Verheviging oorlog Iran-Irak op handen Formateur Italië wil brede basis Strauss' greep op CDU niet voorbij na nederlaag Geen kans op bemiddeling Labour: eenzijdig afstoten kernwapens Israël overschrijdt zijn bevoegdheden Amerika studeert op ruimtestation Kleine verandering Franse regering Nederland en Suriname weer vrienden Golf-oorlog slaat Sadat vraagt actievere VS Rapport internationale juristen: Zuidafrikaanse president benoemt raad VRIJDAG 3 OKTOBER 1980 BUfTENLAND TROUW/KWARTET H S TEHERAN (Reuter, AP, AFP) De kansen dat bemid deling in het conflict tussen Iran en Irak op korte termijn tal slagen, is uiterst gering na de afwijzing door Teheran van het Iraakse aanbod voor een wapenstil stand. De Iraanse premier Rajai verwierp gistermiddag ook nog een Cubaans bemiddelingsvoorstel. Premier Rajai had een onderhoud met de Cubaanse minister van buitenlandse zaken Isidoro Malmierca, maar dat diende kennelijk alleen maar om de minister uit te leggen, dat hij niets begreep van het revolutionai re volk van Iran. „Tot mijn verbazing roept president Castro ons op met Saddam Hoessein van Irak aan tafel te gaan zitten, terwijl de Iraakse tanks in ons land staan en wc onder vuur van de vijand liggen. Ik denk dat hij ons verwart met die landen die onder de controle van het imperialisme staan", aldus Rajai. De Sowjet-Unie weet ook nog steeds niet goed wat ze aan moet met de strijd tussen Iran en Irak. De Russische president Breznjew deed al eerder een persoonlijke oproep aan „de twee vrienden van de Sowjet-Unie" de strijd te staken. Om geen van beide partijen de schuld te geven van de oorlog, verwijten de Russische media met grote regelmaat de Amerikanen dat zij voordeel probe ren te halen uit de strijd. Volgens het persbureau Tass zijn de Verenigde Staten de hoofdschuldige van de oorlog, die slj als voorwendsel gebruiken om zich te kunnen bemoeien met de binnenlandse aangelegenhe den van Irak en Iran. De Britse minister van buitenlandse zaken, lord Car- rington pleitte gisteren voor onderhandelingen tussen Iran en Irak over een regeling van het geschil. Het leek hem raadzaam de vredesmissie van de Pakistaanse president Zla Oei Haq nieuw leven in blazen. Zia voerde met de leiders in Teheran en Bagdad de afgelopen week al besprekingen als vertegenwoordiger van de islamiti sche landen. Veel succes leverde die bemiddeling echter niet op. Inmiddels is ook de vice-president van de Joegoslavische federale uitvoerende raad (zeg maar: regering), Zvone Dragan afgereisd naar Bagdad. Ook hij sou zijn diensten willen aanbieden. Iran heeft zijn ambassadeur in Moskou Mohammed Mokri teruggeroepen. De man heft een misslag gemaakt toen hij enige dagen geleden verklaarde dat de regering van ayatollah Khomeini bereid was tot besprekingen met Irak. Voorwaarde noemde hij dat dit land niet alleen al zijn troepen zou terugtrekken uit Iran, maar dat het Iraakse leger zich ook zou overgeven, de Iraakse havenstad Basra als herstelbetaling aan Iran zou wor den gegeven en dat president Saddam Hoessein het veld zou niimen. Teheran vindt dat de ambassadeur veel te ver is gegaan in het doen van concessies. Iran is hele maal niet van plan met Irak te onderhandelen, laat staan op de genoemde voorwaarden. BAGDAD, TEHERAN (Reuter, AP, AFP) Nu Iran het Iraakse voorstel voor een tijdelijke wapenstilstand naast zich neer heeft gelegd, zal het Iraakse leger een uiterste poging doen de Iraanse steden Khorramsjahr en Abadan in handen te krijgen. Dat was gisteren de algemene verwachting in diplomatieke kringen in Bagdad. Ook Teheran sprak zich in een militair communiqué In deze geest uit. De oorlog tussen Iran en Irak duurde gisteren nog in alle hevigheid voort. Met een ruk aan het touw vuurt deze soldaat zijn kanon op de tegenpartij af, terwijl zijn collega's zich al bij voorbaat over het resul taat van de klap lijken te verheugen. De Iraakse minister van buitenlandse zaken. Saödoen Hammadi, verklaar de tegenover een krant in Koeweit, dat zijn land Iran met geweld zal dwingen tot een wapenstilstand. Irak ls bereid het gevecht voort te 2etten. aldus de minister, en Ik geloof niet dat Iran over het militaire potentieel kan beschikken waarover wij be schikken. De krant noemde als drie voorwaarden voor een staakt het vu ren: herstel van de Iraakse soeverei niteit over de rivier Sjatt-al-Arab, te ruggave van de omstreden grensge bieden door Iran en een Iraanse belof te zich verder te onthouden van be moeienis met de Interne aangelegen heden in Irak. Twee voorwaarden die in de afgelopen weken wel steeds genoemd zijn, maar die in dit rijtje ontbreken, zijn: teruggave door Iran van drie kleine, maar strategisch ge legen eilandjes in de straat van Hor- moez en autonomie voor de Arabisch sprekende bewoners van de Iraanse provincie Khoezestan. De uitdrukkelijke afwijzing door Iran van een tijdelijke wapenstilstand, heeft het onderhandelingsproces nu volledig tot stilstand gebracht. Hêt TEHERAN (Reuter) Het Iraanse parlement heeft een commissie inge steld die zich bezig moet houden met de kwestie van de Amerikaanse gij zelaars, maar de commissie mag ei genlijk helemaal niets. De Majlis heeft het de leden van de commissie verboden contact op te nemen met Amerikaanse autoriteiten. Verder wekt de samenstelling van de com missie, die voor het merendeel be staat uit leden van de radicale Isla mitische Republikeinse Partij, wei nig hoop op een spoedig einde van de gijzelingszaak. wachten is nu op het verloop van de strijd de komende dagen, die moge lijk zal lelden tot een nieuwe onder handelingssituatie. Of dat ook inder daad zal gebeuren ls echter de vraag. Militaire deskundigen houden al re kening met een uitputtingsslag tus sen beide landen. Welk land voor zo'n oorlog de beste papleren heeft, is vooralsnog niet duidelijk. De algeme ne Indruk was dat het leger van Iran sedert de machtsovername door Kho meini en het stopzetten van de Ame- ROME (AFP, Reuter) De nieuwe kabinetsformateur in Italië, Arnaldo Forlani, wil een brede basis onder de nieuwe regering. Gisteren stemde hij in met het verzoek van presi dent Sandro Peritini een oplossing te zoeken voor de veertig ste kabinetscrisis in Italië sinds de tweede wereldoorlog. rikaanse wapenleveranties aanzien lijk verzwakt was. Het verloop van de strijd de afgelopen dagen heeft ech ter aangetoond dat het Iraanse leger nog wel degelijk een veer van zijn lippen kan blazen. Voor hoe lang, moet nog blijken. De strijd om de Iraanse havenplaat sen Khorramsjahr en Abadan duurde gisteren nog in alle hevigheid voort. Volgens berichten uit Bagdad zou Khorramsjahr nu geheel van verdere Iraanse steun zijn afgesloten, terwijl ook Abadan nu vrijwel volledig om singeld zou zijn. De Iraanse president Banl Sadr beloofde de militairen en revolutionaire gardisten in Khor ramsjahr in een herhaalde malen door radio Teheran uitgezonden boodschap luchtsteun. Hij riep de ingesloten militairen op zich tot het uiterste te verweren. Volgens officiële woordvoerders in Bagdad was het Iraakse leger In Khorramsjahr ver wikkeld In man tegen man gevechten met Khomeini's revolutionaire gar disten. Als Khorramsjahr In handen van Irak valt, ligt de weg naar Abadan geheel open en is de volledige Iraakse con trole over de Sjatt-al Arab een feit De meeste bewoners van Khorrams jahr zijn al gevlucht. Bagdad deelde mee dat alle Iraanse tegenaanvallen bij Mehran en Achwaz waren afgesla gen, dit in tegenstelling tot Iraanse beweringen dat de Iraakse troepen daar waren teruggeslagen. Volgens Iraakse legerwoordvoerders zijn twee militaire kampen en enkele depots van het Iraanse leger ln vlammen opgegaan. Verbazing In leder geval moeteq, aldus Forlani, christen democraten, socialisten en republikeinen deel uitmaken van de nieuwe regering. Hij wilde echter niet zeggen wat voor rol de tweede partij van het land de communistische zou kunnen spelen. Theoretisch be staat de mogelijkheid dat de commu nisten een nieuwe regering zullen steunen als zij zich in het programma kunnen vinden, zonder ervan deel uit te maken. Ook is het mogelijk dat Forlani toenadering wil zoeken tot kleine centrumpartijen, als sociaal democraten en liberalen. Volgens Forlani is binnen een nieuwe regering „brede overeenstemming nodig" De formateur wil daarmee voorkomen dat met een nieuw kabi net hetzelfde gebeurt als met de afge treden regering-Cossiga. Deze had op papier een meerderheid in het parle ment, maar viel door verdeeldheid in eigen gelederen. De communistische partij heeft ln een reactie laten weten dat zij opposi tie zal blijven voeren, zolang zij niet zelf deel uitmaakt van de regering. De aard van de oppositie zal echter afhangen van het regeringsbeleid. Als Forlani erin slaagt een regering te formeren zal deze meteen al met twee grote problemen worden geconfron teerd. Om te beginnen moet er een economisch herstelprogramma ko men. Op de plannen daarvoor, die onder meer belastingverhoging en steun voor Industrieën ln het zuiden behelsden, struikelde de regering- Cossiga. De tweede moeilijkheid vormen de spanningen tussen wergevers en werknemers bij Flat. Het autobedrijf wil 22.884 werknemers ontslaan we gens het teruglopen van de autover kopen. Gisteren lag het voor de twee de achtereenvolgende dag stil, en werd er door arbeiders gepost. Westelijke kringen hebben gisteren nog eens hun verbazing uitgesproken over de manier waarop Iran de oorlog volhoudt. Ze schrijven de felheid waarmee Iran, met beperkte midde len, terugvecht toe aan het revolutio naire vuur dat door Khomeini ontsto ken is. Ze wijzen daarbij op recente uitlatingen van de ayatollah die de strijd tegen Irak als een soort heilige oorlog lijkt te beschouwen, een oor log voor de islam. Blijft echter de vraag wat er van het revolutionaire vuur overblijft, als Irak er Inderdaad in slaagt militair de overhand te be handelen. De Iraanse oud-premier Sjapoer 'Bakhtiar is gisteren met een Iraaks vliegtuig van Parijs naar Amman ge reisd. De oud-premier, de laatste die door de sjah werd benoemd vlak voor diens val, heeft onlangs bevestigd dat hij het afgelopen jaar vijf keer ln Bagdad ls geweest en dat hij plannen heeft voor de stichting van een Iraan se regering in ballingschap. Vanuit Irak heeft Bakhtiar radiouitzendin gen verzorgd om de Iraniërs op te roepen tegen de ayatollah ln opstand te komen. SEATTLE, Washington (AFP) Terwijl de Russen RJoemln en Popow hun 176de dag ln het ruimtelaboratorium Saljoet 6 werkten en daarmee het wereld- duurrecord voor dit soort activi teiten overnamen van hun voor gangers Ljachow en (dezelfde) RJoemln, verschafte Amerika zich in elk geval op papier uit zicht op ruimtevluchten van lan gere duur. Het Nationaal bureau voor lucht- en ruimtevaart NA SA droeg de firma Boeing op, de mogelijkheid te bestuderen van een ruimtestation dat zou moe ten dienen als stapelplaats en reparatie-inrichting voor kunst manen. Het station zou ongeveer veer tien meter lang en vier meter breed moeten worden en een be manning van acht ruimtevaar ders herbergen. Het zou ln een baan op 400 kilometer hoogte om de aarde draalen. Het station zou in hoofdonderdelen op aarde geconstrueerd worden. De on derdelen moeten door de nieuwe Amerikaanse ruimtependel naar hun bestemming worden ge bracht en ter plaatse door de bemanning afgemonteerd. Noch Boeing noch de NASA heeft in dit stadium al concrete gedachten over de kosten van het project. Met de studieop dracht ls 400.000 dollar (bijna 800.000 gulden) gemoeid. Het rapport wordt ln juli volgend jaar verwacht. PARIJS (DPA) De Franse regering is enigszins gewijzigd. De voornaam ste mutatie ls de benoeming van mi nister van verkeer Joel le Theule tot minister van defensie. Hij wordt de opvolger van Yvon Bourges. NEW YORK (ANP) - Suriname ls niet meer boos op minister De Ko ning. die in juni van dit jaar ln dat land nog de grote boeman was. Plooi en die in het verleden zijn ontstaan zijn inmiddels gladgestreken, aldus de Surinaamse vlce-premler Haakmat. Haakmat en De Koning hadden in New York een omtmoeting. Na afloop verklaarde de Surinaamse vice-pre mier een boodschap te hebben over handigd van president Chin A Sen, die er op neerkomt dat de Surinaam se regering minister De Koning be schouwt als een groot vriend van Su riname „Chin A Sen leed er een beet je onder dat De Koning het verloop van het overleg destijds nogal per soonlijk leek op te vatten. WIJ onder schrijven van harte zijn opvattingen over hulp aan de allerarmsten", aldus Haakmat. Het probleem van de waardevastheid van de Nederlandse ontwikkelings hulp, dat destijds aanleiding was voor anti-Nederlandse betogingen, is ln New York „gelukkig" niet bespro ken, aldus minister De Koning, die het met Haakmat eens was dat de betrekkingen tussen de twee landen weer zijn genormaliseerd. De bewindslieden waren het minder eens over de wenselijkheid van de visumplicht, die Nederland onlangs heeft afgekondigd voor Surinamers. Volgens De Koning staan de „zeer liberale" toelatingsbepalingen de komst van Surinaamse studenten in Nederland zeker niet in de weg. Hij maakte echter een duidelijk onder- scheld tussen studeren ln Nederland en een permanente vestiging hier. „De permanente vestiging is de grootste ramp die Suriname heeft ge troffen. Ze heeft het land een genera tie achterop gebracht, en de proble men die Nederland daarmee heeft zijn een fluitje van een cent" BLACKPOOL (AFP, DPA, Reuter, UPI) De Britse partij OVer naar Beiroet van de arbeid heeit zich uitgesproken voor een eenzijdige afstoting van kernwapens. Eerder behaalde de linkervleugel een overwinning met de uitspraak van het partijcongres ln Blackpool, dat Groot-Brittannië zich moet terugtrekken uit de Europese Gemeenschap. „Links" moest echter alsnog bakzeil halen wat betreft de verkiezing van de partijleider. Samen met het verwerpen van kern wapens verbood het congres een eventuele volgende Labourregering mee te werken aan een defensiebeleid dat berust op het inzetten van kern wapens. Deze uitspraak lijkt op ge spannen voet te staan met het Britse lidmaatschap van de NAVO. Een re solutie waarin werd aangedrongen op terugtrekking uit het Atlantisch bondgenootschap haalde het echter bij lange na niet. Overigens nam het congres ook een motie aan voor wederzijdse ontwape ning door Oost en West. De woord voerder van de oppositiepartij voor defensiezaken in het Lagerhuis, Wil liam Rogers, uitte kritiek op het be sluit van de regering-Thatcher de Po- larisraketten aan boord van schepen van de Britse marine te vervangen door Amerikaanse Tridents. Tegelij kertijd wees hij er echter op dat men de vrede niet kan winnen, zonder zich te verdedigen. Onder luid boegeroep van de congres leden verklaarde Rogers dat Labour een overwinning bij de volgende ver kiezingen wel kan vergeten, nu de partij heeft gestemd voor eenzijdige atoomontwapening. Het overwegend linkse partijbestuur stemde in met de maatregelen Joan Lester noemde het NAVO-beslult van december vorig Jaar „belachelijk". Dit houdt onder meer in dat vanaf 1983 in Groot-Brittannië 160 van de in totaal 464 voor West-Europa be stemde Amerikaanse kruisraketten moeten worden gestationeerd. Ex- premier James Callaghan had zijn partijgenoten al eerder voorgehou den dat een eenzijdig besluit de kem- raketten het land uit te zetten, de vrede zou kunnen schaden. Overigens is het de vraag in hoeverre het besluit een nieuwe premier en een CAIRO (AP, Reuter) De Egypti sche president Sadat heeft een be roep gedaan op de Verenigde Staten nu maar eens los te komen van het Vietnam-trauma en „voor een keer weer eens waakzaam te zijn". De Egyptische president herhaalde zijn eerder aan de Amerikanen gedane aanbod van militaire faciliteiten ter beteugeling van buitenlandse agres sie tegen enig Arabisch land. De Vere nigde Staten hebben drie jaar gele den een kans verspeeld om hun stra tegische positie in het Midden-Oos ten te versterken, aldus 8adat. nieuwe Labourregering zal binden. Tot nu toe stond het haar of hem vrij resoluties van het partijconges naast zich neer te leggen. Woensdag besloten de afgevaardig den in Blackpool met een kleine meerderheid dat voortaan niet de parlementsleden de partijleider zou den kiezen zoals tot nu toe maar dat ook de rest van de partij, met name de vakbonden een vinger ln de pap zou krijgen. Later verwierp het congres echter drie verschillende manieren om de partijleider te benoe men, waarop werd besloten de hele zaak door te verwijzen naar een bij zondere vergadering, die Januari vol gend jaar zal worden gehouden. BEIROET (AP) De oorlog tussen Iran en Irak is overgeslagen naar Li banon. De ambassades van beide lan den in de hoofdstad Beiroet werden gisteren met raketten onder vuur ge nomen. De woordvoerder van de Iraanse ambassade verdacht de pro- Iraakse Palestijnse organisatie Ara bische Bevrijdingsfront (ALF) van de aanslag op de Iraanse ambassade. Hij deed een beroep op de PLO een on derzoek naar de gebeurtenis in te stellen. De aanslag op de Iraakse ambassade was het werk vtui de sjlletische orga nisatie Modjaheddien Saff, die vijf dagen geleden ook al een raketaanval pleegde op de Amerikaanse ambassa de ln Beiroet. De Iraanse ambassade liet weten niets van doen te hebben met deze organisatie van sjlletische moslems. De gebeurtenissen ln de Libanese hoofdstad vormen weer eens een bewijs te meer dat Libanon inderdaad de Arabische wereld ln mi croformaat is. GENEVE (AP, UPI) Israël gaat zijn bevoegdheden als bezettende mogendheid op de Westelijke Jordaanoever ver te bulten. Dit is de conclusie van een internationale commissie van juristen op basis van een ter plaatse ingesteld onderzoek. In het rapport, dat ia samengesteld door Radja Sjehadech, een Jurist die werkt op de bezette Westelijke Jor daanoever, en de Newyorkse advo caat Jonathan Kuttab staat, dat de Israëlische militaire autoriteiten de plaatselijke wetten drastisch hebben gewijzigd, terwijl een bezettende mo gendheid krachtens het internationa le recht alleen die verandering mag aanbrengen in een vigerend rechts stelsel die nodig zijn met het oog op de veiligheid in het gebied. Het mili taire bewind is echter veel verder gegaan. Veel zaken zijn onttrokken aan de bevoegdheid van de plaatselij ke rechtbanken. Grondrechten als vrijheid van vergadering, vereniging en meningsuiting zijn aangetast. Veel van die maatregelen hebben niets te maken met de militaire veiligheid. De opstellers van het rapport, waar van de conclusies worden onder schreven door de internationale com missie van juristen in Genève, vinden wel dat de Israëlische autoriteiten een aantal verbeteringen heeft door gevoerd bij voorbeeld door de dood straf af te schaffen. „Maar het doel van deze hervormingen en natuurlijk ook van de andere wijzigingen is de economie van de Westelijke Jordaan oever ondergeschikt te maken aan de belangen van de staat Israël," zo be sluit het rapport. PRETORIA Premier Pleter Botha van Zuid-Afrika heeft 54 leden be noemd van de presidentiële raad, die de eerste kamer van het parlement zal vervangen. De raad zal zich vooral •met constitutionele zaken bezighou den. Er zitten blanken in, gemengd- bloedigen en Aziaten, maar geen zwarten. De uitsluiting van vertegen woordigers van de 21 miljoen zwarten zal volgens critici de raad een misluk king doen worden. Premier Botha is echter van mening, dat het „een ern stige poging van de regering is tot beraad op specifieke gebieden en ter reinen waar wederzijdse belangen op het spel staan." De instelling van de raad heeft veel kritiek ontmoet bij de rechtervleugel van Botha's partij, die niet de minste wijziging wenst ln de apartheidspoli tiek. door J. den Boef In het christen-democratische kamp blijft men hopen op een overwin ning bij de Bondsdagverkiezingen van komende zondag, die kanseliers kandidaat Franz Josef Strauss aan de macht zou brengen. Maar in gedachten is men vermoedelijk ook al bezig met de problemen die ontstaan als de opzet van Strauss, een meerderheid in de Bondsdag te veroveren, mislukt. De wijze waarop Strauss er in is geslaagd de kandidatuur voor het kanselierschap ln de wacht te slepen, heeft in CDU-krlngen veel kwaad bloed gezet. Strauss zette de CDU het mes op de keel door te dreigen mee te werken aan de oprichting van een zoge naamde „vierde partij" (naast die van de sociaal-democraten, christen-democraten en liberalen) als hij niet als kandidaat zou worden geaccepteerd. De CDU-leiding stond met de rug tegen de muur en probeerde een tussenoplossing door te drukken, door Ernst Albrecht, pre mier van de deelstaat Nedersaksen, naar voren te schuiven, nadat Helmut Kohl van de kandidatuur had afgezien. De CDU-lei- ders van deelstaten waar belangrijke ver kiezingen voor de deur stonden, vreesden echter stemmen te verliezen aan de „vierde partij" die Strauss achter de hand had. Het resultaat was, dat de CDU met grote tegenzin de Beierse premier en voorzitter van de zusterpartij CSU als kanselierskan- didaataccepteerde. De verwarring was ge ruime tijd groot, omdat talrijke CDU-politi- ci ervan overtuigd waren dat hun partij met Strauss als kanseliers-kandidaat tot verlie zen gedoemd zou zijn. ZIJ weigerden aan vankelijk hun medewerking aan de verkie zingscampagne. Schuldvraag Enkele maanden geleden pas is daar lang zaam verandering in gekomen, om heel ver schillende redenen, In de eerste plaats was het besef gegroeid dat het weinig zin had om bij de pakken neer te gaan zitten en de onvermijdelijk geachte nederlaag af te wachten. Het vooruitzicht om opnieuw vier jaar de oppositiebanken te moeten bevol ken, lokt nu eenmaal niet. En zo sloten de christen-democraten de gelederen. Er was echter nog een andere belangrijke reden en die had te maken met de enorme problemen die kunnen ontstaan, als CDU en CSU onder leiding van Strauss het on derspit delven tegen SPD en FDP. In CDU- krlngen realiseerde men zich dat Strauss dan de schuld zou toeschrijven aan de half zachte steun van Kohl, Albrecht en de an deren. Door de gelederen te sluiten en Strauss volledig te steunen wilden de christen-de mocraten hun kandidaat een echte kans geven en tegelijkertijd voorkomen dat Strauss zou weigeren het niet bereiken van een meerderheid in de Bondsdag als een persoonlijke nederlaag te beschouwen. En het moet gezegd worden dat Strauss ^Ich niet kan beklagen, want de CDU-leiders steunen hem door dik en dun. Bij Strauss maakt dat allemaal echter weing uit, als het er op aankomt. Normaal zou zijn dat Strauss als hij inderdaad een persoonlijke nederlaag gaat lijden zich na de verkiezingen naar de achtergrond begeeft, als 65-jarige premier van de vrij staat Beieren het wat rustiger aan gaat doen en de „grote politiek" aan Jongeren overlaat, die de CDU niet langer voor de voeten lopen. Te vrezen valt echter voor de CDU, dat Strauss zich na een eventuele nederlaag wel in Beieren zal terugtrekken, maar dat hij zich daar als voorzitter van de CSU zal blijven bemoeien met het beleid ln Bonn. Ook bij de aanwijzing van een nieuwe kan seliers-kandidaat zou hij zijn verdeel-en- heers-rol willen voortzetten. Verlengstuk De mogelijkheid is niet uitgesloten dat Strauss als de sprong naar het kanselier schap mislukt de verleiding niet kan weerstaan om zijn plannen voor een „vierde partij" uit de ijskast te halen. Deze partij zou buiten Beleren moeten optreden als verlengstuk van de CSU van Strauss en als vergaarbak fungeren voor ontevredenen ln de SPD, de FDP en de CDU. over plannen van de CSU-leiding ln Mün- chen om na een nederlaag van Strauss de banden met de CDU te verbreken en de fractiegemeenschap tussen CDU en CSU ln de Bondsdag op te zeggen. Na de mislukte poging van Kohl (in 1976) om de meerder heid te behalen, probeerde Strauss al een breuk te forceren. Hij werd toen echter door eigen mensen teruggefloten. Strauss heeft evenwel geen haast. Als hij na. afloop van zijn huidige ambtsperiode zijn premierschap van Beieren wil verlengen, moet hij nog twee jaar wachten met de vorming van een „vierde partij". Want als de CDU haar activiteiten tot Beleren zou uitbreiden als reactie op het verschijnen van Strauss' „vierde partij", zou de C8U ln het Beierse parlement waarschijnlijk haar meerderheid verliezen en daarmee de mogelijkheid om Strauss opnieuw te be noemen. Hoezeer deze mogelijkheid de kandidaat Strauss ook thans bezighoudt, kan worden afgeleid uit zijn onlangs gedane opmerking, UUGQ IIGujG dat hij komende zondag zeker zou zijn geweest van de overwinning als een „vierde partij" aan de verkiezingen zou hebben deelgenomen. Deze partij zou volgens Strauss samen met de CDU een meerder heid ln de Bondsdag hebben behaald. In de Westduitse pers circuleren berichten Hoe dan ook: een christen-democratische nederlaag zal vermoedelijk niet het einde van de politieke activiteiten van Strauss betekenen. De CDU heeft reden om te vre zen dat hij zal proberen om haar op eenzelf de wijze onder druk te zetten, als hij in de afgelopen vier jaren heeft gedaan. Strauss is er de man niet naar om te berusten in nederlagen. Het tegendeel is eerder het geval. Het enige wat de CDU te doen staat als er Inderdaad na 5 oktober weer moeilijkheden ontstaan ls de eenheid ln eigen gelederen te herstellen en er voor te zorgen dat zij vóór de deelstaatverkiezingen in Beieren de man aanwijst, die in 1984 als kanseliers-kandi daat zou moeten optreden. Zonodig moet zij een beslissing doorzetten tegen de wil van de CSU. Alleen op die manier kan worden voorko men dat Strauss nadat hij over twee Jaren zijn premierschap zou hebben gepro longeerd opnieuw CDU-polltici die naar de kanseUers-kandidatuur willen dingen, ten elkaar uitspeelt Hoe eerder over deze kandidatuur een beslissing valt, des te gro ter zal de mogelijkheid zijn dat de invloed van Strauss binnen zijn eigen CSU wordt teruggedrongen. Als Strauss geen meerderheid behaalt, kan de strijd volgende week al in alle hevigheid ontbranden, omdat dan de verantwoorde lijkheid voor de nederlaag toch bij een ander en in dit geval bij de CDU zal worden gezocht. Dat is de tragiek van de CDU: ook een verslagen Strauss zal een blok aan haar been blijven.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7