De Honderd Dagen van O. Postma Interferon-de andere route Wetenschap en techniek ERDAG 30 AUGUSTUS 1980 BINNENLAND? TROUW/KWARTET 23 jerkwaardig dat je bij een zo op et heden gerichte man als Post- ia toch zo gauw in de geschiede- is terecht komt. Wie je ook preekt bij het zoeken van mate iaal om je een beeld te vormen an deze man ol om eigen indruk- en wat meer reliëf te geven, iede- en gaat meteen terug naar die erste weken na 1 juni 1963 toen ij bij Trouw binnenkwam om de rant verder zakelijk te leiden; erst als onder-directeur (want di- ECteur De Ruig was al een poosje iek) en een paar maanden daar- als directeur. lerkwaardig als het om de man gaat, laar begrijpelijk als je op de omstandig- eden let. Want zoveel is al die zegslieden imiddels wel duidelijk geworden: Trouw as als bedrijf in die zomer van 1963 op «rven na dood. r dringen zich vergelijkingen op om de nenmalige toestand binnen deze krant te eschrijven. Bijvoorbeeld de inauguratie an Roosevelt als president van de Vere- igde Staten op 4 maart 1933, toen de hele :onomische machine van dat giganti- he land letterlijk stil stond en die merk aardige, zojuist tot president gekozen tan alles weer een beetje in beweging racht door alleen maar een grenzeloos ptlmisme uit te stralen? Ach nee, Je moet verhoudingen in de gaten houden. Trouw was im 1963 als bedrijf op sterven na dood. Toen kwam Postma en zie.de kar ging weer rijden. Het klinkt wat fantastisch maar het is een waar gebeurd verhaal uit de geschiedenis van de Nederlandse pers. Voor de krant loopt het tijdperk- Postma deze maand af. Vanaf maandag is ing. O. Postma geen directeur meer van Trouw. (Die O. staat voor Otto aan de nieuwigheid om je voornaam in de krant te laten afdrukken heeft de heer Postma nooit willen toegeven). Er zal nog afscheid van hem worden genomen, maar het verhaal van de redding van Trouw moet nu eerst worden verteld. kan net zo goed rubber fabriceren en verkopen en daarin een goed christen zijn. Maar er was hier toch sprake van een uitdaging. Trouw is een rijk bezit van Nederland en ik zou het heel erg vinden als dat er niet meer zou zijn; net zoals ik het een verar ming van Nederland vind dat De Tijd geen dagblad meer is en Het Vrije Volk zich in Rotterdam moest terugtrekken. De mensen zien als zo'n krant er nog is niet in hoe groot die rijkdom is en ze komen er zo slecht aan toe hun eigen kritiek tegenover de positieve punten te relativeren. Trouw staat in een traditie, die ik al best in 1872 bij de oprichting van De Stan daard wil laten beginnen. Maar dat eigen begin van Trouw als verzetskrant in de oorlog, dat is een verworvenheid die daar nog extra bij komt. Werken en helpen om die geest en die traditie voort te zetten, heb ik inspirerend werk gevonden en dat heeft mij altijd gemotiveerd, ook in de moeilijkste omstandigheden." door J. Kuijk Joornroosje lp wat kleinere schaal dan het verhaal an Doornroosje die door een kus van een ins tot nieuw leven werd gewekt? Dat it ook moeilijk, al was het alleen maar ndat voor de rol van een galante prins ostma waarschijnlijk niet zo geschikt is je dus met de uitwerking van het jerhaal in moeilijkheden komt. an toch maar, de verhoudingen goed in gaten houdend, de vergelijking met de onderd dagen van Roosevelt. Want ik iloof niet dat hem onrecht wordt gedaan s je in een terugblik op zeventien jaar de adruk legt op Postma's eerste honderd agen. Ook in zijn eigen versie moeten dat >ch ook wel zijn mooiste dagen geweest jn. et bedrijf was, zakelijk gezien, ontred- erd. De lezers merkten het niet of nauwe- )ks, want de redactie werkte stug door o zijn journalisten soms, zij houden wél eel nauwkeurig het reilen en zeilen van e buitenwereld in de gaten, maar zijn irgeloos als het om de eigen bedrijfstak aat) en dank zij de toewijding van admi- stratie, expeditie en bezorgers kwam it eindprodukt elke dag ook nog in de rievenbus en de kiosk. !aar de omstandigheden waren dreigend, et contract met De Telegraaf, waar touw werd gezet, was opgezegd; redactie administratie waren op verschillende unten in de stad gehuisvest en wat rouws grootste glorie moest worden: een Een krantegebouw aan de Amsterdamse Voorburgwal op de plaats van de ijuist aangekochte drukkerij Spin, was egens geldgebrek in de steigers blijven eken. ege brandkast ostma zelf vat zijn eigen eerste indruk- en nu samen in de waarneming: „Ik vond brandkast volkomen leeggeveegd". En Smallenbroek (als bestuurslid steeds 1 nauw met de krant verbonden) ver- iwde Postma na de eerste drie maan den in een oprisping van een nogal per soonlijk gekleurd optimisme toe: „Als je het nog één Jaar volhoudt met Trouw, verdien Je een standbeeld op het Bui tenhof." Gelukkig achteraf dat Postma zo'n stand beeld zelfs op het Buitenhof maar als een heel betrekkelijk persoonlijk ideaal ziet en dus met succes op een wat langere termijn dan één jaar heeft gemikt. Maar je blijft natuurlijk wel met de vraag zitten: hoe heeft die Postma dat allemaal gedaan en vooral ook, wat heeft hem bezield om er aan te beginnen en het ook nog vol te houden? Zijn metbode: Hij is begonnen met het uitstralen van een mateloos optimisme en vertrouwen en dat alles op basis van een gezonde dosis zelf vertrouwen. Hij wist dan wel het een en ander van bedrijfsvoering (hij was direc teur van een rubberfabriek in Arnhem voor hij bij Trouw langs kwam en als je hem mag geloven is er zakelijk gezien niet eens zo veel verschil tussen het ene en het andere bedrijf), maar van de krantewereld wist hij niets. Maar hij leerde gauw en bovenal: hij kreeg met zijn enthousiasme de zaak weer in beweging. Daar kwamen later andere, meer inhoude lijke zaken bij (de afschaffing van een duur en omslachtig editiestelsel, de om bouw van de hele krant tot een landelijk ochtendblad, de afslanking en daarna de voltooiing van de al zo lang stagnerende bouwplannen, het onder één dak terug brengen van alle Trouw-afdelingen). Maar de grootste indruk heeft Postma toch in die eerste honderd dagen ge maakt. Er was nooit geld voor allerlei plannen; in elk geval was schraalhans keukenmeester en ziedaar: opeens merkte de redactie dat er plots méér mogelijk was, dat Postma oog had voor de kwaliteit van het journalistieke eindprodukt en dus de hand niet op de knip hield, maar de kosten voor de baat liet uitgaan. Een beetje redeloos is dat optimisme toch wel geweest, stel Je achteraf dankbaar, maar desondanks niet zonder zorgen en tobben vast. Postma's antwoord op zo'n opmerking is echter van een verbluffende eenvoud. „Het is belangrijk dat de dokter een patiént een drankje voorschrijft, maar belangrijker voor de patiënt is het gezicht dat de dokter daarbij zet en de manier waarop hij praat." Foto: Erwin Verhei jen Redeloos optimisme, dus toch maar het heeft gewerkt en dat zal toch wel iets met het unieke van Postma's persoonlijkheid te maken hebben. Rijk bezit Wat heeft hem bezield dit alles te doen? Dat moet ik hem toch werkelijk zelf vra gen, want dat begrijpt nog steeds nie mand. Postma: „Ik had daar een paar overwegin gen voor. Van de eerste erken ik zelf wel dat er een beetje een valse toon in kan doorklinken, maar toch zeg ik het maar. Be kreeg behoefte om ook eens een keer met andere, wat meer ideëele dingen bezig te zijn. Dat klinkt wat vroom misschien en daarom hoor ik die valse toon ook wel. Je Toekomst Genoeg over het verleden. Wat denkt Postma van de toekomst van de krant? Dat is geen vraag waarop een enkelvoudig antwoord past, want de toekomst van het hele dagbladbedrijf is niet zonder zorg. Postma: „Geen mens wil meer zonder radio of televisie en langs die wegen komt men wel op de hoogte van het grote nieuws. Verder zijn er gratis nieuwsbladen en daaruit steek je het plaatselijk nieuws wel op: de gemeenteraad, de ongelukken, de doktersdienst, de kerkdiensten. Wil je daar ook nog een dagblad bij lezen, dan moet je nog eens 200 gulden per jaar betalen. Dat is niet veel voor wat Je krijgt, maar toch een heel bedrag als je moet gaan afwegen. Dat begrijp ik. Maar ik ben er van overtuigd dat de mensen, ook op den duur, niet zonder krant kunnen als ze geestelijk en cultureel niet willen verarmen. Het nieuws nog eens rustig nalezen, maar vooral ook kennis nemen van achtergronden, met behulp van analyses en commentaren de samen hangen leren zien en een eigen mening vormen dat zijn specifiek dingen van het dagblad die ik niet zo één-twee-drie bij de andere media zie zitten. Wat Trouw aangaat: ik heb hier altijd (in een lijstje aan de muur) twee commenta ren van Bruins Slot bij de hand, waarin ik de idealen van Trouw en mijn eigen idea len het mooist weergegeven vind. Citeer dat maar. 'Een christelijke krant is daarom niet meer speciaal een krant voor christenen. Het is dat is haar bedoeling en daar streeft zij naar een krant voor iedereen. En zij beoogt zo te schrijven dat iedereen dat ook zo vinden kan. Haar uitgang spunt. het zich willen laten leiden door het evangelie, kan daarbij een belang wekkende benadering van de wereld en van wat daarin omgaat geven. En zij zal haar taak dan goed vervuld achten als haar lezers haar een goede krant vinden en daardoor tevens van oordeel blijven of van oordeel worden dat het evangelie de boodschap voor de we reld is.' Dat zei Bruins Slot en ik hoop dat dat het ideaal blijft en dat de lezers dat zullen herkennen. Trouw kan en wil geen maat pak voor iedereen zijn, maar een ontmoe- tingsplaats voor hen die van eikaars over tuiging willen kennis nemen en daarvan in alle openheid willen leren." titm* door Rob Foppema ^Interferon: voorlopig geen nieuws". Dat was de teneur van het verhaal dat hier erder deze maand verscheen over het 'wondermiddel' waarvan voorlopig geen ^onderen verwacht mogen worden. Toch is het al tijd voor een vervolg. Naast de lijn van onderzoek die door trompetgeschal en persconferenties wordt begeleid, is er een tweede benadering, die wat minder publiciteit kreeg. Een prominente vertegenwoordiger daarvan uit Amerika was deze week even op bezoek. >e fanfare-aanpak van het nderzoek naar interferon jkt logisch en rechtlijnig. Is je weet dat lichaams ellen van dier en mens die oor een virus worden einfecteerd, een stof ma- en die andere cellen tegen e infectie wapent, ligt de erste reactie voor de and. Zie dat spul inter- ïon in handen te krij- ;n en kijk of je bij mensen t een virusziekte de na- ïr een handje kunt ïlpen. at „in handen krijgen" eek heel moeizaam en jna onbetaalbaar te zijn. enselijk celmateriaal is >g steeds de enige prakti- he bron. hoewel men uk bezig is bacteriën het aken van menselijk in- rferon bij te brengen. On- «zoekresultaten zijn nog haars en vaak verwar- nd. Toen de aanwijzin- tn sterker werden dat in- rferon ook tegen kanker fcrkzaam zou kunnen zijn, erkte dat een ordelijke itwikkeling niet in de ind. at er aan interferon be- hikbaar was, werd twee ar geleden grotendeels gebogen naar het inkeronderzoek. Het werk met virussen kwam bijna „droog" te staan. Dr Dale Stringfellow heeft die omslag aan den lijve mee gemaakt. In de laboratoria van het Amerikaanse far maceutische concern Up john, in Kalamazoo (Michi gan) was hij al geruime tijd met virussen in de weer. Hij heeft best begrip voor de omslag: met kanker zijn de mogelijk te behalen voordelen natuurlijk groter. Met zijn muizen en andere proefdieren werkt String fellow inmiddels zowel aan gezwellen als aan virus ziekten. Hij heeft de leve ranciers van interferon dicht bij huis: de beesten maken het zelf. Hij dient ze stoffen toe die de interfe- ronproduktie in het li chaam op gang brengen. Een aanpak langs een om weg dus, die allerlei heel aantrekkelijke kanten lijkt te hebben. Het is veel en veel eenvoudiger dan het kweken en oogsten van in terferon uit vaten van in dustriële afmetingen. In wezen gebruik je op deze manier het lichaam zelf als kweekplaats. Dat heeft als voordeel dat je de kweek- omstandigheden (tempera tuur, zuurgTaad, voedings stoffen) niet meer minuti eus hoeft te regelen, omdat het lichaam dat zelf wel doet. En het ziet er naar uit dat de stoffen waarmee de interferonproduktie wordt aangezet, de inductoren, aanmerkelijk betaalbaar- der zijn dan gekweekt in terferon. Dat wil natuurlijk niet zeg gen dat alle problemen nu zijn weggesmolten. Om te beginnen moet een interfe- ron-inductor geen onaan vaardbare bijwerkingen hebben. Nogal wat kandi daten bleken na toedie ning landurig in het li chaam te worden opgesla gen. Dat geeft bij voortge zette behandeling moei lijkheden. Het veelbelo vende ABMP (2-amino-4- broom-6-methyl-4-pyrimi- dinon is nogal een mond vol, vandaar de afkorting) bleek in de nieren van proefdieren uit te kristalli seren, bijvoorbeeld. Door systematisch kleine chemi sche variaties op de basis stof te beproeven, hebben de Amerikanen nu een va riant gevonden ABPP die er hebbelijker uitziet. De therapeutische breedte is veertig, meldt Stringfel low met kennelijk genoe gen. Dat betekent dat on aanvaardbare bijwerkin gen pas optreden als veer tig maal meer gegeven wordt dan de werkzame dosis. En dat is een keurige veiligheidsmarge. Opmerkelijk is dat met een inductor een hoger gehalte interferon in het bloed van het proefdier kan worden bereikt dan door directe toediening van interferon zelf. Het is overigens de vraag of dat praktische be tekenis heeft, omdat ook de lagere gehalten al werk zaam lijken te zijn. Hoe dan ook, het is met een interferon-inductor als ABPP mogelijk, een proef dier te beschermen tegen een anders dodelijke virus infectie, of tegen het in spuiten van een beschei den aantal kankercellen, dat anders zeker tot ge- zwelvorming had geleid. Aan de hamvraag of dit ook voor zieke mensen iets betekenen heeft, is men in Kalamazoo nog net toe. Van verscheidene inducto ren is bekend dat ze bij de ene diersoort anders wer ken dan bij de andere, dus liable for th« t-he penalty payments if the work is W.D TI/WVWN^ Een staaltje elektronenmicroscopie uit het gerechtelijk laboratorium in Londen (R. II keeley). Een populaire vorm van oplichting is het toevoegen van vervelende bepalingen onderaan een al ondertekend contract. De microfoto laat duidelijk zien wat er eerst was. Links: ballpointinkt op de sponsachtig uitziende schrijfmachine-inkt. Rechts: het gebied waar de T van de handtekening en die van penalty elkaar kruisen. De T ligt onder de machineschrift. snelle conclusies zijn uit den boze. Wel hebben Stringfellow en zijn groep hun kansen zo groot moge lijk gemaakt. Zij testen hun preparaten op een aantal uiteenlopende dier soorten, om de „algemene geldigheid" van de resulta ten zo goed mogelijk in het oog te houden. En ze volg den ook de gevoeligheid voor virusinfectie van stukjes menselijk weefsel. Een wel heel verrassende wending nam het onder zoek toen nog een andere chemische variant van de inductor werd beproefd, AIPP. Ook deze stof bleek bescherming tegen virus sen en tumoren op te wek ken, maar had geen wezen lijke invloed op de produk- tie van interferon. Daaruit blijkt dat hier aanmerke lijk meer aan de hand is dan zich in eerste instantie liet vermoeden. Afgezien van het onmiskenbare ef fect op de interferonvor- ming en alle gevolgen die daarvan te verwachten zijn, heeft deze familie van inductor-stoffen kennelijk nog heel andere werkings mechanismen. Dat verloopt via stimule ring van het immuun-af- weerapparaat, het systeem waarmee binnengedron gen micro-organismen door het lichaam gericht worden bestreden. (Ze wor den als „vreemd" herkend, waarna gespecialiseerde witte bloedcellen een an tistof aanmaken die speci fiek met dat vreemde spul reageert. Daarmee is er een „etiket" aan gehangen dat voor andere bloedcellen weer een sein is dat het hele complex moet worden „opgegeten".) Daarmee ziet het er naar uit dat AIPP een aantal van de werkingen van in terferon zelf bezit. Want ook interferon blijkt, be halve het directe en onge- richte effect op virussen in het algemeen, een stimule rende invloed op het im muunsysteem te hebben. Aangezien diverse onder delen van het immuunsys teem ook nog op verschil lende ten dele bekende manieren eikaars wer king besturen, vallen hier voor het medisch-biolo- gisch onderzoek nog zeer ingewikkelde knopen te ontrafelen. Om de^zaak nog iets on overzichtelijker te maken, produceren verschillende weefsels verschillende soorten interferon met ver schillende eigenschappen. En volgens de laatste on- derzoekgegevens (niet van Stringfellow overigens) moeten die „soorten" ook al weer „families" worden genoemd, omdat ze uit ta melijk verschillende on dersoorten bestaan. „Dat zullen we de komende paar jaar uit moeten zoeken", zegt Stringfellow optimis tisch. In ieder geval lijkt het ge voel dat in het eind van de jaren zeventig vrij alge meen opkwam, dat er in het medisch onderzoek voorlopig weinig grote doorbraken waren te ver wachten. door de ontwik kelingen wat te worden achterhaald. Het zou be slist te ver gaan om te zeg gen dat men greep krijgt op een aantal heel funda mentele zaken. Maar zeker worden er aangrijpings punten blootgelegd haast sneller dan de onder zoekers er gebruik van kunnen maken. Dat neemt overigens niet weg dat praktisch bruikbare resul taten nog jaren werk zullen eisen. Naast mondelinge mededelingen werd gebruik gemaakt van: D. A. Stringfellow fred.i, Interferon* and interferon inducers (Marcel Dek ker. New York. 19M). K£3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 23