Labourpartij
wil uit EG
Oorlog kan lang duren
Geen oorlog temt drang tot islamisering van Iran
Koerden mengen zich in strijd
Leider socialisten
in Italië stapt op
Vrije Poolse bonden zetten staking door
PLO-lid verwijderd
U ranium verrijking
valt Z-Afrika tegen
Zimbabwe heeft
weer spoorweg
Enige voortgang bij
veiligheidsgesprek
DONDERDAG 2 OKTOBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET H S -7
LONDEN (AFP, AP, DPA, Reuter) De Britse Labourpartij
heeft met grote meerderheid besloten dat Oroot-Brittannië
zich moet terugtrekken uit de Europese Gemeenschap. Een
eventuele nieuwe Labourregering is niet gebonden aan de
uitspraak van het partijcongres, maar wel heeft deze de kloof
tussen de linker en rechtervleugel verder vergroot.
was. Het land sprak zich In 1975 tij
dens een volksstemming uit vóór
handhaving van het lidmaatschap.
Het referendum was uitgeschreven
door de socialistische premier Harold
Wilson.
„Links" behaalde gisteren nog een
tweede overwinning, namelijk het op
stellen van een nieuwe procedure
voor het kiezen van de partijleider en
premier. Tot nu toe werd die aange
wezen door de parlementsleden van
de Britse partij van de arbeid, maar
nu zal dat gebeuren door een brede 'Vprlrrnrhtfntr'
vertegenwoordiging uit de partij. ci iyi«tinuiig
„anti-marketer"
De huidige Labourlelder, James Cal-
laghan, is fel tegen het opzeggen van
het Britse lidmaatschap van de EG.
Hij heeft dat gemeen met de huidige
Conservatieve premier Margaret
Thatcher, tegen wie Callaghan overi
gens verder fel van leer is getrokken
tijdens het partijcongres in Black
pool.
Groot-Brittannlë werd lid van de EG
op 1 januari 1973, toen de Conserva
tief Edward Heath regeringsleider
JOHANNESBURG (AP) Zuid-Afri
ka's met geheimhouding omringde
fabriek voor verrijking van uranium
is een technische en financiële tegen
valler. Dat leidt de Johannesburg
Star af uit de eerste officieel gepubli
ceerde gegevens over de capaciteit.
Het bedrijf zal binnen vijf Jaar een
produktiecapacltelt van vijftig ton
per Jaar bereiken, aldus de directie.
Dat is volgens de krant genoeg voor
Zuid-Afrika's eerste kerncentrale, die
over ruim twee Jaar in gebruik moet
worden genomen. Maar het is niet
voldoende om ook de tweede kern
centrale van brandstof te voorzien.
Daarvoor blijft het land aangewezen
op de internationale markt, waar de
belangrijkste leverancier. Amerika,
weigert zaken te doen met landen die
het verdrag tegen spreiding van kern
wapens niet hebben ondertekend
zoals Zuid-Afrika
Volgens een nucleaire deskundige
van de universiteit van Witwaters-
rand. Friedel Seilschop, zou het Zuid-
afrikaanse verrijkingsproces, een va
riant op het in Europa ontwikkelde
centrifuge-procédé, in theorie ook ge
bruikt kunnen worden om hoogver
rijkt uranium te maken, de grondstof
voor kernwapens. Maar dat zou „heel
langzaam gaan en enorm veel kosten
in geld. tijd en mankracht"
SALISBURY (Reuter) De spoor
lijnverbinding tussen Zimbabwe en
de Mozambikaanse havenstad Mapu
to. die sinds maart 1976 buiten ge
bruik was. wordt weer benut. De
spoorlijn was de belangrijkste ex
port- en tmportroute voor Zimbabwe
totdat de president Sanora Machel
van Mozambique in 1976 de grens
met het toenmalige Rhodeslë sloot.
De spoorlijn is tijdens de guerilla-
oorlog van de afgelopen jaren zwaar
beschadigd en zal dan ook maar voor
een deel gebruikt kunnen worden.
Verwacht wordt dat er in de eerste
aanleg dagelijks 3.000 ton goederen
kunnen worden vervoerd. Dat is ver
beneden de capaciteit die op 9.000
ton wordt geschat. Gehoopt wordt
dat de reparaties over drie tot vier
maanden geklaard zijn en dat dan de
spoorlijn weer optimaal gebruik zal
kunnen worden. Zimbabwe heeft ver
der een spoorverbinding vanuit Um-
tali naar Beria in Mozambique voor
het vervoer van ongeveer 650 ton goe
deren per dag
De „anti-marketer" Peter Shore
noemde het EG-lldmaatschap tijdens
het Labourcongres „verkrachting
van het parlement", maar erkende
dat uittreden niet gemakkelijk zal
zijn. Zijn medestander Clive Jenkins
verklaarde dat als diegenen die ver
antwoordelijk zijn voor het Britse
EG-lidmaatschap directeur zouden
zijn van een groot bedrijf ontslagen
zouden worden wegens „wanbeheer".
Een van Labours felste „anti-Europe
anen" is het parlementslid Tony
Benn, die zich er bijzonder voor had
ingespannen dat de bevoegdheid in
zake het opstellen van het beleid
moet worden ontnomen aan de frac
tie in het Lagerhuis. De parlementsle
den. aldus Benn, trokken zich veelal
niets aan van het partijbeleld „omdat
zij zich aan de verantwoordelijkheid
daarvoor konden onttrekken". Waar
op voorzitter Callaghan opstond en
luid riep: „da's gelogen."
De vroegere minister van buitenland
se zaken David Owen waarschuwde
voor de gevolgen die opzegging van
het lidmaatschap zal hebben voor de
Britse handel, en riep op tot een nieu
we volksraadpleging. In op het partij
congres aangenomen motie wordt
aangedrongen op verbreking van de
banden, zónder een referendum De
linkervleugel meent dat Groot-Brit-
tannlé veel te veel aan de Europese
Gemeenschap moet betalen, en er te
weinig voor terug ziet.
De resolutie tegen de EO werd aange
nomen met 5.042.000 stemmen bij
volmacht voor en 2.097.000 tegen. De
stemmen worden geteld in miljoenen,
omdat de machtige vakbonden kun
nen stemmen al naar gelang het aan
tal van hun leden. De uitvoering zal
sterk afhangen van de persoon van de
nieuwe partijleider. De kans is groot
dat door het veranderen van de pro
cedure deze een radicaler standpunt
in zal nemen dan de huidige voorman
Callaghan. Deze vocht hard om te
voorkomen dat in de toekomst niet
alleen de parlementsleden mogen
stemmen over de nieuwe eerste man
van de Labourpartij. maar verloor.
Callaghan zal naar verwachting bin
nen enkele maanden aftreden, en zo
wel ter linker als ter rechterzijde van
de Labourpartij lopen kandidaten
zich warm om hem op te volgen.
Een overwinning voor Callaghan was
de beslissing van het congres de
verantwoordelijkheid voor het ver-,
kiezingsprogramma te laten bij parle-
mentsfractie en partijbestuur samen,
en niet alleen bij het parlementsbe-
stuur, zoals links wil.
Na vastlopen offensief Irak
BAGDAD (Reuter. AP) Nu het bliksemoffensief van Irak tegen Iran lijkt te zijn vastgelo
pen, is de kans vergroot op een langdurige oorlog zonder duidelijke overwinnaar Dat kan er
toe leiden dat het buitenland meer invloed op het verloop van het conflict kan uitoefenen.
Tien dagen nadat de Iraakse strijd
krachten de grens over stormden,
hebben ze hm drie belangrijkste doe
len nog niet bereikt. De olieraffinade
rijen in Abadan, de havenstad Khor-
ramshar en de provinciehoofdstad
Ahwaz zijn nog steeds in Iraanse han
den. Een lange serie luchtaanvallen
op Iraanse militaire vliegvelden heeft
de luchtmacht van Iran niet uit kun
nen schakelen. Iran blijkt onver
wacht veel weerstand te bieden en
kan zich zelfs af en toe een tegenaan
val veroorloven.
Volgens diplomaten in Bagdad was
het duidelijk dat Irak had gerekend
op een snelle, beslissende overwin
ning, waarna de grensconflicten met
Iran definitief konden worden bijge
legd. Hiermee zou Irak de belangrijk
ste natie in het Golfgebied zijn ge
worden en president Saddam Hoes
sein meer aanzien hebben gekregen
in de Arabische wereld.
Maar het falen van deze opzet kan
wel eens volledig tegengesteld wer
ken. Een langdurige oorlog en de be
zetting van andermans grondgebied
zal Saddam Hoessein niet erg popu
lair maken onder de leden van de
beweging van niet-gebonden landen,
aldus deze diplomaten. Anders staten
aan de Golf zouden bovendien in toe
nemende mate ongerust worden over
de voortdurende oorlog, die hun ei
gen belangen ernstig in gevaar kan
brengen.
Formule
Veel zal afhangen van de Sowjet-Unie
en de Verenigde Staten, die kunnen
weigeren respectievelijk Irak en Iran
legeronderdelen te leveren. In dat ge
val maakt Irak de meeste kans op een
overwinning, omdat Iran al de ko
mende winter zonder brandstof zou
komen te zitten.
De voormalige Israëlische minister
van defensie, Mosje Dajan. verklaar
de gisteren dat Iran de oorlog onmo
gelijk kan winnen zonder hulp van de
Verenigde Staten- Hij zei ,dat Iran
voor de keuze staat: buigen voor de
Verenigde Staten ofbarsten in de
oorlog met Irak. Volgens Dayan zoekt
Iran nu naar eeri „formule" om de
contacten met de VS te herstellen,
zonder dat ayatollah Khomeini zijn
gezicht verliest, in ruil voor vervan
gingsonderdëlen en Amerikaanse
technici. De anti-Amerikaanse op
merkingen die de Iraanse autoritei
ten ook gisteren weer maakten dui
den er echter niet op dat dit op korte
termijn zal geschieden. De negatieve
reactie van Iran op het Iraakse aan
bod van een bestand doet vermoeden
dat de militaire bevelhebbers in Te
heran een langdurige oorlog niet
schuwen.
LONDEN (AP, Reuter) Koerden in Irak zijn begonnen aan een nieuw offensief in een poging
autonomie van de regering in Bagdad af te dwingen. De Koerden maken gebruik van de
verminderde sterkte van het Iraakse leger in hun gebied vanwege de oorlog met Iran
Het offensief werd gisteren in Londen
bekend gemaakt door een woordvoer
der van de Koerdische Democrati
sche Partij, Azad Shwan. Hij zei dat
de Koerden sinds het uitbreken van
de oorlog tussen Iran en Irak tien
dagen geleden twee Iraakse legerheli-
kopters hebben neergehaald en bij Fataal
gevechten 28 soldaten hebben ge- 1 flUW'
dood. „De leiding van de partij heeft
de peshmerga (guerrilla-eenheid) be-
volen een offensief te beginnen tegen
het Iraakse leger," aldus Shwan.
ten aan het front in de oorlog met
Iran. Om hoeveel manschappen het
ging, kon hij niet zeggen, „er wordt
nog steeds zwaar gecontroleerd en
ook gevochten. Wij voeren het aantal
aanvallen op de Iraki's op."
Iraakse soldaten bereiden hun voedsel, terwijl een van hen bij de
deur de wacht houdt.
De woordvoerder zei dat de bevolking
van de stad Irbll, de hoofdstad van
het Iraakse deel van Koerdlstan, op
het punt stond ln opstand te komen.
De stad is de afgelopen anderhalve
week verscheidene malen aangeval
len door Iraanse vliegtuigen. Hij zei
bewijzen te hebben dat Irak een aan
tal legereenheden uit de opstandige
streek heeft weggehaald om te vech-
Volgens de Iraakse ambassade in
Londen was het noorden van het land
(waar de Koerden wonen) vrij rustig.
„De zogeheten subversieve activitei
ten ln sommige gebieden zijn nauwe
lijks meer dan individuele acties, die
het noemen niet eens waard zijn,"
aldus een woordvoerder. Waarnemers
wijzer er op dat een opstand van de
twee miljoen Koerden tegen Irak de
positie van dit land in de oorlog met
Iran op fatale wijze kan verzwakken.
Sommige Koerdische leiders hebben
eerder deze week echter steun be
tuigd aan de Baath-regering van pre
sident Saddam Hoessein, zodat het
verzet niet algemeen zal zijn.
Sinds Irak in 1975 de controle kreeg
over dit deel van Koerdlstan is er
slechts op zeer beperkte schaal spra
ke geweest van gewapend verzet te
gen de centrale regering ln Bagdad.
De Koerden willen autonomie en vol
gens de Iraakse ambassade in Lon
den zullen ze die te zijner tijd ook
krijgen. De eerste verkiezingen ter
voorbereiding van zelfbestuur zijn
onlangs onder de Koerden gehouden,
aldus de ambassade.
Ook Iran heeft het na het vertrek van
de sjah moeilijk gehad met opstandi
ge Koerden, ongeveer vier miljoen in
aantal. Tot nu toe zijn er echter geen
aanwijzingen dat de Koerden aan de
ze zijde van de grens gebruik zullen
maken van de oorlog tussen de twee
landen.
WASHINGTON (AFP, Renter) -
Een lid van de Palestijnse bevrij
dingsorganisatie PLO is gisteren
uit het hotel gezet waar de Jaar
vergadering van IMF en Wereld
bank wordt gehouden. De PLO is
niet als waarnemer toegelaten tot
de vergadering. De PLO-verte-
genwoordiger stond een kwartier
te bekvechten met IMF-functio-
narissen en de politie, en werd
vervolgens met zachte hand ver
wijderd.
Hatem Hussaini, de directeur van
het PLO-voorllchtingsbureau in
Washington, was van plan een
persconferentie te geven ln het
gebouw, maar een politic-officier
vertelde hem meteen dat dat niet
was toegestaan.
De toelating van de PLO is een
twistappel tijdens de Jaarverga
dering, die nu is doorgeschoven
naar de commissie voor procedu
rezaken. In ieder geval zal het al
dan niet toelaten van de PLO als
waarnemer geen rol meer spelen.
De Verenigde Staten en andere
westerse industrielanden zijn fel
tegen een PLO-waarnemerschap,
omdat op die manier de politiek
binnen Wereldbank en internatio
naal geldfonds (IMF) zou worden
gehaald. Hussaini beschuldigde
de VS er later tijdens een gesprek
met de pers buiten het gebouw
van, de regels van het IMF te
misbruiken om de PLO uit te
sluiten.
Ondertussen blijven de tegenstel
lingen tussen industrie- en ont
wikkelingslanden bestaan op de
jaarvergadering. Sprekers uit La-
tiJns-Amerika en Afrika vroegen
gisteren soepeler steun van en
meer zeggenschap in IMF en We
reldbank.
Woordvoerders van het Westen
betoogden daarentegen dat het
gevaarlijk is van het IMF, als
„waakhond van het financiële
stelsel", een „ontwikkelings
bank" te maken. Ook kantten zij
zich tegen een grotere invloed
van de derde wereld in de Wereld
bank.
ROME (AFP. AP) Bettino Craxi, leider van de Italiaanse
socialisten, heeft bij zijn partij zijn ontslag ingediend. Ver
wacht wordt dat president Pertini vandaag de christen
democraat Forlani aan zal wijzen als kabinetsformateur
WARSCHAU (AP, AFP, Reu
ter) Er dreigt een confron
tatie tussen de regering en de
onafhankelijke vakbonden,
nu de laatste hebben aange
kondigd dat de prikactie van
een uur, morgen, gewoon
doorgaat. Dit ondanks de toe
zegging van de regering dat
alle beloften die zijn gedaan
zullen worden ingelost De
Poolse vlce-premier Mleczys-
law Jagielski heeft in de ha
venstad Gdansk een gesprek
gehad met de leider van de
solidariteitsbeweging, die de
vrije bonden overkoepelt,
Lech Walesa.
Dinsdagavond had een andere vice-
premier. Kazimier Barcikowski,
voor de televisie een felle aanval ge
daan op de vrije bonden die volgens
hem alle afspraken aan hun laars
hebben gelapt. Deze houden vast aan
de werkonderbreking, om de regering
te dwingen vaart te zetten achter de
beloofde loonsverhogingen en om
toegang te krijgen tot de officiële
Poolse media Een dergelijke af
spraak maakte eind augustus een
einde aan een reeks van stakingen
aan de Poolse kust en in Silezië.
ook vertegenwoordigers van de rege
ring aanwezig waren", zei hij. Hij be
nadrukte opnieuw de „leidersrol" van
de vrije vakbeweging bij de arbei-
Barcikowski zei dat niet de regering dersstrijd in Polen, en wees de verkla-
maar de vrije vakbond nalatig is. Hij
beschuldigde de vrije bonden ervan
Polen in een chaos te willen storten.
De bewering van de vice-premier dat
de solidariteitsbeweging de regering
niet, maar buitenlandse „propagan-
dacentra" wel op de hoogte had ge
steld van de prikactie, werd ontkend
door een woordvoerder in Gdansk.
„De staking is in het openbaar uitge
roepen, tijdens een bijeenkomst waar
ring van Barcikowski dat nog geen
begin was gemaakt met de loonsver
hogingen „wegens administratieve
moeilijkheden" van de hand, maar
hield het op onwil van de regering. De
vlce-premier werd ervan beschuldigd
dat hij „verwarring" wil zaaien in het
land, onder meer omdat hij niet heeft
gezegd dat het ging om een staking
van één uur, maar de indruk wekte
dat een staking op touw werd gezet.
Craxi heeft ook de andere leden van
het centrale comité van de socialisti
sche partij gevraagd af te treden „om
de stabiliteit te bewaren". Volgens
waarnemers heeft hij dit besluit ge
nomen uit teleurstelling over de val
van de regering van christen-demo
craten en socialisten, afgelopen zater
dag. Craxi staat bekend als een ge
matigd figuur binnen zijn partij en
zijn vertrek kan de linkervleugel, die
samen met de communisten in de
regering wil. in de kaart spelen.
President Pertini lijkt het echter
eerst met de christen-democraten te
willen proberen. Hij heeft Arnoldo
Forlani, voorzitter van deze partij,
verzocht zich vandaag ten paleize te
melden. De verwachting is dat hij
dan wordt aangewezen als kabinets
formateur.
De door communisten gesteunde
vakbond in de Italiaanse auto-indus
trie heeft gisteren gepost op de fa
brieksterreinen van de autogigant Fi
at. Het scherpe conflict over gedwon
gen tijdelijk ontslag van 22.884
werknemers hij de grootste particu
liere onderneming in Italië is daar
mee voorlopig nog niet ten einde. De
blokkade vond plaats in verschillen
de Fiat-vestigingen, waar de produk-
tie geheel stil, aldus een woordvoer
der van het bedrijf.
Met ingang van volgende week maan
dag stuurt Fiat de arbeiders najèr
huis voor een periode van drie maan
den, in verband met de afnemende
autoverkoop in het buitenland. Het
bedrijf heeft daarnaast besloten
14.646 werknemers te ontslaan. Öle
maatregel zal echter minstens tot het
einde van het jaar worden uitgesteld
in verband vmet de val van de Itali
aanse regering.
MADRID (AP Reuter) Na drie we
ken leek er gisteren eindelijk enig
schot te zitten in de voorbereidingen
van de derde Europese veiligheids
conferentie. in Madrid. Die moet toe
kijken wat er terecht is gekomen van
de afspraken die er over de Oost-
Westverhouding zijn gemaakt tijdens
het eerste veiligheidsgesprek. dat
plaatsvond in Helsinki. Moskou en
Washington zullen nu eerst samen
overleg voeren, buiten de officiële
voorbereidingen om. Volgens het
westen wil het Oostblok een procedu
re voor de veiligheidsconferentie die
voorkomt dat er diepgaand kan wor
den gepraat over mensenrechten en
de Russische inval in Afghanistan
Een dergelijk voorstel is ingediend
door Tsjechoslowakije
Nog geen veertien dagen na zijn benoeming heeft de Iraanse minister
voor nationale leiding. Abbas Doezdoezani. zijn eigen ministerie geslo
ten. Gisteren besloot hij tot deze maatregel over te gaan. omdat er een te
weinig islamitische sfeer zou hangen. De tweehonderd ambtenaren van
het ministerie reageerden woedend Op straat voor het gebouw
schreeuwden ze: „Die Amerikaanse Doezdoezani moet eruit getrapt
worden"
De sluiting van het ministerie kwam. ook in
Teheran, als een volslagen verrassing ,Je
maakt een grapje", zei een medewerker van
president Bani Sadr. toen hem het nieuws
werd verteld. Ook het ministerie van bui
tenlandse zaken, dat in het verleden in een
competentiestrijd verwikkeld was met het
ministerie van nationale leiding over de
toelating var. buitenlandse journalisten, re
ageerde geschokt.
De sluiting van het ministerie lijkt nauw
samen te hangen met de nog steeds voort
durende machtstrijd tussen gematigde poli
tieke leiders onder aanvoering van presi
dent Bani Sadr en de radicaal-islamitische
geestelijken, verenigd in de Islamitische
Republikeinse Partij onder leiding van aya
tollah Behesjti.
Radicaal
De algemene verwachting was dat de oorlog
met. Irak de onderlinge strijd tussen de
rivaliserende groepen wel op een laag pitje
zou zetten Nu begint het er naar uit te zien
dat het streven naar islamitische zuiverheid
Zijn voorganger. Nasser Minachi. is in het
verleden herhaaldelijk slachtoffer geweest
van harde kritiek. Na beschuldigingen door
studenten in de bezette Amerikaanse am
bassade belandde hij zelfs voor vierentwin
tig uur in de gevangenis, omdat hij ver
dacht werd een Amerikaans agent te zijn
zo ongeveer de ernstigste verdachtmaking
die een Iraniër dezer dagen kan ten deel
vallen. De sluiting van het ministerie moet
aan dit soort beschuldigingen een definitief
einde maken
sterker is dan de ook niet geringe nationa
listische sentimenten. Minister Doezdoeza
ni zou van plan zijn het ministerie van
nationale leiding om te dopen in het minis
terie van islamitische leiding.
Dp sluiting van het. ministerie is aldus be
schouwd een nieuwe stap op weg naar een
totale islamisering van de Iraanse samenle
ving. Het ministerie draagt zorg voor de
officiële nieuwsvoorziening en de propagan
da (twee zaken die volledig in elkaar overlo
pen) en heeft de zorg voor de buitenlandse
journalisten.
Binnen het ministerie was al enige tijd een
strijd aan de gang tussen eén gematigde en
een radicale vleugel en de sluiting lijkt deze
strijd nu definitief in het voordepl van de
radicale islamieten te hebben beslecht Mi
nister Doezdoezani is de meest radicale
figuur in het ook al niet. erg gematigde
kabinet van premier Rajai. Vijf jaar voor
het begin van de islamitische revolutie be
landde hij in de gevangenis van de sjah op
beschuldiging van het. beramen van een
moordaanslag tegen de vorst.
Permanent
Iran wordt sedert het aan de macht komen
van Khomeini geconfronteerd met een
soort permanente islamitische revolutie.
Het begon met de uitroeping van de islami
tische republiek, die in maart vorig jaar bij
referendum werd goedgekeurd. Eveneens
via een referendum werd in december een
islamitische grondwet goedgekeurd. In ja
nuari van dit jaar werd Bani Sadr, tot. dan
toe .minister van financiën en economische
zaken, met grote meerderheid tot president
gekozen
Menigeen verwachtte op dat moment een
stabilisering van de situatie in Iran en vrij
lating van de Amerikaanse gijzelaars Wel
dra bleek echter dat de positie van de
president veel minder rooskleurig was. dan
de verkiezingsuitslag deed vermoeden
Voor de radicale moellahs ging Bani Sadr
lang niet ver genoeg. Bij de parlementsver
kiezingen van maart en mei slaagden de
geestelijken erin een grote meerderheid te
behalen in het parlement voor de Islamiti
sche Republikeinse Partij. Daarmee profi
teerden ze in feite nog van de politiek van
de sjah, die alle politieke oppositiegroepe
ringen had uitgeschakeld maar nooit de
islamitische geestelijkheid had durven aan
pakken. Als vertegenwoordigers van het
enige nog georganiseerde verzet, dat gecon
centreerd was in de moskeeën, bleken zij op
grote steun van de bevolking te kunnen
rekenen. De overige kandidaten voor het
parlement, waren gewoonweg te onbekend
om aan de bak te komen
Wachters
In de loop van dit jaar hebben de moellahs
hun islamisering van de samenleving conse
quent doorgevoerd. Radicale groeperingen
als Fedayien en Modjaheddien werden aan
de kant gezet of op de straat fel bestreden
door de Pasdaran of revolutionaire wach
ters. Het Nationale Front, de voornaamste
niet-religieuze oppositiegroepering uit de
tijd van de sjah. kwam er al helemaal niet
meer aan te pas, terwijl de communistische
Toedeh-partij nog enige tijd werd geduld
omdat deze steeds nadrukkelijk haar trouw
betuigde aan ayatollah Khomeini
Chaotisch
Totale islamisering van de Iraanse samenle
ving blijft het doel van de geestelijkheid. De
langdurige strijd tussen president en parle
ment over de benoeming van een premier
werd uiteindelijk ook beslist in het voordeel
Premier Rajai
van de radicalen. Premier Rajai. van huis
uit wiskundige, had als minister van onder
wijs naam gemaakt door de islamisering
van scholen en universiteiten. Bani Sadr
slaagde er enige tijd in nog radicalere kan
didaten tegen te houden, maar R ,jai werd
hem uiteindelijk toch opgedrongen door
het parlement en door ayatollah Khomeini
Wel hield hij daarna de benoeming van een
aantal ministers tegen, maar het kabinet
als geheel is toch een duidëlijke afspiege
ling van radicale islamitische ideeën en
idealen. De sjaria, dè regels van dé islamiti
sche moraal, zullen uiteindelijk normatief
moeten worden voor de gehele samenle.-
ving
Het gevolg van deze ontwikkeling is een
tamelijk chaotische.situatie. Van effectief
bestuur is geen sprake meer. Willekeur ken
merkt besluiten van ministeries en uitspra
ken van islamitische rechters. Enig vaste
punt is de imam zelf. Op hem beroept
iedereen zich. zonder dat overigens steed^
duidelijk is wat hij wil en wat, hij bedoelt)
Grote vraag is hoe hang de bevolking deze
ontwikkelingen zal accepteren. Voor de be
groting van het lopend jaar is al meer geld
uitgetrokken voor islamisering van de sa
menleving en aanverwante religieuze zaken
dan voor de oplossing'Van de immense
sociaal-economische zaken dan voor de op
lossing van de immense sociaal-eeonomi
sche problematiek. Wanneer het moment
aanbreekt waarop de beVolking dé materië
- Ie verwaarlozing niet meer accepteert., valt
niet .te. zeggen. Het incasseringsvermogen in
het belang van het ideaal is tot dusver groot
gebleken
Een onzekere factor ik ook dé positie 'van de
strijdkrachten. Wanneer het in het leger
gaat ontbreken aan .materieel, zal'daar de
vraag om effectieve maatregelen groter
worden.. Dat.de steeds machtiger wordende
moellahs aan deze eisen zullen kunnen vol
doen. is nauwelijks aan te nemen
