an aarzelt ver houding genover Irak Oproep tot heilige oorlog archais begint vol zelfvertrouwen verkiezingsstrijd Onrust over Duitse en Franse verkopen Doodvonnis in Turkije iding Reichsbahn DDR tslaat vijftig stakers Afghanistan schaduwt westerse diplomaten Nieuwe beschuldigingen tegen premier Portugal GIRO 1918108 Strategische goederen voor Moskou Islamitische conferentie over Jeruzalem !DAG 20 SEPTEMBER 19S0 BUITENLAND TROUW/KWARTET H S 7 ;RAN (AFP, AP) Iran was gisteren nog steeds bezig Ie bepaling van een standpunt in de kwestie van het lonflict met Irak. Het land zou niet veel behoefte aan irlog hebben, gezien de staat van de strijdkrachten. Ook ;atollah Khomeini zich verzetten tegen een oorlog met lamitisch buurland. e Iraanse reactie kwam giste- j het ministerie van buiten zaken in Teheran, dat ver dat de eerder deze week door lese president Saddam Hoes omen beslissing het grensver- n 1975 op te zeggen, was inge- loor „de Verenigde Staten en urlingen". Wel werd in Tehe- k overlegd gevoerd door poli- militaire leiders met ayatol- jomeini en president Bani vliegtuigen voerden gisteren dementen uit op Iraakse stel- langs de grens. Daarbij zou ite één Irakiër om het leven ;omen. Ook vloog een Iraanse ger over Iraakse marinesche- je Sjatt al Arab, de door beide betwiste gemeenschappelijke nloop van Euphraat en Tigris, liet Irak weten dat het al twee vliegtuigen had neergehaald. Bagdad verschijnende dag- Thawra schreef gisteren, dat een aanspraken maakt op grondgebied en niet van plan te gaan tot een totale oorlog Iran. Bagdad wil alleen „de in waarop het recht heeft" te- jben. In dat verband noemde nt de Sjatt al Arab met name. n de verklaringen die in Tehe- ronde doet over de opzegging ak van het grensverdrag, is dat zou zijn op Iraanse olie. Ach- zouden de Verenigde Staten, Irittannië en reactionaire isla- regimes zitten. anse olie zit in de provincie stan, door de Arabieren Ara genoemd, onder de grond. In rovincie bevinden zich grote lerijen. Khoezestan telt twee Inwoners, van wie een meer- behoort tot de soennieten en bisch voelt, tegenover de sji- meerderheid in de rest van streek is de afgelopen maan- laaldelijk ten prooi gevallen islagen op olieinstallaties en iingen. Door de aandacht die nu gevraagd wordt voor het conflict met Irak is de kwestie van de Amerikaanse gegijzel de diplomaten geheel uit de publieke aandacht in Iran verdwenen. Het Iraanse parlement zal zich mogelijk morgen weer buigen over de kwestie van een commissie die zich met de gijzelingszaak zal moeten bezig hou den. Eerder slaagde men er niet in een afdoende regeling te treffen voor zo'n commissie. De toch al niet grote haast om de gijzeling tot een oplos sing te brengen, wordt al maar gerin ger, is de indruk. Rapport Het Amerikaanse ministerie van bui tenlandse zaken heeft in opdracht van president Carter een geheim rap port opgesteld over de politiek van de Verenigde Staten tegenover Iran in de afgelopen jaren. Het rapport dat meer dan 500 pagina's telt en verge zeld gaat van 600.000 pagina's toe lichtend materiaal, zou weinig explo sief materiaal bevatten en slechts een inventariserend karakter hebben. De gouverneur van de Iraanse Cen trale bank, Ali Reza Nobari, heeft de suggestie gedaan een schatting te maken van het bezit van de sjah en de Verenigde Staten dit bedrag te laten betalen aan Iran. Het terugge ven van het fortuin van de sjah is een van de eisen die Iran stelt voor de vrijlating van de gijzelaars. ANKARA (Reuter. AP) In Turkije is het eerste doodvonnis sedert de staatsgreep van een week geleden, geveld. Een militaire rechtbank heeft ene Serdar Soyergin ter dood veroor deeld, nadat hij was schuldig bevon den aan moord op een linkse mede activist tijdens een vechtpartij afge lopen zaterdag in de zuidoostelijke stad Adana. Tegen het doodvonnis is hoger beroep aangetekend bij het Turkse hooggerechtshof. een woordvoerder van het gevormde centrale stakingsco- ijn de afgelopen dag vijftig mers op staande voet ontsla an de stakingen nemen ruim iderd Westberlijners deel. Eer- ren al tien van hen ontslagen, (narissen van de Reichsbahn op het ogenblik bezoeken log werkende spoorwegem- en dreigen hen met ontslag als i staken. stberlijners hebben het werk legd om meer loon. betere soci- mzieningen en het recht op akvereniging. Met hun acties i zij de toevoer van goederen West-Duitsland en het gehele via het stadsspoor lamge- ikingsleiders hebben zich ero klaagd dat ze geen steun krij- an de Westduitse bonden en Het plan, waarvan de uitwerking is opgedragen aan een daartoe ingestel de commissie, moet alle islamitische landen verplichten tot activiteiten die kunnen leiden tot uitstoting van ADVERTENTIE LBERLIJN (Reuter, UPI, DPA) De Oostduitse autori treden hard op tegen de stakende Westberlijnse werk- rs van de „Reichsbahn", de spoorwegmaatschappij van )R die het treinvervoer in de enclave verzorgt. hebben hen om politieke en financië le hulp gevraagd om de actie te kun nen voortzetten. De stakers hebben, aldus de woordvoerder, dringend geld nodig omdat ze niet weten hoe ze anders hun gezin moeten voeden. Volgens hem sympathiseert meer dan de helft van de drieduizend spoorwegarbeiders met de staking, maar durft men zich niet aan te slui ten bij de actie uit vrees voor ontslag. De werknemers die wel naar de sta tions komen, hebben op het ogenblik niets te doen. Zij weigeren het werk van de stakers op zich te nemen. De spoorwegpolitie van de DDR lijkt inmiddels een soort zenuwoorlog te gen de stakers te zijn begonnen. Zij hebben een seincentrum en een krachtstation bezet om te voorkomen dat de stakers het hele net uitschake len. De Oostduitse spoorwegpolitie heeft het recht te patrouilleren op het Reichsbahnterrein in West-Berlijn. Solidariteitsfonds Bolivia voor de gezinnen van ge vangenen en verdwenen vakbondsmensen voor voedsel en medische hulp aan mijnwerkers en boeren voor de akties in Bolivia te gen onderdrukking en vér- volging. t.n.v Clat-Nederland Nieuwe Gracht 47 3512 LE Utrecht Tel. 030-319675 Israël uit de volkerenorganisatie. Een en ander is het gevolg van het feit dat Israël zich tot dusver niets heeft aan getrokken van de meer dan tweehon derdvijftig uitspraken van de Ver enigde Naties, waarin het land wordt opgeroepen een einde te maken aan zijn expansionistische politiek, zo merkte de Jordaanse minister van buitenlandse zaken. Marwan el Kas- sem, gisteren ter toelichting op. Verder hebben de ministers besloten dat er een gemeenschappelijke stra tegie dient te worden ontwikkeld die zal leiden tot de bevrijding van Jeru zalem en van alle bezette Arabische gebieden. Dat plan moet de vorm krijgen van politieke en economische maatregelen tegen Israël en de lan den die Israël steunen. Het aantal handelscontacten met landen die nauwe economische bindingen heb ben met Israël dient te worden geli miteerd. Bovendien moet bij het Va- ticaan aangedrongen worden op een duidelijke standpuntbepaling ten aanzien van de kwestie Jeruzalem. Echte In zijn openingstoespraak tot de con ferentie zei de Marokkaanse koning Hassan dat het ontketenen van een heilige oorlog om Jeruzalem een ech te oorlog niet hoeft uit te sluiten. Daarmee kwam hij dicht in de buurt van de verklaringen van Syrië en de PLO die tot een heilige oorlog oprie pen. Syrië en de PLO bepleiten in dit verband het instellen van een olie- embargo en de vestiging van recrute- ringkantoren voor de Palestijnse Be vrijdingorganisatie in de hele islami tische wereld, zodat vrijwilligers die willen vechten voor de bevrijding van Jeruzalem zich «aar kunnen aan melden. Het merendeel van de ministers leek zich niet zo te kunnen vinden in het bevorderen van een gewapende strijd en sloot zich aan bij de woorden van koning Hassan, die gewapende strijd niet uitsloot, maar in eerste instantie andere middelen in stelling wil bren gen. Voorgesteld is ook om de kwestie van de bezette gebieden voor te leg gen aan het Internationaal Gerechts hof in Den Haag. Yom Kippoer Van onze buitenlandredactie AMSTERDAM De Westduitse autoriteiten stellen een onderzoek in naar beschuldigingen van het dagblad Die Welt dat de machinefabriek Gildemeister de Sowjet-Unie machi nes zou hebben geleverd voor de produktie van munitie. Tussen Frankrijk en de Verenigde Staten is ernstig verschil van mening gerezen over de levering door het Franse bedrijf Creusot-Loire van een uitrusting voor een staalfabriek aan de Russen. In de serie buitenlandse gasten van het Russische ruimtevaartprogramma bezoekt nu de Cubaanse luitenant-kolonel Arnaldo Tamayo Mendez (links) het ruimtestation Saljoet-D, samen met de Russische kolonel Joeri Roemanenko. De Cubaanse kranten noemen hem de eerste zwarte ruimtevaarder. FEZ (AP, AFP) De ministers van buitenlandse zaken van de islamitische landen hebben tijdens een Jeruzalem-conferentie in de Marokkaanse stad Fez besloten een plan op te stellen voor de verwijdering van Israël uit de Verenigde Naties. Tijdens de bijeenkomst hebben Syrië en de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO opgeroepen tot een heilige oorlog tegen Israël en de VS. Het conservatieve Westduitse dag blad pucliceerde gisteren een lijst waarop het wapentuig vermeld staat dat met de geleverde machines kan worden geproduceerd. Een woord voerder van Gildemeister heeft in middels de juistheid van die lijst be vestigd, maar hij voegde daaraan toe, dat het alleen theoretisch mogelijk is de geleverde machinerieën om te bouwen voor de fabricage van muni tie. Als dit zou zijn gebeurd, dan is het buiten medeweten van de West duitse fabrikant om gegaan. Ook zei hij dat de fabriek sedert 1978 geen gereedschapswerktuigen meer aan de Sowjet-Unie heeft geleverd. Die Welt schrijft over documenten te beschikken waaruit zou blijken dat de directie van de fabriek drommels goed wist dat het om strategisch ma terieel ging. Het is bij de Westduitse wet verboden wapens of munitie of apparaten die dat soort tuig kunnen vervaardigen te leveren aan het Oost blok en aan gebieden waar spannin gen heersen Amerikanen De Amerikaanse regering heeft bij Parijs geprotesteerd tegen de voorge nomen leverantie van de uitrusting van een staalfabriek aan de Sowjet- Unie. De Franse regering zou zich tegenover de Verenigde Staten ver bonden hebben dat Franse bedrijven niet zouden proberen de orders in de wacht te slepen die de Amerikanen nu niet kunnen uitvoeren in verband met de door de Amerikaanse regering doorgevoerde gedeeltelijke handels boycot tegen de Sowjet-Unie. Was hington besloot daartoe na de Russi sche inval in Afghanistan. Parijs heeft de Amerikaanse aantij ging inmiddels van de hand gewezen, aangezien het in dit geval om een puur commerciële transactie zou gaan, die aanvankelijk door een Ame- Malta vindt dat tijdens de Conferen tie over Europese Veiligheid en Sa menwerking in november in Madrid gesproken moet worden over de situ atie in de Middellandse Zee, wat ook een gedachtenwisseling zou moeten inhouden over het Arabisch-Israëli- sche conflict. De voorbereidende be sprekingen in Madrid over de agen da van de conferentie dreigen hier door verder bemoeilijkt te worden. rikaanse en een Japanse firma zou worden uitgevoerd. Bovendien zou er maar voor een gering deel aan Ameri kaans kapitaal bij de transactie be trokken zijn geweest. Overigens heeft Parijs wel toegegeven dat er van het begin af tussen Frankrijk en de Vere nigde Staten verschil van mening ge weest is over de kwestie. Van een formeel Amerikaans protest zou ech ter geen sprake zijn geweest. De Sowjet-Unie noemt de Ameri kaanse handelssancties die sedert de inval in Afghanistan tegen de Russen zijn ingesteld een openlijke schen ding van de akkoorden van Helsinki. In deze akkoorden zijn afspraken ge maakt voor nauwe samenwerking op economisch gebied. De kritiek is ver vat in een bericht van het Russische persbureau Tass en is een reactie op de kritiek die momenteel in het Wes ten wordt uitgeoefend op de toepas sing van de mensenrechten, waarover ook bepalingen staan in de Slotacte van Helsinki. De Verenigde Staten verbieden Amerikaanse bedrijven de verkoop van hoogwaardig technisch materieel aan de Russen en hebben ook een gedeeltelijk graanembargo tegen de Sowjet-Unie ingesteld. De voorbereidende besprekingen voor de tweede toetsingsconferentie die in november in Madrid wordt gehouden en waarover ook over deze materie gesproken wordt, zijn door discussie hierover nu al ernstig bemoeilijkt. Israël is begonnen aan de viering van grote verzoendag, de heiligste dag van de joodse kalender. Alleen de meest essentiële diensten functio neerden nog, maar openbaar vervoer, het vliegveld, radio en televisie kwa men stil te liggen. Het verkeer ver dween van de weg. Yom Kippoer markeert het einde van een periode van bezinning van tien dagen bij het begin van het nieuwe jaar. De Israë liërs zijn wel gevraagd op hun hoede, te zijn voor mogelijke terreuracties. KABOEL (Reuter, AP, AFP) Groot-Brittannië heeft een formeel protest ingediend bij Afghanistan naar aanleiding van de verscherpte veiligheidsmaatregelen bij de ambassades van niet-communistische landen in Kaboel. De aanleiding is het overlopen van een in de Afghaanse hoofdstad gelegerde Russische soldaat. Volgens een westerse diplomaat die onbekend wenst te blijven hebben ook de Amerikanen geprotesteerd te gen pogingen van de Afghaanse poli tie om auto's te doorzoeken die het Amerikaanse ambassadeterrein afre den. LISSABON Het Portugese dagblad „O Diario" heeft gis teren de laatste definitieve bewijzen gepubliceerd van fraude van eerste minister Sa Carneiro. Met deze publikatie loopt het blad vooruit op de mogelijke uitvluchten die de premier voor de rechter ter verdediging zou kunnen aanvoeren De rechter heeft de datum van deze verdediging op 1 oktober gesteld. Dat is vier dagen voor de parlementsver kiezingen. Het dagblad „O Diario", tot nog toe door Sa Carneiro wegens laster voor het gerecht gedaagd, is nu ook zelf tot een juridische aanval overgegaan. Op basis van de nu gepubliceerde docu menten daagt het dagblad bankier Holtreman Roquette, premier Fran cisco Sa Carneiro en zijn broer Ricar- do voor het gerecht. De beschuldi ging is dat de drie misbruik van ver trouwen ten aanzien van de bank hebben gemaakt waardoor een schuld van meer dan een half miljoen gulden in het niets verdween. Alles wat tot nog toe door anderen ter verdediging van de premier werd aan gevoerd wordt door de nu gepubli ceerde documenten ondergraven. De documenten bevatten de weergave van een gesprek van de advocaat van de bank met Sa Carneiro's broer Ri- cardo. Deze laatste toont daarin op handige wijze aan dat de bank geen vordering tegen hen kan instellen hoewel duidelijk is dat hun schuld nooit is afgelost. Verantwoordelijk voor die situatie is bankier Holtreman Roquette die de schulden van de broers overschreef naar een niet gesigneerde rekening. Holtreman Roquette is momenteel een invloedrijk bankier in Brazilië. Bij de lancering van een boek over het schandaal beschuldigde de hoofdredacteur van „O Diario", Mi guel Urbano Rodrigues, Francisco Sa Carneiro ervan nog onlangs wetten te hebben ondertekend die de aflossing van zijn schulden alsnog zouden moe ten legaliseren. Dat zou dan kunnen in het kader van schadeloosstellingen van de staat voor door nationalisaties gedupeerde aandeelhouders. Zoals gebruikelijk na de onthullingen van het communistische dagblad zwegen gisteren de regeringsgezinde dagbladen, radio en televisie alsook Sa Carneiro zelf in alle talen. De echtheid van de door het blad gepu bliceerde documenten is nog door niemand in twijfel getrokken Het ministerie van buitenlandse za ken in Washington heeft verklaard dat de Amerikaanse ambassade wei gert aan de speuracties van de Afgha- nen mee te werken. Het is niet be kend of ook Frankrijk, West-Duits land en Italië, de andere drie EG- landen die een ambassade in Kaboel hebben een protest hebben ingediend maar gewoonlijk trekken deze drie en Engeland een lijn in dit soort zaken. De regering in Kaboel heeft nog niet officieel gereageerd op het overlopen van de soldaat naar de Amerikanen. Het bewind heeft al wel een wet aan gekondigd voor misdaden tegen ge vechtsvoorbereidingen van het leger. De wet zal worden gebruikt tegen „de mensen die de militaire dienst ont vluchten" een bedekte verwijzing naar de kwestie van de Russische overloper. De raad van ministers heeft afgekon digd dat alle moskeeën en religieuze plaatsen in Afghanistan gratis elek triciteit krijgen. Waarnemers menen dat president Karmal zo de anti-mar xistische islamitische opstandelin gen in het land de wind wat uit de zeilen wil nemen. Hans Masselink ikrijk volledig in de ban van de verkiezingen voor het president- P die voifo -d jaar april worden gehouden. De strijd tussen de jen en binne*. -'e partijen zelf is losgebrand. De gaullisten ter terzijde zijn verde^ maar een links volksfront van communisten icialisten dat de hervt. ;ezing van president Giscard d'Estaing zou ten voorkomen, lijkt nu al vrijwel onmogelijk. u toe kqnden alleen de communisten to gesloten houden. Afgelopen week- vlerden ze feest ter gelegenheid van jaardag van het partijblad l'Humani- tim zeshonderdduizend partijgangers 1 zich met worst en bier, luisterden a Griekse componist Mikis Theodora- applaudiseerden minutenlang voor "der George Marchais. Deze kondigde ar een maand te vroeg" aan dat hij «opnemen tegen Giscard. „Ik ben de kandidaat tegen Giscard," versprak to welbewust. In dezelfde rede gaf hij Ps zijn oude rivaal socialistenleider 01s Mitterrand een veeg uit de pan: laal in het Elysée voert hij toch dezelf- "tiek als Giscard. ipen us lijkt zijn verkiezingscampagne r°ot optimisme te begirtnen. Per- 'erheerlijking gaat hij niet uit de weg. jeen week voor de feesten in Parijs i^rde den volke zijn nieuwste 'Espoir au présent", een wapen in de verkiezingsstrijd. Het boek is gericht tegen de regering Giscard die het land „naar de knoppen helpt en verantwoordelijk is voor de belabberde economische en sociale situ atie". Met zijn directe aanval op Giscard probeert hij heel links Frankrijk achter zich te krijgen. „Verandering" en „vooruitgang" zijn sleutelwoorden in zijn campagne en de kreet „geld voor de arbeiders, soberheid voor de profiteurs" gaat er bij velen in als koek. De communistisch georiënteerde vakbond CGT (Algemene Arbeiders Confederatie) steunt Marchais volledig in zijn campagne. Het zal daarom niet verwonderlijk zijn als Frankrijk de komende zeven maanden gro te arbeidsonrust te wachten staat, al was het alleen maar om aan te tonen dat de politiek van Giscard niet deugt. In de vakbeweging zijn de problemen van het. linkse kamp terug te vinden. De andere grote vakbond, de met de socialistische partij verwante CFDT (Franse Democrati sche Arbeiders Confederatie) wil weinig George Marchais meer weten van de communistische broe ders. CFDT-leider Edmond Maire noemde de vriendschap door dik en dun van de CGT met de PCF onaanvaardbaar. Vooral de late reactie op de stakingen in Polen en de kritiekloze houding tegenover Moskou in de kwestie-Afghanistan zint de CFDT niet. De CGT volgt daarin direct de politieke lijn van Marchais en zijn PCF CGT-leider Sëguy noemde verdere samen werking met de CFDT onmogelijk" De ruzie tussen de twee bonden was duidelijk merkbaar tijdens het recente visserijcon flict. De CGT spoorde de vissers aan door te gaan met de stakingen en blokkades van havens, terwijl de CFDT de vissers opriep weer aan het werk te gaan Velen nemen Marchais kwalijk dat hij geen kritiek durft te oefenen op het Kremlin. Deze houding zou hem wel eens heel wat stemmen kunnen kosten. Marchais lijkt zich er niets van aan te trekken: voor de feesten van I'Humanité in Parijs was ook een delegatie van de Afghaanse regering uitgenodigd. Verleden Een ander punt waarop tegenstanders Mar chais zullen aanvallen is zijn onduidelijke verleden. Hij heeft nog steeds niet uit de doeken gedaan wat hij nu precies heeft gedaan in de tweede wereldoorlog. Wat deed hij tijdens zijn tewerkstelling in Duits land en wat erna in de tijd tussen 1943 en het jaar 1947 toen hij lid werd van de partij als medewerker van een metaalarbeiders bond? Zelf zegt hij dat hij in die tijd „wat rondzwierf op het platteland" en dat alle laster alleen maar het werk is van de kapita listische pers, die er groot belang bij heeft als de communisten in Frankrijk niet teveel macht krijgen Zijn aanhangers hebben het geloof in Mar chais niet verloren en wijzen keer op keer op de affaires van de tegenstanders, met name die van Giscard. Rond de president en zijn regering hangen inderdaad nog heel wat mysteries, die in de verkiezingscampagne zeker opgerakeld zullen worden. Wat te denken van de kostbare diamanten die Gis card van de „kindermoordenaar" ex-keizer Bokassa gekregen zou hebben? of van de „zelfmoord" van minister Boulin? Het sati rische blad le Canard Enchainé staat er borg voor dat er nog heel wat hoogwaardig heidsbekleders in verlegenheid worden ge bracht. Socialisten De andere grote partijen hebben nog steeds geen duidelijke kandidaat voor het presi dentschap. Bij de socialisten gaat de strijd tussen „oude rot," Mitterrand en de jongere Michel Rocard. de komende man in de PS die steeds meer steun krijgt zowel van links als rechts. Bij opiniepeilingen gooide Ro ,card tot dusverre hoge ogen. Bovendien' heeft Mitterrand in het verleden bewezen dat hij niet in staat is om Giscard te ver slaan. Rocard geniet wellicht minder bekendheid dan Mitterrand, maar kan met zijn vijftig jaar wellicht een verkwikkende indruk ma ken op het vermoeide Franse kiezersvolk. dat in Giscard een steeds minder geïnspi reerde leider ziet. Zeven jaar in het Elysée zijn Giscard aan te zien. en als daar nog eens zeven jaar bijkomenDat vinden zelfs sommige aanhangers van de president te veel van het goede. Chirac Bij de gaullisten treden twee man naar voren. Allereerst natuurlijk de Parijse bur gemeester Jaques Chirac, van wie bekend is dat hij niets liever wil dan Giscard zijn presidentschap ontnemen. Chirac wil overi gens pas eind december of begin januari bekend maken of hij kandidaat is voor de •presidentsverkiezingen. Eerst kijkt hij de kat uit de boom. Als een overwinning of een eervol verlies haalbaar is, dan is hij bereid mee te doen. Zo niet, dan laat hij het aan andere kandidaten over. Een van die kandidaten is oud-gediende Michel Debré, premier onder De Gaulle zelf. deze gaullist in hart en nieren stelde zich in juni al kandidaat, al wist hij dat hij geen kans maakt. Hij wil echter „getuigen", de ware gaullistische stem laten horen en de Fransen waarschuwen voor alle gevaren die hun boven het hoofd hangen. Zijn kandida tuur is voor Chirac een tegenslag, die nog groter werd toen de voorzitter van het parle ment, Jaques Chaban-Delmas, in voorzich tige bewoordingen via de televisie zijn steun toezegde aan Debré. Chirac reageerde met. de opmerking: „Ik denk dat er geen plaats is voor twee gaullistische kandida ten." Met andere woorden „hij eruit, of ik"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7