De beer, de huid en het aardgas
zmnxcE
ouw
POLITIEK
Commentaar
nfrontatie met de schaarste
f kranten lijden verlies
beestenboel in leidse hal
stuur 'n brief
mineralenbeurs
normen
bachs familie
nieuwe naam
3ftitnioniei en
i
RDAG 27 SEPTEMBER 1980
tROUW/KWARTET
H S
j afhankelijkheid van de olie-
>n ier uit (met name) het Midden
in is een constant gegeven
onze politieke en economische
sbepaling. Ondanks deze van-
irekendheid neemt deze
rste toch niet die centrale en
overheersende plaats in de
slee discussie in waarop het
10 eem eigenlijk aanspraak zou
n maken.
wat gebeurt er als er dan
biis een echte oorlog in dat
en-Oosten uitbreekt, zodat
78 «langrijke leverancier als Irak
[uitgeschakeld?Alles, behalve
id bezinning op deze pijnlijke
ijkheid. Er komen voor intern
nlands gebruik wat berekenin-
b lat Nederland zijn olie ergens
ars inkoopt (alsof Irak niet aan
wereldmarkt levert en Nëdér-
op een wereldmarkt inkoopt),
a rschijnen min of meer gerust-
nde berichten over een Neder-
e olievoorraad die voldoende
or honderd dagen. Er is ook
ui :en gehaaide radio-commenta-
g die zich altijd al druk heeft
jÜ akt voor het op uitgebreide
I bouwen van kerncentrales en
iu aan de berichten over deze
)g de waarschuwing verbindt.
Vest-Europa een eigen energie-
ramma moet ontwikkelen om
lankelijk van anderen te wor-
een wat versluierde maar voor
ers wel duidelijke conclusie:
de slag met de bouw van nieu-
erncentrales.
i is de oorlog in het Midden-
en een gruwelijke, maar daar-
leel goed bruikbare aanleiding
jpniuw met elkaar te praten
een progamma om zuinig aan
doen met fossiele brand-
:n. Tijdens het grote gewapen-
)nflict in het Midden-Oosten
1973. toen speciaal ons land
een olieboycot werd getrof-
kwam de toenmalige premier
een doodbiddersgezicht op de
;ie om ons te vertellen, dat
nooit meer zo zou worden als
;er'\ Later is hij er om wegge-
n, omdat kort daarop na een
autoloze zondagen wat meer
lijkheden voor aanvoer kwa
Maar toch hebben de kort-
'e lachers ongelijk gekregen,
een heel verhaal nodig om het
e leggen, maar alle verhalen
werkloosheid en de noodzaak
inleveren hebben er mee te
rn
weliswaar weer volop benzine
ijgbaar, het aardgas stroomt
nog zonder eigen beperkingen onze
woningen binnen en in de stadscen
tra flikkeren de lichtreclames. Maar
dat beeld is misleidend en het mag
de politici onze regeerders in de
eerste plaats verweten worden,
dat ze weinig ernst maken met het
motiveren van de bevolking voor
een voortdurende en geduldig vol
gehouden politiek van bezuiniging
in het energiegebruik. Eén keer per
jaar met paard en wagen naar het
Binnenhof gaan om een zitting van
de Staten-Generaal te sluiten, is
daarvoor niet voldoende
Toegegeven: zon geduldig volge
houden politiek is moeilijk. Hoe
overtuig je de mensen van de nood
zaak om bijvoorbeeld tien kubieke
meter gas te besparen, terwijl het in
werkelijkheid om honderden mil
joen kubieke meters gaat? Zon be
toog leidt ook niet direct tot grote
populariteit. Afhankelijkheid is
immers een mentaal moeilijk te
verwerken gegeven
Maar toch: van een regering mag
verwacht worden dat zij elke moge
lijkheid op dit terrein aanpakt om
een signaal te geven, temeer ook
daar ook nog aan het begin van dit
jaar de algemene energieraad heeft
aangegeven, dat we het bij het
vaststellen van een energiepolitiek
op korte termijn vooral moeten
hebben van het besparen van vele
kleintjes, die met elkaar een grote
hoeveelheid kunnen vormen.
Er is alle aanleiding, ongeacht het
verloop van de gebeurtenissen in
het Midden-Oosten om keer op
keer op dit punt te hameren en niet
bang te zijn. dat de kiezers de
maatregelen als gezeur of iets der
gelijks zouden afdoen. Elke concre
te aanleiding om de bevolking te
confronteren met wat een centraal
gegeven in elke politieke discussie
dient te zijn, moet worden aange
grepen al was het alleen maar
om de lobbyisten van de kernener
gie de gelegenheid te ontnemen om
deze gelegenheden wél aan te grij
pen met verhulde, maar uiterst be-
driegelijke verhalen over „eigen
energieprogramma's omwille van
de onafhankelijkheid"
Er liggen binnen handbereik vol
doende mogelijkheden, al was het
bijvoorbeeld maar om de per I
oktober aangekondigde verhoging
van de spoorwegtarieven terug te
nemen en in plaats daarvan de
automobilisten te verplichten één
dag per week hun auto thuis te
laten.
DEN HAAG Premier Van Agt heeft waarschijnlijk niet half
geweten, wat hij op zijn hals haalde toen hij medio augustus
in het Amerikaanse South Carolina, waar hij een ere-docto-
raat kreeg, een aantal ferme uitspraken over ons aardgas
deed. Vanuit dit verre continent liet hij de natie weten, dat de
meeropbrengst van ons onzichtbare goud weieens enkele
miljarden zou kunnen bedragen en voorts, dat we „niet
opnieuw moeten vervallen in de fout, die we nu al tien jaar
hebben gemaakt, dat is die aardgasopbrengsten storten in
meer uitgaven voor de collectieve sector. Dat gevaar dreigt
opnieuw en als we er nu niet aan weerstaan, dan zijn we
werkelijk geen knip voor onze neus waard."
Hoe ferm en richtinggevend deze uit
spraken ook waren, zij betekenden
tegelijkertijd de opening van het
jachtseizoen op het gasgeld en sinds
dien is de huid al wel tien keer ver
deeld, zonder dat de beer nog gescho
ten is. Wiegel ging zelfs over tot regel
rechte intimidatie van zijn mede
jachtgenoten met de staccato uitge
sproken woorden, dat er niet „gemor
reld" zou mogen worden aan de be
stemming van het gasgeld voor het
bedrijfsleven. De vakbeweging liet
echter per kerende post weten er
niets voor te voelen dit geld onge
richt, zomaar naar goede en slechte
bedrijven over te hevelen. En minis
ter Albeda maakte de verwarring
compleet met de mededeling dat er
met hem Wel te praten is over een
bestemming van het aardgasgeld ten
behoeve van de werkgelegenheid.
door Willem Breedveld
Oliebol
En daarmee tekenen zich de frontlij
nen af van de komende algemene
politieke beschouwingen in het parle
ment. Wie zal uiteindelijk de huid
mogen verdelen en hoe groot is de
kans, dat iemand kwaad wegloopt?
Nou wist Wlm Kan jaren geleden al,
dat het oppassen geblazen is met dht
aardgas. Het is, troostte hij de huilen
de Mientjes, nu eenmaal heter. Zijn
waarschuwing heeft echter niet kun
nen verhinderen, dat sindsdien nog
menige oliebol zijn vingers aan het
aardgas heeft gebrand. Krachtens
zijn aard is het gas onzichtbaar en
bovendien zit het nog ver weg ver
stopt in de grond. Dit, alsmede de
optimistische verwachting dat de we
reld binnen afzienbare tijd wel over
zou stappen op kernenergie, bracht
oud-minister Luns ertoe ons aardgas
maar royaal en tegen billijke prijzen
uit te verkopen.
Het bleek echter ook mogelijk zich
met het aargas rijker te rekenen, dan
men in werkelijkheid is. Dit ver
schijnsel treedt vooral op de voor
grond, wanneer men aan het aardgas
Wim Kan: „Mientje, aardgas is nu eenmaal heter".
een bepaalde bestemming toekent
Zo wist bij voorbeeld actieleider Fré
Meis het onbehagen van de Gronin
gers aanzienlijk aan te wakkeren met
de stelling, dat iedere Groninger mil-
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
STERDAM Elf van de onge-
vijftig dagbladen in Nederland
in verlies. Eind 1979 waren er nog
in verliesgevende dagbladexploi-
zaak van deze ontwikkeling is de
lechtering van de economische
atie en het teruglopen van de
ertentie-inkomstenDeze gege-
komen uit een enquête van de
iniging Nederlandse Dagblad-
zo weet het weekblad Afdorma-
e melden. Bij zeven van de bladen
in de rode cijfers zitten, is de
financiële situatie nog slechter ge
worden dan zij al was. Om welke
kranten het gaat, meldt de NDP ove
rigens niet. Ook bij eerdere NDP
publikaties over verlieslijdende kran
ten heeft deze organisatie nooit wil
len zeggen welke uitgaven dit betreft.
Behalve de dalende advertentie-op
brengsten spelen ook de gestegen pa-
pierprijzen de kranten partpn. De ge
ringere rentabiliteit in de couranten
branche bleek de laatste weken ook
al uit de halfjaarresultaten van enke
le grote uitgeverijen.
DE BUI ONTLOPEN..
Eén miljoen en tweehonderd
twintigduizend honden zijn er in
ons land. en op tienduizend na
evenveel katten. In Nederlandse
huizen vind je verder twee mil
joen en honderdduizend vogels,
vier miljoen vissen en nog eens
zevenhonderdduizend knaagdie
ren, zoals cavia's, konijnen, mui
zen en ratten. Dat zijn dan alleen
de huisdieren, dus we laten het
vee buiten de deur, de dieren in
de vrije natuur en de ongewenste
ratten en muizen even buiten be
schouwing.
Die cijfers hebben althans de or
ganisatoren van de dierenshow
„Beestenspul" in hun hoofd, en
wie telt al die dieren na? Ze zul
len trouwens toch niet allemaal
op de „grootste dierenshow van
Europa" (zo noemt Beestenspul
de tentoonstelling zelf) zijn, van
daag en morgen in de Groenoord-
hallen in Leiden. Maar er zijn er
wel veel, en veel verschillende en
bijzondere ook. Beestenspul viert
namelijk een lustrum, het eerste:
deze dieren-presentatie is de vijf
de achtereenvolgende. Er zijn ze
ker zesduizend dieren te ,zien:
honden, katten, konijnen, hoen
ders, cavia's, dwergmuizen, vo
gels, paarden, pony's, ezels, hei-
deschapen, geiten, bijen, vissen,
noem maar op. Prinses Margriet
is er ook; zij opent de manifesta
tie vanochtend. Nog meer beken
de Nederlanders zullen er in de
loop van deze twee dagen een
taak hebben, want er gebeurt
veel.
Echte wedstrijden, zoals je ze op
de internationale honden- en kat-
tententoonstellingen meemaakt,
zijn hier eigenlijk niet. alleen bij
de „kleindieren": kippen, duiven,
konijnen, muizen en allerhande
andere kleine dieren van mensen
die daar hun hobby van gemaakt
hebben. Hier komen er wel offi
ciële keurmeesters aan te pas om
de resultaten te beoordelen. En
voor het overige gebeuren er een
paar dingen die je wedstrijden
zou kunnen noemen, maar die
meer grappig en spannend zijn.
Zo kiezen Leidse studenten de
..studentengeit van het jaar" en
journalisten wijzen de „persmuis
van het jaar" aan. Er wordt ge
toond, hoe gehoorzaam een hond
kan (leren te) zijn, er zijn dieren
van de kinderboerderij, je kunt er
alles over bijenteelt te horen krij
gen, over zwerfdieren, over kleur-
kanaries en allerlei andere vogels
en vogeltjes, speciaal voor kinde
ren komt Edwin Rutten en kinde
ren mogen ook even op een rij
paard van een ruitervereniging
zitten.
Op beide dagen is Beestenspul
van tien tot zes uur open.
In een psychiatrische inrichting
in Tasjkent (Sowjet-Unie) krijgt
de 53-jarige Anna Chertkowa
lid van een afgescheiden, niet of
ficieel geregistreerde sekte van
de pinkstergemeente herhaal
delijk injecties toegediend met
een zwaar verdovend middel te
gen psychose. Ze is daar wegens
haar religieuze overtuiging al
sinds 1973 opgesloten. Amnesty
International las dat in een uit
Tasjkent gesmokkeld nummer
van het illegale pamflet Samiz-
dat. Daarin wordt gemeld dat
mevrouw Chertkowa (die als een
„gezonde en goede vrouw" wordt
beschreven) ingespoten wordt
met sulfazine. omdat ze weigert
met een officiële medische com
missie te praten en voortgaat te
getuigen van haar geloof. Het
medicijn zou het zenuwstelsel
aantasten.
Anna Chertkowa is afkomstig uit
Alma Ata in de republiek Kazak
stan. Op grond van haar geloofs
overtuiging zou haar al jaren
woongelegenheid geweigerd zijn.
Toen ze in 1969 zelf met het bou
wen van een huis begon, lieten de
autoriteiten dat weer afbreken.
Daarna woonde ze twee jaar in
een hut, onder voortdurende be
dreiging met opsluiting in een
psychiatrische inrichting als zij
Alma Ata niet verliet. In 1973
werd ze op straat opgepakt en
naar de inrichting in Tasjkent
gestuurd, die bekend staat om de
uiterst strenge aanpak; er wor
den alleen mensen opgesloten die
„een bijzonder gevaar voor de
gemeenschap" zouden zijn. Sinds
begin dit jaar zijn bij Amnesty
steeds meldingen binnengeko
men over mishandeling van over
tuigingsgevangenen in psychia
trische inrichtingen. Velen van
hen krijgen verdovende midde
len toegediend zonder dat dit,
medische gezien, gerechtvaar
digd is.
Beleefde brieven (in Engels of
Duits), waarin u uw verontrus
ting uitspreekt over het welzijn
van Anna Chertkowa en over de
maatregelen die omwille van
haar geloofsovertuiging tegen
haar zouden zijn getroffen, moe
ten zo geadresseerd worden: The
Minister of Internal Affairs for
Uzbekistan - SSSR, Uzbekskaya
SSR, g. Tashkent - Ministerstvo
Vnutrpnnikh Del, Ministru.
Een lezer wijst ons er op, dat
Amnesty's brochure „Uw brief
helpt een politieke gevangene"
met voorbeeldbrieven in verschil
lende talen momenteel niet be
schikbaar is. Amnesty belooft
over enige tijd een herdruk klaar
te hebben en noteert intussen
graag adressen van geïnteres
seerden, zodat de brochure na
herverschijning onmiddellijk
toegestuurd kan worden.
In de bovenzalen van het Con
gresgebouw in Den Haag wordt
morgen de hele dag de halfjaar
lijkse mineralenbeurs van de
„stenenclub", de Nederlandse
Lapidaristen Club, gehouden.
Tussen tien en vijf uur zijn daar
kristallen, mineralen en fossielen
te zien, ze zijn ook te koop, er zijn
demonstraties, onder meer van
diamantslijpen en het „kraken"
van geodes (bolvormige stenen),
en er is een loterij.
Wie zich afvraagt waar al die
Spanjaarden hun welluidende en
vaak ietwat plechtige voornamen
vandaan hebben, kan gauw uit
de droom geholpen worden: tot
nu toe mochten ouders hun kind
alleen de naam van een rooms-
katholieke heilige geven. En dan
mag de Spaanse heiligenkalen
der misschien lang zijn, de keus
blijft toch beperkt, vooral voor
protestanten die hun kind liever
Ruth, David, Debora of wellicht
Luther zouden noemen. Maar
eindelijk is in die eigenaardige
toestand verandering gebracht.
Alle ambtenaren bij de Spaanse
bevolkingsregisters hebben van
de minister van justitie te horen
gekregen dat ze voortaan behal
ve de „heilige" namen niet alleen
oudtestamentische, historische
en mythologische namen moeten
goedkeuren, maar bovendien bij
na alle gangbare normen moeten
vergeten in dit opzicht tenmin
ste. Wat de naamgeving van
jonggeborenen betreft, mag
voortaan alles, zolang het maar
enigszins herkenbare en vooral
fatsoenlijke namen zijn. Die nor
men mogen de ambtenaren blijk
baar zelf vaststellen
Dat Johann Sebastian Bach een
aantal zeer muzikale zoons had
die net als vader componeerden,
20 ver komen de meeste mensen
nog wel. Minder bekend is dat
verschillende generaties Bach
drie eeuwen lang composities af
geleverd hebben. „Muziekleve-
ranciers sinds 1520" noemt Tele-
vizier al die Bachs bij elkaar. Ter
toelichting op anderhalf uur mu
ziek van deze grote familie (van
middag, Hilversum 4, vijf over
twee) drukt het blad een stam
boom af van de Bachs van 1520
tot 1845, met daarnaast al die
componisten op een rijtje. Een
indrukwekkende rij. die begint
met stamvader Hans Bach, die
omstreeks 1520 geboren moet
zijn en eindigt bij Johann Sebas
tians kleinzoon Wilhelm Frie-
drich Ernst die in 1845 overleed.
Opmerkelijk is, dat de meeste
nazaten van die eerste Hans Jo
hann heten met nog een toege
voegde naam, maar in die hele rij
van zestig componisten Bach
vind je geen tweede die Johann
Sebastian genoemd is, terwijl bij
voorbeeld Johann Christoph wel
zeven keer voorkomt. Nog op
merkelijker is, dat tussen al die
Bachs niet één componerende
vrouw staat.
Als Louise, de Thaise baby die
een maand of twee geleden door
een Deens echtpaar in een bood
schappentas uit Thailand naar
Denemarken is gesmokkeld, in
haar geboorteland terugkomt,
staan er al nieuwe ouders op haar
te wachten. Een Thaise legerka-
pitein en zijn vrouw, beiden 39 en
na tien jaar huwelijk nog kinder
loos, zijn aan de beurt om een
kind te adopteren en zullen de nu
zeven maanden oude baby Loui
se toegewezen krijgen. Sinds de
Denen Svend-Erik en Karin Mor-
tensgaard de baby mee naar De
nemarken namen, is de Deense
politie op verzoek van de Thaise
autoriteiten op zoek naar de klei
ne Maar de pleegmoeder heeft
zich zo goed met het meisje ver
stopt, dat ze haar nog niet heb
ben kunnen vinden. De toekom
stige Thaise ouders zeggen het
Deense echtpaar best te kunnen
begrijpen, omdat ze zelf ook zo
naar een kind uitzien Als ze
Louise eenmaal thuis hebben,
zullen ze haar in elk geval een
andere naam geven
jonair 20u kunnen zijn, als men zich
van de rest van Nederland zouden
afscheiden. In plaats daarvan leidt de
provincie een kommervol bestaan en
stelt de regering slechts mondjes
maat geld ter beschikking, hield hij
zijn gehoor voor
Van iedereen
De werkelijkheid is natuurlijk, dat
het aardgas van niemand en daarmee
van iedereen is. Twaalf miljoen olie
bollen op aardgas, zoals Wim Kan al
duidelijk maakte. De toenmalige pre
mier van ons land Zijlstra zei het wat
deftiger Volgens hem behoren de
aardgasbaten toe aan de gemeen
schap en bijgevolg is het ook aan de
gemeenschap in dit land de overheid,
om uit te maken wat er met het geld
gebeurt
Zijlstra bleek met deze uitspraken de
algemene opvatting te vertolken en
het bleef jaren nadien rustig aan het
aardgasfront Pas onder het kabinet-
Den Uyl was het de toenmalige oppo
sitieleider Wiegel die het vuurtje weer
opstookte. Hij verweet het kabinet,
dat het op grote schaal aan het pot
verteren was. Het kabinet Den Uyl
gebruikte het aardgasgeld om de col
lectieve sector uit te breiden en dat
was volgens Wiegel fout. Het zou vol
gens hem beter zijn het geld regel
recht aan het bedrijfsleven te beste
den, omdat er eens een moment zou
komen dat ons land het ook zonder
aardgas zal moeten zien te redden en
juist dan zouden we een sterk be
drijfsleven hard nodig hebben.
Op zichzelf is er best wat voor deze
redenering te zeggen. Onze aardgas
voorraden zijn slechts beperkt en bij
gevolg zullen we ons op slechtere
tijden moeten voorbereiden. Het eni
ge foute aan de redenering is. dat
Wiegel aan het aardgasgeld een speci
fieke bestemming wil geven. Hij wil
het gasgeld ontkoppelen van de tota
le regeringsverantwoordelijkheid. Ei
genlijk zegt hij: dat is geld voor het
bedrijfsleven. Daar moeten we verder
van afblijven.
Onzin natuurlijk. Want wat Wiegel
wil is wel degelijk een politieke beslis
sing, een beslissing van de gemeen
schap. Het is er bovendien één die
past in het beleid van het huidige
kabinet. Dat beleid is er namelijk op
gericht om de collectieve sector terug
te dringen ten gunste van het be
drijfsleven. En of het kabinet daar
voor nu het aardgasgeld gebruikt of
gewoon belastinggeld, maakt in prin
cipe niets uit.
Het verschil is alleen, dat de discussie
op deze manier alleen maar ingewik
kelder wordt. Zodra namelijk het
woordje gasgeld valt. heeft iedereen
de neiging er als de kippens bij te
zijn. Want het kost niks, het valt je
zomaar in de schoot. Ook dat heeft
Wiegel kunnen merken. Want zo goed
als Wiegel heeft bedacht, dat het gas
geld in de vorm van lastenverlichting
naar het bedrijfsleven moet, zo goed
vinden anderen dat het op deze onge
richte manier niet kan. Zo vindt de
vakbeweging, dat als zij een bijdrage
levert in de vorm van matiging er ook
met haar gepraat moet worden over
de besteding van dat geld, zeker als
daar nog eens extra aardgasgeld bij
komt.
Kern
En daarmee is de hele discussie over
het aardgasgeld herleid tot de kern
van de zaak: het kabinet zal gewoon
zijn beleid moeten verdedigen. Het
gekke is alleen, dat het kabinet door
de extra-aardgasopbrengsten kenne
lijk zozeer is verrast, dat er op dit
punt nog helemaal geen beleid is.
De ferme uitspraken van premier Van
Agt maken alleen maar duidelijk, dat
het geld aan het bedrijfsleven ten
goede moet komen. Hoe was en is nog
niet duidelijk. Later is daarover wel
meer duidelijkheid geschapen in een
brief van de ministers Van Aardenne
(economische zaken) en Van der Stee
(financiën), die overigens nimmer in
het kabinet ter sprake is geweest
Minister Albeda (sociale zaken) heeft
deze brief pas op het allerlaatste nip
pertje gezien en hij heeft kenbaar
gemaakt er hooguit mee akkoord te
kunnen gaan als voorstel. Of anders
gezegd: wanneer vakbeweging en
werkgevers met andere ideeën op de
proppen komen moet hij de vrijheid
hebben daarop in te kunnen spelen
Speelveld
Inmiddels weten we dat werkgevers
en werknemers er verschillende op
vattingen op na houden. De vakbewe
ging wil het geld gericht gebruiken,
namelijk zodanig dat er ook gegaran
deerd werk tegenover staat, de werk
gevers daarentegen willen het geld in
de vorm van een algemene lastenver
lichting. En daarmee ligt de bal weer
in het speelveld van de heren politici.
Hoe het afloopt? Ach, wie zal het
2eggen. De politiek moet ook een
beetje spannend blijven.
floor Fctzc Pijlman
Stapels
Woensdags een weekblad en zes maal de krant
bedreigen mijn orde en overzicht,
omdat het zo vaak op een stapel belandt,
die later pas kan worden doorgelicht.
En alles lijkt me dan erg interessant:
elke beschouwing, artikel, bericht,
ik lees ze historisch, pas naderhand,
zodat er een stapel met knipsels ligt
Ik heb het met hangmappen geprobeerd
Ik was in archiefdozen geïnteresseerd
Maar al die opbergsystemen ten spijt,
m'n rommel raakte ik lang niet kwijt.
Nu droom ik 's nachts van een uitslaande brand.
Of van een manshoge prullenmand