Toorden wordt concurrerend
Reiswereld maakt pas op de plaats
Sneeuwzeker rijden
^23 SEPTEMBER 1980
TROUW/KWARTET 15
Mes in programma's
moeten worden uitgevochten.
Het is zelïs mogelijk een
arrangement te boeken,
waarbij men per bus naar de
bestemming rijdt en daar een
auto huurt.
MEER aandacht dan
vorige jaren krijgt
ditmaal ook de trein. Dit
ondanks het feit. dat het
comfort van dit
transportmiddel op langere
afstanden ver is achter
gebleven bij dat van de bus
(gesleep met koffers over
onaangepaste perrons
bijvoorbeeld en gebrek aan
voldoende toilqfc- en
wasruimten).
Veel van die vakanties worden
aangeboden per Hotelplan- en
Berglandexpres met bar- en
restauratierijtuig (en
gepeperde consumptie
prijzen). Maar daarnaast zijn er
ook arrangementen per
„gewone" trein. In
tegenstelling tot sommige
busreizen geldt hier echter, dat
men met de reis ook gelijk voor
de accommodatie boekt.
Een paar krenten uit dat
aanbod: de aantrekkelijk
geprijsde Harz-expres-
arrangementen (voor
langlaufers en beginners) en de
dagtrein naar Innsbruck (met
mogelijkheden voor zeven- en
tiendaagse vakanties in de
buurt).
AL met al een aanbod, dat
duidelijk verschilt van
dat van vorige winters. De
reisorganisaties hebben zich
moeten aanpassen vanwege de
onzekere vooruitzichten, al
zitten er nog steeds veel
vertrouwde elementen in.
De overwinteringsprogramma's
met dit jaar weer langere
arrangementen dan vorig jaren
(de prijsstijgingen zijn
doorgaans beperkt gebleven)
bijvoorbeeld. Daarnaast ook
het verre-reizen-pakket. Twee
onderdelen, die de
reisorganisaties nu niet zo'n
geweldige omzet leveren, maar
die wel als voordeel hebben,
dat ze een vaste en zelfs
groeiende klantenkring
trekken, die minder
conjunctuurgevoelig is dan de
rest van de vakantievierders.
De overwinteraars omdat ze
meestal gepensioneerd zijn en
kunnen rekenen op een
waardevaste uitkering en verre
reizigers omdat die doorgaans
al lang besloten hebben te
gaan en er meestal lang voor
hebben gespaard. Een groep,
die niet gemakkelijk plannen
verandert.
Veel moeilijker zeggen reis
organisaties het te hebben met
de „gemiddelde" toerist, de
gTote bulk van wie de
reisindustrie het uiteindelijk
moet hebben. Die toont de
laatste jaren een nogal grillig
gedrag. De tijd van de run op
de reisbureaus direct na het
verschijnen van de
programma's is voorbij. Met
uitzondering van de
kerstarrangementen liggen de
boekingen op het ogenblik op
ongeveer hetzelfde niveau als
vorig Jaar. dat slecht begon.
Het gros blijkt liever de kat uit
de boom te kijken. Enerzijds
vanwege de onzekere
economische toestand,
anderzijds omdat men wel
heeft geleerd, dat wachten tot
het laatste ogenblik nogal eens
een voordeel oplevert. Als het
seizoen slecht loopt, zit dat er
ook dit jaar weer dik in.
I JE toch al niet rooskleurig
draaiende reisindustrie
ziet die ontwikkeling met een
zekere vrees tegemoet. De
ondergang van Christoffel is
een pijnlijke les geweest. En
het is maar de vraag of zij de
enige zal blijven.
Al weken lang worden in de
touroperatorwereld namen
genoemd van bedrijven, die
door het debacle van
Christoffel op en onder de rode
lijn zijn beland. Bedrijven, die
soms zakelijk gebonden waren
aan de Rotterdamse
organisatie, zoals door het
gezamenlijk inkopen van
vliegtuigstoelen.
Ook zij hebben een klap
gekregen, die niet dan met
grote inspanning te boven kan
worden gekomen. Of dat lukt,
hangt geheel af van de reislust
van het publiek. Op het
ogenblik lijkt die nogal gering.
Net als het afgelopen seizoen.
Zo moest het Nationaal Bureau
voor Toerisme in mei van dit
jaar constateren, dat het
aantal Nederlanders, dat op
het moment nog niet had
besloten was verdubbeld,
vergeleken met vorig Jaar (22 in
Elaats van elf procent),
at maakt het voor de
reisorganisaties steeds
moeilijker prognoses te maken
en hun inkopen daarbij aan te
passen. Aan de andere kant is
er ook maar niet dftt voor nodig
om de beweging in gang te
zetten. De regen van dit
seizoen heeft hét aangetoond
evenals de Britse tv-serie „Wie
betaalt de veerman": een grote
reisorganisatie boekte dat
seizoen meteen 300 procent
meer Kreta-reizigers.
en de reisorganisa-
waar het gaat om
rreizen richting
dit seizoen erg
iichtig, voor de
lelijke bestemmin-
s men aanmerkelijk
er pessimistisch,
aantal touropera-
dat Scandinavië in
rogramma heeft op
men is zelfs groter
ooit. En het is vooral
wegen dat daarbij
scoort.
üeen 's zomers, maar ook
ters blijkt dit stuk dak
uropa onder Nederlandse
tiegangers snel populair-
worden. Noteerden zui-
fr bestemming een stil-
en zelfs teruggang, Noor-
i is ook dit jaar weer in de
bleven en schat het to
mtal Nederlandse toeris-
1150.000, een nieuw re-
Kn om nog een wintercij-
geven het aantal over-
n van Nederlanders
hotels steeg tussen
i en april met zeven pro-
andinavië ook in de win-
elk jaar hoger scoort en
ilttionele Alpengebieden
öend concurrentie aan
bindt niet zozeer zijn oor-
ui een noordelijk gericht
HtninsUnct, want de
bndse toerist is nu een-
Per traditie meer op de
like golflengte afge-
fcen
Srtjker is de invloed van
Pen. Hadden Noorwegen
rest van Scandinavië tot
®nige jaren het onver-
bare imago duur te zijn
1 vanwege de afstand), de
e tijd is daar in ieder ge
bet winterseizoen duide-
frandering in gekomen. In
levallen is men dit jaar
ïoedkoper uit dan met
'Pen-vakantie.
stoot hiertoe heeft de
Pvaart gegeven omdat
Langlauf: het noorden biedt er alle mogelijkheden voor.
die er belang bij heeft het hele
jaar door hutten te kunnen
blijven vullen. Het is ook uit
die hoek, dat de meeste „speci
ale arrangementen" komen.
Zeg maar stunts.
Elk jaar een ander lokkertje
om toeristen de boot binnen te
halen. Vorig jaar een langlauf-
uitrusting tegen een mini-prijs,
dit jaar een stel sneeuwkettin
gen voor maar 25 gulden (er
was eerst nog gedacht aan het
gratis voor de duur van de reis
verstrekken van spijkerban
den. maar dat bleek organisa
torisch niet haalbaar).
Het gros van die arrangemen
ten is gekoppeld aan de boot
reis Amsterdam-Gothenburg
en bestrijkt zowel Zweden als
Noorwegen. Een breed scala
van mogelijkheden. Een lang
weekend met één overnachting
in een hotel (de andere op de
boot), zeven-, tien- en veertien
daagse arrangementen in ho
tels. Zweedse stuga's, Noorse
hytter of jeugdherbergen: voor
alle budgetten is er wat.
Auto
Bij verreweg de meeste van die
aanbiedingen wordt ervan uit
gegaan, dat de toerist zijn ei
gen auto meeneemt. Boekt
men alleen de overtocht en
zoekt men verder zijn eigen
weg. dan gaat die auto gratis
mee als per vier inzittenden
tegelijk wordt gereserveerd
(zijn het er minder, dan kost
het vervoer van die auto 170
gulden retour). Schrijft men in
voor een „alles inbegrepen-ar
rangement" (reis plus verblijf
ter plaatse), dan is dat vervoer
doorgaans gratis.
Overigens: wie geen auto heeft
of die niet wil meenemen, kan
ook nog uit de voeten. De rede
rij heeft daarvoor in Gothen
burg bussen beschikbaar, die
met enkele stops onderweg
rechtstreeks naar Oslo en
Stockholm rijden (prijs-indica-
tie voor Oslo: een retour Am
sterdam Oslo in een vier
persoons binnenhut kost 259
gulden). Men zal dan echter wel
voor eigen accomodatie ter
plaatse moeten zorgen.
Vertekend
Vergeleken met de zomertarie-
ven zijn de winterprijzen vrij
laag, al moet daarbij worden
aangetekend, dat die „vanaf-
tarieven" nog wel eens een ver
tekend beeld geven. Toegege
ven: je kdn als volwassenene
heen en weer naar Gothenburg
voor 200 gulden (65-plussers en
kinderen tot 16 jaar voor de
helft), maar dan gaat het wel
om een vierpersoons binnen
hut zonder wastafel en toilet
(die vindt men op de gang).
Wie een tweepersoons hut wil.
met alle sanitaire voorzienin
gen, betaalt al direct 160 gul
den meer. Voeg daarbij, dat
deze tarieven kaal zijn (zonder
maaltijden dus) en er ontstaat
een ander beeld. Maar wie wei
nig eisen aan comfort en priva
cy stelt, kón voor een relatief
aardig prijsje op reis.
Niet alleen van Amsterdam uit;
mogelijkheden om uit Kiel (Os
lo), Travemünde (Gothenburg)
en Frederikshaven (Gothen
burg) te vertrekken zijn er ook.
Maar hoewel deze veertarieven
lager liggen, zullen bij een ver
gelijking ook de benzinekosten
en een eventuele overnachting
onderweg moeten worden be
trokken (Frederikshaven ligt
900 km van Amsterdam).
Finland
Scandinavië is wat de prijzen
betreft concurrerend gewor
den. En dat komt niet alléén
door de reducties, die de
scheepvaart in de winter biedt.
Ook de accomodatieverschaf-
fers blijken gebaat bij gematig
de tarieven om leegstand te
voorkomen.
Dat heeft tot gevolg, dat men
al voor iets meer dan 700 gul
den een tiendaags arrange
ment Vradal in het Noorse Te-
lemark heeft (boot plus hotel
met vol pension) en voor soort-
gelijke prijzen ook in Zweden
terecht kan. (Stukken goedko
per kan het nog als men voor
een stuga of hytte boekt). Wat
dat betreft, zijn deze twee lan
den een stuk voordeliger dan
Finland, dat de laatste jaren
eveneens aan de weg begint te
timmeren. De grotere afstand
speelt daarbij uiteraard een rol
(per boot is het land alleen van
uit Travemünde bereikbaar).
Dat neemt overigens niet weg,
dat ook hier gestunt wordt. Zo
biedt een Nederlandse busspe
cialist al vijfdaagse trips Hel
sinki aan voor 395 gulden (per
bus naar Travemünde en ver
der per boot). Een aardige ken
nismaking met noordse kou,
want een groot deel van de reis
wordt dwars door de ijsvelden
van de Oostzee gevaren.
Sfeer
Wie Scandinavië wil proberen,
moet er wel rekening meer hou
den in een andere sfeer terecht
te komen dan in meer traditio
nele wintergebieden. Après-ski
is er vrij sober, mede als gevolg
van de hoge prijzen van de
drankjes. Bovendien zijn de
dagen in het begin van het jaar
er een stuk korter. Echt dag is
het er alleen maar tussen tien
uur 's morgens en drie uur 's
middags (al wordt dat soms
opgevangen door pistes te ver
lichten).
Daar komt bij, dat de alpine
skiër nogal wat beperkingen
wordt opgelegd. Plaatsen, waar
aan echte afdelingen kan wor
den gedaan zijn dun gezaaid.
Het gros van de bestemmingen
biedt alleen mogelijkheden
voor de langlaufer. Maar die
zijn dan voor Europa ook on
geëvenaard. met vele kilome
ters lange loipen.
Meer informatie bij: het Noors
verkeersbureau in Amsterdam
(tel. 20-222545), Leidsestraat 74;
Zweeds verkeersbureau in Den
Haag (tel. 070-638919/20). Laan
Copes van Cattenburch 131 en
het Fins verkeersbureau in
Amsterdam (tel. 020-719876),
Stadhouderskade 69. Daar be
schikt men ook over de brochu
res, die reisorganisaties en re
derijen op de markt brengen
door Sicco de Jong
Wanneer wintersporters on
derweg ingehaald worden
door een auto, die er op een
besneeuwd wegdek nog flink
de vaart in heeft, dan zal dat
doorgaans' een wagen op spij
kertanden zijn. Die zijn in
Nederland en Duitsland ge
heel verboden. Het enige ant
woord daarop is speciale
winterhanden of modder- en
sneeuwbanden kopen. Maar
heeft dat sin?
Veel hangt af van de mate,
waarin men door sneeuw
rijdt. Is dat alleen die enkele
reis nair de Alpen of andere
wintersportgebieden, dan
kan men meest beter vol
staan met sneeuwkettingen,
die er immers ook te huur
zijn. Maar met een winter
zoals twee jaar geleden in
Nederland zijn de M- S-
banden. zoals de fabrikanten
ze noemen, wel erg prak
tisch. Door het blokprofiel
bieden ze ruwweg de helft
meer trekkracht in de
sneeuw dan normale radiaal-
banden. Toch kunnen ze niet
tippen aan de „spikes."
Deze spijkerkopjes in het
loopvlak van de band zijn
verboden, omdat de wegdek
ken er ernstig door bescha
digd blijken te worden. In
het algemeen mag men er
ook in het buitenland, waar
ze voor bepaalde perioden
nog wel toegestaan zijn, niet
harder mee rijdén dan 90 km.
per uur. Het heeft dus alleen
zin voor landen als Oosten
rijk en Zwitserland, waar de
wegen 's winters vaker be
sneeuwd of beijzeld zijn dan
droog.
Omdat in het begin van de
jaren zeventig de meeste Eu
ropese landen met restricties
voor spijkerbanden kwamen
en sommige landen zelfs het
gebruik er van verboden,
ontwikkelde de bandenin
dustrie de M S-banden.
Men had er hoge verwachtin
gen van. Maar bet viel tegen.
De consument koopt niet
gauw een extra stel banden
voor een en dezelfde auto.
Daarna zijn ook nog allerlei
pogingen in het werk gesteld
[reiswereld maakt pas
op de plaats. De groei
ruit en er is vrijwel geen
pnisatie, die het
nd winterseizoen niet
zorgen tegemoet ziet.
öScle van Christoffel
nog na. Dat zelfs een zo
D vakantieland van de
,de andere dag van het
kon verdwijnen heeft de
lustriehard met de
o_ ;onfronteerd.
ftie mag dan evenals het
ide auto tot de primaire
behoeften van de
lander worden gerekend,
jdt wel een scherp oog op
jen. En als er bezuinigd
lorden, zal dat ook
ren op de vakantie-
ren
it hij die vakantie
lalzal laten schieten. Er
ggeen aanwijzingen, dat
jopen zomer minder
landers over de grens zijn
n. Maar hij legt zich wel
iële beperkingen op bij
ling van die paar weken
Minder ver, goedkoper
r(vooral de eigen auto),
tin plaats vaneen
lament of hotel. Dat
anisaties een teruggang
procent bij de door
itoftoeslagen duur
den vliegreizen hebben
n noteren, is tekenend
een is de vrees, dat die
zich komend seizoen zal
etten. Bij het inkopen is
eein ieder geval
ng gehouden: de
mma'^zijn eerder
ompen dan uitgebreid.
ibere verwachtingen
nop de voor de hand
je veronderstelling, dat
lekriem moet worden
ld. dit in de eerste
de tweede vakantie zal
Een luxe, die blijkens
van het CBS zich
imeer Nederlanders in de
jaren hebben weten te
iven. Vorig jaar groeide
intage zelfs naar 8,5:
iders dus, die zowel
trs als 's winters er op uit
igaan.
isindustrie leek dit
•spectieven te openen,
iimarkt van formaat
statistieken lieten
edroeg het aantal
vakanties in 1966 nog
,4miljoen, vorig jaar
!t opgelopen tot 1,9
«(waarvan ruim 70
ïtin het buitenland).
a de ander verscheen
met afzonderlijke
win terbrochures.
Niet. zoals voorheen, met
uitsluitend
sneeuwbestemmingen. Want
ook in het gedragspatroon van
de wintertoerist deden zich
veranderingen voor. Meer en
meer raakten ook de zonne-
oorden favoriet: vorig jaar
werd niet minder dan 42
procent van de 1,3 miljoen
buitenlandse win tervakanties
doorgebracht in gebieden met
temperaturen ver bóven het
vriespunt.
Die ontwikkeling, die de
reiswereld al deed juichen, dat
er eigenlijk geen seizoenen
meer waren, lijkt nu te
stagneren. Sterker nog: er
wordt rekening gehouden met
een ferme terugval.
De reisgidsen weerspiegelen
die vrees: in veel gevallen is er
nogal rigoreus het mes in gezet
Bestemmingen, die niet
voldoende rendabel bleken,
werden er uit gehaald en
nieuwe zijn maar spaarzaam
opgenomen
De meeste reisorganisaties
hebben de nadruk gelegd op
consolidatie en het uitbreiden
van de accommodatie in een
aantal goed lopende plaatsen.
Wat daarbij opvalt, is het veel
soberder aanbod van
vliegvakanties.
Bestemmingen, die vorig jaar
nog door de lucht, per trein èn
auto bereikbaar waren, zijn dat
dit jaar soms alleen nog maar
met eigen auto.
BEVREEMDEND is dat
niet, want juist de prijzen
van de vlieg-arrangementen
zijn door de
brandstoftoeslagen nogal de
pan uitgevlogen. (Stijgingen
variërend van enkele
procenten tot wel twintig
procent. Vooral Italië is, wat
dit soort reizen betreft, een
uitschieter.)
Grote winnaar, vergeleken met
vorige jaren, is de bus. Vrijwel
alle touroperators hebben die
royaal in het programma
opgenomen en daarmee een
voordelig alternatief op de
markt gebracht.
Het gaat hier met name om de
sneeuwbestemmingen, omdat
die zonder al te grote
vermoeienissen in een dag en
een nacht over de weg
bereikbaar zijn. De manieren
waarop dat transport geregeld
wordt, zijn verschillend.
Vindingrijkheid kan de
touroperators niet worden
ontzegd.
Er zijn arrangementen, waarbij
de bus gedurende de hele reis
bij het gezelschap blijft, zoals
de langlaufbus van een van de
touroperators (ligt er in de
bestemming zelf geen sneeuw,
dan wordt een bergrug verder
gezocht). Voorts zgn.
pendelbussen, die alleen
brengen en halen (al dan niet
met een overnachting
onderweg). En nieuw
verschijnsel bussen, die
alleen als openbaar vervoer
rijden. Dat wil zeggen, dat de
klant niet gebonden is aan het
door de touroperator geboden
appartement of hotel.
Een retourtje Oostenrijk is op
deze manier al mogelijk voor
175 gulden. Of de
reisorganisatie, die met dit
laatste kale aanbod aan de
markt komt, niet in strijd
handelt met de ANVR-
bepalingen zal overigens nog
om kunststof sneeuwkettin
gen te ontwikkelen. Maar
ook dat had weinig effeet. De
stalen sneeuwketting blijft
hét hulpmiddel voor de win
tersporter. En in de meeste
wintersportgebieden wordt
met borden langs de weg ook
precies aangegeven, wan
neer men die kettingen moet
omleggen.
Rijden er toch automobilis
ten door, dan staan hun wa
gens meestal op spijkerban
den. Verkijk u daar niet op!
Een xeer praktische raad is
de sneeuwkettingen om te
leggen binnen de bebouwde
kom. Ga je een stadje of dorp
uit, dan blijken se daarna
weldra onontbeerlijk, maar
dan sta je ook al gauw in
snerpende koude met die
dingen te werken en dat is
niet prettig.
Tips
Nog een paar tips voor de
winter. Behalve natuurlijk
antivries in de radiateur (dat
zit er meestal in) en in de
ruitewiyservloeistof, moet u
denken aan de winterstand
voor het luchtfilter, een goe
de accu en niet al te oude
contactpunten. Verder heb
ben we de volgende attribu
ten om mee te nemen:
Het verdient trouwens ook
aanbeveling, voor wie het
nog nooit gedaan heeft en de
kettingen koopt, thuis even
te oefenen.
een paar goede handschoe
nen en sneeuwschoenen (on
derweg bij de hand),
een plankje om de krik te
ondersteunen,
een oud kleedje om in de
sneeuw te knielen en een an-
tislipmatje voor als een wiel
vastdraait,
een schepje voor hetselfde
euvel en ais de wagen ins
neeuwt,
een veger om de auto van
sneeuw te ontdoen,
een slotontdooier (die niet
in het dashboardkastje moet
achterblijven),
een goede wielsleutel, die
meestal tot,de vaste gereed
schappen behoort.
een set stat hulpkabels, en
reservelampjes en zeke
ringen.
