Hoe een alledaags voorval in een obsessie ontaardt Werkloosheid als katalysator Frankrijk kijkt liever niet naar het verleden NILFISK Stijloefeningen van Queneau bij Haagse Comedie Roman van Gerd Fuchs vertaald!/" KRO-documentaire 'Fransen als jullie eens wisten' En dan nog Keiler weg bij RKS op 1 januari Nieuwe boekei Neem de stofzuiger met ongeëvenaarde zuigkracht. Neem Nilfisk. ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE qiTE TROUW/KWARTET door Dirkje Houtman Als voorbeeld geeft Laroche de stijl oefeningen „Smaak", die Guusje Westermann doet en hij legt uit hoe DEN HAAG Eenzelfde verhaal is op vele manleren te vertellen. De ene doet het opgewonden, dromerig of nadrukkelijk, de ander overdrijft of geeft juist een droog verslag. De enige dat haar bezighoudt in de verteller is subjectief, legt eigen accenten en uiteindelijk blijkt die vertelstijl meer over de tekat vindt ze hiervoor genoeg aan- verteller te onthullen dan dat zij de waarheid van het verhaal recht doet. Want die is meestal knopingspunten in zinnen au: „Het - - - achterbalkon (van de tram - red.) had een heel speciaal smaakje van niet alleen gebrande maar ook nog platge trapte pinda's of „Wij genoten vervol gens nog de bubble-gum van de tweespalt, de pruimen der geprik keldheid. de druiven der gramschap en de wijnstok der verbittering" (P.91). Eten als obsessie, ze is als het ware een grote maag en belaagt van uit die vraatzucht het publiek, dat ze als het ware op wil eten." door Hans Ester niet meer te achterhalen. Hoe een onbeduidend verhaal op honderd manieren vertelt kan wor den en daarmee iedere keer een ande re betekenis krijgt heeft de Franse schrijver Raymond Queneau al in 1947 laten zien met zijn honderd ..stijloefeningen". Rudy Kousbroek maakte twee jaar geleden een veelge prezen vertaling van dit boek en de Haagse Comedie gebruikt de stijloe feningen nu in een voorstelling met dezelfde titel die vanavond in het Paradijs, het zoldertheater van de Koninklijke Schouwburg, in premiè re gaat. De Belg Pierre Laroche regisseert de ze voorstelling en dat is niet helemaal toevallig. Vijfentwintig jaar geleden speelde hij samen met een medestu dent aan de toneelschool een aantal stijloefeningen om er vervolgens in Moskou veel verwondering mee te wekken. maar het belang verschuift op den zevoorstelling gespeeld en op vrijdag, duur en uiteindelijk relatiever je ze zaterdag en zondag, 's avonds, een als onbetekenend. Waar is de waar- half uur nadat de avondvoorstellin- heid. vraag je Je af, die is zo subjec- gen in de Koninklijke Schouwburg tiet." zijn afgelopen. Is een man of vrouw, die op een specifieke manier iets vertelt gek of naïef? Wat bij Queneau op het eerste Sp6l06i6ninQ gezicht een grap leek, blijkt uit te pakken als een serieuze zaak, die met Laroche vindt de stijloefeningen niet veel humor onthuld wordt. Want vol- 'ou^er ^^era^r Voor de acteurs zijn gens Laroche gaat „Stijloefeningen" Queneau's woordgoochelarijen als tXtreem over de onmogelijkheid van mensen hetware elementaire speloefeningen. Er kan geen sprake zijn van een rol- opbouw waarin het gedrag van een figuur met al zijn psychologische ach tergronden en drijfveren wordt toege licht. Door dat verschil tussen inhoud en uitvoering van een verhaal, die soms heel extreem is, krijgt de absurditeit van het menselijk gedrag relléf. En dat vindt Laroche Queneau's kracht: hoe onbelangrijker het verhaal, hoe beter je gedrag kunt laten zien. Obsessie Volgens Laroche bezorgt Queneau je een obsessie. „Net als in zijn andere werk wordt je meegezogen. Het vreemde is dat het verhaal, dat hon derd keer op een andere manier ver teld wordt, op zichzelf niet belangrijk is, maar steeds belangrijker wordt. Het gaat je obsederen, maakt Je dui zelig. Je kunt het vergelijken met een alledaagse gebeurtenis, die je vrese lijk bezighoudt, welhaast obsedeert. om met elkaar te communiceren. Het verhaaltje waarop Queneau zijn stijloefeningen uitprobeert speelde zich af in Parijs, Kousbroek situeerde het in Amsterdam en bij de Haagse J Comedie is de residentie de plaats De verhaaltjes duren gemiddeld twee van handeling Zoals i?p7R?d een aim- minuten en in dit korte tijdsbestek pel verhaal dat zich afspeelt in liin 9 moet de acteur rol. karakter of En kjJ voegt eraan toe: „Je ziet die die van êoU^L sX S^ hït Km typering zien rond te krijgen. En die ^Jmde ffedm^ngen dagelijks haus rijdt In die tram wordt een bcP?Jt,1zlch Ju5t.njft tot de, P"" om le Gisteren no8 jongeman op zijn tenen getrapt en P1 V?n ,e. 'elten maar krijgt maakt zich hierover kwaad. Later op 5®r!?n~ waar°P die me de dag ziet de verteller de jongeman dedeling wordt weergegeven, opnieuw, nu in gezelschap van een vriend die hem adviseert een extra £2™ "AaüfzeUn£?*\.3Uz°n- knoop aan zijn jas te zetten. Dat is derheden en „Sonnet zijn stljlvari- alles. anten die Queneau gebruikt, maar ook zintuigelijke aanduidingen als Honderd maal anders verteld, krijgt ',Sraaa*c - ..Gezicht", „Gevoel", het evenzoveel verschillende beteke nissen. Pierre Laroche heeft er dertig „Reuk" of „Gehoor" heeft hij als stijl van de honderd uitgekozen in overleg oefening uitgewerkt. In die tekst met de acteurs. Het programma moeten acteurs elementen zoeken, duurt een uur en wordt als lunchpau- die hem helpen bij zijn rol. nog was ik in een patisserie. Een nogal gezette da me was geobsedeerd door een taartje. Dat moest en zou ze hebben. Dat gebeurde niet in de trant van: dat taartje alstublieft, maar vol ongeduld zei ze zeer nadrukkelijk: ik moet dat taartje hebben. Zelf kun je dan den ken die vrouw compenseert mis schien iets ernstigs dat haar onlangs' is overkomen. Maar die psychologie, het waarom van een bepaald gedrag, komt bij Queneau niet te pas. Hij geeft geen inzicht in de motivatie van de figuren. Pierre Laroche, regisseur „Stijl oefeningen". De dertig oefeningen zijn niet zonder meer aan elkaar geplakt. Om er een meerwaarde aan te geven zijn ze zo gerangschikt dat ze met elkaar in verband staan of juist sterk contras teren. In de oefening „Aarzelingen" bijvoorbeeld zoekt een man bijna ge kweld zijn woorden en als hij zijn relaas heeft afgerond slaakt hij een zucht van verlichting. Een reactie hierop volgt met de .Litotes" waarin een figuur kort en krachtig hetzelfde verhaal vertelt met in zijn stem een lichte minachting over de vertelkwa- liteit van zijn voorganger. Muzikale lijnen Daarnaast hebben de makers gepro beerd een aantal muzikale lijnen uit te zetten en een ritme in het program ma "aan te brengen. Overigens zijn niet alleen de acteurs met de stijloe feningen aan de gang gegaan. Com ponist Andriessen heeft uitgaande van vier noten met verschillende 8a- tie-stijlen geëxperimenteerd. Deco rontwerper Harry Wich heeft op zijn gebied met eigen mddelen hetzelfde gedaan en een Haagse brugklas oefende met grafitty waarvan het re sultaat in de gang hangt die naar het Paradijs leidt. Zo wordt de subjectivi teit van stijl op veel manieren belicht De kort geleden verschenen roman Een man voor het[_ (vert, van „Ein Mann fürs Leben") van de Westduitse s Gerd Fuchs vertelt, hoe de Hamburgse metaalarbeider Mattek op een maandag in april 1976 geheel onvei ontslagen wordt en hoe het leven van zijn gezin als daarvan verandert. Met het ontslag dringt iets het be staan van Heinz en Marion Mattek binnen, dat hen tot dan niet geraakt had: „Als ze dacht aan het ogenblik dat hij het haar vertelde, gebruikte ze steeds de uitdrukking van de bliksem op klaarlichte dag. Maar zo klaarlicht was het ook toen al niet meer ge weest. De aantallen mensen die geen werk hadden, die kenden ze wel. Al jaren zagen ze op de televisie de cij fers stijgen. Wat hadden ze er eigen lijk bij gedacht: vroeg ze zich nu af. Ze hadden er niets bij gedacht." (p. 10). G»»n) i nch- Eoiï nuin voor hel k door Hans Massellnk HILVERSUM „Fransen, als jullie eens wisten" wat er na de eerste wereldoorlog in jullie land is gebeurd. Kermen jullie je eigen geschiedenis of willen jullie er eigenlijk liever niets meer over horen? Pogingen van twee Franse journalisten om ln een documentaire de „andere kant van de medaille" te laten zien mislukten. Hun film over de geschiedenis van de Fransen vanaf de oorlog '14-'18 tot aan het einde van het tijdperk De Gaulle mocht niet op de Franse televisie worden vertoond. De [arisen hebben moeite hun eigen verleden onder ogen te zien. loeten geen wonden openmaken, moet men in Parijs bij Franse staatstelevisie hebben gedacht. De Gaulle tijdens de Tweede Wereldoorlog. Speciaal vandaag Van 1971 tot 1976 werkten Alain de Sedouy en André Harris aan de docu mentaire „Fransen als jullie eens wis ten", waarvan morgenavond om 21.35 het eerste deel „Van Verdun tot Vi chy" via Nederland 1 wordt uitgezon den. De delen „Petain of De Gaulle" en „Nostalgie naar het koningschap" worden respectievelijk op «je avon den van 6 en 8 september vertoond. De Sedouy en Harris zijn in Frankrijk geen onbekenden. De geruchtmaken de documentaire „Le Char grin et la Pitié" is van hun hand. Dit boeiende werkstuk over de Fransen in de twee de wereldoorlog dat voor de televisie bestemd was mochten de Fransen alleen maar in enkele Parijse biosco pen bekijken. Niet om zijn kwalitei ten werd de documentaire afgekeurd, maar omdat de Fransen er nog niet rijp genoeg voor werden geacht. Im mers veizetslieden vertelden ronduit hoe het merendeel van het Franse volk collaboreerde met de Duitse be- Speciaal morgen Studio Sport-extra WK wielrennen dames in Sallan- ches (Fr.) Ned. 2/15.45 Orphan train vertaald als „Met onbekende bestemming" is een Amerikaanse speelfilm, gebaseerd op een waar ge beurd verhaal uit 1850. Emma Symns (28) ontfermt zich over een aantal weeskinderen uit de sloppen van New York en wil hen op het platteland on derbrengen. Ned. 1/19.05 Theater thuis (VARA) de film die vertoond wordt is de Amerikaanse „Too far to go" (te ver weg) uit 1978, naar het korte verhaal van de Ameri kaanse auteur John Updike. Het gaat over de onttakeling van een gezin. Ned. 2/21.20 Achter het Nieuws, VARA's actualiteitenrubriek maakt een keus uit de toestand in Polen, de bezuinigingsmaatre gelen van de regering en de matigingsvoorstellen van Arie Groenevelt. Ned. 2/22.55 De klokkenluider van Notre Dame een klassieke bio scoopfilm uit 1956. In de hoofdrollen: Anthony Quinn en Gina Lollobrigida. Dtsl. 1/22.05 WK wielrennen. Hilv. 3/16.00 Studio Sport-extra WK wielrennen op de weg voor professionals in Sallanches (Fr.) Ned. 1/14.30 Lost in the stars-musical naar de roman „Tranen over Johannesburg", die ook als to neelstuk jaren succes had, van Alan Paton. Muziek: Kurt Weill. Het begint met de reis van een zwarte dominee naar zijn zoon die in de gevangenis zit. Ned. 1/20.00 Marathon in New York regisseur Max Re h be in volgt in een documentaire vier per sonen die deelnemen aan de beroemde marathon van New York, die ieder jaar van Staten Island naar Central Park wordt gelopen en waaraan 14.000 lopers meedoen. Ned. 2/21.45 Panoramiek tussengelas- te uitzending van de buiten land-rubriek van de NOS met een interview met de Israëli sche premier Begin. Onder werpen: de Midden-Oostenpo- litiek en de verplaatsing van de Nederlandse ambassade naar Tel Aviv. Ned. 1/22.50 Brood en spelen (IKON) is geheel gewijd aan de afgelo pen week overleden ds. Jan Wit. Hilv. 2/18.30 zetter. Dit duistere deel van de Fran se geschiedenis werd liever niet opge rakeld. Andere aanpak Teleurgesteld begonnen De Sedouy en Harris aan een nieuwe documen taire die over de verhouding tussen De Gaulle en het Franse volk moest gaan. De familie van de generaal en de ORTF (toen nog de naam van de staatsradio- en televisie) wilden niet meewerken en gaven de documenten over De Gaulle niet uit handen. Bij voorbaat werd al aangenomen dat de makers van Le Chagrin en la Pitié .majesteitsschennis" zou plegen. De Sedouy en Harris zetten toch door en met een iets andere aanpak vervaar digden ze de meer dan negen uur durende documentaire. Met afwisse lend vraaggesprekken en archiefbeel den lukte het een goed werkstuk te maken, wel niet over het oorspronke lijk bedoelde onderwerp, maar over het „tijdperk De Gaulle" vanaf de eerste wereldoorlog tot aan zijn aftre den. De Franse televisie wilde de film niet uitzenden en zo kwam ook deze tweede documentaire in de Franse bioscopen. Bij toeval wist de KRO de hand te leggen op de film. Hij werd in een kast gelegd en vergeten, totdat de VARA liet weten de film van De Se douy en Harris te gaan uitzenden. Nee, dat gaat niet door, moet de KRO hebben gedacht. Wij hebben de al leenrechten. Zo krijgen de Neder landse televisiekijkers toch nog dit boeiende document te zien, al is het in sterk verkorte vorm. De meer dan negen uur zijn terrugebracht tot ruim drie uur. Bij de voorvertoning van het eerste deel werd het niet duidelijk waarom er bij de Franse televisie zo'n vrees bestaat voor uitzending. Volgens de KRO komen voor de Fransen de moeilijkst te verteren opnamen in deel 2 en 3, waarin onder meer De Gaulle wordt beschuldigd van ver raad aan Algerije. En iemand die in Frankrijk een soort heilige is beschul digen, dat mag niet. Generaal Char- Het lukt de voormalige bokser Heinz Mattek niet om nieuw werk te vinden. Overal krijgt hij nul op het rekest. Zijn leven gaat zich daarom meer en meer afspelen binnen de muren van hun flat. Voor de relatie tussen Heinz en Marion heeft het gedwongen thuis rondhangen ingrijpende gevolgen. Het automatisch geworden ritme van hun leven is ernstig verstoord. Ze lopen elkaar voor de voeten, raken geïrriteerd en voordat ze het goed beseffen, is hun hele bestaan in een crisissfeer terechtgekomen. Het ge dwongen nietsdoen en de daarmee verbonden zelfbespiegelingen werken de vervreemding tussen hen beiden nog meer in de hand. Opeens komen Heinz en Marion tot het besef, dat ze vreemden voor el kaar zijn. Pas nu wordt het een pro bleem, dat de seksuele gemeenschap van haar tot nu tóe totaal onbevredi gend is geweest. Over datgene, wat Marion als een vanzelfsprekende ech telijke plicht beschouwde, begint ze pas na te denken wanneer Heinz van haar verlangt, dat ze prikkelende on- derkleding aantrekt om zijn verbeel ding te stimuleren. wilde hem ontmoeten aan Bushalte Teufelsbrück. Alsof li zondagse wandeling zou won 142). Met dit uitvoerige citaat van h van de roman, is het boek bij dj misschien larmoyanter overg dan het in werkelijkheid is. appèl op de tranen van de 1 geen sprake. Alcohol Ook de drank gaat een rol spelen als Compassie De verteller zet belangrijke fa^ het leven van de beide hoofd) door middel van een retr even in het volle schijnsel, j Maarschalk Pétain (midden) met een deel van zijn regering. les De Gaulle is nog steeds synoniem met de glorie van Frankrijk en zijn woonplaats is tegenwoordig een pel grimsoord. In „Van Verdun to Vichy" komen veel oud-strijders in beeld die hebben meegemaakt hoe in de eerste wereld oorlog bijna een kwart miljoen van hun kameraden om het leven kwa men. Zij hebben nooit kunnen ver kroppen dat Frankrijk zichzelf als het ware verkocht heeft aan nazi- Duitsland. Ze hadden liever tot de laatste man willen vechten. Frank rijk sloot een wapenstilstand met Hitier, wat inhield dat de Duitsers het noorden, ongeveer drie vijf de deel, in handen kregen, terwijl de rest een „vrij" gebied zou worden onder Frans bestuur. Maarschalk Pétain had de leiding over het zuidelijke deel. In 1942 bezetten de Duitsers overigens ook deze „vrije" zone. In Londen zat De Gaulle die van daar uit het Franse verzet leidde. De dis cussie die de Fransen steeds voeren is: Was het bewind in Vichy van Pé tain, fascistisch of gewoon reactio- De Zuidamerikaanse rock/j as- groep Los Jaivas en het Overijssels Philharmonlsch Orkest gaan weer sa men in een compositie die speciaal voor deze combinatie werd geschre ven en reeds op 6 maart met veel succes in première ging in Enschede De uitvoering van dit werk van Clau- dio Parra vindt plaats in Zwolle op 2 september in de Buitensociëteit, in Deventer, op 3 september in de Le- bulnuskerk en in Hengelo op 4 sep tember in het Concertgebouw. Aan vang steeds 20.00 uur. Voor de pauze laten beide ensembles zich apart ho ren: het OPhO in een suite uit De Falla's De driekante steek en Los Jaivas met een selectie uit eigen re pertoire. middel om te vergeten en de tijd te kunnen doden. De alcohol is tevens de mogelijkheid tot het aanknopen van nieuwe sociale relaties, die echter net zo duurzaam zijn als het aantal rondjes dat Heinz geeft Dat Heinz Mattek rondjes kan geven, heeft hij aan zijn loon als zwartwerker bij een verhuisbedrijf te danken. Tegenover de winst aan geld staat hier een inner lijke verpaupering, die het duide lijkst zichtbaar wordt in een nachte lijk cafébezoek tussen lichtekooien en souteneurs. De situatie van het werkloos zijn leidt er ook toe, dat Heinz zich afvraagt, hpe hij tot dan tegenover zijn twee kinderen heeft gestaan. Ook daar houden de vanzelfsprekendheden op Het dieptepunt in de verhouding tot zijn dochter vormt de fase, waarin Heinz Mattek plotseling erotische be langstelling voor haar begint te tonen. Marion weet door een baan bij het warenhuis Karstadt en door haar be langstelling in arbeidsverhoudingen als eerste boven de ellende uit te groeien. Het lukt haar echter niet om Heinz mee te krijgen. Hij heeft nog geen nieuw evenwicht gevonden. De nieuwe situatie met de nieuwe rollen is hem te veel. Hij gaat op zichzelf wónen, krijgt weliswaar weer werk maar verloedert toch zienderogen. Pas op de laatste bladzij vindt er een keer ten goede plaats. Heinz Mattek belt zijn vrouw weer op: „Ze spraken een ontmoeting af. Ze zeiden alleen het hoogst noodzakelijke. Hij was opeens in staat de gedachte toe te Veel Fransen zitten nog steeds met laten, dat ze een ander kon hebben, een groot schuldgevoel en vergeten Maar als het moest, zou hij op zijn het liefst wat er ln die tijd is gebeurd, handen voor haar heen en weer lopen. Over de eerste wereldoorlog zijn veel In de Tazpenbekstrasse sprong het heldhaftige verhalen. Over de tweede licht op groen. De rijen auto's trok- minder. Waarom is dat? „Fransen als kén op. Wat hij niet begreep, was de jullie dat eens wisten." keuze van het ontmoetingspunt. Ze nair en conservatief? Ook speelt de vraag of dit bewind een groot aantal Fransen gered heeft een grote rol. Frankrijk collaboreerde, had strenge raciale wetten en de Franse politie deed mee met het opsporen van Jo den. Verdedigers van Pétain zeggen dat 95 procent van de Joden met de Franse nationaliteit hebben kunnen overleven, terwijl dit percentage in Nederland vijftien bedraagt. Wat er niet bij wordt gezegd is dat slechts vijf procent van de buitenlandse Jo den ln Frankrijk, de oorlog over leefde. Van onze kunstredactie ROTTERDAM Hans Keiler zal tot 1 Januari aanblijven als directeur van de Rotterdamse Kunststichting. Op die dag zal hij zijn functie bij die instelling, waar hij in 1979 in dienst trad, neerleggen. Dit is gisteren door het bestuur van de stichting meege deeld. Volgens het bestuur is het „te kenend voor de goede verhouding binnen de stichting" dat Hans Keiler nog vier maanden wil aanblijven Het stichtingsbestuur is bepaald niet blij met Keilers vertrek. Keiler kon digde, zoals vorige week aan, dat hij de RKS wil verlaten. Een van de redenen van zijn ontslag is dat het stadhuis de RKS dwingt tot een amb telijke werkwijze, waarbij Keiler geen mogelijkheden ziet om creatief te kunnen functioneren. Het is vooral het laatste motief dat de bestuurders zorgen baart. Er klinkt, aldus het bestuur, hetzelfde geluid in door, dat vernomen werd bij het ver trek van Keilers voorganger. Adriaan van der Staay. De RKS wil voorko men dat opvolgers van Hans Keiler, die heeft laten doorschemeren dat hij wel weer een functie in de Hilversum- se omroepwereld ambieert, met de zelfde problemen worden opgezadeld. De bestuurders willen met het college van B en W. van Rotterdam praten over de ontstane problemen Er moeten, zeggen de bestuurders, ondubbelzinnige afspraken worden gemaakt met het college om het ge voel van bedreiging weg te nemen dat nu binnen de stichting leeft. De slech te verhouding met het stadhuis heeft ertoe geleid dat tot nog toe informa tie over projecten op een slechte ma nier is overgebracht aan college en gemeenteraad. Dat moet veranderen, aldus het stichtingsbestuur. gesprekken brengen menselijl houdingen van vroeger en vanfï de oppervlakte. De gebeurtenisje het heden krijgen door de tenl ken een diepere betekenis. Het of de werkloosheid die het rollenspel abrupt verstoort mensen pas een eigpn geschil geeft. Nu pas begint de fase vj nadenken over de eigen identil een eigen verleden. Géén toeval daarom, dat Heinz kort voa hoopgevende slot zijn oude vad zoekt en compassie voelt met vereenzaamde man. „Een man voor het leven" begi het moment, dat de vanzelfspre heden in onderlinge reiatii verdienen en uitgeven ophc Alle zekerheden van het gezin M worden op de proef gesteld. M springt er als de meest creatief guur uit. Zij weet afstand te tegenover haar eigen situatie, oplossing heeft toekomst en i voor de andere gezinsleden ho vend. Door Marion wordt de titi de roman waar. Bij het lezen van deze roman h steeds weer het gevoel, dat hier sen worden beschreven, die i eigen ervaring in de Bondsrept ken. Dit milieu is mij sinds mijl derjaren vertrouwd. Gerd heeft het milieu van de tot wel gekomen arbeider in zijn r getekem" alleen, dat hij de geschiedend zijn hoofdfiguren niet nog mee diept heeft. Bepaalde informatii den mij naar nog veel meer vi gen, de roman had het dubbel wicht mogen hebben (op de wijz de Oostenrijkse schrijver G< Wolfgruber). Naast deze roman over eigent problemen van een Westduits publiceerde Gerd Fuchs (geb. ook „Landru und andere Ereöl gen" (1966) en „Bèringer und dU ge Wut" (1973). „Een man voor het leven" wer taald door Frank Schuitemak verscheen bij uitg. Het Werel ster in Baarn. De prijs van dit n kend verzorgde boek is 27.50. ADVERTENTIE Meer zuigkracht, langere levens duur, moeiteloos bedieningsgemak. Dat is Nilfisk. Neem dus geen genoegen met minder. Neem Nilfisk, 'n verstandige investering. Nilfisk B Vlel. no 02940 - 1 52 68. toestel 17 de stoere huishoudstofzuiger uit Denemarken. Zoon zonder vader door Barer Graaf. Uitg. Zomer Keuning, 511 pag., 29,50. Twee romans zonder vader, en: De andere weg de graag gelezen auteur in één b Bij Callenbach, Nljkerk, versch Omnibus door J. Visser-Roosei (492 pag., 17,90: drie bel streekromans in één band: De 1 ter. Eerst Ik, en: In het laatste I tier), en Panokko door Anne de (358 pag., geïllustreerd, ƒ22,50. boeken over een Surinaamse jol die opgroeit ln het oerwoud en later via de zendingsschool t keert). Bij Sijthoff te Alphen ad. Rijn schenen: Inspecteur Perquin el nerveuze moordenaar door Ml Mons (derde, enigszins herziene 4 173 pag 12,90), en En het einl de dood door Agatha Christie <vl druk, 207 pag., 13,50, na 11 14,25).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4