De ijdele strijd tegen het midden Nationale Zieke Trouw POLITIEK Een leuk begin van de dag Commentaar tegwerparbeiders 'urkije 14 september Stuur 'n brief Jarig vergaderziekte vaticaan dicht de lucht in ^TERDAG 13 SEPTEMBER 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET IJS industriebonden hebben de eer- echte APO's (collectieve werk- icgenheids-overeenkomst) tot and gebracht, en wel met de wer- ADM en NSM Bcgrijpelijker- zijn de bonden nu een beetje ols. Er is helaas nog een pro- Icempje met de APO bij ADM. laarin is afgesproken dat 242 Joe- jslavische arbeiders geworven loeten worden, en daarvoor is ^nning nodig van minister Al- van sociale zaken. is de minister daarbij erg eng. en de Tweede Kamer zelfs ,g strenger Toen dit voorjaar aogovens 500 nieuwe Joegoslavi- he arbeiders naar Nederland wil- halen. wilde Albeda slechts toe- imming geven voor vijftig. Ver- ilgens maakte de kamer er nul van ndat Hoogovens onvoldoende ad geprobeerd eerst Nederlanders vinden voor de open arbeids- aatsen i kon hei gebeuren dat deze week het kamergebouw een medewer- r van de Industriebond FNV liep lobbyen De kamer had toch eds gevonden dat het een goede ik is dat vakbonden met werkge- R komen tot APO's9 Had Albeda fs niet enige tientallen miljoenen dens beschikbaar gesteld om de PO's van de grond te krijgen? Haan. dan is nu de gelegenheid komen om de daad bij het woord taak van militairen is een land te rdedigen, niet het te regeren. De atsgreep die generaal Evren in irkije heeft uitgevoerd is principi- beschouud dan ook een mis- tp. Een militair geregeerd Tur- is ook een onaanvaardbare rtner in de Europese Gemecn- ap Door de coup zit de deur de gemeenschap voorlopig op i moeten bij deze stellige con- itcring. die recht overeind dient blijven staan, een aantal relative- ende kanttekeningen geplaatst worden elemaal onlogisch is de suitsgreep namelijk niet Politici van regering en oppositie zijn de llpfcpen aren niet bij machte ge itóen de toenemende terreur in het ind en de economische crisis waar- furkije verkeert ook maar enigs- het hoofd te bicden. Het mili- e apparaat, dat zich beschouwt de beschermer van de erfenis Kemal Atatürk. heeft de afge- tn tijd een en ander maal laten m dat het niet lijdelijk zou Ben hoe Turkije zou ondergaan een volstrekte chaos Het leger i herhaalde malen een beroep de politici de onderlinge me- pverschillen te overbruggen, de inden ineen te slaan en niet over problemen heen hun positie te idedigen. maar te werken aan de lossing ervan. De staatsgreep in tije is dan ook niet het werk van :ht beluste militairen, maar 'olg van het egoïsme van de eerdere militaire staatsgrepen in rkije is wel gebleken dat de mili- te voegen en die vergunning voor werving van Joegoslaven te ver strekken Helaas moeten wij deze idylle ver storen. Want wat is het geval? De afspraak tussen bonden en ADM blijkt te zijn dat de 242 Joegoslaven tijdelijk worden aangetrokken met de bedoeling dat ze binnen ander half jaar weer allemaal zijn verdwe nen. Per maand zullen er maximaal twintig naar huis worden gestuurd, naarmate er Nederlandse arbeiders gevonden worden om hun plaatsen in te nemen Kortom, wegwerparbeiders. Wie spreekt er vaak over arbeiders die ..als baaltjes meel" worden behan deld wanneer een bedrijf moet slui ten of reorganiseren? Door onver saagd ijveren van vakbonden zijn werknemers in Nederland aan alle kanten beschermd ingeval van ge dwongen ontslag. Volgens sommi ge ondernemers is die bescherming zelfs te ver doorgeschoten. De on dernemers krijgen nu dus onver wacht bijval van enkele vakbonden, nu het gaat om buitenlanders Het is te hopen dat minister en kamer zich niet door deze wonder lijke ..vakbondsactie" op sleeptouw laten nemen en de aanvraag van ADM met dezelfde strengheid be handelen als indertijd die van Hoogovens tairen niet van plan zijn blijvend het bestuur van het land in handen te nemen. Van een parallel met de situatie in een Latijns-Amerikaans land als Chili is dan ook volstrekt geen sprake. De dringende wijze waarop de nieuwe machthebber, generaal Evren. in het recente ver leden politici vroeg hun constitutio nele plicht te vervullen, vormt hier van nog eens een extra bewijs De diepere achtergrond van de mi litaire staatsgreep is de bij de mili tairen levende vrees, dat voortdu ring van de economische en politie ke chaos en de verheviging van de terreur op de korte of langere duur zal leiden tot een ondergraving van de fundamenten van het Turkse bestel. Onder Kemal Atatürk. de Turkse vader des vaderlands, is het land geworden tot een geseculari seerde. op het Westen gerichte staat met een constitutioneel bestel. Het leger vreest de groeiende invloed van de islam, die ook in Turkije om zich heen begint te grijpen, aange zien een re-islamisering van het land het wezen van de Turkse staatsbestel aantast. Aan de andere kant leeft ook de vrees voor een groeiende kracht van extreem links, waardoor Turkije zich zou kunnen afwenden van het Westen Hoe begrijpelijk de machtsoverna me door het leger onder de huidige omstandigheden ook is. toch is te hopen dat de militaire regering een kort leven zal zijn beschoren. Nieu we algemene verkiezingen en de vorming van een nationale regering lijkt onder de huidige omstandighe den daarvoor het beste middel DEN HAAG Zoveel is wel 2eker. dat de PvdA met haar deze week gelanceerde nieuwe strategie voor de verkiezingen van volgend jaar en de daarop volgende kabinetsformatie eieren voor haar geld heeft gekozen. Een zichzelf respecterende politieke partij stapt nu eenmaal niet voor ..nop" van de ene op de andere dag in een trein van tegengestelde richting. Het partijbestuur zal daarom echt wel geweten hebben waarom het de meerderheidsstrategie (de strategie van het pistool op de borst van de kiezer) inruilde voor de heel wat vriendelijker benadering van het „open overleg". Het is echter ook na deze publieke bekering, met welk een vanzelfsprekendheid die deze week ook werd beleden een hele opgave er precies achter te komen welke eieren de grootste oppositiepartij voor welk geld heeft gekozen. De moeilijkheid zit grotendeels ln de betekenis, het politieke gewicht, dat men aan een strategie moet toeken nen. Op zichzelf is het al een absurde zaak om strategieën open en bloot ter discussie te stellen. Geen veldheer zou het in zijn hoofd halen aan de vooravond van de beslissende slag een persconferentie te beleggen, waarin hij zijn kaarten op tafel legt Zelfs niet en daarmee loopt het voorbeeld toch vrij aardig in de pas met een verkiezingsstrijd als hij zijn troepen wil versterken met een beroep op de neutralen, die nog niet hebben gekozen voor welk leger dan ook. Er is eigenlijk maar één bijzondere omstandigheid die een dergelijke openhartige handelwijze desondanks rechtvaardigt. En dat is het bijzonde re geval waarin de veldheer de be hoefte gevoelt zijn omstanders duide lijk te maken, dat hij bij onvoldoende steun af zal zien van de strijd, i De neutralen moeten zich dan maar mel den bij de vijand en wie weet zal dan blijken dat vier Jaar „vijandelijke" dienst zo slecht uitpakt dat onze veldheer gemakkelijker steun kan verwerven Kasteel Zo'n bijzonder geval was de meerder heidsstrategie die de PvdA voor de vorige verkiezingen had ontworpen. De centrale vraag was toen: hoe het regerngskasteel. hoe met name ook de progressiviteit van het kabinet- Den Uyl te behouden. Dat was geen geringe opgave, omdat de ..progres sieven" dank zij een nog niet eerder vertoonde patstelling in de Neder landse politiek een belangrijk voor schotje op de hoeveelheid steun had den kunnen nemen: de confessionele door Willem Breedveld partijen en de WD behaalden in 1973 samen voor het eerst in de na-oorlog- se geschiedenis geen Kamermeerder heid en bijgevolg kon informateur Burger op weinig zachtzinnige wijze een kabinet in elkaar timmeren waar in de verhouding progressieven-con fessionelen maar liefst tien staat tot zes bedroeg. Inbraak in de confessio nele kamp en het wegspelen van de CHU hadden dit resultaat mogelijk gemaakt Aan het einde van de rit konden partijstrategen van de PvdA echter wel zo ongeveer op hun klompen aan voelen. dat een herhaling van deze geschiedenis niet goed meer mogelijk was. De WD was toen onmiskenbaar in opmars en het CDA was langzaam maar zeker een feit geworden en daarmee tekende zich voor de pro gressieven het spookbeeld af dat een tweede kabinet-Den Uyl aanzienlijk aan progressiviteit zou Inboeten. Met schrik in het hart zag men het eer tijds zo progressieve kabinet gedomi neerd worden door mensen als Knii- singa. Andriessen en de in ogen van progressieven zo langzamerhand loodzwaar geworden Van Agt. Met dit schrikbeeld voor ogen werd de meerderheidsstrategie ontworpen PvdA en PPR (de kleine progressieve partij, die men thans als een bak steen heeft laten vallen, gold toen nog als een onmisbaar schild van progressieve kwaliteit) PvdA en PPR zouden samen zo niet de meerderheid PvdA-voorxitter Van den Berg (rechts) en PvdA-fractlelelder Den Uyl deze week bij de presentatie van de nieuwe strategie van hun partij voor de verkiezingen van volgend jaar. van het parlement, dan toch op 2ljn minst een meerderheid Ln het te vor men kabinet moeten krijgen. Zo niet. dan zouden deze partijen afzien van regeringsverantwoordelijkheid Getalsmatig De oud-fractlevoonzltter van de PvdA en de inmiddels genpensioneer- de staatsraad Burger heeft ooit eens de gevleugelde woorden gesproken, dat socialisten alleen moeten regeren als er wat te regeren valt. Wie had echter ooit verwacht dat de PvdA dit adagium zuiver getalsmatig zou op vatten en dat deze partij het strijdto neel zou verlaten wanneer zij niet over een getalsmatig overwicht zou beschikken Zo'n wanhoopsstrategie berust be wust of onbewust op de veronderstel ling dat in dit land de getallen de dienst uitmaken en dat bijgevolg een meerderheid in het kabinet ook auto matisch de dienst uitmaakt. Alsof iedere minister persoonlijk niet een Tekeningen, bij voorkeur in liggend tor- maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859. 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. veto-recht heeft en alsof het de moei te niet waard is, desnoods als minder heid in een kabinet het beleidsmatigr gevecht aan te gaan In zekere zin is de fixatie op de getal len een onmondig verklaren van de kiezer Hij of zij wordt niet in staat geacht te kiezen voor een bepaald beleid, maar slechts tussen een alles of niets. Niet genoeg stemmen voor links? Dan moet rechts maar aan de bak komen, wellicht dat de kiezer dan bij de volgende ronde wel gene zen is van zijn rechtse voorkeur In laatste Instantie is het een uiterste poging om wat in linkse kringen stee vast genoemd wordt het grauwe mid den op te blazen. Achteraf is het nog een wonder dat de kiezer met dit pistool op de borst de PvdA beloond heeft met maar liefst tien zetel.* winst. Wellicht ondanks de meerder heidsstrategie wie zal het zeggen Feit is ln ieder geval dat de meerder heidsstrategie wel zoveel verwarring heeft gezaaid, dat het tweede kabi net-Den Uyl er uiteindelijk niet is gekomen Boemerang Sterker nog. het overmoedige gelijk van de PvdA is langzaam maar zeker als een boemerang gaan werken. De grootste partij liep in de opniepeilin gen terug. Het progressieve alterna tief verbleekte. Het zou te ver voeren hier alle oorzaken op te sommen. Zo veel is echter wel zeker, dat een zoge naamd rechts kabinet, altijd nog ge noeg water in de wijn kan doen. des noods door hele delen van het socia listische alternatief over te nemen. De kniegewrichten van Wiegel zijn de afgelopen jaren heel wat soepeler ge bleken dan menig liberaal voor moge lijk hield Het kabinet-Van Agt is met vallen en opstaan, met hele en halve concessies per saldo toch vrij aardig in de buurt gebleven van het politieke centrum In linkse kring kan men zich hooguit beklagen over het tempo waarin het een en ander gebeurt en de mate waarin het kabinet bereid Is zijn nek uit te steken. Want al te vaak wordt de bal teruggespeeld. Een herhaling van de meerderheids strategie zou onder deze omstandig heden bedenkelijk dicht in de buurt komen van politieke zelfmoord De PvdA zou zich onherroepelijk te ver van het machtscentrum verwijderen en daarmee de ruimte voer een partij als D M. die flink wat kenmerken heeft van een middenpartij, alleen nog maar groter maken. Bovendien zou de kiezer het dit keer. waar de problemen zo groot zijn. zeker niet begrijpen Geen strategie De PvdA heeft daarom eieren voor haar geld gekozen en een strategie op tafel gelegd die geen strategie is. ..Open overleg" kan immers van alles en nog wat betekenen. En wat de poging tot het opheffen van het grau we midden betreft: dat is ijdele hoop. Er is altijd een politiek midden, zelfs ln een tweepartijenstelsel, want het „alles" van een absolute meerderheid is onherroepelijk „niets" bij de vol- gende verkiezingen als een partij zich te ver van het centrum heeft verwij derd. Het kan daarom geen toeval zijn, dat de PvdA de PPR dit keer heeft laten vallen en D'M zo nadruk kelijk heeft omhelsd Ook socialisten moeten het nu eenmaal van het mid den hebben. ADVERTENTIE BLOEMEN HOUDEN VAN MENSEM Het gaat om deze advertentie. „Eigenlijk helemaal niet leuk. die enorme drukte zo 's ochtends vroeg. Niet voor u, houder van de 65+ kaart of 60+ dameskaart. Niet voor t steeds groeiende aan tal mensen dat met de trein naar het werk gaat. En niet voor ons. want als 't zo druk is komt onze service in 't gedrang. Daarom la ten wij de vrije reisdagen (behal ve zaterdags) voortaan om 9 uur beginnen." Zo spraken de Spoorwegen een paar weken geleden vanuit de grote dagbladen 60- en 65-plus- sers toe. onder het motto „Een ochtendspits is geen leuk begin van uw vrije reisdag." Dat is niet bij iedere „plusser" goed geval len. Een lezer uit Hoogerheide schreef in een boze brief aan de NS-directie onder meer: „Mogen bejaarden het tijdstip van 'het leuke begin van de dag' nog zelf uitmaken? De Spoorwegen wil len op bepaalde uren deze reizi gers niet meer toelaten, en dan moet er een betuttelende maatre gel, aangekondigd per betutte lende advertentie, tegenaan." Volgens de briefschrijver moeten nogal wat bejaarden vroeg op reis. willen ze iets aan zo'n vrije reisdag hebben, zeker als ze ver weg gaan. Het enige wat ze dan kunnen doen is. meent hij, op eigen rekening toch vroeg ver trekken. om negen uur overstap pen en verder vrij reizen. In dat geval hebben de Spoorwegen het dan „de bejaarden alleen maar moeilijk gemaakt, hun geld uit de zak geklopt en is het doel voorbij geschoten, want de reizi ger bezet toch voor 9 uur zijn plaats ln de trein." Moeten we deze beperking zien als een eerste stap? vraagt de briefschrijver ..De volgende stap zou kunnen zijn. dat het voor opaatje veel rustiger is op gewone dagen ook niet voor 9 uur van de reductie- kaart gebruik te maken. Je houdt wel Je hart vast als mensen gaan uitmaken, wat voor anderen 'een leuk begin van de dag' moet zijn." Is dat een redelijk verwijt? De Spoorwegen vinden van niet. „Mensen die zo redeneren kijken een gegeven paard wel heel diep in de bek," zegt een voorlichter. „Die driemaal twee dagen vrij reizen zijn gewoon extra voordeel voor de houders van de 60+ en 65+ kaarten, en ln feite hebben ze dan ook niets met elkaar te ma ken. Wij moeten daar elke keer weer toestemming voor vragen aan de minister van verkeer en waterstaat en kunnen er. als we willen, van de ene op de andere dag mee ophouden. Die vrije reis dagen zijn puur voordeel. We wil len alleen niet dat de mensen die het volle tarief betalen, daardoor in de verdrukking komen. Van daar dat we de 'vrije' reizigers vragen niet voor negenen in de trein te stappen." Er is hier geen sprake van discri minatie. vindt de voorlichter. „Integendeel. Welke andere cate gorie reizigers krijgt zomaar zes dagen gratis reizen? De reductie- kaart geeft trouwens op zichzelf al grote voordelen. Met een één persoons-Jaarkaart (ƒ60) of een tweepersoons 96) voor oudere echtparen, vrienden, vriendinnen of welke combinaties dan ook die minstens één Jaar op hetzelfde adres wonen krijg je normaal al 50 procent korting op enkele rei zen en 40 procent op retourtjes. Iemand die de plusleeftijd nog niet bereikt heeft kan dezelfde voordelen krijgen, maar betaalt dan wel 31,25 per maand als ie zich voor een heel jaar vastlegt, dat is dus 375 per jaar. en voor een 'losse' maand zelfs 52. Xat scheelt nogal wat Bovendien krijgen de nlet-bejaarden met hun dure kaarten er geen enkele vrije reisdag bij." Bij de Spoorwegen worden ze een beetje verdrietig van zulke reac ties. zegt de voorlichter. Trou wens. de „plusser" die denkt dat hij of zij de enige ls voor wie deze beperking geldt, heeft het mis: ook jongeren die met de zgn „meermanskaart" samen op stap gaan, mogen niet voor negen uur 's morgens ln de trein De 67-jarige apotheker dr. Nikola Novakovic, al sinds lang hart- en reumapatiént, zou in ernstige toestand ln een Joegoslavische gevangenis verblijven. In augus tus 1977 is hij berecht en schuldig bevonden aan 'het leggen van contacten met vijandige organi saties in het buitenland' en 'vij andig gezinde propaganda'. Zijn vonnis luidde: twaalf jaar gevan genisstraf. Dr. Ntvakovic, ex-lid van de Kroatische boerenpartij, werd ln maart 1977 gearresteerd. De maanden vóOr zijn berechting zou hij in eenzame opsluiting hebben doorgebracht De apo theker werd er van beschuldigd sinds 1962 toen hij reizen maakte naar een aantal Westeu- ropese landen het program van zijn partij mede opgesteld te heb ben. Hij verklaarde echter ln het buitenland wonende landgeno ten te hebben opgezocht; hij had met hen gesproken over politie ke. sociale en culturele kwesties, maar niets gedaan aan vijandig gezinde propaganda. Dr. Novako vic verwees zijn rechters naar de Joegoslavische grondwet die vrij heid van meningsuiting garan deert, inclusief dus het openlijk uitwisselen van kritiek op het po litieke en economische stelsel van het land. Nauwkeurige bij zonderheden over zijn toestand zijn niet bekend, maar kort gele den zou hij geopereerd zijn Beleefd gestelde versoeken (in het Engels of Frans) om de vrijla ting van dr. Novakovic kunnen gericht worden aan: The Presi dent of the State Presidency of the BERJ - HE Cvljetin Mij a to vie Bul. Lenjina 2 Belgrade. Yugoslavia, en aan: H.R. Luka Banovic Federal Minister of Jus tics, op hetzelfde adres in Bel grado. Eventueel kan een af schrift of een brief (in het Neder lands) naar de Joegoslavische ambassadeur in ons land: Z.E.M. Milos Sumonja. Groot Hertogin nelaan 30. 2517 EO Den Haag Twee jubilea in de komende t.v.- week: detective Derrick is zon dag (vijf over negen, Ned. 1) voor de vijftigste keer op het Neder landse scherm aan het speuren, en de spitse specht Woody Wood pecker staat op het punt veertig jaar te worden; nog net voordat hij zijn leven opnieuw begint is hij (donderdag, 1859 uur op Ne derland 2) op het scherm te zien. Woody is een schepping van de Amerikaanse striptekenaar Wal ter Lantz, uit wiens brein en pen ook de Katzenjammer Klds (al ln 1918 gemaakt) ontsproten zijn. Er zijn een hoop toestanden in India waar we beslist geen voor beeld aan zouden willen nemen, maar ln één opzicht zijn ze ons een grote stap vóór: ze gaan pro beren de vergaderziekte onder de duim te krijgen. Net als ln andere landen wordt er op Indiase kan toren dag in dag uit vergaderd, waardoor er uiteraard werk moet blijven liggen. Regeringsambte naren die ln New Delhi werken, hebben nu de opdracht gekregen één dag ln de week vrij van verga deringen te houden, zodat ieder een tenminste die ene dag in staat zal zijn zich op zijn werk te concentreren. Een andere over weging die tot dit vergaderver bod heeft geleid was, dat erg veel bijeenkomsten achteraf nutte loos en zonde van de tijd bleken. Het Vaticaan ls gewoonlijk toch al geen duivetil waar ledereen maar in en uit kan, maar deze week ls het voor korte tijd pot dicht geweest. Het hypermoder ne beveiligingssysteem had er voor gezorgd dat alle deuren en poorten hermetisch op slot gin gen. zodat zelfs de paus even ach ter slot en grendel heeft gezeten. Oorzaak was een onbedachtzame schoonmaker die met zijn plu- meau aan het stoffen was en het alarmsysteem in werking zette. Volgens de betrokken autoritei ten bleek het systeem naar aard se maatstaven volmaakt te werken. Solliciteren moet als je werkloos wordt. Of je op die manier aan een baan komt is een tweede. De Hoogevener W. La bord us is er zelfs vergeefs voor de lucht ln gegaan. Hij liet tenminste een reclamevllegtuigje rondcirkelen met zijn sollicitatie, niet eens veeleisend, maar gewoon „Labor- dus zoekt werk" met zijn tele foonnummer Het kostte hem 425 per uur' maar al wat er kwam, geen geschikte aanbie ding. Wel wat reacties van onbe kenden die een geintje wilden uithalen, verder één aanbieding van een uitzendbureau en één van een installatiebedrijf, maar passend werk voor de sollicitant was dat allebei niet. Een paar jaar geleden verloor de Hoogeve ner zijn baan als hoofd van een tekenkamer, toen hel bedrijf waar hij werkte, in moeilijkheden kwam. Sindsdien is hij bezig met omscholen en solliciteren. Welis waar nog altijd zonder resultaat, maar hij gooit voorlopig het bijl tje er nog niet bij neer itooiFctze Pijlman Beginnend leraar Ik werd benoemd tot uurdocent, was uren lang aan t prepareren, kon wat ik wist nu eindelijk ventileren Het rooster, klasseboek en reglement waren mi) echter onbekend ifc mou mijn idealen praktiseren. Toen kwam de rector annonceren: van drie tot vijf vergadering gepland. Hij opent met een lange reeks berichten. Collega Derks is onlangs thuis gekomen, maar kan haar taak voorlopig niet verrichten. Collega Sluis is weer in Santpoort opgenomen Zo werd ik in een half uur oud, ik zweeg voortaan uit zelfbehoud I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5