'Misschien wordt de
uitkomst helemaal
geen kernenergie'
Tekening van een lezer
thippersbonden
reigen met actie
Trouw
hou de snoepgrens in de gaten
Commentaar
«mste landen
Illegale stokerij bij boerderij
Olie op IJssel
teveel vrouwen
prinsjesdag
koopje
IDAG 16 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
vikkelingssamenwerking heeft
<js minder te maken met hulp,
leeds meer met harde, zakelijke
ingen op economisch en financi-
eebiedDat weerspiegelde zich
Js de speciale zitting van de
enigde Naties in New York. Het
in de kern om het veiligstellen
4e oüeaanvqer voor het wes
tegen voorspelbare prijzen, en
gekeerd het waardevast maken
'de tegoeden en bezittingen van
ilielanden, die nu te lijden heb-
van inflatie en instabiele wissel
pen Wel iets anders dan acties
eten voor India, of het sturen
naaimachines naar Tanzania,
nuttig en nodig ook. v-
it omdat zulke grote zakelijke
ngen op het spel stonden, heeft
peciale zitting van de Verenigde
ies vooralsnog niets opgeleverd,
westerse landen willen dat be
ten over financiële en monetaire
n worden genomen, waar ze
op heden genomen dienden te
t)en. namelijk binnen het Inter-
onale Monetaire Fonds (IMF),
ontwikkelingslanden daarente-
willen een hoofdrol voor de
mene Vergadering van de Ver-
Ie Naties, waarbinnen de derde
ld een grote meerderheid heeft.
ter de meningsverschillen gaat
raag schuil waar en door wie de
ende jaren op economisch en
icieel gebied beslissingen wor-
genomen.
mationale verdeling van inkcy
a moet worden voorafgegaan
8 5 allengs duidelijker geworden
door een herverdeling van
rover ging de speciale zitting
de Verenigde Naties, die mis-
omdat zeker een drietal wes-
landen niet bereid is macht uit
te geven. Formeel hebben
ijk, gezien het mandaat van
IF als waakhond voor het
llionale geldstelsel. Deze drie
weigeren echter ook iedere
jing van de invloed van de
iwereld binnen gespecialiseer-
ten als het IMF. Zolang dat
blijft, zal van de kant van
fikkelingslanden druk wor-
:fend een hoofdrol in het
tionale overleg tussen noord
toe te kennen aan de Vere-
Naties. Een hervorming van
de internationale overlegkaders, is
bitter hard nodig om een verdere
verharding tussen derde wereld en
westerse landen te voorkomen.
De speciale zitting van de VN dien
de als voorbereiding op een acht
maanden durende mammoetconfe
rentie over ontwikkelingssamen
werking volgend jaar. Daar zouden
de daadwerkelijke onderhandelin
gen worden gehouden en de belan
gen van industrielanden (een zekere
energieaanvoer) .en olielanden
(waardevastheid van hun beleggin
gen) tegen elkaar worden uitge
ruild. Gezien de belangen die aan
beide kanten op het spel staan is er,
ondanks de mislukking van de
voorbereidende speciale zitting,,
vooralsnog geen reden al te pessi
mistisch te zijn over het niet door
gaan van de mammoetconferentie,
Een tot nu toe onderschat gevaar
bij de „nieuwe zakelijkheid" in ont
wikkelingssamenwerking is dat de
echt arme landen in de derde we
reld worden platgewalst tussen deze
belangen van olie- en industrielan
den. Zij hebben immers in de we
reldeconomie niets anders in te
brengen dan een lege etensnap.
Een van de hoogste ambtenaren
van de minister voor ontwikkelings
samenwerking prof. Van Dam
pleit voor het opgeven van blok-
onderhandelingen tussen noord en
zuid binnen de Verenigde Naties en
voor overleg binnen gespecialiseer
de organen, gezien de tegenstellin
gen die er ook binnen de derde
wereld bestaan. Hij gaat daarmee
dwars tegen het beleid van zijn
bewindsman in.
Belangrijker is echter dat zolang de
derde wereld zelf hecht aan haar
eenheid, er weinig anders rest dan
deze te erkennen en te respecteren.
„Organisatoren actie: kerncentrale zelf is niet te be
zetten."
„PZEM ontkent afspraken over terugsturen van kern
afval."
Twee berichten uit onze krant van gisteren. Terwijl de
officiële maatschappelijke discussie over (kern)energie
nog altijd op zich laat wachten, brengen weinig andere
onderwerpen zoveel tongen en pennen in beweging als
juist kernenergie. Blijft het bij woorden?
De voorbereiding van de actie „Dodewaard gaat dicht"
wordt voortgezet. De regering trekt zich „vanzelfspre
kend" niets aan van het ultimatum, waarin onmiddellijke
sluiting van de kerncentrale te Dodewaard wordt geëist.
De felste tegenstanders van kernenergie trekken zich op
hun beurt weer niks van de afwijzende reactie aan.
De Gelderse milieufederatie, bang voor een botsing
tussen anti-kemenergiegroepen en het overheidsappa
raat, hoopt op een „matigende invloed" vanuit de Tweede
Kamer. IJdele hoop? CDA-Kamerlid Jan van Houwelin-
gen, voorzitter van de vaste Kamercommissie voor kerne
nergie: „We hebben de minister gezegd: u moet reageren
op het ultimatum. Maar het kan niemand verbazen, dat de
minister in zijn reactie verwijst naar het standpunt van de
Kamer. Er is op dit moment gewoon geen meerderheid
voor sluiting van de kerncentrales in Dodewaard en
Borssele."
Na de maatschappelijke discussie kan alles anders zijd
Voorzitter Kamercommissie over maatschappelijke discussie:
door Theo Koele
DEN HAAG „In de maatschappelijke discussie kan alles aan de orde komen wat met
kernenergie te maken heeft. Het is weinig realistisch om te denken dat er alleen gesproken zal
worden over twee of drie nieuwe kerncentrales, en niet over de bestaande. Het is denkbaar dat
de politieke beslissing na de discussie luidt: we stoppen helemaal met kernenergie."
Zonder die eenheid zouden de arm
ste ontwikkelingslanden nog veel
meer de steuntrekkers van de we- Contracten
reld worden. Internationaal econo
misch hebben zij immers geen enkel
belang. Gezien de afwijzende hou
ding die in de meeste westerse lan
den bestaat ten aanzien van verho
ging of zelfs maar handhaving van
het huidige peil van de ontwikke
lingshulp, is dat een weinig aan
trekkelijke gedachte voor deze arm
ste landen in de derde wereld.
Van Houwelingen staat met deze uit-
spraak dichter bij de anti-kern-bewe
ging dan bij de regering. Volgens mi
nister Van Aardenne (economische
zaken) komt de positie van de twee
vaderlandse kerncentrales niet ter
discussie. Maar critici en geheide te
genstanders van kernenergie houden
de discussie wel voor gezien, als het
alleen maar gaat om de vraag: „nieu
we kerncentrales, ja of nee."
Van Houwelingen gelooft nog steeds
in de zin van de voorgenomen, maar
sterk vertraagde maatschappelijke
discussie. Van Aardenne is er nog
steeds niet in geslaagd de stuurgroep
samen te stellen die de discussie in
goede banen moet leiden. „De minis
ter moet er nu maar eens mee voor de
draad komen. Het laatste deel van de
energienota (waarin de regering kiest
voor twee of drie nieuwe kerncentra
les - red.) ligt op tafel, we moeten
verder."
Het Kamerlid legt er de nadruk op
dat „alles wat met kernenergie te
maken heeft, ter discussie komt."
Dat betekent echter niet, vindt hij,
dat elke politieke beslissing op het
gebied van kernenergie voor of tij
dens de discussie uit den boze is. Zo
liggen er geruchtmakende contracten
'op tafel, gesloten tussen de exploi
tanten van „Dodewaard" en „Borsse
le" en zogeheten opwerkingsfabrie
ken in het buitenland. Keurt de Ka
mer die contracten goed, dan kunnen
de centrales hun bestraalde splijt
stofelementen (zeg maar: gebruikte
brandstof) aan het buitenland kwijt.
Opwerking levert nieuwe brandstof
voor centrales, en daarnaast afval.
Wenst de Kamer geen opwerking
meer, dan ziet Van Aardenne zich
voor de keus gesteld: óf de kerncen
trales sluiten, óf in eigen land een
opslagplaats voor radio-actief mate
riaal bouwen.
Kamerleden hebben tot dusverre
slechts vertrouwelijke samenvattin
gen van de contracten onder ogen
gehad. Geheimzinnigheid blijkt een
vruchtbare voedingsbodem voor alar
merende berichten. Krijgt Nederland
vast en zeker grote hoeveelheden
kernafval terug? Moeten er forse boe
tes worden betaald als dat materiaal
geweigerd wordt? „Het past mij niet
hierover uitvoerige mededelingen te
doen", zeggen mensen, die er meer
van weten (zoals topman Don van de
Provinciale Zeeuwse energie mij.)
De minister heeft zich (nog) niet we
ten te verzekeren van de Instemming
van de Kamer. De oppositiepartijen
blijven er bij, dat het geen pas heeft
contracten goed te keuren bij zoveel
geheimzinnigheid. Het CDA heeft
daar van meet af aan een element aan
toegevoegd: de Kamer moet wachten
op de resultaten van een groot
scheepse studie, de Internationale
splijtstof evaluatie (Infce). De bedoel
de studie is Inmiddels afgerond. Voor
de regering is daarin geen aanleiding
te vinden om „af te zien van het
huidige en thans voorziene niveau
van opwerking" Oftewel: de contrac
ten kunnen met een gerust hart wor
den goedgekeurd.
Sleutelrol
Het CDA in de Kamer heeft zoals
zo vaak een sleutelrol. De WD is
vóór goedkeuring, de oppositie nog
steeds tegen. Van Houwelingen: „Na
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
JRDAM (ANP) De schippersbonden ONS en ASV
izich er niet bij neerleggen als de Tweede Kamer morgen
esluiten om het vervoer van zand en grind niet over de
jpersbeurzen te laten lopen. Als staatssecretaris Smit-
es door toedoen van de Kamer moet terugkomen op haar
pronkelijke toezegging (zand en grind ook via de evenre-
vrachtverdeling) zullen de schippers opnieuw in verzet
Onafhankelijke Nederlandse
persvakbond (ONS) en de Alge-
t Schippers Vereeniging (ASV)
tn dit gisteren bekendgemaakt,
vertegenwoordigers zijn „vals
telicht", zeggen ONS en ASV.
handel en producenten. Hun
volgens de bonden om schip-
-gen elkaar uit te kunnen blij-
rpelen, aardoor ze grote win-
kunnen maken ten koste van de
nschippers
twee schippersbonden orga-
Jn in 1975 een blokkade van
tlangrijkste Nederlandse vaar-
en in 1979 een staking in de
nvaart. Doel was om alle
taanbod over de schippersbeur-
laten lopen.
and en grind is dat nooit goed
t De handel sloot rechtstreekse
contracten met binnenschippers te
gen prijzen die volgens ONS en ASV
vaak veel te laag zijn. De twee organi
saties willen zand en grind ook „over
de beurs" hebben, waardoor alle
schippers aan dit vervoer kunnen
deelnemen.
Dat is niet de bedoeling van de Stich
ting zand- en grind vaart, die vorige
maand met een voorstel kwam om
het merendeel van de vracht in deze
sector buiten de beurs om te laten
lopen. In de stichting werken samen
de producenten, de handel en de Fe
deratie van schippersbonden.
In de federatie zitten niet de ONS en
de ASV, die samen naar schatting de
helft van de Nederlandse schippers
vertegenwoordigen.
Van Houwelingen
alles komt ter discussie
de bijna-ramp met de kerncentrale
van Harrisburg (VS) heeft de Kamer
zich afgevraagd, of de centrales in
ons land wel veilig genoeg zijn. De
conclusie van een Kamermeerder
heid Was, dat de veiligheidssituatie
geen aanleiding is voor sluiting van
„Dodewaard" en „Borssele". Zo n uit
spraak betekent natuurlijk wel iets.
Van Aardenne beroept zich er op in
zijn brief aan de Gelderse actiegroe
pen, die met een blokkade dreigen.
Maar ook wij zelf moeten er gevolgen
aan verbinden."
Van Houwelingen; „De CDA-fractie
heeft over de contracten nog geen
standpunt ingenomen, we hebben
trouwens nog wel wat vragen voor de
minister. Maar ik vind wel. dat je de
hele zaak niet kunt aanhouden, tot
dat de maatschappelijke discussie
achter de rug is. Bovendien, goedkeu
ring betekent nog niet dat we voor
eens en voor altijd ,ja' zeggen tegen
opwerking. Als het politiek oordeel in
ons land na de maatschappelijke dis
cussie luidt: we stoppen helemaal
met kernenergie, dan moeten we van
die contracten af kunnen
We stoppen met kernenergie. Wie
koestert er binnen de anti-kemener-
gie-beweging nog hoop op zo'n uit
komst van de maatschappelijke dis
cussie? Van Houwelingen erkent, dat
het wantrouwen door menige uitla
ting van de kant van de regering
gevoed is. Van Aardenne wil we
schreven het al de positie van de
twee bestaande centrales buiten de
discussie houden. Premier Van Agt
laat in het buitenland vrijwel geen
mogelijkheid onbenut om te pleiten
voor uitbreiding van kernenergie.
Hardleers
Ook de Kamer heeft geen al te mooie
ervaringen met het optreden van be
windslieden in zaken, de kernenergie
rakende. „Hardleers", noemde het
D'66-ïf amerlid Ineke Lambers minis
ter Van Aardenne, toen deze in het
voorjaar toestemming gaf voor de
opslag van méér radioactief afvalma-
teriaal bij Dodewaard. „Discutabel"',
noemt Van Houwelingen die daad;
waarvan de Kamer pas na verloop
van tijd op de hoogte werd gesteld.
Ook de gang van zaken rond de op-
werkingscontracten heeft tot veel
wrevel geleid.
„Eigenlijk", zegt Van Houwelingen.
„zou elke vorm van geheimzinnigheid
taboe moeten zijn. Die sfeer versterkt
alleen maar de indruk van machts
concentratie, van een groep zaken
mensen die ook politici kan manipu
leren. In zo'n situatie gaan mensen
denken: het heeft geen zin om met
betogingen of boze brieven de aan
dacht van politici op onze wensen te
vestigen, we moeten maar overgaan
tot daadwerkelijk verzet."
'Alstublieft mevrouw. Maar geef het nog niet uit, want volgend jaar moet u nog wat
meer inleveren
werdén aangetroffen, bleken er vijf
voor de produktie te zijn ingescha
keld.
ZWOLLE (ANP) Op de IJssel bij
Hattum is gisteren over een lengte
van twee kilometer en over de volle
breedte van de rivier een oliespoor
aangetroffen. De Rijkspolitie te wa
ter vermoedt dat de verontreiniging
is ontstaan door klandestiene lozing
door een schip. Het gaat vermoede
lijk om gasolie die vrij snel verdampt
Daarom hoeft Rijkswaterstaat niet in
actie te komen om de vervuiling te
bestrijden.
NEDERWEERT (ANP) De douane
recherche heeft gisteren een illegale
stokerij in Nederweert opgerold. De
stokerij was ondergebracht in een
schuur naast een boerderij en had
een capaciteit van vijfduizend liter
alcohol per week.
De eigenaar van de boerderij, de 24-
jarige V., en diens vader werden voor
verhoor aangehouden. Volgens een
woordvoerder van het ministerie van
financiën zegt het tweetal van niets
te weten. Zij hadden de schuur aan
„onbekenden" verhuurd.
De stokerij heeft voor zover nu be
kend enkele maanden gedraaid. Van
de twaalf gistbakken die bij de inval
Vrijheid in gebondenheid, is ons
meermalen voorgehouden, dat is
pas je ware. En dus moeten we
het toejuichen dat we er weer een
grens bij hebben. Want behalve
een leeftijdgrens voor gratis of
gereduceerd openbaar vervoer,
voor het kopen van sterke drank,
voor het berijden van een brom
fiets. het afleggen van rij-exa-
men, het kopen van vuurwerk, de
kiesgerechtigde leeftijd, de fat
soensgrens, de landsgrens, de
aow-grens, de datumgrens en de
grens tussen leven en dood ken
nen we nu ook de snoepgrens.
Heel kort pas, want de reclame
codecommissie heeft die grens
nog maar nèt ingevoerd.
De snoepgrens is vastgesteld op
veertien jaar. Niet dat geen kind
onder die leeftijd een stukje
snoepgoed mag aanraken; dat
zou een snoep-dictatuur worden.
De nieuwè grens heeft te maken
met reclame voor snoepgoed, dat
moet intussen al duidelijk zijn. In
de reclame mogen geen snoepen
de kinderen beneden de veertien
jaar worden getoond, volwasse
nen mogen kinderen geen snoep
aanbieden in zo'n reclame nog
steeds, dus thuis of op straat
wordt niemand die kwistig uit
een zakje snoepgoed uitdeelt, op
de vingers getikt en bovendien
moet er altijd duidelijk worden
gewezen op de noodzaak tot in
standhouding van een goed
gebit.
Nu denkt u misschien een fabri
kant of reclamemaker te kunnen
betrappen als er op de tv-reclame
een klein kind met snoep en zo'n
haast onzichtbaar tandenborstel-
tje in beeld komt. Maar die mo
gen wél. De reclamecodecommis
sie stelt uitsluitend richtlijnen op
voor reclames die niet op radio of
televisie komen; daar heb je weer
de reclameraad voor. Met de
snoepgrens zou trouwens bij die
media niet te werken zijn; je kunt
aan de neus van het kind niet
zien of het al veertien is, (maar
misschien aan de tanden wel),
laat staan horen.
De reclamecodecommissie heeft
nog meer richtlijnen opgesteld.
Zo mag voortaan in reclame voor
zoetigheid niet gespot worden
met mensen die niet (willen)
snoepen en mogen geen mensen
worden getoond die nè het tan
den poetsen of net voor net sla
pen gaan nog gauw even een
snoepje eten. Snoepreclame mag
niet de indruk geven dat de aan
geprezen zoetigheid een maaltijd
kan vervangen, en buitensporig
gebruik van snoepgoed (wat dat
dan ook mag betekenen) mag
niet worden aangemoedigd,
goedgepraat of ten voorbeeld ge
steld. Tussen snoepen en gezond
heid mag geen verband worden
gelegd en wie de lezer wil doen
geloven dat snoep met een be
trekkelijk laag suikergehalte de
kans op tandbederf verkleint, zit
behoorlijk fout.
Alles bij elkaar worden deze
richtlijnen de „gedragscode voor
reclame voor suikerhoudend
snoepgoed" genoemd. Korte ver
klaring: alles mag. zolang het
maar niet te gek wordt, er geen
mensen voor gek gezet worden,
de snoepgrens niet overschreden
wordt en de gaten in de gaten,
gehouden worden.
Een moslem mag met vier vrou
wen tegelijk getrouwd zijn en ook
in Indonesië is dat verschijnsel
niet zeldzaam. Maar dat iemand
vijftien vrouwen verzameld
heeft, daar kijken ze ook in zo'n
land toch wel van op. Zo woont
op Sumatra, in het dorp Teloen
Kenas (in de buurt van Medan)
de waarzegger^ihotang, bekend
geworden doordat hij eens de
winnende cijfers in de voetbalto
to goed voorspelde. De man heeft
nu ineens nog grotere bekend
heid gekregen sinds uitgelekt is
dat hij vijftien vrouwen heeft we
ten te vergaren. Een complete
harem, waar vijf van de vijftien
En daar is het dan: het eerste
vliegtuig op zonne-energie. Het
is een beetje veel gezegd, want
het ding kwam op z'n eerste
vlucht nauwelijks een paar me
ter boven de grond, haalde maar
een kilometer of drie en kon al
leen de pilote vervoeren, maar in
beginsel is het gelukt. Het vlieg
tuigje is voorzien van 2800 foto
cellen die licht in stroom omzet
ten, en het weegt volgens de in
formatie maar 68 pond. Het NA-
SA-onderzoekscentrum in de
Verenigde Staten experimen
teert met het zonnevliegtuigje,
dat de naam Penguin heeft ge
kregen. Hoe hard het gaat en hoe
hoog is aan de fietsers wel te
zien, die gewoon een eindje raee-
peddelen. Het zal nog wel even
duren voor we in zo'n ding met
vakantie kunnen.
co-echtgenoten zusters blijken
en twee anderen ook. Sihotang
heeft verklaard dat hij zijn vrou-
v, en Ir. een visioen gezien heeft en
andersom schijnt dat net zo ge
veest te zijn. Dat is volgens hem
èn volgens al de mevrouwen Si
hotang de aanleiding waardoor
zij allen bij elkaar gekomen zijn
en nu zo'n aardig groepje vor
men. Maar Politie en justitie zijn
daar niet direct van overtuigd.
Die proberen nu uit te vinden hoe
het vijftlenvoudige huwelijk echt
in elkaar zit. maar eenvoudig
blijkt dat niet met al die visi
oenen.
Vandaag is het dus weer Prinsjes
dag. Prinsjesdag moet, net als
melk. vindt Vara's Henk van
Hoorn (van „Wat voor weer zou
het zijn in Den Haag?"). „Dat
staat, met iets andere woorden,
in de Grondwet," verklaart hij in
de Varagids. „Maar er staat niet
bij dat er zoveel poespas en tram
melant aan te pas moet komen.
Toegegeven, er zijn talloze men
sen die het ieder jaar weer een
prachtig schouwspel vinden, die
genieten van dit bloemencorso
der democratie. Maar je kunt het
parlement ook zien als een ge
woon bedrijf, waar belangrijke
beslissingen worden genomen.
En zo zie Ik het."
Zo'n vertoning met kamerheren,
koetsen en knollen werkt alleen
maar op zijn lachspieren, ver
volgt hij „Het is alsof je de be
drijfsdirecteur in een sjees over
het fabrieksterrein laat rijden,
als de ondernemingsraad weer
aan een nieuwe vergaderperiode
begint. Waarom leest de minis
ter-president zijn eigen onheils
boodschappen niet voor? De au
teur draagt voor uit eigen werk.
Dat wordt pas echt genieten. Het
wordt trouwens weer een zeer
voorspelbaar dagje Ik verwacht
tenminste niet dat de nieuwe ko
ningin plotseling met voorlezen
stopt, streng de zaal In kijkt en
de premier toesnauwt: Dat kom
je de mensen in dit land maar zelf
vertellen, Dries! De ongelukkige
die zijn radio of televisie per on
geluk aan laat staan krijgt, nadat
de vorstin drie keer is toege
juicht, een zondvloed van com
mentaren over zich heen. Pas
tegen middernacht wordt het
weer mstig in de ether. Wie tegen
die tijd nog door de bomen het
bos kan zien, verdient een stand
beeld op het Binnenhof."
Medewerkers en studenten aan
de Technische Hogeschool Twen
te kunnen voor een zacht prijsje
met de trein heen en weer. De TH
heeft een contract met de Spoor
wegen afgesloten, dat het de
TH'ers mogelijk maakt een dag
kaart tweede klas voor 24 aan
te schaffen in plaats van de nor
male prijs van 37,50. Niet alleen
kunnen ze er gebruik van maken,
ze moeten eigenlijk wel. Wie wil.
mag nog wel met eigen vervoer
komen en gaan, maar die moet
dan wel een heel goede reden
hebben om de onkosten vergoed
te krijgen. Het gaat overigens om
een proef van twaalf maanden
