,4
Keuze: kapitalisrr
of socialisme past
niet op alle problemen
Post uit het paradijs
De Boerenoorlog en
de werkelijkheid
Het wekken van vertrouwen
Ji
htHl.
ok! vie gooide
DIE BOSVELW
Een antwoord aan Spijkerboer
KLM VERLAAGT
DETARIEVENOPHET
VERRE OOSTEN.
SCJLSV9
Thuis in de lucht
Zogezegd
TVRÏJDAG 5 SEPTEMBER 1980
N
door Jan Renes
uitgangspunt stap voor stap te ver
wezenlijken.
Het artikel van A. A. Spijkerboer op de Podiumpagina van Onbehagelijk
vorige week eindigt met de vraag: „daarom zou ik het
Evangelisch Politiek Alternatief de vraag willen stellen:
indien dan geen CDA. waarom dan geen aansluiting bij Den
Uyl en zijn geestverwanten in de PvdA?"
Uit de titel „Waarom niet Den Uyl" boven het artikel van
Spijkerboer blijkt de zorg van velen met hem. dat het
optreden van EPV, NBBA en de groep „Zeventig" een
kabinet met de PvdA als spilkracht minder kans van slagen
zou geven. Er is op dit punt echter weinig te vrezen.
Voorstanders van een radicaal evangelische partij hebben
in elk geval gemeen, dat zij samen met PvdA, PPR en PSP
willen aansturen op een z.g. „links" kabinet.
Ik ben het volkomen eens met Spij
kerboer dat een fraai document met
een prachtig uitgewerkt basispro-
door Guus van Hemert
Opdat u niet zoudt denken dat ik
niet in gegoede kringen verkeer, wil
ik u wel meedelen dat ik de laatste
jaren regelmatig ansichtkaarten uit
de tropen krijg. Niet meer alleen
dus luchtpostvelletjes waarin een
vriend die missionaris is vertelt
óver een school in Indonesië, een
akker in Afrika of een tekenclub in
Brazilië. Die krijg ik al lang. Maar
sinds enige tijd komen er
prentbriefkaarten bij. Want onder
degeneen die mij zo'n goed hart
toedragen dat zij ansichten sturen,
zijn er die hun vakanties verlegd
hebben naar landen waar je in
vroeger eeuwen maanden voor
moest zeilen, tot scheurbuik
krijgens toe. Nu krabbelen ze op de
kaart dat de vliegreis door de
kinderen prima is doorstaan.
Omdat het goed is naar
reisverhalen te luisteren, krijg je
achteraf een beetje een beeld van
wat daar gebeurt. Het meeste
indruk op mij maakt wat mijn
fietsenmaker, die ook voor zulke
reizen spaart, mij vertelt; hoe soms
Skandinaviërs (ontsnapt aan de
hoge alcohol-accijnzen in hun eigen
land) daar langdurig dronken zijn,
of hoe sommige oosterburen, die bij
de Hitlerjugend een vrij en
germaans natuurleven leerden
maar nooit beleefden, het nu vlak
voor de ouderdom blijken te
kunnen kopen. Deze fietsenmaker
zat op de terugreis in het vliegtuig
naast één van hen die meteen maar
de zwarte schone van die weken
meegenomen had naar Hamburg of
München. Overmacht van geld.
Zo is mijn fietsenmaker niet en
evenmin die andere aardige mensen
die mij kaarten sturen uit hun voor
enkele weken gehuurde
droomlanden ten zuiden van de
evenaar. Ik misprijs ze niet, want
het zijn hardwerkende lieden die
meer arbeid verzetten dan
menigeen in die landen. Ook die
germ aan die ginds de grote Tarzan
uithing, zit natuurlijk elf maanden
aan een harde concurrentiestrijd
gekluisterd.
Ik ben dit artikel niet begonnen om
iets kwaads van hen te zeggen. Hoe
stom en misverstandenwekkend
het ook is om daarheen te gaan en
de armen in de waan te brengen dat
Europeanen heel het jaar zo leven.
Ook wil ik niet ontkennen dat het
voor „groene weduwen" wel eens
fijn is om eens met hun man een
ander soort groen te gaan zien.
Het enige dat ik wil zeggen is dat ik
bij een opruimbeurt een aantal van
zulke prentbriefkaarten vond en
ineens merkte hoe precies die op
elkaar lijken, ook al liggen de
landen van herkomst duizenden
door J. W. Schulte Nordholt
Niet zo lang geleden heb ik op deze
pagina een stukje geschreven onder
de titel „Het voorbeeld verandert",
waarin ik er mijn verwondering
over uitsprak dat hetzelfde Zuid-
Afrika dat nu zo grondeloos diep
wordt veracht aan het begin van
onze eeuw zo hemelhoog werd ver
heerlijkt, en ik haalde daarbij het
voorbeeld aan van de dichteres
Henriëtte Roland Hoist-van der
Schalk, die in haar brieven een
werkelijk mateloze bewondering
ADVERTENTIE
JAKARTA 2050,-
BANGKOK 1800,-
C0L0MB0 1700,—
HONGKONG 2390,-
KUALA LUMPUR 1850,-
MANILLA 2200,-
SINGAPORE 1850,-
Vertrek altijd vanuit Amsterdam.
Rechtstreekse vlucht
Belangrijkste voorwaarden:
verblijf minimaal 14 dagen,
maximaal 90 dagen
Uakarta ISO dagen).
Verdere inlichtingen bij de erkende
KLM-agcnten en KLM-kantoren.
uitsprak voor de pdele Boeren als
voorlopers van een nieuwe mens
heid.
Daarop kreeg ik een interessante
reactie van dominee mr. J. van
Leeuwen te Lochem, die mij vraagt
of ik de grote dichteres wel billijk
beoordeel. „Was er", zo schrijft hij
mij, „omstreeks 1900 eigenlijk al
wel sprake van „apartheid" met de
geladenheid, welke dat woord van
daag heeft? En waren ons Zuidafri-
kaanse toestanden bekend, verge
lijkbaar met tafrelen als uit Uncle
Tom of Max Havelaar? Daar zou
H.R.H. toch wel op gereageerd heb
ben, waag lk te veronderstellen.
Maar moeten wij haar uitlatingen
overigens niet meel meer lezen in de
contekst van de provocerende te
genstelling van de stamverwante
Boer tegen militair Brits geweld? Al
of niet Marxistisch denken speelt
dan mijns inziens niet zo'n rol".
Ik wil graag op deze vragen een
openbaar antwoord geven omdat
ze, vind ik, van veel belang zijn voor
het hele probleem van de relatie
tussen idealisme en werkelijkheid.
Waarom zag Henriëtte Roland
Holst de werkelijkheid niet? Omdat
die toen niet zo schrijnend was als
nu? Dat is eigenlijk niet waar. De
Boeren waren ook toen absoluut
overtuigd van de blanke superiori
teit, ze waren trouwens al In de
jaren dertig en veertig van de vorige
eeuw op grote trek gegaan om het
Engelse bestuur te ontlopen dat,
sinds 1833, de afschaffing der sla
vernij eiste, ze hadden nadien bloe
dige oorlogen gevoerd tegen de ne
gers uit het Noorden.
Of omdat die werkelijkheid toen
niet zo opvallend was? Dat is eerder
aan te nemen. In de eerste plaats
waren wij blanke volken overal
overtuigd van onze superioriteit, en
voerden ook overal de desbetreffen
de oorlogen, de Duitsers in Zuid-
West Afrika, de Fransen in Noord-
Afrika en Madagascar, de Amerika
nen op de Philippijnen, wij in Atjeh,
en de Engelsen in de rest van de
wereld. In de tweede plaats waren
de Boeren onze stamverwanten en
werden door ons enorm geïdeali
seerd en de minder aangename kan
ten van hun samenleving vielen
daarbij gemakkelijk weg.
Voor Henriëtte Roland Holst gold
daarbij ook wel degelijk een marx
istisch argument. Engeland was op
goud uit. ergo het prototype van het
kapitalisme, en de Boeren waren
daartegenover eenvoudige mensen,
die een grote mate van gelijkheid
kenden. Dat die gelijkheid natuur
lijk te danken was aan het feit dat
er een lagere klasse van zwarten
was, had ze goed marxistisch rede
nerend wel kunnen bedenken. Maar
als idealiste zag ze de werkelijkheid
niet.
Wie wel? Ons aller oordeel wordt
steeds weer bepaald door dramati
sering van de gebeurtenissen. Do
minee Van Leeuwen heeft in de roos
geschoten door Uncle Tom en de
Max Havelaar er bij te halen. Pas
wanneer kunstenaars het onrecht
dramatisch zichtbaar maken en
daarbij natuurlijk ook krachtig ver
tekenen, kan de publieke opinie er
iets mee beginnen. Maar wat lazen
wij in die tijd over Zuid-Afrika be
halve de propaganda. Geschriften
van de Boeren, zoals F. W. Reitz,
„Een eeuw van onrecht" e.d.?
Later kwamen daar dan nog de jon
gensboeken, Pieter Maritz en de
werken van L. Penning, vol met
verheerlijking van de edele Trans-
valers en vanzelfsprekende verach
ting voor de zwarten.
Idealisme vertekent de werkelijk
heid heel makkelijk, de grote dich
teres had daar zelfs een speciale
aanleg voor. Men leze slechts een
historisch werk van haar hand als
„De held en de schare", dat Garibal
di bijna vergoddelijkt. Dominee
Van Leeuwen komt in zijn brief
voor haar op en citeert daarbij het
echtpaar Romein: „Geen dichter
van haar tijd heeft zo aangrijpend
de maatschappelijke gespletenheid
van de moderne Europese cultuur
mens, van de moderne vrouw vooral
vertolkt als zij". En hij vraagt mij of
ik dan wel mag zeggen dat zij zo
j,absoluut in haar normen was".
Ik denk het wel Ja. Ik deel zijn
bewondering volkomen maar ik ge
loof dat de gespletenheid van de
dichteres inhoudt dat zij enerzijds
een dogmatische idealiste was,
waarachtig bewogen om het lot der
mensheid en daarom slecht in staat
de werkelijkheid te zien, en ander
zijds een grote, maar zeer ongelijke
dichteres die haar gedichten ontzet
tend kon bederven door verheven
abstracties en principes, maar die
wezenlijk beschikte over een beel
dend vermogen en een hartstocht
van gevoel die overrompelend
groots zijn.
Dichters moet men ook niet lezen
om de politiek te begrijpen, ze ho
ren niet wezenlijk bij die wereld van
uur en feit. Zij gebruiken beelden en
voorbeelden, die het menselijk te
kort niet missen kan, maar ook
vooral niet volgen moet.
kilometers van elkaar. Ze zien er zo
uit. Hun voorkant vertoont een
bouw- of beeldhouwwerk tussen
weelderige tropenvegetatie,
meestal met ergens bruine mensen
meegefotografeerd, en op de
ommezij is een wonderschone
postzegel geplakt met vogels,
zoogdieren of bloemen. Soms is het
omgekeerd en staat het
natuurtafereel op de voorkant en
het kunstwerk op de postzegel. Nu
hebben ansichtkaarten toch al de
neiging om hetzelfde te zijn, maar
die uit Middelburg, Luxemburg,
Straatsburg en Madrid verschillen
toch eindeloos meer van elkaar dan
die van de grenzen der aarde
komen.
En dan komt de vraag op je af of je
als toerist daar niet in eenzelfde
soort wereld opgenomen worden als
de onze. Of je de bevolking, de
natuur en de kunst niet ziet door
een alles gelijkmakende Europese
zonnebril en je evengoed als in
Europa object van een
gelijkmakende industrie bent. Ik
wil niet ontkennen dat binnen die
situatie dan soms toch die
bevrijding kan plaatsvinden, dat
geluk, dat even nieuw zijn; dat even
elkaar vinden van man en vrouw.
En het laatste wat ik wil is dóér
spottend over zijn over die paar
momenten menselijk geluk wanner
's morgens een dag Zich zo
rimpelloos en vrij als toen Iemand
tien was, voor hem of haar uitstrekt
Bevrijding van de dagelijkse
banden.
Maar is het nodig daar zo ver voor te
gaan? De ansichten spreken hun
eigen taal: wanneer je in de tropen
je telefoon ontvlucht, blijk je toch
het westers stramien zomaar niet
kwijt te zijn. Er is daar een
Europees voortuintje voor je
gemaakt, waar je hoogstens over
het hek mag kijken. Je bent minder
ver dan je denkt.
Mijn moeder heeft mij geleerd om
als ik ergens op afgeef, wél even op
te letten of er geen heimelijke
'jaloezie meespeelt. Maar ik geloof
dat dat niet het geval is. Omdat ik
vermoed dat er onder handbereik
effectievere manieren zijn om in een
vreemde wereld terecht te komen.
De verte is misschien dichterbij
beter te vinden. Door niet altijd de
Ardennen voorbij te reizen. En door
dwars op Je eigen paden te lopen.
Nieuw te zien. Zou je ineens maar
één meter lang zijn, zodat je de
ooghoogte van Je jeugd terugkreeg,
misschien ging er een wonderland
voor Je open. Dit klinkt wat wild.
Maar niet ondenkbaar is het dat
iemand een plekje en een uur zoekt
waar hij één keer in zijn leven de
sterren kan zien. Aan de haai van
het dagelijks leven en de westerse
wereld ontkomen, niet door voor
hem uit te zwemmen maar door op
zijn rug te gaan zitten.
Misschien is wel een aanwijzing om
op een uitzonderlijke plek terecht
te komen; wegblijven van de
commercie; waardeloze dingen
doen. Op een bankje in een
plantsoen dichtbij zitten kan een
onvoorstelbare luxe zijn. En er
daagt bij mij het vermoeden dat er
zich een verte voor je kan
uitstrekken door je eigen familie op
te zoeken, je.roots", je wortels voor
zover nog boven de grond. Koffie
gaan drinken bij een oudtante. Een
treinkaartje nemen naar een vriend
of een vriendin van wie je al jaren
zegt dat je die eens zou willen
opzoeken. Of zelfs iets zo
onwaarschijnlijks als met een
verweggeraakte broer of zus praten
en het daarbij mogelijk achten dat
die persoon niet meer hetzelfde is
als vroeger.
Dat alles lijkt beperkt, bestoft en
benauwd. Maar als je het langzaam
en treuzelend genoeg doet, kon het
'wel eens hartverruimender,
zenuwgladstrijkender en meer
wereldopenend zijn dan Je dacht.
Want zo gelijk als de
wereldstranden zijn, zo verschillend
zijn oudtantes (evenals die haastig
bij hen binnenlopende
kleinkinderen). Om van de
stationnetjes in provinciestadjes
nog te zwijgen.
Gelukkig de ouders die op zo'n plek
hun kinderen alle gekke en mooie
dingen laten zien. Dat overkomt
denk ik alleen de vaders en moeders
die altijd al in de trein of op de fiets
met hun kleuters gebabbeld hebben
over het mooie, gekke en gewone
dat ze samen zagen. Of dat in een
auto ook zo goed kan, weet ik niet.
gramma tot nu toe geen enkele
gToep aan politieke medeverant
woordelijkheid heeft kunnen hel
pen. Binnen noch buiten een CDA
in wording blijkt het mogelijk vol
doende aanhang voor pogingen in
die richting te krijgen. Het lijkt mij,
dat we zijn vraag dus zo moeten
verstaan: voor kiezers, die een radi
caal evangelisch geluid in prakti
sche politiek willen vertalen is er
maar één alternatief: de PvdA.
Hierbij gaat hij gemakshalve voor
bij aan het feit, dat elke gebundelde
manifestatie van ons streven bin
nen deze partij volstrekt werd en
wordt afgewezen. Voor velen is dit
een verhindering om deze stap te
doen.
Geen tweedeling
Er is meer. In radicaal evangelische
groeperingen wil men duidelijk af
rekenen met de gedachte, dat elk
politiek handelen zich afspeelt tus
sen kapitalistische en communisti
sche uitgangspunten. Het socialis
me wordt immers in zijn organisa
tievormen nog steeds gevoed door
de tegenstellingen, welke ontstaan
enerzijds door kapitalistische ui
tingsvormen binnen onze economie
en in wezen communistische opstel
lingen daar tegenover.
Dit leidt tot een vaak onherkenbaar
optreden van PvdA-mensen in poli-
tiek-verantwoordelijk handelen. De
PvdA is hiermee geworden tot een
duidelijke vleugelpartij, waarbij
het gelukkig zware politieke ge
wicht van de heer Den Uyl voor de
gewenste compromissen moet zor
gen. Hierbij krijgt het pragmatisme
een te grote kans.
In mijn politieke overwegingen
moet er ruimte zijn voor een derde
weg. Geen kapitalisme of commu
nisme met hun duidelijke onder-
drukkingstendenzen, maar de weg,
die uitzicht biedt voor hen, die
„hongeren en dorsten naar gerech
tigheid". Er zijn immers ontwikke
lingen binnen onze beschaving aan
de gang van wereldwijde betekenis,
die binnen het kader van de eerder
genoemde tegenstellingen niet
meer te beheersen zijn. Velen van
ons zijn van mening, dat het evan
gelie maar ook andere openba
ringsgodsdiensten daardoor een
duidelijker richtinggevende invloed
gaat uitoefenen bij discussies, waar
het gaat over de oplossing van
maatschappelijke problemen. Vol
gens zovelen met mij is de basis
voor een evangelische politiek het
uitgangspunt, dat „Gerechtigheid
is een vrucht, die in vrede wordt
gezaaid, voor hen, die vrede stich
ten." (Jacobus 3 vers 18). Elke mo
gelijkheid, die aanwezig is binnen
politieke machtsontplooiing zal
aangegrepen moeten worden om dit
Mijn overtuiging is, dat het aantal
kiezers groeit, dat zich onbehaag
lijk voelt bij de huidige onduide
lijkheid. Zij zijn allicht gebaat bij
een partij, die duidelijk neen zegt
tegen bepaalde overwegingen, bijv.
op het gebied van kernenergie, be
wapening, arbeidsverdeling, inko
mensverdeling, enz.
Een radicaal evangelisch partijpro
gramma zal moeten uitspreken, dat
mensen met politieke verantwoor
delijkheid vaak „neen" moeten zeg
gen vanuit hun gewetensvolle om
gang met het evangelie en pas daar
na de gevolgen van dit „tot hiertoe
en niet verder" moeten gaan over
zien. Het is bijv. evangelisch gezien
kortzichtig om alles te verwachten
van economische groei. Het welzijn
van mens en natuur wordt niet be
vorderd door de arbeidsprestatie
steeds meer op te voeren.
Welvaart en arbeid zijn alleen zin
vol, wanneer zij dienstbaar zijn aan
het leven. Hun zegen gaat verloren,
zodra zij doel in zichzelf worden
Dan gaan zij de mensen tirannise
ren. De leefbaarheid van de aarde
wordt dan bedreigd en het „samen
leven" van de mensheid wordt on
derdrukt.
De overheid heeft hierbij een
belangrijke taak. Zij zal grote be
voegdheden moeten bezitten op so
ciaal-economisch gebied, daar het
een illussie is te veronderstellen,
dat individuele personen en belan
gen groepen, gericht als ze door
gaans zijn op eigen materieel voor
deel, vanuit eigen verantwoorde-
lijkheid de nodige op solidariteit
gerichte stappen zullen zetten.
Jan Renes is voorzitter van de
Evangelische Progressieve Volks
partij.
A. J. Maas: Het is verbazingwel
kend te constateren dat een treli
reiziger gaande van Groningen na;
Venlo eenzelfde aantal malen dier
over te stappen als iemand die pc
trein van Groningen naar Pekin
reist (R.U.-Groningen)
J. Ormel: Het maatschappelijk oi
behagen van jongeren is niet grote
dan dat van ouderen. Ze uiten h»
alleen nadrukkelijker (R.U.-Gronii
gen)
W. Hesselink: Dodewaard of Lel
kerkerk, het is lood om oud ijze
(R.U.-Groningen
J. van Driel: Niet alleen om econc
mische redenen maar ook om we
zijnsredenen verdient het de vooi
keur de vijfdaagse werkweek ove
zes dagen te spreiden (R.U.-Gronir. j
gen)
K. S. Kits: Het valt ernstig te b(
treuren dat het streven de politi-
meer te integreren in de samenlc
ving zich voornamelijk uit in d
toenemende tendens de ordehanö
having te laten plaatsvinden doo
de Mobiele Eenheid (V.U.-Amstei
dam)
I
-
door H. J. Neuman
In de vermaarde Slotakte van Hel
sinki die 1 augustus 1975 de resulta
ten tot dan toe vastlegde van de
Conferentie over Veiligheid en Sa
menwerking in Europa (CVSE) zijn
enkele zgn. vertrouwenwekkende
maatregelen („Confidence Building
Measures" of CBM's) opgenomen.
In de breedste zin van het woord
kun je een CBM omschrijven als
iedere maatregel die vertrouwen
schept tussen staten en die misver
stand en spanning tussen hen ver
mindert. Dit vertrouwen kan tot
stand komen, hetzij doordat men
erin slaagt een grotere openheid te
bevorderen omtrent eikaars strijd
krachten of het doel van militaire
activiteit, hetzij doordat men die
activiteit zelf aan beperkingen on
derwerpt. In de Slotakte van Hel
sinki komen geen CBM's voor die
militaire activiteit belemmeren of
beperken.
De voornaamste CBM in de Slotak
te heeft betrekking op militaire oe
feningen. Gevraagd wordt oefenin
gen waar meer dan 25.000 militairen
aan deelnemen en die zich afspelen
op het Europese grondgebied van
CVSE-staten drie weken van tevo
ren aan te melden, liefst met bijzon
derheden over deelnemende staten
en eenheden, het doel van de eofe-
ning, het gebied en het geschatte
tijdvak. Staten waarvan het grond
gebied en dele buiten Europa ligt
(d.w.z. Turkije en de Sovjet Unie)
hoeven slechts die oefeningen aan
te melden die zich op niet meer dan
250 kilometer afspelen van grenzen
met een andere Europese CVSE-
staat. Oefeningen van geringere
omvang kunnen eveneens worden
aangemeld. De Slotakte voorziet te
vens in het vrijwillig uitnodigen van
buitenlandse militaire waarnemers
bij oefeningen; het wordt aan de
CVSE-staten zelf overgelaten, of ze
ook omvangrijke militaire bewegin
gen (die geen deel uitmaken van de
eerder bedoelde grote oefeningen),
willen aanmelden.
Tot dusver hebben Oost en West
nagelaten elkaar vooraf van grote
militaire bewegingen in kennis te
stellen. De Westelijke mogendhe
den melden doorgaans alle oefenin
gen aan, nationaal of mulitinatio-
nal, waaraan meer dan 10.000 man
deelnemen. Het uitnodigen van bui
tenlandse waarnemers is er steeds
meer in gekomen, maar aan Weste
lijke zijde Is men niet helemaal te
spreken over de bewegingsvrijheid
en de faciliteiten die het Warschau
Pact de NAVO-waarnemers ver
leent De oefeningen van 25.000
man en meer zijn tot dusver over en
weer stipt aangemeld; de Sowjet
Unie heeft zelfs een oefening aange
meld die in september 1978 plaats
had in de Kaukasus en die zich
wellicht buiten de strook van 250
kilometer heeft afgespeeld. Daar
staat tegenover dat de aanmeldin
gen door het Warschau Pact in de
meeste gavllen minder dan de aan
bevolen 21 dagen van tevoren ge
schiedden en dat de verstrekte in
formatie aan de zeer magere kant
was. Van de zgn. „andere vertrou
wenwekkende maatregelen" die in
de Slotakte ook genoemd staan
(uitwisseling van delegaties, vloot-
bezoeken e.d.) is een relatief druk
gebruik gemaakt.
Het denkbeeld van de CBM's is in
de internationale discussie voor het
eerst naar voren gekomen aan het
begin van de jaren vijftig. In de
jaren zestig is daar nadere uitwer
king aan gegeven, vooral met het
doel het gevaar van de accidentele
oorlog (de oorlog-per-ongeluk) en
van een verrassingsaanval te ver
minderen. Het Amerikaanse „Open
Skies"-voorstel van 1955 dat voor
zag in wederzijdse luchtverkenrüng
van eikaars grondgebied paste in
die reeks, evenals de aanmelding
van manoeuvres, het inrichten van
vaste waarnemingsposten en het
uitwisselen van mobiele waarne
mingsteams en militaire missies. In
de jaren zeventig heeft men de ver
trouwenwekkende maatregelen
niet alleen nagestreefd in CVSE-
verband maar ook bij de Weense
besprekingen over een wederzijdse
vermindering van strijdkrachten in
centraal-Europa (MBFR). Alleen
valt in Wenen, zoals de naam van de
conferentie al aangeeft, de nadruk
op vermindering van strijdkrachten
en dragen de CBM's daar het karak
ter van aanvullende of verbonden
maatregelen („associated mea
sures").
In deoember 1979 heeft het Westen
in Wenen een heel pakket van die
„associated measures" voorgesteld.
Dit hield o.m. de bevestiging door
alle MBFR-staten in van de CBM's
uit de Slotakte. Verder stond er het
voorstel in om ook alle bewegingen
van militaire eenheden ter sterkte
van een divisie of meer (de zgn.
„out-of-garrison activities") vooraf
aan te melden en daar buitenlandse
waarnemers bij uit te nodigen. Op
verzoek van de andere partij zou j
men inspecties te land of per vlieg-
tuig moeten toestaan; op bepaalde
punten zouden permanente waar-
nemers gestationeerd moeten wor
den; en men zou eikaars nationale
waarnemingen (o.a. per verken
ningssatelliet) niet mogen storen of
verhinderen.
Op de komende DVSE-conferentle
in Madrid zal ongetwijfeld gespro
ken worden over een Frans voorstel
om een zgn. Europees Ontwape-
nings-Conferentie (EOC) in twee fa
ses te beleggen. De eerste fase zou
gericht moeten zijn op het tot stand
brengen van nieuwe CBM's. Aan
vankelijk wilden de Fransen deze
nieuwe CBM's in een juridisch-bin-
dende vorm (bijvoorbeeld een ver
drag) gieten, maar daarin hebben ze
de overige westelijke landen niet
volledig mee kunnen krijgen. Een
andere Franse toeleg evenwel, na
melijk om de CBM's voor heel Euro
pa te laten gelden (dus van de At
lantische Oceaan tot de Oeral) en
niet langer genoegen te nemen met
die strook van 250 kilometer, geniet
wel degelijk de volledige steun van
het Westen. Zo zelfs dat een Russi
sche weigering om met dit aspect
van het Franse voorstel akkoord te
gaan in Madrid wel eens tot een
impasse zou kunnen leiden. Dit
hoort men althans verluiden in Wes
telijke diplomatieke kringen
