Baal speelt een stuk
uit de jaren twintig
Opera
dwingt
Satyagraha
respect af
Warme belangstelling
popfestival Rotterdam
Open NCRV-huis overvol
Vocalistenconcours teleurstellende resultater
Nieuwe boeken
Anarchie in de Sillian
Feestconcert ro[
uitreiking van j
Erasmusprijs
ONKYO
KUNST/RADIO/TELEVISIE
Speciaal vandaag
Emile Zola vrij snel
zendt de AVRO de acht afleve
ringen van deze Franse serie
uit. De produktie, die als on
dertitel heeft Het menselijk
geweten, is gebaseerd op het
boek „Bonjour Monsieur Zola"
van Armand Lanoux. Het is de
bekende geschiedenis van de
joodse kapitein Alfred Drey
fus, die vals werd beschuldigd
van landverraad. Hij werd
naar het duivelseiland Cayen
ne overgebracht. Toen bleek
dat de bewijsstukken vervalst
waren eisten Emile Zola en
socialistenleider Jaurès her
ziening van het vonnis. Daar
op werd een antisemitische
campagne ontketend door de
rechtse en nationalistische
partijen. Zola schreef zijn
„J'accuse" (ik klaag aan) en de
zaak leidde tot een ernstige
crisis in Frankrijk.
Ned. 2/20.2?
Fransen als jullie eens wis
ten De KRO brengt daarmee
de laatste aflevering van de
serie over het Franse nationa
lisme. Tekenende uitspraak:
„In crisistijd doen Fransen al
tijd een beroep op De Vader.
In 1940 is dat de overwinnaar
van Verdun, Pétain, in 1944 de
bevrijder van Frankrijk en in
1958 is het weer De Gaulle."
Ned. 1/21.55
Televizier Magazine
AVRO's actualiteitenrubriek
besteedt aandacht aan het
vervoer van gevaarlijke stof
fen over de weg en geeft de
uitslag van een enquête over
hoe de gemiddelde Nederlan
der staat tegenover het af
staan van weefsels en organen
tijdens en na het leven.
Ned. 2/22.30
Eetkramen van vegetarisch tot patat
stonden gebroederlijk naast elkaar.
Net als de talloze stands van de meest
uiteenlopende organisaties die teza
men de zogenaamde New Market
vormden. Naast theater- en dichter-
sactiviteiten (met Vinkenoog uite
raard als leider) draaide alles om de
muziek. Wegens de unieke opzet
wordt het moeilijk een vergelijking
met andere festivals te trekken, te
meer daar ieder podium zijn eigen
sfeer met zich meebrengt.
Het experimentele karakter waarmee
dit festival zichzelf aanprees was
meestal sporadisch aanwezig. Het
wegblijven van James White bete
kende een verarming. Jammer was
bovendien dat de twee podia met
„Hollandse nieuwe" zo moeilijk be
reikbaar waren zodat bijna vanzelf
sprekend de meeste aandacht naar
de afdeling buitenland ging op de
centraal gelegen podia Noord en
Zuid.
De Zaanse formatie Turf kon nauwe
lijks imponeren. Warren Harry en
zeer zeker Rark Foggo, beiden van
Britse afkomst, maar spelend met
een Groningse band, bezaten wel vol
doende persoonlijkheid met toe
komstmogelijkheden. De Passions
was een van de weinige veelbeloven
de groepen. Hun spel doet enigszins
aan The Cure denken, maar klinkt
strakker en getuigt van veel inventi
viteit.
De Photos zullen wat langer in de
ontwikkelaar moeten. Bad Manners,
een negenmansformatie met tienton
ner Doug Trendle als blikvanger,
gaat voort in het ska-idioom. Deze
kermisklanten weten een leuke feest
stemming op te bouwen, maar daar
mee is alles gezegd.
Ook Q-Tips probeert een trend te
volgen, namelijk jaren zestigsoul van
een nieuw jasje vooreien. Zanger Paul
Young bezit weliswaar een prachtige
gruisstem, maar de muziek mist de
ware soul. Inmiddels deden zich er
kleine vechtpartijen voor van punk
tegen leden van het National Front,
een Engelse uiterst rechtse groepe
ring. Dat gebeurde bij Podium Zuid,
„Oud gedienden" als de Undertones
en de Ramones speelden een thuis
wedstrijd: enthousiast en door dui
zenden meegezongen. Ook Ian
Gomm oogstte veel waardering. De
groep New Musik maakte inderdaad
nieuwe muziek. Ze werd geplaagd
door technische storingen, iets wat
bij hun studio-geluid zeer belangrijk
is.
Surinaams
De belangrijkste verrassing van het
festival werd eigenlijk door de Suri
naamse bands geleverd. Zij hadden
hun eigen podium waar de jamsessie
van Ronald Snijders met Zapata Jaw
een schitterend gebeuren was. Ook
de Amsterdamse Odongo the Spi
rits met verwesterde Afrikaanse mu
ziek en Afoesensi uit Den Haag
maakten veel indruk. Het wordt tijd
voor een Surinaams festival, want het
potentieel aan goede formaties werd
hier wel aangetoond. Dit voor-elk-
wat-wils-festival was qua opzet en
omstandigheden zonder meer ge
slaagd. De popliefhebber kwam ech
ter wat nieuwe muziek betreft minder
aan zijn trekken.
Een opera over niet-mensen, koelies,
slaven. Daarom het allereerste lof-
woord voor het Utrechts Symfonie
Orkest. Want Philip Glass zet de mu
sici lastige partijen voor die nauwe
lijks geestelijke voldoening of esthe-
Uitgeverij Spectrum in Utrecht
stuurde: Help! de baby huilt door T.
Gribben met tekeningen van D. Griz-
zell (52 blz - ƒ14,90). Drie Prisma-
pockets; De vlucht van de havik,
door T. H. White (164 blz - 7,90). De
man die geen idee had en andere
science-fictionverhalen, samenge
steld door T. Carr (255 blz - ƒ9,50).
Creatief dromen, door P. Garfield
(222 blz - 7,90). Aula-pocket; Onder
wijs in taakgerichte groepen, door H.
G. Schmidt en P. A. J. Bouhuijs 179
blz - 12,90.
AO-boekje nr 1829: Pieter van der
Meer de Walcheren, door T. Kroon.
Uitg. Stichting IVIO, Lelystad. 20 blz
- 1.90
Van onze radio en tv-redactie
HILVERSUM Naar schatting
40.000 bezoekers hebben zaterdag
het open huis bezocht, dat de
NCRV in en om haar studio-com
plex heeft gehouden. De belang
stelling was groter dan verleden
jaar september, toen dit evene
ment voor de eerste keer werd
gehouden en 25.000 gasten trok.
Deze keer was ook het aantal jon
geren naar verhuuding toege
nomen.
Het was zaterdag met recht drin
gen om het studiocomplex met de
radiozalen en -cabines binnen te
komen. Drommen mensen wilden
weieens van dichtbij zien hoe het
toegaat in de radiostudio's. Ook
kon men met hoofden van afdelin
gen en medewerkers van program
ma's van gedachten wisselen over
programma's voor het komende
seizoen.
Verder kon ieder uur gesproken
worden met NCRV-corresponden-
ten in het buitenland. Zo werden
er eerst vragen gesteld over het
weer in het land waar de corres
pondent verbleef en daarna of er
nog nieuws te melden was.
Ook buiten de NCRV-gebouwen
kon men maar net een plekje
groen bemachtigen om op te 2
ten. Uit alle delen van het land
hadden NCRV-aanhangers dank
baar gebruik gemaakt van de uit
nodiging het reilen en zeilen var.
hun omroep eens van nabij mee U
maken. Een belangrijke factor
was daarbij ook het schitterende
•weer. Hoewel de manifestatie was
bedoeld als afsluiting van Kerke
pad van vorig seizoen, werd ook
aandacht gegeven :an andere te
levisieprogramma's en konden op
namen van muziekprogramma's
worden bijgewoond.
Op de foto: NCRV-voorzitter Th.
I. Jansen spreekt bezoekers toe.
door Adr. Hager
's HERTOGENBOSCH Na
langdurig beraad kwam de ju
ry van het 27ste internationa
le Vocalisten Concours 's-Her-
togenbosch tot de conclusie,
dat geen van de zestien fina
listen de hoofdprijs van de
stad 's-Hertogenbosch ver
diende. Een wijs besluit, al is
het teleurstellend dat men dit
besluit al voor het derde jaar
moest nemen.
Wederom kan men zich afvragen of
men in Den Bosch wel op de goede
weg is. Een kleiner aantal finalisten
(zestien is nog steeds veel te veel) zou
het mogelijk maken iedere kandidaat
meer uitvoerig te testen, zodat men
een completer beeld krijgt van tech
niek, muzikaliteit, voordracht, stijl
besef, dictie enzovoorts. De kandida
ten moeten nu te snel overschakelen
van de ene categorie naar de andere.
Nederland kwam er in de finale niet
aan te pas, ook Nederlandse compo
nisten bleken bij de finalisten niet in
trek. Dankzij hun prestaties in de
voorselectie kregen Margaret Roest
en Kees van Hees respectievelijk de
Toonkunst- en de Bumaprijs. De zes
tien finalisten kwamen uit Amerika,
de Bondsrepubliek Duitsland, Frank
rijk, Hongarije, Bulgarije, Groot-Brit-
tannië (traditiegetrouw sterk verte
genwoordigd), Zuid-Korea, Canada.
Japan en Roemenië
De jury moest het dit jaar stellen
zonder voorzitter Manus Willemsen,
zijn plaats werd ingenomen door de
Belg Lode Devos. Overige juryleden
waren Max van Egmond, Niklos Lu-
kacs, Mady Mesplé, Emilio Nunez,
Erna Spoorenberg en Alexander
Young. Zoals bij vele concoursen kon
men het met de uitslag van harte
oneens zijn. Zeker wat betreft de toe
kenning van de eerste prijs aan de
bariton Thomas Wilcox.
.Deze zanger schoot technisch en mu
zikaal tekort, bleek over weinig stijl
besef te beschikken en bezat onvol
doende dictie. Met deze toekenning
blameerde de jury zich Overige!
ste prijzen gingen naar de Eng
sopraan Lynda Russell en de alt 1
riana Cioromila. Alleen deze R
meense wist te overtuigen. Geen<
ste prijs bij de countert-tenors,
tenoren kwamen in deze finale in
geheel niet aan bod. De categoriek
ze opera, lied of oratorium bleek
derom aanvechtbaar, op verplic
wijze aandacht besteden aan de 2D
eeuw was voor verschillende kat
daten een te zware opgave Wil t
de goede internationale naam beh
den. dan zal men zich terdege mo<
beraden op de te volgen koers.
MAANDAG 8 SEPTEMBER 1980
door André Rutten
AMSTERDAM De toneel
groep Baal, die uit Shaffy weg
is en nog niet terecht kan in
het voor haar bestemde Fras-
cati, speelt haar Amsterdam
se voorstellingen voorlopig in
de voormalige brandweerka
zerne aan de IJ-boulevard De
Ruyterkade, waar zij al sinds
haar oprichting haar werk
ruimten heeft. Een negentien-
de-eeuws gebouw, dat best
wel een atmosfeer heeft,
waarin Arnolt Bronnens
„Anarchie in de Sillian" uit
ongeveer 1923 aardig kan be
klijven.
Arnolt Bronnen (1895-1959) schreef
het stuk een herziening van het iets
oudere „Verrat" in een periode,
waarin hij sterk met Bertolt Brecht
bevriend was. en die, maatschappe
lijk gezien, geteisterd werd door geld
ontwaarding, groeiende werkloos
heid. stakingen en anarchie. Hitier
was met zijn bruinhemden al op pad.
Van dat laatste hoor je in het stuk
eigenlijk nog niets, van de anarchie
en de stakingen wel.
De Sillian is een elektriciteitscentrale
ergens buiten in een dal. waarvan de
arbeiders in staking zijn, maar die in
bednjf gehouden wordt door een in
genieur, in een bijna verstolen
machtsstrijd verwikkeld met de tech
nicus, die klaarblijkelijk aan de kant
van de arbeiders staat. Een macht
strijd die gecompliceerd wordt door
de aanwezigheid van twee vrouwen.
De net ontslagen en de nieuwe secre
taresse van de ingenieur. Hij heeft de
eerste weggestuurd omdat ze hem
erotisch opwond, en hij die verwikke
lingen in deze situatie uit de weg
wilde hebben. Zij is met de nieuwe
secretaresse mee teruggekomen, om
dat zij hém wil hebben. Een paar keer
staat hij ook op het punt om te be
zwijken. maar toevallige omstandig
heden houden hem voldoende op de
been voor de uiteindelijke krachtsin
spanning: hij verkwanselt zijn vroe
gere secretaresse aan de technicus.
die ook belust op haar is, en krijgt
daardoor net voldoende overwicht op
hem om hem op het nippertje defini
tief uit te schakelen.
Waarschijnlijk klinkt het erotischer
dan het in feite is. De regie van Leo
nard Frank en dus de manier waarop
het gespeeld wordt Rudolf Lucieer
en de ingenieur, Johan Leysen de
technicus, Els Ingeborg Smits de ont
slagen secretaresse, Trudy de Jong de
nieuwe benadrukken de eigenaar
digheden van het stuk: invloeden van
de vroege Brecht (Baal), herinnerin
gen aan het expressionisme gecombi
neerd met naturalistische elementen.
Het verknipte van de diverse figuren
mooie verzamelingen frustraties
uit zich in hun toegespitste gedragin
gen, in hun geëxalteerde taalgebruik,
in hun ideeën over wat natuurlijk en
wat anarchistisch is, over de moge
lijkheden om sterk te blijven kuis
en rein en over wat in de strijd wel
en niet geoorloofd is.
Het wordt je met een zekere afstande
lijkheid voorgehouden: je kunt er
naar kijken en je verbazen. Een tijd
Meer kunst op pagina
ADVERTENTIE
TROUW/KWARTET A
Van onze kunstredactie
Johan Leysen en Rudolf Lucieer in „Anarchie in de Sillian" bij Baal.
van warhoofden, waar je zelf bij in Bij het naar buiten gaan zette je je waar ik mijn fiets had neergezet,
verwarring komt Achter de ruiten kraag op. Maar het bleek een mooie Daar had de kunstmatige regenbui
zag je het aanhoudend echt regenen, zomeravond. Behalve op de plek ook nog net huis gehouden.
AMSTERDAM De uitreikir
de Erasmusprijs vanavo
het Concertgebouw van Amste
geschiedt binnen het raam va
muzikale feestavond die toegan
is voor publiek.
Gustav Leonhardt speelt op org
deel uit Bachs Kunst der Fuge,
na hij als meester aan het clav
bel het Leonhardt Consort lei
Telemans Tafelmusik. Na de
presenteren leden van de oper
Zürich en van een speciaal
meerd barokopera-orkest uit Z
onder leiding van Nicolaus Ha
court een onderdeel uit het Moni
di-project zoals dat in de afge]
vier jaar in Zürich is gegroeid l
een scenische opvoering van N
verdi's dramatische madriga
Combattimento di Tancredi e C
da. De toegangsprijs tot deze li
avond met prijsuitreiking bed
vijftien gulden.
De NOS-tv toont op dinsdaga
een dubbelportret van de wim
van de Erasmusprijs, samenge
door regisseur Hans Hulscher.
Franstalige inwoners van Br
hebben zich de woede van een ai
Vlaamse stadgenoten op de hal
haald, nadat ze een voorstel hai
gedaan om een nieuw park naar
ques Brei te vernoemen. De Vlaj
Brusselaars hebben de chansot
die enkele jaren geleden ovei
nooit het in hun ogen denigret
lied Les Flamingants vergeven.
door Franz Straatman
ROTTERDAM Drie bedrij
ven, zeven scènes en maar een
heel kort libretto; toch duurt
de opera Satyagraha, twee
korte pauzes meegerekend,
bijna vier uur, zo bleek bij de
wereldpremière vrijdagavond
in de Rotterdamse schouw
burg. Bedwelmend meesle
pend, of irriterend vervelend;
geniaal in zijn eenvoud en di
recte zeggingskracht of plat
vloers door de eindeloze her
haling van een beperkt scala
melodische en ritmische gege
vens binnen de muzikale con
structie?
door Stan Rijven
ROTTERDAM Hoe warm het was en hoeveel. Of het aan de naam Zuiderpark ligt, is niet
ttiet zekerheid vast te stellen, maar ook dit jaar was het vierde Rotterdam New Pop Festival
gezegend met zuidelijke weersomstandigheden. En met een zeer warme belangstelling.
Het bezoekerscijfer van vorig jaar
(100.000) werd gisteren ruimschoots
gehaald, waarmee dit gratis festival
het grootste van Europa genoemd
kan worden. Hoewel er steeds minder
sprake is van een popfestival in de
Ware zin des woords. De organisato
ren hebben doelbewust gemikt op
een volksfeestformule waarin zowel
liefhebbers van pop-, folk- als van
Surinaamse muziek aan hun trekken
konden komen. Maar ook andere be
langstellenden waren welkom. Zo
doende kon men zondag van elf uur 's
ochtends tot 's avonds laat een bonte
fauna punks, hippies, ouden van da
gen, jongeren en kinderen zien rond
zwerven door het uitgestrekte park.
maar ging al snel over, zodat de zo
merse sfeer in het optreden van UB 40
niet bedorven werd. Zij spelen blanke
reggae, maar met een rijke variatie in
ritmische instrumenten. Hun optre
den was meeslepend en integer, zodat
zij eveneens het predikaat „veelbelo
vend" verdienen.
Eén ding staat vast: de Amerikaanse
componist Philip Glass schreef een
opera die je na enkele minuten al
kunt meezingen en waarvan je nog
uren, dagen na afloop complete stuk
ken door je hoofd hoort echoën, een
kunst die met de dood van Verdi in
het graf scheen te zijn verdwenen.
Glass en tekstsamenstelster Con
stance de Jong kunnen zeer tevreden
zijn dat de opdracht hun verstrekt
door de gemeente Rotterdam, in die
zelfde stad metzo'n voortreffelijk uit
gewerkte première werd afgerond.
Een opera over de eerste, massale
beweging van geweldloos verzet te
gen maatschappelijk onrecht in de
moderne geschiedenis. Gecentreerd
rond de figuur van Mahatma Gandhi
en diens filosofische-religieuze inspi
ratiebronnen, maar ook verwijzend
naar verleden en heden; die inhoude
lijke kant werd al uit de doeken ge
daan in een vóórinformerend artikel
op deze pagina in de krant van don
derdag.
Eindeloos
tisch genot kunnen opleveren. De
strijkers zitten als koelies eindeloos
te toonladderen, met ongemakkelijke
verhogingen en verlagingen erin,
vaak in unisono met de blazers en het
elektronisch orgel. Even eindeloos
moeten korte motiefjes worden her
haald, met minieme verschillen uitge
breid en vervormd. Het orkest hield
het vol (het klonk allemaal puntgaaf),
aangevuurd door een Amerikaanse
dirigent met veel gevoel voor dit
soort muziek.
Toch een geestdodende aangelegen
heid, ook om naar te luisteren, alhoe
wel anderen juist zullen beweren dat
dit stelsel van schema's en sjablonen
als geestverruimende waarheidsfor
mules werden ervaren. Ook de weini
ge tekstfragmenten uit een der heili
ge boeken der Hindoes, de Bhagavad-
Gita (voor Ghandhi een gids in het'
leven) worden in de opera talloze ke
ren herhaald op steeds dezelfde, zeer
melodieuze, ietwat onaards klinken
de, wijzen. In het Sanskriet, ook dat
nog, waardoor een soort dubbele
mystificatie ontstond.
Die vocale lijnen rusten of zweven
boven de basisklank die het orkest
produceert (een soort gigantische
basso continuo) of stapelen zich ak-
koordisch op. Alles klinkt zeer har
monieus en melodisch. Er zitten
prachtige, fascinerende momenten in
dit muziektheater, zoals een geraffi
neerd syncopische koorpartij, uitste
kend gezongen door een mannenkoor
bestaande uit studenten van het Rot
terdams Conservatorium (het hele
koor levert opmerkelijke prestaties).
Clichés
Glass werkt graag met lekkere effec
ten: lange lijnen, octaafsprongen, rit
mische uitschieters, waarbij hij er
blijk van geeft de compositietechnie
ken van Bach tot Bartok op zijn
duimpje te kennen. Maar soms slaat
hij door in het pathetische, past afge
likte clichés toe, vooral in koorpartij
en, waardoor ik van menige scène in
het eerste en tweede bedrijf ibbelig
werd. Alleen het derde bedrijf wist
mij muzikaal (maar vooral ook het
toneelbeeld van Robert Israël geheel
te boeien; het totaal van deze wereld
première overziende moet erkend
worden dat Satyagraha respect af
dwingt. En dan neem ik de plastic
glimlach van Douglas Perry als
Gandhi (overigens een prachtig ge
zongen tenor-rol) maar voor lief.
Woonplaats
U kunt deze bon opsturen in een
enveloppe zonder postzegel aan
Acoustical Antwoordnr. 93
1200 VK 's-Graveland
Oe aankoop van HiFi-apparatuur is eer
zaak van vergelijken en dan beslissen
Ontdek daarom eerst wat Onkyo
verstaat onder: Quartz Lock. Accu-Bia
en Super Servo
2 Jaar garantie
BON
U gelieve mij te zenden
over de ONKYO apparaten
Naam
