Johannes de Heer en chocoladehagelslag Gelovigen en technici: betere relatie nodig Frits Kuiper: christen en socialist Trouw Youth for Christ ziet grote mogelijkheden Chinese kerkleiders bespreken zielszorg Nieuwe leiding Pax Christi-voettochten Weer proces tegen Jakoenin verwacht Conferenties Apartheidsfana moet dokken DINSDAG 16 SEPTEMBER 1980 TROUW/KWARTET door A. J. Klei Het gekke is dat ik al een eindje in de twintig was. toen me voor het eerst te verstaan werd gegeven, dat spelen en zingen uit de bundel van Johannes de Heer voor een fatsoenlijk kerkmens eigeplijk niet te pas kwam. Ik moest weten, dat Je dat beter kon overlaten aan 't Leger des Heils en aan kringen -uit de hoek van de opwekkingsbeweging, waar 2e altijd in de weer zijn met handgeklap en halleluja-geroep. Het was een oudere kennis, die me hierover onderhield. We hadden elkaar getroffen bij een orgelbespeling en praatten na afloop nog wat in een café. Hij vroeg me of ik ook orgel speelde en ik vertelde hoe ik als schooljongen in de mobilisatietijd opeens bevorderd werd'tot kerkorganist in ons dorp. omdat de echte organist onder de wapenen moest. In 't begin speelde ik alles keurig uit het koraalboek van Worp, later ging ik zeil „fantaseren", en voor en na de dienst nam ik vaak een lied uit Johannes de Heer Johan de Heer? onderbrak de ander mij op verbaasde toon. Hij trok een vies gezicht en ging schel een soort walsmelodie fluiten. Vond je dat werkelijk mooi? vroeg hij hoofdschuddend en vervolgens leverde hij een heel betoog over kerkmuziek. Ik legde uit dat ik vóórin mijn bundel van Johannes de Heer een lijstje had geschreven van nummers, die ik met mijn orgelmeester had uitgezocht en die ik echt graag speelde. Op het ogenblik, terwijl ik dit stukje tik. ligt dat oude en door 't gebruik nogal gehavende exemplaar van de zangbundel naast mijn schrijfmachine. Op de binnenkant van het kaft zijn de met potlood genoteerde cijfers nog te onderscheiden: 45 Dochter Sions, een wijs van Haendel55 een lied op de melodie van Allein Oott in der Höh' sei EhrNou ja, ik zal er verder niemand mee vermoeien, ik wou maar zeggen dat ik opgegroeid ben bij de „goeie" nummers uit Johannes de Heer en pas later de veelgesmade opwekkingsdeunen ontdekte, die je dan ging ver-jazzen; een bezigheid waaraan ieder die een beetje de weg weet op de toetsen, zich wel eens heeft overgegeven. Dit alles komt bij me boven, nu ik de grammofoonplaat „75 Jaar bundel van Johannes de Heer" (voor 21,90 te bestellen bij Het Zoeklicht, postbus 99, Doorn) moet aankondigen. Hierop staan vijftien liederen uit de jubilerende zangbundel en de eerste twee, althans de melodieën van die beide, zijn ook te vinden op dat oude lijstje van mij. Maar laten we de boel niet fraaier maken dan zij is. Hoewel Johannes de Heer het klassieke lied niet schuwde, grijpen zijn geestelijke nazaten toch eerst en vooral naar het vlot toegankelijke opwekkingslied, waarbij naar mijn overtuiging de melodie méér gewicht in de schaal legt dan de tekst. Nu zijn er ook meeslepende wijzen bij, denk maar aan die van Rijst op, rijst op voor Jezus, of van Zouden wij ook eenmaal komen. Over dat laatste lied gesproken, waarom is dat op de jubileumplaat te horen in een laffe orgelbewerking van Jan van Weelden? Oeef me dan maar de Urker zangers onder aanvoering van Frits Bode. Ze zijn goed vertegenwoordigd op deze plaat en Zegel van de hervormde gemeente te Lochem organist Klaas Jan Mulder levert stevige begeleidingen, ook al .gaat het om teksten die hem als vrijgemaakte gereformeerde zouden moeten doen rillen. Met Klaas en Riek Post, vergezeld van Jan Zwanepol, zitten we dicht in de buurt van bruiloften en partijenen zo schommelt mijn waardering heen en weer. Maar och, als er alleen op stond wat ik mooi vond of aanvaardbaar achtte, zou dit geen echte plaat van en voor Het Zoeklicht, van en voor de ware gebruikers van de bundel van Johannes de Heer geworden zijn. En dat is deze jubileumplaat nu weL www Er ligt nög een plaat op aankondiging te wachten: „Orgel en carillon", waarop Oer van Poppel het orgel van de hervormde Grote Kerk te Lochem en Gert Oldenbeuving de beiaard van de toren dezer kerk laat klinken. De plaat wordt verkocht ten bate van de, inmiddels voltooide, restauratie van de kerk en wie 27,50 stort op gironummer 98 55 61 ten name van Ger van Poppel, Lochem, met vermelding: grammofoonplaat, krijgt de plaat franco thuisgestuurd. Ik zit een beetje met de aanbeveling vun deze Lochemse produktie. Dat komt omdat ik carillons pel alleen buiten, op straat, fijn vind. Thuis krijg ik er alleen maar trek van en, wonderlijk genoeg, speciaal in een witte boterham met chocoladehagelslag. De narigheid is dat deze trek niet gestild kan worden, omdat we alleen maar bruin brood (wat gezonder is) op de plank en gekleurde hagelslag (die goedkoper is) in de kast hebben. Ik hoop dat vele anderen geen last van deze kwaal hebben, want Gert Oldenbeuving lijkt me, gezien zijn programmakeus, geen alledaags beiaardier. Wat het orgel betreft, de Lochemse Grote Kerk bezit een opmerkelijk orgel van achttiende- eeuwse komaf en Ger van Poppel laat ons de niet geringe mogelijkheden van het toch niet zo omvangrijke Instrument zorgvuldig proeven via een (en daar is het woord alweer) onalledaags programma met werken van Bach, Reger, Couperin en de minder bekende Christian Ritter en Guillaume Lasceux, respectievelijk laat-zeventiende- en laat-achttiende- eeuwer. Ik bedenk opeens dat carillon en orgel natuurlijk een aardige combinatie vormen voor de kersttijd. Ger van Poppel begint zijn aandeel met Bachs „Nun komm der Heiden Heiland", dus Ik had niet zo moeten zeuren over die hagelslag. DORDRECHT (PNHK) Hoe kan een vruchtbare wisselwerking tot stand gebracht worden tussen de profetische inspiratie van gelovigen en het rationele denken van technici? Dat was de centrale vraag tijdens het symposium over „Profeten, vroeger en nu", in de grote kerk In Dordrecht, georganiseerd door de vereniging van vrijzinnige hervormden. Als eerste spreker trad op prof. dr. M. J. Mulder, die inging op de rol die de profeten van het oude testament speelden, wat hun inspiratie was en waaraan zij herkenbaar waren. Prof. Mulder legde er de nadruk op dat de oudtestamentische profeet geen „voorspeller" was maar een „spreker" en dat zijn taak, afhankelijk van plaats en tijd, telkens verschillend was. Vooral twee aspecten zijn ken merkend voor het werk van de oud testamentische profeet, aldus prof. Mulder, namelijk het religieuze en het sociale. Prof. dr. C. J. F. Böttcher was ce tweede spreker tijdens dit symposi- OENêVE (EPD) Voor het eerst in vele jaren is in China weer een ont moeting van kerkleiders op nationaal niveau geweest. Volgens een medede ling van de lutherse wereldfederatie zijn midden juli 150 afgevaardigden van kerken uit verschillende provin cies van China in Peking samenge- weest om te praten over problemen van de zielszorg. Besloten werd hiervoor een practi cum te stichten met mogelijkheid van schriftelijke cursus. Het practi cum komt voorlopig in het instituut voor godsdienststudie aan de univer siteit van Nanking. um. Naar zijn mening heeft het toe- komstdenken in de huidige weten schap en techniek weinig of niets meer te maken met hoe de profeten in het oude testament de toekomst be naderden. Wat in onze tijd nog het meest lijkt op de oudtestamentische profetische boodschappen, aldus DEN BOSCH (ANP) Herman de Jonge (36) te Nijmegen ia benoemd tot directeur van Pax Christi-voet tochten. Hij maakt deel uit van de religieuze leefgemeenschap Karibu van de witte paters in Nijmegen. Na zijn theologische studie in Londen en Nijmegen werkte hij van 1970 tot 1977 in de basispastoraal in Oeganda, met name in gemeenschapsopbouw en kadertraining. De Pax Christi-voettochten zijn voor al voor studerende Jongeren bedoeld. Het meest bekend zijn de voettoch ten naar Den Bosch, die de komende herfstvakantie voor de 24e keer wor den gehouden. De Jonge volgt pater P. Verkoelen op. die vanaf de oprich ting bij de voettochten betrokken is geweest. prof. Böttcher, Is de toekomstprogno se gebaseerd op wetenschappelijke gegevens, die uitmondt in een ernsti ge waarschuwing. Hier komt dan ech ter weer het probleem om de hoek kijken van wie er wel en wie er niet kunnen worden geloofd, omdat iede re toekomstprognose uitgaat van een van te voren vaststaande visie. Daarom is het zo belangrijk, dat we tenschappers en technici in een vroeg stadium gegevens verschaffen over de consequenties die bepaalde uitvin dingen en maatregelen kunnen heb ben. Wetenschappers en technici mo gen niet zelf beslissen over zaken als bewapening en kernenergie. Daar voor is een openbare discussie nodig, die in een vroeg stadium op gang moet komen en niet als de beslissin gen eigenlijk al genomen zijn. Weten schappers en technici moeten daar actief naar streven door tijdig en op eigen initiatief informatie te verstrek- .ken, aldus prof. Böttcher. Schaars Prof. dr. L. Leertouwer, als derde spreker deze dag, had de titel van zijn referaat te elfder ure nog gewijzigd van „Welke wegen staan ons nu open?" in „Het woord des Heren is schaars geworden." Dit omdat bij na- Prof. dr. C. J. F. Böttcher. der inzien voor de beantwoording van de eerste vraag een profeet nodig is en prof. Leertouwer zichzelf niet als zodanig ziet. Prof. Leertouwer ging in op de vraag hoe het komt dat in deze tijd toekomstdenkers steeds meer ge zien worden als „profeten". Een van de oorzaken daarvan- zou kunnen zijn, aldus prof. Leertouwer, dat profeten optreden in perioden waarin zich snelle en schoksgewijze veranderingen voordoen. Dergelijke perioden komen voor in de bijbel, maar ook onze tijd kan als zodanig gekenschetst worden. Het probleem in de tijd waarin wij leven is, aldus prof. Leertouwer, dat het moeilijk is de profetische inspiratie van gelovi gen te verbinden met het denken van technici. Toch is een dergelijke wis selwerking dringend noodzakelijk. AMERSFOORT Onder het motto „Geloof voor de Jaren '80" begon Youth for Christ in „De Flint" te Amersfoort het nieuwe seizoen en te vens een „vriendenwerfactie". Bij de presentatie van de plannen werd vooral nadruk gelegd op de noodzaak om erop uit te gaan en de Jongeren op te zoeken waar ze zijn. Dit zou moe ten gebeuren vanuit actiekemen; groepen van ongeveer acht mensen die samen bezig zijn met bijbelstudie, gebed, dlakonaat en evangelisatie. Youth for Christ ziet voor de komen de jaren grote mogelijkheden voor evangelisatie. Er is veel belangstel ling voor evangelisatie door klelnthe- ater, muziek en andere eigentijdse werkvormen. Ook de behoefte aan Van onze kerkredactie LONDEN Het Engelse Instituut Keston College verwacht nog een tweede proces in Rusland tegen de priester Gleb Jakoenin. Op 28 augus tus werd Jakoenin veroordeeld tot vijf Jaar strafkamp, gevolgd door vijf jaar verbanning wegens „antl-sowjet agitatie en propaganda". Keston Col lege heeft aanwijzingen, dat er een tweede proces in voorbereiding is. waarin Jakoenin zal worden beschul digd van overtreding van de geldwet- ten en van verboden handel (o.a. in ikonen en kruisen). Overtreding van de geldwetten geldt als een zwaar misdrijf, waarop in theorie zelfs de doodstraf kan volgen. 'bijbelstudiemateriaal en training is groot. In verschillende steden zal aandacht worden besteed aan advieswerk (pre- 'ventie), evangelisatie onder werken de Jongeren en onder buitenlanders. Ten behoeve van het plaatselijk werk zijn dan ook per 1 september zeven nieuwe medewerkers in dienst geko men. De één-jarige opleiding tot 'jeugdwerker begon het derde cursus jaar met vijftien studenten. waarin opgenomen: De Rotter dammer, met Dordte Dagblad, Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Lelde# Courant Uitgave: Trouw/Kwartel BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga HOOFDKANTOOR Postbus 659 1000 AW Amsterdam Wibautstraat 131 Amsterdam tel. 020-5629444 telex 13006 Postgiro 66 0000 Bank Ned. Credietbank Rekeningnr 2300 12574 Gemeentegiro Amsterdam X11000 REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tel. 010-115588 (abonnementen en bezorging) tel. 010-115588 (redactie) tel. 115700 (uitsluitend voor REGIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Oen Haag tel 070-469445 (abonnementen en bezorging) tel 070-469445 (redactie) tel. 070-468864 (uitsluitend voor Parkstraat 22 Dan Haag REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND (abonnementan en bezorging Peetbus 3 8000 AA Zwolle lel 05200-17030 Melkmarkt 56 Zwolle Abonnementsprijzen: Pe: maand f 16.98 Per kwartaal 50.95 Per half jaar 101,90 Per jaar 201,60 Advertentietarieven op aanvroeg Telefonische abonnementenop drachten (zie adressen boven) Opgave lamilieberichten 9-19 30 van maandag t/m vrijdag. Op zondag van 18-20 uur teief 020- 5622797. Opgave mmi-advertenties tel 020-5626262 of schriften aan Mini-Adv afdeling, postbus 433. 1000 AK AMSTERDAM Adreswijzigingen uitsluitend schriftelijk aan onze Amsterdam- door drs. N. A. Schuman In 1974 overleed te Krommenie de doopsgezin de predikant Frits Kuiper. Hoewel meermalen de „grand old man" der doopsgezinden ge noemd, is hij landelijk niet zo bekend en popu lair geworden als bijvoorbeeld dominee Bus- kes. Toch noemt juist Buskes zijn naam in een opstel over de toekomst van de kerk, herinne rend aan Kuipers publikaties over de beteke nis van de bijbelse hoop. Hij zegt erbij:.zonder veel weeklank te vinden". Een zo is het Maar dat neemt niet weg dat je. Frits Kuiper lezend, al gauw beseft van doen te hebben met een theoloog die werkelijk het volle pond aan visie te bieden heeft, te midden van de lichtgewich ten. Wie hem ook persoonlijk heeft mogen leren kennen, weet dat hij goed luisterde en antwoorden gaf die iets voorstelden, kritisch en onverzettelijk als zij waren. Kuiper leeft niet meer; hij regeert elders. Zijn geschriften zijn er nog weL Zoals zijn laatste boekje (1974): „Een klein drieluik van onze bevrijding". Over de gestalten van Barth, Ro- senzweig en Lenin. Drie namen die denk- en handelwijze aangeven welke Kuiper prakti seerde. Hij onderhield een soort pendeldienst tussen theologisch „rechts" (afkerig van een vaag religieus humanisme) en politiek „links" (afkerig van een vaag maatschappelijk refor misme). Daarbij reisde hij altijd via Jeruzalem als messiaans tussenstation. Al vóór 1930 begon Frits Kuiper te schrijven. In kerkblaadjes, zoals een predikant betaamt, en in „Eltheto", uitgave van de Nederlandse Christen-Studenten Vereniging (NCSV). Uit deze hoek is het initiatief afkomstig tot uitga ve van die vroegere artikelen, als publikaüe ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van de beweging „Christenen voor het socialisme" én van de „Doopsgezinde vredesgemeente in Ne derland". 1) Al in 1933 had Kuiper zelf de stukjes gesorteerd en aangeboden aan de Arbeiderspers. Maar dat ging niet door. De reden van die weigering is interessant genoeg om er straks even op terug te komen. Actueel Wat opvalt bij lezing van de korte en doorzich tige artikelen van bijna vijftig Jaar geleden: wat lijken de problemen en uitdagingen van nu veel op die van tóen! Tenminste, in de visie van iemand die ook toen kritisch In kerk en wereld rondkeek. Bijvoorbeeld: „Maar ook ons niet- meedoen heeft zijn gevolgen en dikwijls zeer ernstige. Daarom moet de Christen het leeren wagen om een keuze te doen! Te midden van de groote vragen, waarvoor onze huidige we reld gesteld is, mag de Christen niet doen alsof dat alles hem niet aangaat. Ik noemde reeds terloops het oorlogsvraagstuk en de vraag van maatschappelijke gerechtigheid. Ik meen daarmede inderdaad de meest brandende vra gen van onzen tijd te hebben aangeroerd" (pag. 79). Dat is een actueel signalement. De spelling is veranderd, maar niet „de beestachtige ge meenheid van den modernen oorlog, de geraffi neerdheid van haar middelen, die in deze vre destijd nog steeds verder worden uitgedacht, de gruwel van de opeenhoping van voorraden eenerzijds en de totale verarming der millioe- nen anderzijds, terwijl de middelen van ver keer een redelijke welvaartverdeeling thans beter mogelijk moesten maken dan ooit te voren" (pag. 109). Actueel is ook Kuipers weelegging van het verwijt dat men, zo doende, het christelijk geloof zou laten opgaan in politiek-maatschap- pelijk engagement. Schrijvend over solidari teit legt hij de nadruk op de meerwaarde van bijvoorbeeld de avondmaals-gemeenschap ten opzichte van de moderne solidariteit met de arbeidersbeweging. De gemeenschap van „broeders en zusters" is een andere dan die van „kameraden". Een andere. Maar daarmee hoe ven ze nog niet tegenover elkaar te staan, aldus Kuiper, integendeel. In plaats van ze tegen elkaar uit te spelen, zou men ze op elkaar moeten laten inspelen. Keuze Dat veronderstelt een keuze. Gebaseerd op de christelijke toekomstverwachting én op actue le analyse van de samenleving. Kuiper heeft die keuze voor het socialisme gedaan. Als mondig christen (op de kansel, als voorganger, hoedde hij zich ervoor andermans verantwoor delijkheid in te vullen!), en als theoloog. In die laatste hoedanigheid beroept hij zich op de bekende „Tambacher Rede" van Karl Barth uit 1919 2), over de christen in de maatschap pij: „niet als onverantwoordelijk toeschouwer en criticus tegenover, maar als medehopende en medeschuldige kamaraad binnen de So ciaal-Democratie, waarin voor onze tijd nu ■eenmaal het veizet tegen het bestaande gestal te heeft gekregen, en waarin ons zoiets als een gelijkenis met het Koninkrijk Gods geboden wordt" (aldus Barth). Dit betekent, zegt Kuiper, nog méér dan in 1919 dat deelname aan de strijd voor socialis-, me voor de christen het „Gebot der Stunde" is.' „De groote economische crisis heeft duidelijk gemaakt, dat wie waarlijk gerechtigheid wil in onze dagen, een ander maatschappelijk sys teem moet willen, en wel een systeem met voortbrenging dóór en vóór de gemeenschap- ".(pag. 124) Een ander kan mij nog meer ver tellen, centrale diakonale conferentie gereformeerde kerken over de proble men van minderheden, ingeleid door ds. B. ter Haar, zaterdag 4 oktober 10.30-15.30 uur, college Blaucapel, Winklerlaan 373, Utrecht-Tuindorp. Inf. en aanm. tel. 033-943244. Getuigen, maar hoe? Windroos- jongerenweekend m.m.v. ds. R. van Laar, 10-11 oktober, Zendingsdiaco- nessenhuis, Amerongen. Inl. en opg. tel. 08380-21980. 9 Een vader had twee zoons, remon strantse najaarsretraite, 10-12 okto ber, De Hoorneboeg. Hilversum (tel. 02157-231). School en schoolwerkplan, vooi leerkrachten uit het basisonderwijs, 10-11 oktober, Den Alerdinck, Laag Zuthem (tel. 05290-541). PRINSJESDAG Vandaag is het weer zover: d dinsdag van september. Bulte Haag heb ik toch altijd evenni om er op te letten. De e Prinsjesdag met koningin E zal ongetwijfeld aan haar b optreden niets ontbreken. Z serieus kennis genomen b wat het kabinet vanaf het p de Ridderzaal zal laten v Een geheel van mededelingen} waarnaar met een zekere spi wordt uitgekeken. De omstandigheden voor onze e hebben een moeilijkheidsgraad!-,, bereikt die wij na de oorlog noj II gekend hebben. Regeren is 1 spitsroeden-lopen geworden. Vi vragen zich af of de ploeg die n. bestuur van het land in handen C met de voorgestelde maatregel! succes zal hebben. Veel vertron hebben vooral de sociale en üe economische maatregelen totn jjj niet gewekt. Terecht vraagt me af, of er eigenlij kwel een beleid langere termijn hoe moeilijk in is. Mensen moeten'inleveren', h en het. Die mensen zijn daartoe be 5el maar dan op voorwaarden. Red 'nt voorwaarden, onder meer vanh Dt verwerven van nieuwe arbeidsplaatsen en het op grote 11 schaal aanpakken van de woon Blijven plannen daartoe, die en uitzicht op succes bieden, uit d hetgeen wonder dat er gemor o r bij de aankondiging van loonsverlagingen. Hiermee kani niet blijven doorgaan. Op dendi m gaat het vertrouwen ontbreken daarmee de bereidheid om werl i( samen een stap terug te doen. 1 brengt deze dag aan het licht ln problematiek? Het is een problematiek die niet alleen oi welvaart raakt maar het welz mensen vlak naast ons. VOORBUGAr Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen: te Meerkerk T. I Bennekom te Ooltgensplait; P. Molenaar te Groot Amroa Aangenomen: naar Nootdorpl bach te Enschede (part-time) Bedankt: voor Berkel en Rode M. D. van den Berg te Werki voor Mijnsheerenland G. van te Nieuw Buinen. GEREF. KERKEN Aangenomen: naar Sassenh Ferwerda te Amsterdam-81o Osdorp. Intrede: te Zoetermeer (1 Spriensma uit Arum. GEREF. KERKEN (VRIJG) Beroepen: te Wetsinge-8auwe Dronkers kand. te Hengelo. Bedankt: voor Enschede-Zuidi Groenenberg te Stadskanaal. GEREF. GEMEENTEN Beroepen: te Scheveningen Hoogvliet D. Hakkenberg te Li Apeldoorn A. Hoogerland te bendijke. Bedankt: voor Roti A. Moerkerken te Nieuw-1 Spanning Kuiper voert dus, terecht, zakelijke argumen ten aan in zijn pleidooi voor het socialisme als een methode om foute situaties (die fout blij ken te zijn omdat mensen er onder lijden) tot hun wortel te herleiden en te gaan veranderen. En wat foute situaties betreft kan men rustig stellen dat het in onze „Stunde" al niet eens meer kwartrvoor-twaalf, maar eerder vijf-voor twaalf is geworden. Waarom de keuze voor het socialisme nog meer geboden zou zijn dan toen. Ik vind daar veel voor te zeggen. Maar ik constateer ook dat onze „Stunde" intussen Frits Kuiper veel ervaringen rijker is geworden, óók met bepaalde vormen van socialisme. We zijn intussen een fascistische en nazistische terreur verder, maar ook een stalinistische: een door de Amerikanen verminkt Vietnam, maar ook een door de Russen bezet Afghanistan; een in het Westen vernietigd model van socialisme als dat van Allenöe, maar ook een in het Oosten ongedaan gemaakte poging van Dub- cek; een nieuwe proletariaats-beweging in het kapitalistische Latijns-Amerika, maar ook in het sooalistische Polen. Dit betekent niet dat het uiteindelijk allemaal lood om oud ijzer zou zijn. Maar wél dat de spanning bij de keuze die men heeft te maken nog groter is geworden. (Christenen zouden overigens hierover niet meesmuilend moeten doen, want deze spanning lijkt verdacht veel op die tussen de hoge idealen van het christen dom en de veelal lagere praktijken ervan). Bij Kuiper komt dit op een wat andere manier trouwens wel aan de orde, als het probleem van de macht en haar manieren. Met een zekere gretigheid begroet hij de verschijning van een boek van de Belgische socialist Hendrik de Man, die het „historisch materialisme" nogal relativeert en zich kritisch, zij het niet afwij zend, opstelt tegenover de klassenstrijd. En dan góót het over dat probleem van de macht en haar manieren! Christelijk en zakelijk Een goed marxist schudt nu zijn hoofd. En zegt dat hier toch weer de neiging tot idealisme en moralisme de kop opsteekt. Terwijl het histo risch materialisme een zakelijke maatschap pij-theorie wil zijn, en het socialisme een zake lijke politieke praktijk. Die niet zitten te wach ten op onzakelijke, idealistische moralismen. Dit is een belangrijke kwestie, en in verband met het hier besproken boekje ook interessant. Want Kuiper is „barthiaans" genoeg om zich te verzetten tegen vereenzelviging van bijbels geloof en zakelijk socialisme. Het „messiaans geloof" en „de zaak van Marx" dient men uit elkaar te houden, ze wel op elkaar te betrek ken, maar zonder ze te vermengen. Daarom liep de uitgave van het boek in 1933 mis. Dat gebeurde op advies van dominee W. Banning, toentertijd een voorman van de religieus-socia listische beweging. En Kuiper wees dfe bewe ging af. Omdat hij het christelijke ervan te religieus-humanistisch en derhalve te weinig bijbels vond, en hun socialisme te religieus- idealistisch en derhalve te weinig zakelijk! t Blijft de vraag of Kuiper zelf er helemaal in geslaagd is om in één geloofsvisie noch het christelijke te verpolitieken, noch de politiek te verchristelijken. Hij komt er m.i. een heel eind in. Het is een kernvraag die steeds terug keert zoals onlangs nog in deze krant is gesig naleerd door prof. H. M. Kuitert naar aanlei ding van de al genoemde „Tambacher Rede" van Karl Barth (in Trouw van 14 augustus jl.). Kan men het eigene van de bijbelse boodschap (Gods koninklijke zeggenschap) in verband brengen met het socialisme als politiek en het marxisme als maatschappij-theorie, zonder die twee te vereenzelvigen en het eigene van beide aan te tasten, maar ook mét de bereidheid dit twee op elkaar te betrekken? Nog altijd houden vele christenen zich met die vraag bij voorbaat liet eens bezig. Zij houden zich, uit gewoonte, bijgeloof of angst, er verre van. Hoewel zij toch in let falen van bepaalde vormen van socialisme iets zouden kunnen herkennen van eigen falen. Het boekje van Frits Kuiper kan helpen die confrontatie wél aan te gaan. Als een helder getuigenis van een man wiens hart op de rechte plaats zat, wiens verstand een groeiend inzicht niet schuwde, en wiens geloofsziel (hij zou de uitdrukking wel verfoeien) zich hier uitstort, uitnodigend tot het onderscheiden van waar het op aan komt. 1) Frits Kuiper, Christen en socialist, 1979. Uitgave van de NCSV, Woudschoten, 3707 HX Zeist 15,- exclusief verzendkosten). 2) Eveneens uitgegeven door de NCSV, met een beschouwing van F. W. Marquardt over deze rede, onder de titel: „De christen in de maatschappij", 1978 15.-). Drs. N. A. Schuman is verbonden aan de theologische faculteit van de Vrije Universi teit te Amsterdam. terdam-Zi Beijt A. Oremus Tijdens een retraite in Rome ii jarige leeftijd overleden de j pater A. Oremus. Na studente! raat in Nijmegen en parochie* Amsterdam en Den Haag sinds 1962 in het bisdom Den bisschoppelijk gedelegeerde vi woonwagenwerk en landelijk» zenier van de katholieke vert van woonwagenwerken in Ned P. van der Lugt P. van der Lugt, leraar godsdi Dokkum, promoveert vrijdag tember aan de theologische school van de gereformeerde te Kampen tot doctor in de the De titel van zijn proefschrift h fische structuren in de bi breeuwse poëzie. De geschieda het onderzoek en een bijdrage theorievorming omtrent de bouw in de psalmen". In de ring van hun versregels hebl psalmdichters bewust naai maat of symmetrie gestreefd, de heer Van der Lugt, die daai zijn proefschrift uit 57 psalmei zen aandraagt. Hij vindt kent de strofenbouw voor de uitleg lijks minder belangrijk dan van de taal waarin de psalm .geschreven. PRETORIA (IDEA) De der van de Christelijke Lil zuidelijk Afrika, de metho sche predikant Fred SI moet 13.000 gulden betalei schadevergoeding aan de v gere secretaris-generaal w Zuidafrikaanse raad van 1 ken John Rees. In het blad van de Chris te Liga, Encounter, was bewe dat Rees de wereldraad kerken aangehitst had, „geweld de enige oplos voor de problemen van 2 Afrika" zou zijn. Een Zuid kaans gerechtshof heeft 1 nu volledig gerehabiliteen vastgesteld, dat Rees zich grond van zijn geloofsovc ging steeds tegen geweld t uitgesproken en in zijn 1 hoog aanzien geniet. R* ook methodist, evenals SI Hij leidt thans het inst» voor rassenbetrekkingen in hannesburg.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2