onkheer George geeft in ijn vrije tijd platen uit Huilen of lachen? jeurtocht naar vergeten militaire muziek jjDAG 22 SEPTEMBER 1980 TROUW/KWARTET Fred Lammers ÜMEL Nederland doet gebied van militaire ilt beslist niet onder voor land. Frankrijk en En- d, die op dit terrein een e faam hebben. Het gro- rschil met die landen is dat ze daar veel zorg- ger omspringen met het ale verleden. an wat er in de loop der eeuwen land is gecomponeerd aan mar- andere militaire gelegenheids- is verloren gegaan. We heb ban militaire muziekkorpsen ebrek. maar wat zij ten gehore n is hoofdzakelijk buitenlands lire. Het „Alte Kameraden" en jrs aweigh" ligt nu eenmaal in het gehoor. Vandaar dat het ze marsen zijn die op grammo- aten worden vastgelegd. Echt andse opnamen waren er nau- Met de „Koning voetbal de „KLM-mars", de „feest en de „Eurovisiemars" was het 'n beetje bekeken. Dat daar ort verandering in is gekomen we te danken aan de activitei- jhr. mr. Johan George Reuch- vanuit zijp boerderij in het se Dreumel voor eigen kosten :o de ene plaat na de andere vol re muziek van vaderlandse bo- ip de markt brengt. En dat al als hobby, want in het dage den is George Reuchlin direc- in een managementsbureau. oude militaire muziek verza- tot daaraan toe maar hoe kom bij die op de plaat te laten George Reuchlin (42) trekt an zijn blauwe stropdas. stkloppers ragen veel mensen zich af. Als n van mijn bezigheden op dit denken ze in eerste instantie verkalkte telg uit een adel- milie ben, die geld te veel en heeft en bovendien stamt uit lacht van generaals en dienst ig. Het tegenovergestelde is het geval. In wezen ben ik a- Tegen mijn zin moest ik twee itaire dienst, waar ik het bij !rie tot reserve-tweede-luite- gebracht. Dat lag in de lijn. voorgeslacht kom je geen itairen tegen. Eeuwenlang uchlins predikanten ge- hebben aan de bakermat •rvorming gestaan. Melanch- ook in de familie. In de acht- ;uw is één van mijn voorou- legerpredikant dat is de kei met het militaire die ik gekomen met Zwitserse epen naar Nederland gelopen den. orige eeuw zijn we de handel ;ian. Mijn overgrootvader richt- olland-Amerika-Lijn op en bij latschappij is onze familie letrokken gebleven al kwam ootvader om bij de Titanic- 1912. In mijn diensttijd ik in Duitsland kennis met ^Inpetterkorps van de cavale- n ik terugkeerde naar de bur- tschappij wilde ik voor de aar- een grammofoonplaat kopen marsen die ik de trompetters 3t|sland had horen spelen. Maar lat was er niet. Er was hele- *n plaat met echt Nederland- aire muziek. Dat heb ik des- Jeel raar gevonden. Maar ik jne er bij neerleggen, totdat in Taptoe Delft werd afgeschaft, n aantasting van een stukje en vooral van de militaire Het werd allemaal zo kleur- li|!t is in die tijd geweest dat bij plan groeide of er een gram plaat kon worden gemaakt met marsmuziek, die nooit vastgelegd. d( imalige dirigent van de Man tel, majoor Laro, had er wel Jhr. George Reuchlin geen militaire fanaat oren naar. Hij liep zelf al zestien jaar met soortgelijke plannen rond. We zijn samen op zoek gegaan naar oude militaire muziek. In het legermuseum in Leiden en in het Haags gemeente archief vonden we leuke dingen, ge noeg om een plaat mee te vullen. De platenmaatschappijen hapten echter niet. Er zijn maar twee idioten, die zo'n plaat kopen, was het commen taar van Phonogram. Er bleef toen nog maar één mogelijkheid open: het zelf te doen." De Marinierskapel zorgde voor de uit voering en in december 1975, drie maanden nadat het plan in concrete vorm was gegoten, werden de twee duizend platen afgeleverd op het kan toor van de Stichting periodieke vei ligheidskeuringen Motorrijtuigen in de Haagse Parkstraat, waar George Reuchlin in die tijd werkte als rech terhand van mr. Pieter van Vollenho ven. „Thuis had ik er geen ruimte voor, vandaar dat ik de zending maar naar kantoor liet brengen." Jhr. Reuchlin had naarmate de grote dag naderde wel eens gezucht. „Diep in mijn hart heb ik in die tijd wel gedacht dat degenen die mij voor dwaas verklaarden mogelijk gelijk hadden. Zij beschouwden mij als de jonkheer die al zijn geld bij voorbaat in een failliete onderneming stopte. Nu wat dat geld betreft, dat had ik helemaal niet. Ik stond in die tijd overal in het krijt en dan te bedenken dat met die plaat zo'n dertig mille was gemoeid!" Het avontuur, want dat was het, pak te goed uit. Het gebeuren kreeg lo kaal de nodige aandacht en binnen vier weken waren de platen weg. „Dat bracht weer nieuwe problemen met zich van mensen die geld hadden gestort en niets hoorden. Vooral om dat ik geen telefoon had dachten ve len dat ze waren opgelicht. Op een (foto: Henk Tukker) dag stapte de politie in de Parkstraat binnen om eens te praten. Gelukkig was de tweede zending kort erop ge perst en kon iedereen tevreden wor den gesteld". Van die eerste plaat zijn er inmiddels tienduizend verkocht, een overtuigend bewijs dat de jonk heer gelijk had. Het leverde de Bond van Militaire Oorlogsslachtoffers tien mille op uit het batig saldo. platen en het verwerken van de be stellingen. Langzamerhand zijn tal van legeronderdelen aan bod geko men. de bereden wapens (artillerie, cavalerie, koninklijke marechaussee en het korps wielrenners), de konink lijke marine, de grenadiers en het korps wielrenners), de koninklijke, marine, de grenadiers en jagers en onlangs het KNIL, waarbij een greep is gedaan uit het vele dat rest uit ons koloniale tijdperk „Geen periode om ons op te beroe men en een tijd die wat opvattingen betreft gelukkig ver achter ons ligt", zegt jhr Reuchlin. „Als je de woorden leest die soms bij de muziek werden geschreven vraag je je af hoe het mogelijk is geweest. Neem het „Mili tair Atchinlied" van P. Haagsma Hij schreef: „Naar Atchin (zo werd Atjeh toen algemeen genoemd), de Kraton, daar zetelt het kwaad Schuilt on trouw, broeit zeeroof en smeult ver raad Roeit uit dat gebroedsel, verne dert die klant. Met Nederlands drie kleur „beschaving" geplant. Zulke liederen tonen wel aan dat je bezig bent met een stuk geschiedenis, dat grotendeels in het vergeetboek is ge raakt." Naarmate George zich langer op het muzikale terrein beweegt komen er ook meer reacties van mensen die thuis nog iets hebben liggen vaak werden marsen voor een speciale ge legenheid geschreven, bij voorbeeld voor een afscheid van een overste, en is er behalve het handgeschreven 'exemplaar niets. Bij de paar honderd vergeten marsen die nu bij George Reuchlin in mappen liggen zijn er, die sinds kort weer door militaire mu ziekkorpsen worden uitgevoerd. Zo heeft het garderegiment jagers sinds vorig jaar een eigen mars, die het niet dacht te hebben. Het is de „Marche des Chasseurs", die in 1853 werd ge componeerd. Er zijn ook marsen waarvan George Reuchlin aan de weet is gekomen dat ze er zijn ge weest, maar die nog spoorloos zijn. Daartoe behoort met name de „Mari nemars" die Jacobus Koning, op het eind van de vorige eeuw dirigent van de Marinierskapel, toen nog de staf- muziek van de marine", heeft ver vaardigd. Trompet Op zolder Na de eerste plaat kwamen de reac ties binnen. Op stoffige zolders bleek nog heel wat te liggen en het Konink lijk Huisarchief beschikt eveneens over een uitgebreide collectie. Mar sen en feestmuziekjes werden vaak opgedragen aan leden van de konin klijke familie en uiteraard ging er dan een mooi uitgevoerd exemplaar naar het hof. Jhr. Reuchlin had maar te kiezen en deed dat ook. Want al gauw was de beslissing genomen, dat het niet bij één plaat zou blijven. Tot nu toe heeft het geresulteerd in acht langspeelplaten, waarvan er vijf in eigen beheer door platenmaat schappij „Dragon" het beestje moest nu eenmaal een naam hebben en om in stijl te blijven koos George de naam waarmee de kwast van een officierssabel wordt aangeduid en drie door Phonogram. Deze platenmaatschappij zag er na het succes van de eerste plaat wel brood in, maar ik ben niet op hun aanbiedingen ingegaan, omdat ik er niet voor voel de baby groot te bren gen en een ander er het plezier van te laten hebben. De platen die Phono gram heeft uitgebracht zijn ook vol gens mijn idee gemaakt. Daar heb ik alleen niet de zorgen van". Ja, zorgen geeft het in je vrije tijd een platenmaatschappijtje te runnen. Neem enkel al het verzenden van de door Mink van Rijsdijk „Mag ik oom Gerard mee naar Amsterdam ne men?" vroeg een van de zonen. Oom Gerard is een stoel, die sinds jaren bij ons op zolder staat. Nou ja stoel? Een ouderwetse Ieren crapaud, uit een volstrekt andere leefwereld dan lederen fauteuils van nu. Oom Gerard was een heel deftig meubelstuk en had zijn betere dagen gesleten in een herenka mer, waar men port dronk en een groot Deventer tapijt op de vloer lag. De stoel is pas oom Gerard gaan heten, toen zijn wettige eigenaar, de enige echte oom Gerard dus. stierf. Oom Gerard ach ja. Als kind vond ik altijd dat hij zo lekker rook. Pas veel later begreep ik dat lekker ruiken voor een man io,die jaren heel dubieus was. Oom Gerard was dan ook niet getrouwd, maar wel erg deftig en heel rijk. Hij was daarom natuur lijk ook geen echte oom. maar een aangewaaide, „een oom van de koude grond." zoals mijn moeder deze pandoervriend van mijn vader betitelde. Maar geliefd was hij zeker. Mijn ouders erfden een van zijn crapauds en dat hebben ze geweten. Het gevaarte sloeg in hun interieur nergens op en stond kolossaal in de weg. Hun piëteit ten opzichte van oom Gerard was echter zo groot dat ze jaren zigzaggend door de kamer liepen en ondanks dat toch regelmatig hun enkels stootten aan de grote ballonpoten van oom Gerard. De stoel was onverwoestbaar. Hoewel mijn vader op zijn oude dag nogal eens tegen zijn kleinkinderen moest zeggen: „ga eens uit opa's stoel, jochie, „bleef het gevaarte onveranderd naar zijn eerste baas heten. Kijk en zo'n meubelstuk doe je natuur lijk niet weg, dat is gewoon een beetje mens geworden. Daarom stond hij bij ons op zolder. Zijn geur was onversneden van echt leer gebleven en daarachter hing voor mij de vage parfumlucht van die aangewaaide oom, die met al zijn rijkdom wel bar eenzaam geweest moet zijn. En nu wilde de zoon oom Geraard dus graag in Amsterdam hebben. Het leek me gezien de afmetingen nogal een dwaas plan, maar moeders verliezen wel vaker de juiste proporties uit het oog Dat werd ook duidelijk toen ik de oude besteleend zag, waarin de stoel vervoerd moest worden. Mijn zorg over het vehikel bleef onuitgesproken en werd beloond met de spontane belofte van de zoon om even op te bellen als de expeditie goed was afgelo pen. Oom Gerard, exit, op hoge leeftijd nog eens geroepen voor een nieuwe bestemming. Het beloofde telefoontje bleef maar uit Aanvanke lijk duw je dapper je ongerustheid weg. Een lekke band hoeft geen ramp te betekenen, maar kost wel veel extra tijd. Ik probeerde aan de echte oom Gerard te denken en aan andere dierbare herinne ringen. maar dat krakkemikkige auto'tje blokkeerde ieder ander beeld. „Als er iets ernstigs gebeurd was, hadden we het allang gehoord, „stelde mijn man nuchter vast. Pas in de loop van de avond kwam het zo hevig begeerde telefoongesprek. Geen paniek. Niets aan de hand. Maar hij moest wel kort zijn ja sorry, maar hij had geen kwartjes genoeg voor een lang verslag. Om kort te gaan. oom Gerard was tc volumineus geweest om door de deur te kunnen. Er moest getakeld worden, maar de bovenburen waar de takel zat, waren niet thuis. Het wachten op die mensen had uren geduurd. Waar hij gewacht had? Nou, gewoon op de stoep, gezeten in oom Gerard. Het was nog gaan regenen ook, maar het meisje uit de bakkerswinkel had hem een paraplu gebracht en een paar broodjes. Maar waarom nou zo'n belache lijke straatscène? Enne waarom toch niet eerder gebeld? De kwartjes waren op, ik kreeg geen ant woord meer, maar dat hoefde ook eigenlijk niet. Immers ik wist maar al te goed dat je in ons goede land geen tien minuten een stoel onbemand buiten kunt laten staan. Die zul je moeten bewaken, desnoods uren onder een plu. Zeker een stoel als oom Gerard is. Er drong zich een bespottelijk plaatje aan me op. Je kind. zittend op een crapaud in een smalle straat van oud Amsterdam. Het leer van de stoel werd donker van de regen en je zoon steeds verkleumder. Maar hij kon zijn post niet verlaten. Ik wist niet of ik huilen of lachen moest. ADVERTENTIE Het wonderlijke bij dit alles is dat George Reuchlin van huis uit hele maal niet muzikaal is". Mijn vader weet het verschil niet tussen Beetho ven en Mozart. Van hem is bekend dat als hij noodgedwongen concerten moet bezoeken hij binnen vijf minu ten in slaap valt. Ik heb vroeger dwarsfluit gespeeld. Met opgewekte tegenzin, mijn voorkeur ging uit naar de trompet. Maar zoiets paste natuur lijk niet in het klassieke opvoedings patroon van mijn ouders. Die platen vinden veel van mijn familieleden en vrienden ook een rare hobby. Maar ik trek me daar niets van aan. Ik ga nu mijn eigen gang." De oudste militaire muziek die George heeft ontdekt da teert uit de zeventiende eeuw. Hoe staat George Reuchlin zelf te genover militaire muziek. „Je moet het niet de hele dag horen. Maar het is opwekkende muziek. Het is het oudste pepmiddel. Daar werden vroe ger de soldaten mee op de been ge houden. Toen de radio nog officieel om acht uur begon lieten sommige omroepverenigingen als dagopening ook een mars of een strijdlied horen. Dat sloeg aan bij veel mensen". Draait George Reuchlin 's morgens vroeg wel eens een van zijn platen als opfrissertje? „Nee daar komt nooit iets van omdat ik altijd probeer zo laat mogelijk op te staan. Ik heb in de regel nauwelijks tijd een boterham te eten, laat staan een plaat op te zet ten. Maar ik zou niet boos worden als mijn vrouw het voor mij deed. Helaas moet ik zeggen dat zij dezelfde och tendgewoonten heeft als ik". Zodoende blijft het 's morgens rustig in de boerderij op de Oude Maasijk in Dreumel. mssl Geen land dat zó veelzijdig is. Wie d'r even tussenuit wil kan nu kiezen uit een gevarieerd aanbod van komplete korte of lange vakanties in Nederland, van lekker rustig tot sportief aktief. Hier zijn voorbeelden, maar er is nog veel meer. Vraag de informatie en ga's lekker weg in eigen land. ftutazwetf-fa*: Tfippertw^: Even helemaal weg door oude stadjes of langs de rivieren Lekker rustig toeren met de auto. Een vijfdaagse tocht, met verblijf in verschillende hotels, half pension, is er al vanal f 255,— p.p. (Boekingen bi, ANWB WVi) Met het snelle veilige spoor een week naar Zeeland. Drenthe. Noord Holland, je zegt het maar. Veel zien. vanaf f 235.— p p. (Boekingen bij: NS ANVR reisburo's ANWB) fietsen: Dne dagen fietsen in schitterende natuur, vanuit gezellige hotels met vol pension Eindelijk weer 's doen wat ze vroeger deden. Al vanaf f 135,— p p (Boekingen bij: VVV-1 ANVR reisburo's ANWB) Voor korte of lange vakanties in eigen land, inlichtingenen boekingen bij de VW-i kantoren, ANWB, de NS-stations en de AN VR-reisbuto's. Publikatie van het Nationaal Bureau voor Toerisme in Den Haag. Onder redactie van Heieen van Batenburg Vragen uitsluitend in envelop en dus niet per briefkaart sturen aan postbus 91463, 2509 EB Oen Haag. Per vraag twee postzegels van 60 cent bijvoegen. Beslist niet aan de buiten kant opplakken. Geheimhouding Is verzekerd. Weet u ook wie de dichter is tuist langs de wolken"? Is het :n Engels lied dat vertaald !n zo ja, wie heeft het dan t? fd: „Er ruist langs de wol- s geen vertaling van een En- l. Het werd geschreven door Gerdes. Deze Gerdes, gebo- 821 in Kleef en overleden in Doetinchem, werd door J. de in Amsterdam opgeleid tot ist. De Liefde schreef voor een stviering eens een kerstver- la hierbij dichtte Gerdes het zo geworden „Er ruist langs de Eduard Gerdes schreef ook ofoeken. Vooral zijn boeken tachtigjarige oorlog en zijn .g|oeken werden zeer bekend. De eerste vijf locomotieven Noord Brabantsche Duitsche 'ïgmaatschappij droegen kor- 0 behalve de nummers 1 tot 5 - de namen resp. Gijsbert van tik. Sophie, Mina. Lucinda en Waar komen deze namen Uit de oprichtingsakte ™BDS blijkt dat Gysbert van tik een van de oprichters was. •Sophie Suzanna van Meeke- Beverwijk) was een van de Joudsters, terwijl Henriëtte ■te Ludovica Antonia Schul- uwen) de echtgenote was van de aandeelhouders. De ande ren. Mina en Lucinda. heb ik niet kunnen achterhalen, maar het is hoogstwaarschijnlijk dat deze da mes ook familie van oprichters en/of aandeelhouders waren. Vraag: Ik meende dat vacuüm-ver- pakte koffie onbeperkt houdbaar was. Maar nu ik een pak openmaakte bleek dat de koffie totaal geen geur ■al De Not en smaak meer had. Is daar nog iets aan te doen of blijft mij niets anders over dan de koffie weg te gooien? Hoe lang is vacuüm-verpakte koffie wel houdbaar? Antwoord: Het is niet zo'n leuke er varing als je denkt een voorraadje koffie te hebben, te ontdekken dat het alleen nog maar een bruin poeder is zonder geur of smaak. De koffie is, wat koffiebranders noemen, dood. en er is geen middel om de koffie weer geurig, vers en bruikbaar te maken. Ook het opnieuw branden van oude koffiebonen geeft geen goed resul taat. Wegdoen is dus het enige wat erop zit. Hoewel vacuüm-verpakte koffie niet onbeperkt houdbaar is, blijft de geur en smaak toch wel lange tijd bewaard. Na zes maanden is de koffie nog prima. Men is erover bezig zoals bij veel verpakte artikelen het geval is een houdbaarheidsda tum op de vacuüm-verpakte koffie aan te brengen. Of dit zes of acht maanden zal worden, staat nog niet vast, maar binnen korte of langere tijd kunnen we in ieder geval zien hoe lang de koffie vers blijft, en komen we niet meer voor zulke onaangename ervaringen te staan. Vraag: Ik was laatst in Nancy en zag daar het standbeeld van Stanislaw Leszczynski. Waarom kreeg deze Pool een standbeeld in Nancy? Antwoord: Stanislaw Leszczynski (1677-1766) werd op aansporing van Karei XII van Zweden in 1704 tot koning van Polen gekozen. In 1709 werd hij verdreven. Zijn schoonzoon. Lodewijk XV van Frankrijk, die met een dochter van Stanislaw. Maria, gehuwd was, schoof hem in 1733 als kandidaat voor de Poolse troon naar voren, zodat Stanislaw opnieuw ko ning van Polen werd. Dit leidde tot de Poolse successieoorlog, die een on gunstig verloop had voor Stanislaw. Bij de vrede van Wenen in 1735 werd Augustus III erkend als koning van Polen. Stanislaw Leszczynski krijgt dan als schadeloosstelling het hertog dom Lotharingen, een vorstendom aan de noordoostgrens van Frank rijk. waarin de stad Nancy ligt. Er werd bij bepaald dat na zijn dood dit gewest aan zijn dochter Maria zou komen en daarna zou het aan de Franse kroon komen. Stanislaw re geerde dus van 1735 tot zijn dood in 1766 in Lotharingen. Vandaar het standbeeld in Nancy Vraag: Vroeger ontving men bij de huwelijkssluiting een z.g. boterbrief je. Wat bedoelt men daar precies mee? Wat is de herkomst van deze uitdrukking? Antwoord: De trouwakte die men bij de huwelijksvoltrekking krijgt werd (en wordt nog) in de volkstaal het boterbriefje genoemd. Het boterbrief je (Latijn: Literas butyricae) werd eertijds in kerkelijke zin gebruikt als benaming voor de aflaatbrief die in de vastentijd vergunning verleende voor het gebruik van kaas, boter, vlees, enz. Het is een schertsend syno niem geworden voor de trouwakte. Het verband ligt in het woord vergun ning: men moet ook een soort vergun ning hebben om te kunnen trouwen. Vraag: De nootvormige uitwas aan eikebladeren noemt men galnoten. Wat zijn galnoten precies? Waar die nen ze voor? Wordt daar inkt van gemaakt? Antwoord: Gallen zijn uitgroeiingen van plantedelen onder invloed van parasieten. De galnoten, ook wel gal len of galappels genoemd worden aan eikebladeren veroorzaakt door gal- wespen (kleine, enkele millimeters lange insekteni. Er is een eikesoort, de Aziatische eik (Quercus infectoria) die de beste ronde, zware galnoten oplevert. Galnoten bevatten looistof fen. soms zoveel dat ze technisch ge bruikt worden (voor zoolleerfabricage in sommige landen). Vroeger werd er ook wel schrijfinkt mee bereid. Aan beukebladeren zijn ook gallen te vin den. maar deze worden niet veroor zaakt door de galwesp maar door de galmug. Behalve wespen en muggen en hun larven leven in de gallen nog tal van andere parasieten. Vraag: Mijn granaten ketting is hele maal dof geworden. Is er een manier om hem weer glanzend te krijgen? Antwoord: De granaten krijgen hun glans weer terug door een peperbeurt. De kralen of stenen moeten flink door droge peper worden gerold om ze zo mooi mogelijk te maken. En dan maar hopen dat er geen al te grote niesbui van komt. Vraag: Weet u ook hoe ik een roest vlek uit een wit katoenen bloesje kan verwijderen? Antwoord: Houd de blouse met de vlek even boven kokende thee Drup pel er daarna wat citroensap op. even laten intrekken en daarna de stof goed uitwassen. Vraag: Van een familielid kregen wij een oud tegeltje met bijbelse voor stelling. Uit welke tijd is dit tegeltje? En welke bijbelse voorstelling wordt bedoeld? Antwoord: Het is een Fries tegeltje, vermoedelijk gemaakt in Makkum. Het dateert uit het laatste kwart van de achttiende eeuw (1775-1800). De primitieve tekening stelt vermoede lijk Mozes in het biezen kistje voor (Exodus 2: 2-9). Wilt u meer zekerheid omtrent de voorstelling, dan kunt u het tegeltje eens meenemen naar het Tegelmuseum in Otterloo. Reacties van lezers. Ik kreeg een paar aanvullende reacties binnen op mijn antwoord over de Poepen. Be halve dat deze benaming als scheld woord gebruikt werd. was het ook een verbastering van het woord Bube. waarmee de hannekemaaiers elkaar aanspraken. Ook wordt gezegd dat deze Duitsers ongeklede houten pop pen verkochten. Puppen en dat de naam Poepen (zelfde uitspraak) daar vandaan zou komen. Hartelijk dank voor uw reacties. Ook allen die mij schreven over het „Eigen geschrift Davids" en zij die de moeite namen het gedicht over te schrijven, hartelijk dank. Een van onze lezeressen heeft een verzameling suikerzakjes. Is er ie mand die belangstelling heeft?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7