel kan vergeten, nu de
partij heeft gestemd voor eenzijdige
atoomontwapening.
Het overwegend linkse partijbestuur
stemde in met de maatregelen Joan
Lester noemde het NAVO-beslult van
december vorig Jaar „belachelijk".
Dit houdt onder meer in dat vanaf
1983 in Groot-Brittannië 160 van de
in totaal 464 voor West-Europa be
stemde Amerikaanse kruisraketten
moeten worden gestationeerd. Ex-
premier James Callaghan had zijn
partijgenoten al eerder voorgehou
den dat een eenzijdig besluit de kem-
raketten het land uit te zetten, de
vrede zou kunnen schaden.
Overigens is het de vraag in hoeverre
het besluit een nieuwe premier en een
CAIRO (AP, Reuter) De Egypti
sche president Sadat heeft een be
roep gedaan op de Verenigde Staten
nu maar eens los te komen van het
Vietnam-trauma en „voor een keer
weer eens waakzaam te zijn". De
Egyptische president herhaalde zijn
eerder aan de Amerikanen gedane
aanbod van militaire faciliteiten ter
beteugeling van buitenlandse agres
sie tegen enig Arabisch land. De Vere
nigde Staten hebben drie jaar gele
den een kans verspeeld om hun stra
tegische positie in het Midden-Oos
ten te versterken, aldus 8adat.
nieuwe Labourregering zal binden.
Tot nu toe stond het haar of hem vrij
resoluties van het partijconges naast
zich neer te leggen.
Woensdag besloten de afgevaardig
den in Blackpool met een kleine
meerderheid dat voortaan niet de
parlementsleden de partijleider zou
den kiezen zoals tot nu toe maar
dat ook de rest van de partij, met
name de vakbonden een vinger ln
de pap zou krijgen. Later verwierp
het congres echter drie verschillende
manieren om de partijleider te benoe
men, waarop werd besloten de hele
zaak door te verwijzen naar een bij
zondere vergadering, die Januari vol
gend jaar zal worden gehouden.
BEIROET (AP) De oorlog tussen
Iran en Irak is overgeslagen naar Li
banon. De ambassades van beide lan
den in de hoofdstad Beiroet werden
gisteren met raketten onder vuur ge
nomen. De woordvoerder van de
Iraanse ambassade verdacht de pro-
Iraakse Palestijnse organisatie Ara
bische Bevrijdingsfront (ALF) van de
aanslag op de Iraanse ambassade. Hij
deed een beroep op de PLO een on
derzoek naar de gebeurtenis in te
stellen.
De aanslag op de Iraakse ambassade
was het werk vtui de sjlletische orga
nisatie Modjaheddien Saff, die vijf
dagen geleden ook al een raketaanval
pleegde op de Amerikaanse ambassa
de ln Beiroet. De Iraanse ambassade
liet weten niets van doen te hebben
met deze organisatie van sjlletische
moslems. De gebeurtenissen ln de
Libanese hoofdstad vormen weer
eens een bewijs te meer dat Libanon
inderdaad de Arabische wereld ln mi
croformaat is.
GENEVE (AP, UPI) Israël gaat zijn bevoegdheden als
bezettende mogendheid op de Westelijke Jordaanoever ver te
bulten. Dit is de conclusie van een internationale commissie
van juristen op basis van een ter plaatse ingesteld onderzoek.
In het rapport, dat ia samengesteld
door Radja Sjehadech, een Jurist die
werkt op de bezette Westelijke Jor
daanoever, en de Newyorkse advo
caat Jonathan Kuttab staat, dat de
Israëlische militaire autoriteiten de
plaatselijke wetten drastisch hebben
gewijzigd, terwijl een bezettende mo
gendheid krachtens het internationa
le recht alleen die verandering mag
aanbrengen in een vigerend rechts
stelsel die nodig zijn met het oog op
de veiligheid in het gebied. Het mili
taire bewind is echter veel verder
gegaan. Veel zaken zijn onttrokken
aan de bevoegdheid van de plaatselij
ke rechtbanken. Grondrechten als
vrijheid van vergadering, vereniging
en meningsuiting zijn aangetast. Veel
van die maatregelen hebben niets te
maken met de militaire veiligheid.
De opstellers van het rapport, waar
van de conclusies worden onder
schreven door de internationale com
missie van juristen in Genève, vinden
wel dat de Israëlische autoriteiten
een aantal verbeteringen heeft door
gevoerd bij voorbeeld door de dood
straf af te schaffen. „Maar het doel
van deze hervormingen en natuurlijk
ook van de andere wijzigingen is de
economie van de Westelijke Jordaan
oever ondergeschikt te maken aan de
belangen van de staat Israël," zo be
sluit het rapport.
PRETORIA Premier Pleter Botha
van Zuid-Afrika heeft 54 leden be
noemd van de presidentiële raad, die
de eerste kamer van het parlement
zal vervangen. De raad zal zich vooral
•met constitutionele zaken bezighou
den. Er zitten blanken in, gemengd-
bloedigen en Aziaten, maar geen
zwarten. De uitsluiting van vertegen
woordigers van de 21 miljoen zwarten
zal volgens critici de raad een misluk
king doen worden. Premier Botha is
echter van mening, dat het „een ern
stige poging van de regering is tot
beraad op specifieke gebieden en ter
reinen waar wederzijdse belangen op
het spel staan."
De instelling van de raad heeft veel
kritiek ontmoet bij de rechtervleugel
van Botha's partij, die niet de minste
wijziging wenst ln de apartheidspoli
tiek.
door J. den Boef
In het christen-democratische kamp blijft men hopen op een overwin
ning bij de Bondsdagverkiezingen van komende zondag, die kanseliers
kandidaat Franz Josef Strauss aan de macht zou brengen. Maar in
gedachten is men vermoedelijk ook al bezig met de problemen die
ontstaan als de opzet van Strauss, een meerderheid in de Bondsdag te
veroveren, mislukt.
De wijze waarop Strauss er in is geslaagd de
kandidatuur voor het kanselierschap ln de
wacht te slepen, heeft in CDU-krlngen veel
kwaad bloed gezet. Strauss zette de CDU
het mes op de keel door te dreigen mee te
werken aan de oprichting van een zoge
naamde „vierde partij" (naast die van de
sociaal-democraten, christen-democraten
en liberalen) als hij niet als kandidaat zou
worden geaccepteerd.
De CDU-leiding stond met de rug tegen de
muur en probeerde een tussenoplossing
door te drukken, door Ernst Albrecht, pre
mier van de deelstaat Nedersaksen, naar
voren te schuiven, nadat Helmut Kohl van
de kandidatuur had afgezien. De CDU-lei-
ders van deelstaten waar belangrijke ver
kiezingen voor de deur stonden, vreesden
echter stemmen te verliezen aan de „vierde
partij" die Strauss achter de hand had.
Het resultaat was, dat de CDU met grote
tegenzin de Beierse premier en voorzitter
van de zusterpartij CSU als kanselierskan-
didaataccepteerde. De verwarring was ge
ruime tijd groot, omdat talrijke CDU-politi-
ci ervan overtuigd waren dat hun partij met
Strauss als kanseliers-kandidaat tot verlie
zen gedoemd zou zijn. ZIJ weigerden aan
vankelijk hun medewerking aan de verkie
zingscampagne.
Schuldvraag
Enkele maanden geleden pas is daar lang
zaam verandering in gekomen, om heel ver
schillende redenen, In de eerste plaats was
het besef gegroeid dat het weinig zin had
om bij de pakken neer te gaan zitten en de
onvermijdelijk geachte nederlaag af te
wachten. Het vooruitzicht om opnieuw vier
jaar de oppositiebanken te moeten bevol
ken, lokt nu eenmaal niet. En zo sloten de
christen-democraten de gelederen.
Er was echter nog een andere belangrijke
reden en die had te maken met de enorme
problemen die kunnen ontstaan, als CDU
en CSU onder leiding van Strauss het on
derspit delven tegen SPD en FDP. In CDU-
krlngen realiseerde men zich dat Strauss
dan de schuld zou toeschrijven aan de half
zachte steun van Kohl, Albrecht en de an
deren.
Door de gelederen te sluiten en Strauss
volledig te steunen wilden de christen-de
mocraten hun kandidaat een echte kans
geven en tegelijkertijd voorkomen dat
Strauss zou weigeren het niet bereiken van
een meerderheid in de Bondsdag als een
persoonlijke nederlaag te beschouwen. En
het moet gezegd worden dat Strauss ^Ich
niet kan beklagen, want de CDU-leiders
steunen hem door dik en dun.
Bij Strauss maakt dat allemaal echter
weing uit, als het er op aankomt. Normaal
zou zijn dat Strauss als hij inderdaad een
persoonlijke nederlaag gaat lijden zich
na de verkiezingen naar de achtergrond
begeeft, als 65-jarige premier van de vrij
staat Beieren het wat rustiger aan gaat
doen en de „grote politiek" aan Jongeren
overlaat, die de CDU niet langer voor de
voeten lopen.
Te vrezen valt echter voor de CDU, dat
Strauss zich na een eventuele nederlaag wel
in Beieren zal terugtrekken, maar dat hij
zich daar als voorzitter van de CSU zal
blijven bemoeien met het beleid ln Bonn.
Ook bij de aanwijzing van een nieuwe kan
seliers-kandidaat zou hij zijn verdeel-en-
heers-rol willen voortzetten.
Verlengstuk
De mogelijkheid is niet uitgesloten dat
Strauss als de sprong naar het kanselier
schap mislukt de verleiding niet kan
weerstaan om zijn plannen voor een „vierde
partij" uit de ijskast te halen. Deze partij
zou buiten Beleren moeten optreden als
verlengstuk van de CSU van Strauss en als
vergaarbak fungeren voor ontevredenen ln
de SPD, de FDP en de CDU.
over plannen van de CSU-leiding ln Mün-
chen om na een nederlaag van Strauss de
banden met de CDU te verbreken en de
fractiegemeenschap tussen CDU en CSU ln
de Bondsdag op te zeggen. Na de mislukte
poging van Kohl (in 1976) om de meerder
heid te behalen, probeerde Strauss al een
breuk te forceren. Hij werd toen echter door
eigen mensen teruggefloten.
Strauss heeft evenwel geen haast. Als hij na.
afloop van zijn huidige ambtsperiode zijn
premierschap van Beieren wil verlengen,
moet hij nog twee jaar wachten met de
vorming van een „vierde partij". Want als
de CDU haar activiteiten tot Beleren zou
uitbreiden als reactie op het verschijnen
van Strauss' „vierde partij", zou de C8U ln
het Beierse parlement waarschijnlijk haar
meerderheid verliezen en daarmee de
mogelijkheid om Strauss opnieuw te be
noemen.
Hoezeer deze mogelijkheid de kandidaat
Strauss ook thans bezighoudt, kan worden
afgeleid uit zijn onlangs gedane opmerking, UUGQ IIGujG
dat hij komende zondag zeker zou zijn
geweest van de overwinning als een „vierde
partij" aan de verkiezingen zou hebben
deelgenomen. Deze partij zou volgens
Strauss samen met de CDU een meerder
heid ln de Bondsdag hebben behaald.
In de Westduitse pers circuleren berichten
Hoe dan ook: een christen-democratische
nederlaag zal vermoedelijk niet het einde
van de politieke activiteiten van Strauss
betekenen. De CDU heeft reden om te vre
zen dat hij zal proberen om haar op eenzelf
de wijze onder druk te zetten, als hij in de
afgelopen vier jaren heeft gedaan. Strauss
is er de man niet naar om te berusten in
nederlagen. Het tegendeel is eerder het
geval.
Het enige wat de CDU te doen staat als er
Inderdaad na 5 oktober weer moeilijkheden
ontstaan ls de eenheid ln eigen gelederen
te herstellen en er voor te zorgen dat zij vóór
de deelstaatverkiezingen in Beieren de man
aanwijst, die in 1984 als kanseliers-kandi
daat zou moeten optreden. Zonodig moet
zij een beslissing doorzetten tegen de wil
van de CSU.
Alleen op die manier kan worden voorko
men dat Strauss nadat hij over twee
Jaren zijn premierschap zou hebben gepro
longeerd opnieuw CDU-polltici die naar
de kanseUers-kandidatuur willen dingen,
ten elkaar uitspeelt Hoe eerder over deze
kandidatuur een beslissing valt, des te gro
ter zal de mogelijkheid zijn dat de invloed
van Strauss binnen zijn eigen CSU wordt
teruggedrongen.
Als Strauss geen meerderheid behaalt, kan
de strijd volgende week al in alle hevigheid
ontbranden, omdat dan de verantwoorde
lijkheid voor de nederlaag toch bij een
ander en in dit geval bij de CDU zal worden
gezocht. Dat is de tragiek van de CDU: ook
een verslagen Strauss zal een blok aan haar
been blijven.