NAM begint nieuw
project in Schoonebeek
Het Amro
Obligatie Fonds.
Bedrijfsschap dringt aan op
minimum prijs sterke drank
Philips verdwijnt
uit Maastricht
Bedrijfsleven bezit
te weinig patenten
gewijzigd
Als u in eersteklas
obligaties wilt beleggen.
Structuur
NOM
De Amro Bank
is er voor iedere belegger.
Stoominjecties moeten meer olie opleveren
Zes procent olieverbruik
komt uit eigen bodem
Daf-Trucks werkt korter
Bescherming
huizenkoper
onvoldoende
Hypotheekrente per 30 sept.
Bankwezen praat
weer met bonden
Stunten moet afgelopen zijn
'Noodwet LPG
uitbreiden'
Koffiefilter
onschadelijk
JONDEP
iNOERDAG 2 OKTOBER 1980
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET PR 15 HS 17
Van onze redactie economie
SCHOONEBEEK De Nederlandse Aardolie Maatschappij
(NAM) is een project begonnen dat beoogt de produktie van
baar oudste olieveld tot 4000 kubieke meter per dag te
verhogen en de levensduur van dit veld met tientallen jaren te
verlengen. Met dit zogenaamde stoominjectie-project, waar
bij stoom in grote hoeveelheden ondergronds bij de olie wordt
gebracht, was een investering gemoeid van 170 miljoen gul
den. De gestegen olieprijs heeft het project technisch en
financieel haalbaar gemaakt.
BH Schoonebeek, ln de zuidoosthoek
van Drente, komt op een diepte van
rond 800 meter een gesteentelaag
voor. Daarin bevindt zich vloeibare
olie, met eromheen water. Voordat de
irinnlng van de olie (ln 1946) een
lanvang nam, zat er zo'n 170 miljoen
kubieke meter aardolie ln dit reser-
fclr.
bijna 31 miljoen kubieke meter olie
geproduceerd.
Kunstgrepen
get winnen van deze olie ls uiterst
poellljk door dat water. Elke naar
koven gebrachte kubieke meter vloei-
Itof bevat momenteel 92 delen water
tri slechts acht delen olie. Sedert 35
laar geleden de produktie op gang
Kwam, ls nog slechts 18 procent
De NAM verwacht dat door het toe
passen van allerhande kunstgrepen
ln totaal 38 procent van het olievoor
komen kan worden gewonnen, of bij
na 85 miljoen kubieke meter. Hoeveel
van de dan resterende olie ruim 105
miljoen kubieke meter naar boven
zal worden gebracht ls op dit moment
nog een volkomen open vraag.
Becijferd ls, dat wanneer geen kunst
grepen zouden worden toegepast, van
het totale olie voorkomen slechts 15
Van een onzer verslaggevers
SCHOONEBEEK Dankzij het Schoonebeek-veld kan
Nederland zes procent van zijn eigen olieverbruik dek
ken. Dit werd gisteren verteld door drs. H. van Hooykaas,
directeur van de Nederlandse Aardolie Maatschappij.
Stoomlnjectie kan wellicht ook tot een hogere produktie
van het veld bij Moerkappelle lelden.
Inmiddels wordt ln laboratoria ge
zocht naar technieken om de pro
duktie nog verder op te voeren.
Het gaat dan om Injecties met
bijvoorbeeld chemische stoffen.
Dat gaat echter pas spelen over
een Jaar of twintig, als de stoomin
jecties geen verder soelaas meer
bieden.
Het startsein van het stoomlnjec-
tleproject werd gisteren gegeven
door minister van Aardenne (eco
nomische zaken). Met de voortzet
ting van de oliewinning ls zuid
oost Drente vooral gediend we
gens de werkgelegenheid, die er
mee gepaard gaat. Verder ls uiter
aard ook de engergievoorzienlng
Nederland ermee gebaat, terwijl
er een miljoenenbij dra ge aan de
betalingsbalans mee ls gemoeid.
Minister Van Aardenne benadruk
te, dat het project van mondiale
betekenis ls. Taaie olievoorraden
komen ook elders ln de wereld
voor en kunnen dankzij deze nieu
we methode straks tot hogere pro
duktie worden gebracht. Voor de
wereldwijde energievoorziening ls
dat van groot belang, aldus de
bewindsman.
in onze correspondent
INDHOVEN Daf Trucks ls van
lan werktijdverkorting aan te vra-
en voor 2000 man produktieperso-
tel ln Eindhoven. Volgens het be-
njf lopen de verkopen van vracht-
lagens terug door de economische
Cinkingen dient de maatregel om te
Tote voorraden te voorkomen.
>a/-Trucks had eerder al besloten
tnd de jaarwisseling de produktie
«ree weken stil te leggen.
k produktie zal volgend Jaar worden
erlaagd van 66 naar 63 vrachtwa-
ens per dag. Nu komt daar dus de
krktijdverkorting bij voor twee da-
en per week gedurende de eerste zes
feken van 1981
Ie produktie ligt dit Jaar op 15.500
lichtwagens. Het aantal zal in 1981
tkcr 1000 lager uitkomen.
ie produktie van cabines en assen
1) Daf Oevel ln België zal worden
ingepast aan de verminderde vraag
In het truck-produktiebedrijf in
AMERSFOORT (ANP) Op
grond van een onderzoek naar
de garanties op nieuwbouwwo
ningen komt de Vereniging Ei
gen Huis in Amersfoort tot de
conclusie, dat de garantie voor
kopers van huizen moet wor
den verbeterd.
Vastgesteld wordt, dat de ter-
mljnbetaling in het huidige
standaardkoopcontract te vrij-
blijvend ls geregeld. Hierdoor
kan het gebeuren dat een ko
per te veel vooruit betaalt en
voor extra rentekosten op
draait.
Daarnaast wordt gepleit voor
één geschillenregeling. In de
bestaande situatie kan een ko-
per bij het Garantie Instituut
Woningbouw alléén geschillen
voorleggen over gebreken aan
het huls. Voor het ontbreken
van zaken aan het huls moet de
koper in het algemeen naar een
i andere instantie. Voor de koper
ls dat een onduidelijke zaak.
Eigen Huls wil ook een scher
pere regelng van de bouwtijd.
De bouwtijd van een huis
wordt gewoonlijk opgegeven in
het aantal „werkbare werkda
gen" In de praktijk blijken
bouwers daarbij op een over-
dreven manier aan de veilige
kant te gaan zitten. Is het huis
toevallig eerder klaar dan moet
je dat als koper maar accepte
ren, ook al komt je dat zeer
i slecht uit, aldus de vereniging,
die voorts pleit voor een hogere
L boete bij te late oplevering,
liefst een verdubbeling.
procent zou kunnen worden gewon
nen, waarna het veld een „vroegtijdi
ge dood" zou sterven. Vanwege de
viscositeit van de olie zou zo'n 140
miljoen kubieke meter olie ln de
grond achterblijven. In de loop van
de Jaren zijn dan ook verschillende
methoden ontwikkeld om de produk
tie op peil te houden en het winnings
percentage zo mogelijk te verhogen.
Eén van deze methoden berust op het
toevoeren van warmte, die de olie
meer vloeibaar maakt en derhalve
gemakkelijker winbaar.
In 1657 werd een begin gemaakt met
heetwater-injektles. Water werd tot
ongeveer 200 graden Celcius ver
warmd en ln het veld geïnjecteerd. In
1973 vond de laatste heetwater-injek-
tle plaats. Gebleken ls, dat door deze
injekties boven de 15 procent en nog
eens 8 procent extra olie uit het veld
zou kunnen worden gewonnen waar
door zou worden uitgekomen op een
totale produktie van 23 procent.
Twee voordelen
Vast staat Inmiddels, dat betere re
sultaten geboekt kunnen worden
wanneer hete stoom ondergronds ge
bracht wordt Stoom biedt boven wa
ter twee voordelen. In de eerste
plaats ls stoom lichter dan olie, waar
door de stoom ondergronds bo
ven ln de ollelaag zal stromen en niet
ln aanraking komt met het koude
water. Een tweede voordeel ls, dat in
stoom meer warmte kan worden op
geslagen dan ln heet water. Voldoen
de redenen om ln 8choonebeek de
stoominjektie van de grond te bren
gen. Het eerste stoomprojekt begon
Met het in werking stellen van de stoomfluit opende minister Van
Aardenne gisteren het nieuwe projekt van de Nederlandse Aardolie
Maatschappij. Naast de minister staat dhr. Hooykaas, directeur van
de NAM.
in 1960. De injektle (door middel van
twee putten) leverde tot op heden
zo'n 300.000 kubieke meter olie extra
op.
Met behulp van het nieuwste stoom-
injektie-project, dat de naam RW-2
projekt draagt RW-2 staat voor
„Revamp Waterdrive" 2, waarbij de 2
de plaats aanduidt hoopt de NAM
meer olie dan tot dusverre uit het
veld bij Schoonebeek te kunnen win
nen. Het RW-2 projekt behelst stoom-
lnjekties door middel van 14 injektie-
putten.
Na zes Jaar hoopt de NAM daarmede
ondergronds de situatie te hebben
bereikt, dat de bovenlaag van het
oliehoudende gesteente voldoende
warmte heeft opgenomen om nog ja
ren met verhoogde snelheid te blijven
produceren. Verwacht wordt, dat de
door zes jaren stomen toegevoerde
warmte ongeveer 15 Jaar doeltreffend
ls. Bekend ls, dat het RW-2 projekt in
totaal vier miljoen kubieke meter olie
meer zal opbrengen, dan wanneer
men uitsluitend heet water zou zijn
doorgegaan met de Injektle van heet
water.
Naam
bank
Annuïteitenhypothpl
ABN
Centrumbank
Postgiro/RPS
Rabobank
(adviesrente)
Rabo Hyp.bank
Spaarbank R'dam
Westland/Utrecht
standaard
Levenhypotheken
Centraal Beheer
Rente
vast
gedurende
(in jaren)
ken
1 jaar
5 jaar
variabel
5 jaar
2 jaar
5 jaar
30 jaar
5 Jaar
1/3 jaar
5 jaar
5 jaar
5 jaar
1 jaar
3/5 jaar
5/10 Jaar
10 jaar
10 jaar
5/10 jaar
Rentepercentages
met zonder
gemeentegarantie
Opg
bank
11.0
11.0
11.0
11.0
11.0
10.9
werke
lijk
11.67
11.67
11.51
11.51
11.71
11.82
Opg.
bank
11.0
11.25
11.25
11.25
11.0
11.25
werke
lijk
11.67
11.95
11.77
11.77
11.71
11.99
De hypotheekrente bleef deze week ongewijzigd; een lening met een vijf
jaar vaste rentevoet is tegen een rentepercentage van minimaal 10,75
procent af te sluiten.
(Publikatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huis te Amersfoort).
ADVERTENTIE
Eindhoven. De manier waarop dat
moet gebeuren zal nog nader door de
directie van Daf Oevel worden be
keken.
Frans Westenbrink van de Industrie
bond FNV vindt de werktijdverkor
ting in elk geval beter dan een pro-
duktieverlaging. „Het is belangrijk
dat de organisatie Intact blijft voor
als de economie weer aantrekt. De
directie heeft ons verzekerd dat het
personeelsbestand nu niet hoeft te
worden aangetast."
Bij Daf-Trucks werken in totaal 9300
werknemers, van wie zo'n 6000 in Ne
derland.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN Minister Van Aar
denne (economische zaken) heeft de
structuur van de Noordelijke Ontwik-
kelings Maatschappij (NOM) gewij
zigd om deze aanvaardbaar te maken
voor de FNV. Nu zijn het echter op
hun beurt de werkgevers, die deelne
ming in het bestuur van de NOM in
beraad houden. Enkele jaren geleden
stapte de FNV-vertegenwoordiger op
als NOM-commissaris, uit onvrede
met de manier waarop de NOM het
beheer voerde over noodlijdende be
drijven die om steun hadden aange
klopt. Naast deze beheerstaak doet
de NOM ook aan het tot ontwikkeling
brengen van de noordelijke onderne
mingen.
In de nieuwe structuur zijn deze twee
taken gesplitst. De vakbeweging kan
dan wel betrokken zijn bij de ontwik
kelingstaak, maar hoeft niet mede
verantwoordelijkheid te dragen voor
het beheer. De werkgevers vinden dit
echter een gekunstelde constructie
en vrezen dat de vertegenwoordigers
van vakbeweging en werkgeversorga
nisaties in de tweeën gesplitste NOM
als „halve commissarissen" functio
neren. Minister Van Aardenne hoopt
blijkens een brief aan de Tweede Ka
mer dat de werkgevers alsnog ak
koord gaan.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Op 22 oktober
zullen vertegenwoordigers van het
bankwezen en van de vakbonden
weer bij elkaar komen om te trachten
tot overeenstemming te komen. Het
gesprek van gisteren, blijkt uit een
mededeling van de heer Hofstee van
de dienstenbonden FNV, is op niets
uitgelopen. De werkgeversdelegatie
had geen mandaat en bovendien ble
ken belangrijke zaken als een uitbrei
ding van de VUT en arbeidstijdver
korting niet bespreekbaar.
Van onze redactie economie
DEN HAAG Het wordt de hoogste tijd, dat het Nederlands gedistilleerd en niet alleen de
Nederlandse sterke drank uit de sfeer van de stuntaanbiedingen wordt gehaald. Dit zei
voorzitter Th. Hooij van het Bedrijfsschap voor de Detailhandel in Alcoholhoudende Dranken
gisteren in de vergadering in Den Haag.
Het Amro Obligatie Fonds is een veilige
en gunstige manier van beleggen. U belegt in
eersteklas obligaties en in onderhandse
leningen van bijvoorbeeld de Nederlandse
Staat en de Bank Nederlandse Gemeenten.
U loopt dus weinig risico's en de uitkering
is hoog.
Het Amro Obligatie Fonds is één van de
Amro Effecten-Beleggingsrekeningen.
Een volledig giraal systeem:
u betaalt géén bewaarloon;
uw administratie is overzichtelijk;
u krijgt automatisch gegevens voor opgave
inkomsten- en vermogensbelasting;
u kunt uw uitkering gratis doen herbeleggen;
u kunt door middel van automatische
overschrijving beleggen.
Hij achtte het van groot belang, dat
besprekingen op gang komen om de
mogelijkheden af te tasten voor een
minimum-prijsregeling voor dranken
als Jenever en vieux. Dit zou kunnen
gebeuren door in te spelen op de
overeenkomst, die de elf grootste dis
tillateurs onlangs hebben gesloten
met de bedoeling:
tot een meer geordend marktge
drag te komen;
het Nederlands gedistilleerd uit de
„stuntsfeer" te halen;
het stimuleren van de ontwikke
ling van nieuwe produkten.
De intentie van de overeenkomst van
de Verenigde Nederlandse Gedistil
leerd Fabrikanten is, dat een vergro
ting van het marktaandeel per fabri
kant tot elke prijs niet meer voor
komt. In de overeenkomst is een (for
se) boetebepaling opgenomen, die
een ongebreidelde zucht naar vergro
ting van het marktaandeel moet uit
sluiten. „Een beetje mag wel, maar
niet teveel," aldus de heer Hooij.
De voorzitter vroeg zich af, of er in
derdaad wat stoom van de ketel zal
afgaan. De verkopen van de distilla
teurs niet te verwarren met de
slijters waren de eerste acht maan
den van dit jaar ruim een derde lager,
dan in de overeenkomstige periode
van vorig jaar. Met een duidelijk
vraagteken in de stem voegde de heer
Hooij hieraan toe dat de komende
maanden, waarin de verkopen tradi
tioneel weer omhoog moeten gaan,
het nut van de overeenkomst zullen
moeten uitwijzen.
Inhakend op geruchten dat een ver
dere accijnsverhoging op sterke
drank tot de mogelijkheden behoort
als de verhoging van de btw van 4 tot
4'/» procent niet zou doorgaan, zei de
heer Hooijdat het opnieuw verhogen MatlffinST
van de accijns onaanvaardbaar is.
De slijterijen hebben, in geld uitge
drukt, in de eerste acht maanden van
dit jaar nauwelijks meer verkocht
dan in de overeenkomstige periode
van verleden jaar. Om in inkomen
gelijk te blijven, was een verhoging
van de geldomzet van vijftien tot
twintig procent nodig geweest.
De detailhandel in dranken zat al in
de hoek waar de klappen vielen, al
dus de heer Hooij. Uit de cijfers blijkt
dat de verkoop tot dusver aanmerke
lijk is achtergebleven door een tag-
natie van de verkoop van sterke
drank en een stabilisatie van de ver
koop van wijn en bier.
Dit niet alleen omdat zo'n verhoging
de schatkist geld zou kosten, maar
ook gezien de gevolgen daarvan voor
de distillateurs en de slijterijen. „De
slijterij branche kan een eventuele
nieuwe accijnsverhoging niet meer
verwerken", waarschuwde hij, „De
rek is er uit."
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De vestiging van Philips in Maastricht
wordt met ingang van 31 december definitief gesloten. Op dit
moment werken er nog 115 mensen. Een kleine honderd
medewerkers heeft inmiddels gebruik gemaakt van een vrij
willige afvloeiingsregeling, of is overgeplaatst naar Philips-
vestigingen in Sittard en Heerlen.
Van onze soc. econ. redactie
DEN HAAG Nederland is onvoldoende octrooibewust.
Kleinere bedrijven bezitten bijna geen patenten. Het tekort
aan werkgelegenheid als gevolg van teruglopende omzet heeft
twee oorzaken: we zijn te duur, en onze produkten worden
verdrongen door nieuwe of verbeterde varianten.
resse. „We hebben voldoende mensen
met ideeën. Maar we moeten uitvin
ders stimuleren. Er is een groot ver
band tussen omvang van werkgele
genheid en omvang van octrooibezit.
Octrooien dienen voor bescherming
van produktie.
De sluiting van Philips in Maastricht
vormt een onderdeel van de reorgani
saties, die Philips op landelijk niveau
aan het doorvoeren is. In Maastricht
werden van oudsher radio- en televi
siebuizen gemaakt, die echter gelei
delijk aan steeds minder werden ge
vraagd, als gevolg van technologi
sche ontwikkelingen.
Daarna heeft het bedrijf gefungeerd
als een soort montagecentrum, waar
in opdracht van allerlei andere Phi-
lips-vestigingen, produkten in elkaar
werden gezet, zoals gehoorapparaten,
kieskolommen (telefoon), lamphou
ders en dergelijke. Ook deze produk
ten zijn deels verouderd, deelt een
voorlichter van het bedrijf mee, zodat
de vestiging in Maastricht langza
merhand overbodig is geworden. Phi
lips zegt in het kader van een verder
gaande bundeling tussen ontwikke
ling van produkten en produktie,
(waar steeds meer naar wordt ge
streefd omdat het de bedrijven min
der kwetsbaar maakt), niet dat pro-
dukt te hebben gevonden, dat de
Maastrichtse vestiging voor de onder
gang had kunnen behoeden. Nieuwe
technologische ontwikkelingen in an
dere Philips-bedrijven, hebben Maas
tricht daardoor op den duur buiten
spel gezet.
Hoeveel omzet het bedrijf had, deelt
de voorlichter niet mee. Cijfers van
de afzonderlijke Philipsbedrijven zijn
niet beschikbaar, evenmin als cijfers
over winst of verlies. Het bedrijf had
tegen kostprijs bepaalde produkten
moeten leveren aan andere vestigin
gen. Van winst of verlies is daarbij
geen sprake. Maar in Maastricht wer
den de artikelen al een aantal jaren
niet meer tegen kostprijs geleverd,
aldus de voorlichter.
Deze boodschap bracht gisteren de
Octrooi- en Licentiecommissie van de
werkgeversverbonden VNO en NCW
op een persconferentie in Den Haag
Voorzitter ir. Peteri van deze commis
sie noemde het gebrek aan octrooien
bij Nederlandse industriële bedrijven
„een uiterst gevaarlijke situatie," nu
via internationale verdragen er een
Europees octrooi in aantocht is. De
Nederlandse octrooiraad verleent
jaarlijks' ruim drieduizend patenten.
Slechts rond elf procent daarvan gaat
naar Nederlandse bedrijven, de rest
betreft aanvragen en verleningen aan
buitenlandse bedrijven. In 1950 ging
éénderde van de in Nederland ver
leende octrooien nog naar bedrijven
van eigen bodem.
In grote landen bezit het bedrijfsle
ven uiteraard meer octrooien dan in
een klein land als Nederland. Maar
afgezien daarvan is het aantal aan
vragen van uitvindende bedrijven
voor een octrooi in Nederland opval
lend laag vergeleken met andere in
dustrielanden. In Zwitserland en Ja
pan bij voorbeeld werden in de jaren
zeventig per miljoen inwoners jaar
lijks tegen de duizend octrooien aan
gevraagd. In Zweden en West-Duits-
land was dat ruim 500 per jaar, in
Oostenrijk en de Verenigde Staten
ruim 3qp en in Engeland ruim 200
In Nederland worden per miljoen in
woners slechts 150 patentaanvragen
per jaar ingediend.
Ir. Peteri en zijn commissie wijten het
-telcort aan octrooibezit niet aan ge
brek aan creativiteit maar aan into-
Koppeling
De overheid geeft in Nederland per
jaar drie miljard gulden uit aan on
derzoek Maar het industriële onder
zoek wordt voor nog geen vijf procent
gefinancierd door de overheid. „Die
vijf procent moet veertig worden. Als
onderzoek in de industrie zelf wordt
uitgevoerd, ontstaat vanzelf de kop
peling tussen onderzoek en exploita
tie. tussen de vinding en hoe je er geld
mee kunt verdienen."
VNO en NCW willen een steunrege
ling voor aanvragen van octrooien en
licenties, met name ten behoeve van
kleinere bedrijven. Ideeën en uitvin
dingen van deze hoek uit moeten
beter worden opgevangen en naar
octrooien worden geleid. Het ministe
rie van buitenlandse zaken moet
meer doen voor de octrooien van Ne
derlandse bedrijven in het buiten
land. Ir. Mulder, lid van de commis
sie, pleitte tevens voor subsidies voor
de vakpers om beurzen en tentoon
stellingen te bezoeker in Amerika en
Japan. Dat bezoek blijft thans voor
namelijk beperkt tot Europa. „Infor
matie over nieuwtjes bij anderen
geeft een enorme stimulans om zelf te
werken aan een vinding of verbete
ring", aldus Mulder.
Over het ontmoedigingsbeleid, ten
aanzien van alcohol dat de overheid
in de vorige begroting aankondigde,
is „naar buiten" niet veel te merken
geweest, zei de heer Hooij tot besluit.
Hij voegde hieraan toe, dat het be
drijfsleven niets liever wil dan zo
goed mogelijk met de overheid mee
werken aan een weloverwogen mati-
gingsbeleid. Niettemin zal daarin
naar zijn oordeel de eigen verant
woordelijkheid van de consument
duidelijk tot uiting moeten komen.
Kritiek op wetsontwerp
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De (voorlopige) Cen
trale raad voor de milieuhygiëne
vindt de ontworpen noodwet LPG
(vloeibaar petroleumgas) te beperkt
van opzet en te veel gericht op het
vervoer van het gas en de gevaren die
daarbij bestaan. In een advies aan de
ministers Ginjaar (volksgezondheid
en milieuhygiëne) en Tuijnman (ver
keer en waterstaat) schrijft de raad
dat het wetsontwerp dient te worden
verbreed tot de gehele keten van aan
voer tot en met gebruik van LPG
DEN HAAG-BONN (ANP)
Het nieuwe type metalen kof
fiefilters van de Nederlandse
firma Hivas in Wierden, is niet
schadelijk voor de gezondheid
en mag in de Bondsrepubliek
worden verkocht.
Dit heeft een woordvoerder
van het ministerie van Volks
gezondheid in Bonn, aldus het
Westduitse persbureau DPA,
meegedeeld.
Vorige week vrijdag (zie
Trouw van zaterdag) liet dit
ministerie weten, dat de kof
fiefilters van Hivas niet meer
in West-Duitsland mochten
worden verkocht omdat was
vastgesteld, dat deze filters
nikkel en chroom in de koffie
zouden veroorzaken.