Apeldoorn gaat afvalolie verzamelen
Amnesty en bonden in
bctie voor gevangenen
'Steunmaatregelen voor
woningbouw onvoldoende'
Werfstaking gaat door
DA en VVD achten 25
uiljoen genoeg voor
andhaven koopkracht
Êtra in bodem
Lekkerkerk
[NV-voorzitter laakt mensenrechtenbeleid van kabinet
Een busreis
wetenschappelijk
onderzocht
Kamer ontevreden over plannen Brokx
Vandaag gesprek bonden en directie De Schelde
Lozing door automoblisten gevaarlijk voor milieu
Donderdag is september 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
>nzer verslaggevers
KERK - Bij de af gravin
m Lekkerkerk-West zijn in de
jdd 011 voor het eerst sporen van het
Ie Bsmiddel tetra gevonden. Analy-
nebben uitgewezen dat het om
fe. ongevaarlijke concentraties
(0 jj De resten werden aangetroffen
de grond, die eind augustus is
e&raven.
het wekelijkse rapport blijkt dat
9 tot en met 15 september 11
to zijn opgegraven. Bijna de helft
de vaten was leeg, zestig waren
feitelijk vol en drie helemaal vol.
totaal zijn sinds het begin van de
ill ttvingsoperatie. op 4 augustus.
vaten uit de boden van de gifwijk
aald. in de vaten werden voorna-
resten van benzeen, tolueen en
to aangetroffen.
merendeel van de opgegraven
i ^8 v*er zes meter onder de
iei maar er werden ook vaten op
halve meter diepte gevonden
n een vijfde gedeelte van de wijk
inmiddels helemaal schoonge-
5 41
APELDOORN Het legioen automobilisten dat
zeil de olie ververst, is er de laatste jaren, als gevolg
van de gestegen kosten, bepaald niet kleiner op
geworden. Met elkaar zorgen ze voor een immense
plas afgewerkte motorolie, die het milieu ernstig
vervuilt. Apeldoorn, waar naar schatting achtdui
zend automobilisten zelf de olie verversen, gaat
daar met ingang van vandaag wat aan doen. Ge
meente, zuiveringsschap Veluwe, autohandel en
brandweer beginnen samen een grote inleverings
actie voor afgewerkte motorolie.
Shell heeft destijds een onder
zoek laten doen naar de hoe
veelheid olie die in Nederland
wordt geloosd. Aan de hand
daarvan heeft men in Apel
doorn een indruk kunnen krij
gen van wat er alleen al in
deze gemeenten in bodem, rio
lering en oppervlaktewater te
recht moet komen. Daarvan
zijn de cijferaars geweldig ge
schrokken: berekend is dat in
Apeldoorn jaarlijks 170 mil
joen liter drinkwater aan be
derf wordt prijsgegeven als
gevolg van deze olieplaag
Apeldoorn telt rond 140.000
inwoners. Het aantal auto's
zit in de buurt van 40.000. Van
de automoblisten ververst
twintig procent de olie zelf.
dus 8000. Daarvan vangt 60
procent de olie niet op. maar
laat deze zo maar weglopen
In totaal ongeveer 17 000 liter,
waarvan elke liter voldoende
is om 10.000 liter water aan te
tasten. Wat anders uitge
drukt: genoeg om een vieze
drijflaag op het water te vor
men ter grootte van 6800 voet
balvelden.
Eerder heeft Shell actie on
dernomen tegen dit steeds
groter wordende euvel. In een
zestal gemeenten werd bij wij
ze van proef gelegenheid gege
ven de olie na gebruik in te
leveren. Dat kon echter alleen
bij benzinestations. waar
Shell-produkten worden ver
kocht Van deze actie is wei
nig terechtgekomen
Vandaar dat men in Apel
doorn besloten heeft de zaak
in veel breder kader aan te
pakken. Liefst 44 automobiel
bedrijven van allerlei snit
doen eraan mee. en bovendien
nog enkele ook olie verkopen
de winkelbedrijven. Ook in de
vele tot de gemeente Apel
doorn behorende dorpen wor
den meegedaan.
In principe duurt de actie een
maand. Doe-het-zelvers (ver
wacht wordt dat hun aantal
nog verder zal toenemen),
kunnen daar gedurende de ac
tie, maar ook daarna, hun af
gewerkte olie afgeven. Er zijn
geen kosten aan verbonden
De garages en winkelbedrij
ven voeren de olie af naar be
drijven. die er nieuwe produk-
ten van maken, ondermeer
smeermiddelen
Particulieren kunnen ook bij
de gemeentereiniging of bij
een zevental wijkposten van
deze dienst terecht. Wie op
zaterdagmorgen en juist
dan gaan veel autorijders aan
hun wagen sleutelen zijn
olie kwijt wil. kan zich naar de
brandweerkazerne begeven
Om aan de weet te komen of
de actie succes heeft, zal het
zuiveringsschap Veluwe me
tingen verrichten in de riool
waterzuiveringsinstallatie te
Apeldoorn.
Om het publiek te wijzen op
het grote belang van de actie
hebben voorlichters van ge
meente en het zuiverings
schap Veluwe een publici
teitscampagne op touw gezet
Ook daaraan verlenen benzi
nestations en andere bedrij
ven medewerking. Wie de ko
mende weken motorolie
koopt, vindt aan de bus een
label met de waarschuwing
dat gebruikte motorolie ons
water verknoeit. De koper
wordt aangespoord de motor
olie niet in het riool, de sloot
of de grond te laten lopen,
maar die bij één van de wijk
posten of een garage te bren
gen Ook delen de bedrijven
stickers uit aan automobilis
ten. Op ruime schaal worden
verder affiches verspreid. Wa
gens van gemeentewerken en
van gemeentereiniging zullen
voorts affiches meevoeren die
het publiek eveneens wijzen
op de gevolgen voor ons mi-
lieu van een overigens ook
nog illegale handelwijze Als
de actie slaagt, wil het zuive
ringsschap Veluwe proberen
met andere gemeenten in zijn
werkgebied ook zo'n actie te
voeren
Volgens CNV-districtsbestuurder Bil
had een goed sociaal beleid van de
directie van De Schelde deze actie
kunnen voorkomen ..Wanneer deze
staking nog lang duurt zal dit ramp
zalige gevolgen voor De Schelde heb
ben". aldus Bil.
..Ik buitenspelen? Als enig kind kun
je zoiets rustig vergeten
x an onze Haagse redactie
J )EN HAAG De Nederlandse afdeling van Amnesty International is gisteren met steun van
NV en CNV een nationale campagne begonnen om onrechtmatig gedetineerde vakbondsle-
it jn in verschillende landen vrij te krijgen. De actie wordt gevoerd onder het motto
Vakbondsleden vrij" en moet volgens Amnesty worden gezien als een hoogtepunt in de
itacten tussen haar en de twee vakcentrales.
campagne zal zich uitbreiden over
vijfhonderd plaatselijke afdelin-
j van Amnesty en ook zoveel mo-
ilijk over de plaatselijke en regiona-
afdelingen van de verschillende
vakbonden die bij FNV en CNV zijn de eigen regering om bepaalde men-
aangesloten. De acties kunnen varië- senrechtenkwesties internationale
ren van het plaatselijk opzetten van aandacht te geven. Voor dat doel
projecten (scholing en informatie) tot [heeft Amnesty samen met beide vak
bij voorbeeld het druk uitoefenen op centrales gisteren een brochure uitge-
bracht'waarin achtergrondinformatie
wordt gegeven over .mensenrechten
en vakbeweging."
CNV-vpofzitter Harm van der Meulen
oefende gisteren bij de presentatie
van de brochure kritiek uit op het
mensenrechtenbeleid van het kabi
net-Van Agt. Hij kritiseerde met na
me minister Van der Klaauw (buiten-
lanse zaken), die er volgens de CNV-
voorzitter moeilijk van te overtuigen
is dat hij iets óp het gebied van de
mensenrechten moet doen. „De mi
nister trekt dé zin van een regerings
actie op dit gebied duidelijk in twij
fel." zei hij.
Amnesty International presen
teerde gisteren een rapport over
de schending van mensenrech
ten van vakbondsbestuurders in
het buitenland. Op de foto Am-
nesty-voorzitter A. B. Eikenaar,
Wim Kok (FNV) en Harm van
der Meulen (CNV).
Ook FNV-voorzitter Wim Kok laakte
gisteren het optreden van het huidige
kabinet op het gebied van de mensen
rechten. ..Er is een duidelijke tegen
stelling." zei hij. „tussen wat men
verbaal wenst en in het feitelijke be
leid toepast." Volgens Kok geldt dat
ook voor de multinationale onderne
mingen. waarvan de leiding niet of
nauwelijks is te beïnvloeden. „Het
gaat bij deze ondernemingen om de
knikkers en nergens anders om." zei
hij.
De voorzitter van Amnesty in Neder
land, Ab Eikenaar, wees op het be
lang van de contacten tussen Amnes
ty en de vakbeweging. „De methoden
die Amnesty hanteert om haar doel te
bereiken zijn vaak beperkter dan die
van de vakbeweging."
[an onze sociaal-economische redactie
IN HAAG De regeringspartijen CDA en WD zijn tevre-
met de 25 miljoen gulden die minister Albeda (sociale
inl maximaal ter beschikking wil stellen voor handhaving Delegatie
koopkracht voor dit jaar voor gezinnen met een mini-
im inkomen. Het ruimere tegenvoorstel van PvdA, D'66 en
PR kost dit jaar 75 miljoen gulden en daarna bijna driehon-
üd miljoen per jaar. Dit voorstel maakt echter geen kans.
'jB&eede Kamer hield gisteren een
^■debatje over Albeda's brief dat
25 miljoen gulden be-
Biikbaar heeft, en dat hij nog steeds
liet weet hoe de door het CDA ver-
agde uitkering ineens moet worden
gevoerd. De minister laat dit nog
)ken. Volgende week is hierover
ïg met de Kamercommissie
or sociale zaken.
CDA wil de 25 miljoen besteden
or aan gezinnen met minimumin-
men dat zijn er vijf a zeshon-
dduizend dit najaar een uitke-
ineens te geven van vijftig gul-
Alleenstaanden vallen dan be-
)jfat buiten de boot. Ook veel bejaar-
fzouden niet de uitkering krijgen,
j dat de meesten van hen naast de
lSpW nog enig inkomen ontvangen
dus geen minimum inkomen
Meest kwetsbaar
)m WD wil alleen gezinnen met, kin-
tijdpen en minimum inkomen een uit
ing geven. Met 25 miljoen is dan
1 uitkering van ruim honderdze-
ig gulden mogelijk, want het
at om rond honderdveertigduizend
tinnen De WD beschouwt deze
aep gezinnen als de meest kwetsba-
Met ruim honderdzeventig gul-
i zou hun koopkracht voor dit jaar
i veiliggesteld, terwijl met de
A-uitkering van vijftig gulden
een grotere groep die koop-
ia4eht nog met 0,4 procent zou terug-
de bal terug met erop te wijzen dat de
WD voor honderdvijftig miljoen gul
den verlichtingen heeft voorgesteld
in de vermogensbelasting „niet dus
de laagste inkomens als in ons voor
stel. maar de rijkeren" zonder dat
de WD heeft aangegeven hoe dit
betaald moet worden.
Van der Meulen wees er op dat er
binnenkort een grote Nederlandse
handelsdelegatie, onder leiding van
staatssecretaris Beyen (exportbevor
dering) naar Colombia vertrekt. Vol
gens de CNV-voorzitter worden daar
sinds kort op grote schaal de mensen
rechten geschonden Hoewel dat bij
handelsdelegaties niet gebruikelijk
is. deed Van der Meulen een beroep
op Beyen om de Colombiaanse auto
riteiten te confronteren met de infor
matie die het CNV hierover heeft.
Wapenindustrie
Wim Kok bevestigde dat nog eens
door te wijzen op de mogelijkheden
van werknemers in de wapenindus
trie. Zij zouden in het licht van de
mensenrechten doeltreffend kun
nen optreden om wapenleveranties
aan omstreden landen te boycotten,
suggereerde hij. Kok maakte echter
het voorbehoud dat het vooral de
werknemers zelf zijn die daarover
moeten beslissen. „Ik pas ervoor om
hier dappere uitspraken te doen." zei
hij
De campagne van Amnesty richt zich
overigens op de vrijlating van veertig
vakbondsleden in vijftien verschil
lende landen. Die landen zijn Argen
tinië, Bolivia, China. Colombia, Gui
nee. Guatemala, Jordanië. Maleisië.
Pakistan. Uruguay, de Sowjet-Unie
en Zuid-Afrika. De actie duurt tot 10
december, de dag waarop 32 jaar ge
leden de universele verklaring van de
rechten van de mens werd aangeno
men door een grote meerderheid van
de Verenigde Naties.
litievoorstel houdt in dat de
minimumlonen en laagste soci-
uitkeringen tussentijds op 1 okto-
met een procent worden ver-
|d Ook dan daalt de koopkracht
vc deze groep dit jaar nog met ruim
half procent, maar volgend jaar
de verhoging doorwerken
iorte (WD) vond dat de PvdA,
de sombere Miljoenennota van
sdag. benzine in plaats van blus
ter gooit op een brandend huis
met een voorstel te komen dat
eefa driehonderd miljoen gulden
Maar Kombrink (PvdA) speelde
Terwijl de Amerikaanse filmacteur Lee Marvin toekijkt, geeft minister de Geus van defensie
zijn vrouw een handkus. De minister kreeg gisteren van Marvin het boek „The Big Red One",
waarin de acteur de hoofdrol speelt. De film, geregisseerd door Sam Fuller, gaat vandaag in
Nederland in première.
door Haro Hielkema
AMSTERDAM Mensen
hebben net zo'n onbewust
richtingsgevoel als duiven,
een soort zesde zintuig dat
het mogelijk maakt de koers
aan de hand van het aard-
magnetisch veld te bepalen
Geen mens hoeft op een ver
kenningstocht te verdwalen
Hij moet eenvoudig zijn
richtingsgevoel en op zijn
bekendheid met zijn eigen
omgeving vertrouwen.
Tot deze uitspraken komt de Engel
se zoöloog dr Robin Baker aan het
einde van zijn boek „De Grote
Trek", dat gisteren in de Amster
damse dierentuin Artis werd gepre
senteerd. Baker, die de trek van
planten, insekten, vogels, amfibiën
en reptielen beschrijft, betrekt ook
de trekgewoontes van de mens in
het als „wetenschappelijk verant
woord" aangekondigde boekwerk.
De tochten van de jager, de herders,
de nomaden, de ontdekkingsreizi
gers en de moderne forenzen zijn
volkomen vergelijkbaar met/de vo
geltrek of met de trek van de zoog
dieren waarmee de mens zijn be
staan deelt, aldus Baker.
De laatste anderhalve pagina van
het loek („De mens als navigator")
is door Baker en uitgever Rostrum
BV in Haarlem aangestipt als een
„verbluffende theorie" over het
magnetisch gerichte oriëntatiever
mogen. „opgebouwd op historische
fundamenten, die in de huidige in
dustriële samenleving nog zichtr
baar zijn". Het bewijs voor de theo
rie haalt Baker uit een proef met
mensen die als duiven naar een on
bekende plek worden gebracht
geblinddoekt en in een gesloten
bus. De meeste proefpersonen we
ten al vóór ze uitstappen in welke
richting hun huis ligt. Ze zijn er zelf
hoogst verbaasd over en spreken
over een „gok", die goed is uitgeval
len. Bij een andere oriëntatieproef
kreeg de helft van het gezelschap
een staafmagneet op het achter
hoofd en de andere helft een na-
maakmagneet. Alleen de tweede
groep had nog een goed richtingsge
voel. aldus Baker. De proefperso
nen met een echte magneet waren
de kluts kwijt.
Het kan dus zijn. schrijft de Engels
man. dat het onbewuste richtings
gevoel van mensen op het aardmag-'
netisch veld reageert. „Duiven heb)
ben in de kop een zintuigje met»
magnetiet. een magnetische ijzer-)
verbinding die zich naar de lijnen,
van het aardmagnetisch veld richt
Men neemt aan dat de vogels met)
dit. zintuigje hun koers aan de hand'
van het aardmagnetisch veld kun-)
nen bepalen." aldus het weten
schappelijk verantwoorde boek)
Naarmate de mens verdere reizen,
de ruimte in wil maken, is er een)
verfijning van het navigatiesysteem!
nodig. Maar de enkeling moet blij-'
ven vertrouwen op systemen, die hij)
met de vogels en andere dieren ge
meen heeft. Op zijn eigen magneet-)
je dus.
Paling
Het is jammer dat de auteur en de.
uitgever bij de presentatie van het;
boek zoveel aandacht opeisen voor!
de „verbluffende theorie" „De gro
te trek", dat 59.50 kost en dat)
onder redactie van Mid as Dekkers-
van een Nederlandse editie is voor-'
zien. is zeker zo boeiend in de be
schrijvingen van de „raadselachtige
reizen van de natuur" de tocht van
achtduizend kilometer, die zangvo
gels ondernemen, de zwemreizen
van de paling, de recordvluchten
van de Noordse stern, de bewegin
gen van plantenzaden en -sporen of
de trek van vleermuizen, reptielen
en zoogdieren
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer is unaniem van mening, dat de steunmaatregelen van
staatssecretaris Brokx voor de woningbouw onvoldoende zijn. SGP-Kamerlid Van Rossum.
toch zelden in een oppositierol, verwoordde het gevoelen van de Kamer aldus „De bezwerin
gen van de staatssecretaris komen te laat, zijn te weining gericht en onvoldoende
Brokx heeft in mei al een belangrijke
verschuiving aangebracht tussen het
aantal huurwoningen en de stagne
rende koopsector. Om de vraag naar
koopwoningen aan te jagen, werden
extra premies op het kopen van een
woning in het vooruitzicht gesteld.
Onlangs liet Brokx in een brief aan de
Kamer weten, de premies nogmaals
te zullen verhogen en dat de maatre
gelen van mei „in belangrijke mate
aan de verwachtingen hebben vol
daan."
De Tweede Kamer bestreed dat giste
ren unaniem. CDA en PvdA willen via
een noodplan bereiken, dat er extra
inspanningen worden gedaan om ten
minste de sociale woningbouw te red
den. De VVD wil daar niets van weten
en vraagt de regering om alle be
schikbare extra geld te besteden voor
nog meer premies aan kopers, ten
einde de koopsector te redden.
PvdA-Kamerlid Van Dam diende na
mens de oppositie een motie in. waar
in de regering wordt gevraagd om in
overleg met gemeenten een noodplan
op te stellen, teneinde het wegvallen
van koopwoningen te compenseren
met zoveel mogelijk huurwoningen
CDA-Kamerlid Dijkman,wil dat er
2.500 extra huurwoningen door wo
ningbouwverenigingen worden ge
bouwd en duizend éxtra goedkope
premie-koopwoningen. Hij diende
een motie in om het al bijgestelde
programma voor 1980 in die zin gewij
zigd te krijgen. Die woningen moeten
het wegvallen van de huurwoningen
die door beleggers zouden moeten
worden gebouwd (vijfduizend stuks)
compenseren.
Broloc' optimisme over de bereidheid
van de grote beleggers om woningen
te bouwen, werd door Dijkman niet
serieus genomen. Het CDA-Kamer
lid: „Wat moeten we nou toch geloven
van de steeds opduikende verhalen,
dat de pensioenfondsen gaan beleg
gen in de woningbouw. Naar ons oor
deel lukt dat niet." Hij pleitte voor
een beleggingsplicht voor de pensi
oenfondsen in de woningbouw „Het
is ronduit bedroevend, zelfs bescha
mend. dat gelden van werkenden,
niet in de sociale sfeer worden be
legd". aldus Dijkman. Over de inge
diende moties wordt vandaag ge
stemd.
CDA-Kamerlid Dijkman sprak in het
debat ook over een noodplan, tenein
de minimaal honderdduizend wonin
gen te bouwen. Zoals het zich nu laat
aanzien, wordt in 1980 nauwelijks de
tachtigduizend gehaaid Dijkman
„Waarom zouden we niet alles op
alles zetten om die sectoren aan te
jagen, waarin het goed loopt. Waar
om zouden we niet vanaf heden drie
duizend woningenwetplannen per
maand honoreren." Dat aantal is ove
rigens niet hoger dan het in het wo-
ningbouwprogramma genoemde.
Het is niet zeker dat het CDA 'de
oppositiemotie steunt, omdat Dijk
man nadrukkelijk over aantallen
spreekt en Van Dam in zijn noodplan
alle mogelijke woningbouwplannen
in de woningwetsector gehonoreerd
wil zien Broxx noemde zich „geen
groot voorstander van een nood
plan".
Hel PvdA-Kamerlid Van Dam diende
ook een door de rest van de oppositie
gesteunde motie in. waarin wordt ge
vraagd om gemeenten te helpen, die
door het wegvallen van de duurdere
woningbouw in problemen korpen
met hun grond-exploïtatie. Van Dam:
„Als dat probleem niet wordt opge
lost. dan zakt in 1981 ook de sociaJe
woningbouw in elkaar en dan is- de
ramp compleet." Deze motie werd
door Brokx voorbarig geacht.
De werknemers in de kantine van De Schelde in Vlissingen.
Van onze soc.-econ. redactie
VUSSINGEN Ook gisteren
zijn de vijftienhonderd tot
tweeduizend produktie-werk-
nemers van de Koninklijke
Maatschappij De Schelde
niet aan het werk gegaan.
Vanmiddag zullen naar alle
waarschijnlijkheid d^directie
en vakbonden het gesprek
over de loononderhandelin
gen hervatten. Tot dan gaan
in ieder geval de acties door.
aldus een woordvoerder van
de stakers.
De werfarbeiders gingen dinsdag in
staking uit protest tegen achterblij
vende betalingen ten opzichte van
collega's bij andere RSV-bedrijven
De Schelde is onderdeel van het Rijn-
Schelde-Verolme concern en bouwt
voornamelijk marineschepen
De stakers eisen van de directie dat
alle werknemers in de produktiesfeer
in een hogere loongroep worden ge
plaatst en zij eisen optrekking van de
jeugdlonen. De industriebonden CNV
en FNV staan sympathiek tegenover
de staking, zij staan achter de eisen
van de stakers, maar juridisch gezien
steunen zij de actie niet. Dat bete
kent dat de vakbonds-stakingskas-
sen niet opengaan. Voor de stakers is
dit laatste geen probleem omdat zij
van mening zijn dat de stakingsda
gen door het bedrijf moeten worden
uitbetaald
