oliviaanse roept op boycot van junta Looneis breekpunt bij CAO-overleg in metaal Uitkeringen Staatssecretarissen tegen salarisplan School moet de kloof tussen cultuur en techniek verkleinen jenoeming ombudsman handen van Kamer Elektronenmicroscoop ook handig voor politie u ate politieke partijen willen maatregelen gering neemt wens over id-Afrika Iaat lolten niet toe Onderhandelingen afgebroken Strandbollen ongevaarlijk' Hond voedt aapje op Prof. Davidse op congres over micro-elektronica: 8 )AG 29 AUGUSTUS 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET een onzer verslaggevers HAAG De grote politieke partijen in Nederland zijn voorstander van een economische ■ot tegen de militaire junta in Bolivia. Minister Van der Klaauw zou bereid zijn de kwestie ria in de Verenigde Naties ter sprake te brengen. eek uit een gesprek dat de Ka- immissie voor buitenlandse za- isteren had met de Boliviaanse rerkersvrouw Domitila Barrios lungara. De Boliviaanse drong de commissie op aan het be- van generaal Garcia Meza, die juli door middel van een staats- aan de macht kwam, niet te nen en geen economische steun lenen. duw Rempt van de WD zegde at haar partijgenoot minister der Klaauw van buitenlandse o er bij de Verenigde Naties op indringen een speciale commis- te stellen die de schendingen de mensenrechten in Bolivia onderzoeken. Een dergelijk on n iek is eerder ook in Chili inge- De leden van de Kamercommissie spraken zich krachtig uit tegen de militaire machthebbers. CDA Ka merlid Gualthérie van Wezel noemde het generaalsbewind zelfs „het meest gangsterachtige van Zuid-Amerika. Hij toonde zoch voorstander van een stop op de economische hulpverle ning aan Bolivia. Ook PvdA-woordvoerder Van den Bergh was voorstander van een be ëindiging van alle hulp aan de militai ren in Bolivia. Hij kondigde aan in de Kamer vragen te zullen stellen over de op handen zijnde levering van twee F 27 vliegtuigen door Fokker aan Bolivia. Deze en vier reeds gele verde toestellen werden vorig jaar door de Boliviaanse regering besteld, in een tijd dat daar de democratie leek door te breken. .Tegenstanders van de levering zeggen dat de toestel len voor militaire doeleinden worden gebruikt. Uit de woorden van Domitila Barrios is op te maken dat er nog weinig betrouwbare berichten komen over de situatie in Bolivia. Zij zegt echter er van overtuigd te zijn dat het leger vooral tegen de verzet biedende mijn werkers bijzonder hard is opgetreden en dat er zelfs sprake is van „volke renmoord". Daarbij zou gebruik zijn gemaakt van napalm. „Ook nu nog kan iedereen die slechte dingen over het leger vertelt, rekenen op repressailles. Bij de begrafenis van door het leger vermoorde mensen op het platteland spreekt met slechts van „om het leven gekomen bij een ongeluk", uit angst voor wraak van de militairen", aldus Domitila. onze parlementsredactie I HAAG De benoeming van de nationale ombudsman t in handen van de Tweede Kamer. De regering is gisteren deze wens van vrijwel de gehele volksvertegenwoordiging moet gekomen. Minister Wiegel (binnenlandse zaken) idrukte wel, dat dit niet als een precedent mag worden >vat. In ons staatsbestel is het regel dat onafhankelijke - tionarissen, zoals rechters, door de Kroon worden be nd. N gering nam ook een voorstel van 1 Camermeerderheid over om ook E re burgers dan alleen belangheb- en de mogelijkheid te bieden met hun klacht over overheids- den tot de ombudsman te wen Minister De Ruiter (justitie) zag - raag aangevuld met een bepa- tyor het CDA voorgesteld, om in gevallen de ombudsman be lheid te geven, maar niet de op te leggen, tot onderzoek te gaan. ere overheden ugheid tussen regering en een «■meerderheid bleef bestaan de vraag of de ombudsman in de imst ook de bevoegdheid moet in klachten tegen het optreden agere overheden te onderzoeken, en VVD willen dit principe al- ln de wet vastleggen. Na verloop enige tijd, wanneer ervaringen het nieuwe instituut zijn opge- kan de uitbreiding van de be- dheid dan gestalte krijgen. «ter Wiegel bood hevig verzet te lt voorstel, maar slaagde er niet e indieners te overtuigen. Hij le aan, dat vastleggen van het üpe verwachtingen zal wekken et publiek, die wellicht niet zijn lossen. Ook wees hij op de tegen- 1 van de gemeenten, die hierin nbreuk zien op hun autonomie. >ewindsman zei wel voorstander ijn van een ombudsfunctie op al en provinciaal niveau, maar hij zulks van onderaf ontstaan. onze parlementsredactie HAAG/WASHINGTON Het •kamerlid J. N Scholten wordt toegelaten in Zuid-Afrika. Schol die zich momenteel in de Vere- f Staten bevindt, had met hulp de Nederlandse ambassade in togton een Zuidafrikaans visum i te verkrijgen. visum is echter zonder opgave redenen" weer ingetrokken, 'lten. woordvoerder van zijn par- het olie-boycotrdebat van eind vernam slechts dat hij niet wei- is. Scholten wilde volgende week PvdA en WD wierpen tegen, dat van enig enthousiasme bij de gemeenten nauwelijks sprake was. Ook bena drukten zij het belang van een, voor het publiek duidelijk herkenbare, ombudsman. Volgende week dinsdag stemt de Kamer. Minister Wiegel Van onze sociaal-economische redactie ZOETERMEER De CAO-onderhandelingen voor de groot- metaal zijn woensdagavond laat definitief afgebroken. Ook in het negende gesprek konden werkgevers en vakbeweging niet tot elkaar komen. Belangrijkste breekpunt was de eis van de vakbeweging (industriebonden CNV en FNV en de Raad MHP) van één procent loonsverhoging voor de gehele metaal industrie. De werkgevers in de metaal (FME) wilden hiermee niet akkoord gaan omdat, aldus delegatievoorzitter Ter Hart. er geen produktiviteitsverho- ging tegenover staat. Waar de beide partners wel over eens werden was het herstel van de volledige prijscom pensatie, herwaardering van de func ties, dat wil zeggen, herziening van de beloning van onder meer vakman schap, onaangenaam werk en verbe tering van de arbeidsomstandig heden. Ook werd overeenstemming bereikt over het in het leven roepen van een studiegroep die het (ziekte)verzuim in de bedrijven zou moeten bestuderen. Voorts werd een uitbreiding van de vakantie overeengekomen tot 22 da gen plus twee extra roostervrije da gen in 1980 en drie in 1981. Volgens onderhandelaar Rijkse van de indus triebond FNV zijn alle voorstellen van de vakbeweging onder de tafel verdwenen: „We zijn tot op het bot uitgekleed, er kon niets." Vredesplicht Ook speelde, aldus onderhandelaar Ester van de industriebond CNV de zogenaamde vredesplich^ een grote rol. De vredesplicht houdt in dat er tijdens de duur van een CAO niet mag worden gestaakt. Dat gebeurde toch in maart van dit jaar toen de FNV stakingen organiseerde tegen het voornemen van de regering om een loonmaatregel in te voeren. De FME spande toen een kort geding aan tegen de industriebond FNV, dat de werkgevers echter verloren. De overweging van de rechter daarbij was dat het geen staking betrof tegen de werkgevers maar tegen de rege ring. De werkgevers wilden nu het artikel over de vredesplicht uitge breid zien in die zin, dat ook stakin gen tegen derden niet toegestaan zouden zijn tijdens de looptijd van de CAO Voor de vakbeweging was dit een principiële zaak waar ze niet akkoord mee zou kunnen gaan. Wanneer de werkgevers echter akkoord zouden zijn gegaan met de één procent initië le loonsverhoging, dan zou de vredes plicht wat betreft de vakbeweging geen breekpunt zijn geweest. De bonden zullen nu met de individu ele werkgevers gaan onderhandelen. In de metaalindustrie werken 275.000 mensen. De vorige CAO liep in april van dit jaar af. Van onze redacteur wetenschappen DEN HAAG „Iedereen hier in de zaal heeft onder andere mi croscopisch kleine glasscherfjes op de kleding. Het tè waarschijnlijk flesseglas. Maar het zou Interessant worden als het vensterglas zou zijn. Dat is vrij eenvoudig vast te stellen aan het magnesiumgehalte." Deze licht bedreigende mededeling deed wetenschappelijk medewerker R. H. Keeley van het gerechtelijk laboratorium van de ïiletropolitan Police in Londen gisteren op het zevende Europese congres over elektronenmicroscopie.' Dat hield verband met een soort vraagstelling dat hem nogal eens wordt voorgelegd, en dat Keeley omschreef als „het verbinden van een persoon met een bepaalde plaats of gebeurtenis". Dat verloopt nogal eens via analyse van stofjes op kleding, en dan kan het verschil tussen flesse- en vensterglas diep gaande gevolgen hebben. Keeley constateerde in de strafrechtspraak in Engeland, en daar niet alleen, een accentverschuiving van ooggetui geverklaringen („vaak érg onbe trouwbaar") naEU" wetenschappelijk onderzoek. Tegelijk illustreerde Keeley een van de sterke punten van de moderne elektronenmicroscoop. Niet alleen kunnen met een elektronenbundel veel kleinere details worden afge beeld dan met een lichtbundel. Van een minuscuul stofje kan tegelijker tijd de chemische samenstelling In Breukvlak door metaalmoeheid Foto: Nationaal lacht- en rviintevaartlaboratorlnm grote lijnen worden vastgesteld. In het preparaat worden door de in slaande elektronen röntgenstralen opgewekt met een voor elk element karakteristieke golflengte. Elektronenmicroscopisten vormen een wonderlijk bont gezelschap, omdat hun instrument op zeer ver schillende terreinën wordt gebruikt. Zo zette in Den Haag de Westduitse bioloog P. Sitte uiteen hoe zonder deze techniek de membraanstruc turen in cellen een gesloten boek zouden zijn gebleven. De Britse geo loge P. E. Champness liet zien hoe het zelfs met deze krachtige tech nieken lastig is om in stofmonsters uit lucht of water onderscheid te maken tussen verschillende soorten asbestvezels en dingen die daar op lijken. Zonder elektronenmicros coop is het asbest zelfs helemaal niet te zien: de vezels zijn dunner dan de golflengte van het licht, dat er in een „gewone" microscoop dus ongehinderd omheen stroomt. H. B. Haanstra (Philips research) demonstreerde dat in de micro elektronica ontwikkelingswerk en produktcontrole zonder de (eigen) elektronenmicroscopen gewoon niet mogelijk zouden zijn. En de Delftse hoogleraar vliegtuigmateri alen J. Sohijve bleek het instrument vaak nodig te hebben om te kunnen vaststellen hoe en waarom er aan een vliegtuig iets is kapot gegaan. Aan het breukvlak is microscopisch te zien of er simpele overbelasting in het spel was. dan wel materiaal moeheid. In het laatste geval ont I wikkelen scheurtjes zich onder wis- I selende belasting heel geleidelijk. Elke keer dat de belasting een be paalde waarde overschrijdt, gaat de scheur iets verder. Dat laat op het breukvlak een karakteristiek streepjespatroon achter, dat alleen 1 onder de elektronenmicroscoop zichtbaar wordt Door het aantal streepjes per milli meter te tellen en de belastingsge schiedenis te reconstrueren, kan worden nagegaan hoe lang het uit- i ein'delijke falen zich heeft opge- bouwd. Op de begeleidende foto j van een breukvlak in een vliegtuig plaat zijn de brede lijnen veroor zaakt bij landingen, de dunne lijn tjes door „hobbelig" weer on derweg. Vervolg van pagina 1 Koppeling Ondanks de problemen wil het kabi net vasthouden aan de koppeling van de laagste uitkeringen aan het netto minimumloon. Bejaarden met alleen AOW en WAO/ERS OF AAW'ers met een minimum uitkering zullen dus niets merken van de beperking van de bejaardenaftrek en lnvaliditeitsaf- trek voor de belastingen. Voor de overige bejaarden wil het kabinet komend jaar de bejaardenaf trek voor gehuwden verlagen met ruim vierhonderd gulden en voor on- gehuwden met ruim driehonderd. De arbeidsongeschiktheidsaftrek zou ook ruim driehonderd gulden omlaag moeten. Het netto effect zal voor de betrokkenen globaal de helft van de ze bedragen per jaar betreffen. Op brengst voor de schatkist: honderd miljoen gulden per jaar. Na 1981 wil het kabinet nog verder gaan, en al leen in speciale gevallen nog een be jaardenaftrek of invEiliditeitsaftrek toestaan. De AOW wil het kabinet vanaf nader te bepalen datum voor het eerst laten uitbetalen over de maand nadat met 65 wordt. Thans is dat over de maand waarin men dat wordt. Alle soorten uitkeripgen, alsmede het loon, zal dan voortaan doorbetaald (moeten) worden tot en met de maand van de 65-ste verjaardag. Werkloos Iemand die werkloos wordt, wil het kabinet ingdande 1981 slechts voor een uitkering in aanmerking laten komen als men in het Jaar vooraf minstens 130 dagen heeft gewerkt. Nu is dat zes weken. Schoolverlaters en jongeren die uit het buitenland komen, zullen verder pas na een half jaar werkloosheid In aanmerking ko men voor een bijstandsuitkering. De kinderbijslag komen voor 16-Jarigen en 17-jarige gedeeltelijk leerplichtige werkende jongeren wil het kabinet compleet afschaffen Ingaande 1981. Dan wordt ook het recht op kinder bijslag voor ouders van studerende jongeren beperkt door de onder houdskosten die de ouders voor het kind maken, slechts tot een nader te bepalen maximum in aanmerking te nemen. In de loop van 1982 zal boven dien alleen kinderbijsalg voor stude rende kinderen worden toegekend als men studieresultaten kan laten zien. Tot nu toe nemen de uitkeringsin stanties genoegen met een verklaring dat het kind is ingeschreven bij een onderwijsinstelling. Het verlangen, van studieresultaten zal naar schat ting de uitgaven voor kinderbijslag met honderd miljoen gulden be perken. geëxperimenteerd in Rotterdam en Tilburg. In de loop van volgend Jaar moet dit algemeen worden. Tegelijk zal dan de plicht ingaan dat bedrij ven en instellingen hun personeelsbe stand voor minstens vijf procent op bouwen uit WAO'ers. Albeda denkt zo'n 10.000 banen voor WAO'ers te krijgen. Er komen „stringente sanc ties" voor werkgevers die deze nieuwe plicht verzaken, en alle vacatures moeten verplicht worden gemeld bij de arbeidsbureau's. Ontslagregels zullen worden aangescherpt, zodat het moeilijker wordt gedeeltelijk ar beidsongeschikt geworden werkne mers te ontslaan. Volgens de minister zullen op deze manier gedeeltelijk arbeidsongeschikten evenveel kans op aangepast werk hebben als een normale werkloze op een normale baan. De minister wil dan ook alleen nog WAO-uitkering geven aan werk nemers die ten minste 25 procent arbeidsongeschikt zijn. Nu is dat vijf tien procent. Ziekteverzuim De arbeidsbureau's krijgen ins truc ties tot verscherping van de regels voor passende arbeid. Een werkloze zal dan, om de uitkering te houden, minder kieskeurig kunnen zijn bij het zoeken naar werk. Albeda denkt hier mee het aantal uitkeringen voor werklozen met 10.000 af te remmen. De minister vraagt verder dat vak bonden en werkgevers maatregelen ter beperking van ziekteverzuim af spreken, bij voorbeeld geen uitkering over de eerste (dag)en van het ziekte verzuim. Voor WAO'ers en WW'ers (werklozen) beneden de 21 wil Albeda een jeug- duitkering Invoeren van in principe zeventig procent van het netto mini mumloon, in plaats van de huidige honderd procent. Uitzondering zal worden gemaakt voor personen met gezinslasten. Dergelijke jeugduitke- ringen bestaan al voor de bijstand. Het volledige minimumloon geldt nu voor kostwinners en personen van 23 jaar en ouder. Voor jongeren gaat er voor elk jaar dat men jonger is 7.5 procent af van het bruto minimum loon. Daarvan wil Albeda nu tien procent per leeftijdsjaar maken. Het minimumjeugdloon voor een 18-jari- ge wordt dan vijftig in plaats van 62.6 procent van het normale minimum loon. Er kunnen echter CAO's zijn die hogere bedragen noemen, zodat de betrokken jongeren daar niets mer ken van de maatregel. Veel CAO's zijn voor de jeugdlonen echter geba seerd op het wettelijk minimumloon. Als motief voor de maatregel noemt de minister de besparing op uitkerin gen doordat die zijn gekoppeld aan het laatstverdiende loon, het feit dat de betrokkenen geen gezinslasten hebben, en het feit dat de hoge jeugd lonen de kans op een baan „zeker niet bevordert". Werkplaatsen De rond 70.000 werknemers in de WSW (sociale werkplaatsen) krijgen ingaande 1981 een „vereveningsbij drage" vn 0,625 procent ingehouden op hun bruto loon, vergelijkbaar met de WW-premie waarvan WSW-werk- nemers nu zijn vrijgesteld. Het kabi net wil de gToei van het aantal WSW'ers nog verder afremmen. WAO'ers die nog gedeeltelijk arbeids ongeschikt zijn, krijgen voor dat deel voortaan geen WAO meer maar een aflopende werkloosheidsuitkering. Met deze regel wordt al vooreichtig Van een onzer verslaggevers ROTTERDAM De geheimzinnige bollen van kunststof die op verschil lende plaatsen aan de Noordzeekust zijn gevonden, zijn volstrekt onge vaarlijk. Tot deze conclusie zijn on derzoekers van TNO gekomen. Giste ren hebben ze een van de bollen die nog volledig gaaf was, opengemaakt om na te gaan of er zich mogelijk gevaarlijke gassen in bevonden. Een proef met een muis leverde niets schokkends op, aldus TNO Het dier liet op geen enkele manier blijken hinder te ondervinden van het gas. Eerder waren de onderzoekers van TNO al tot de slotsom gekomen dat de „schil" van de bol eveneens onge vaarlijk is. Een door zijn moeder verstoten aapje .wordt op het ogenblik opgevangen in het huis van een Artis-oppasser. De herdershond Ajax lijkt ook sterk bij de opvoeding van het diertje betrokken te zijn: ze kunnen uitstekend met elkaar opschieten. Vervolg van pagina 1 Aftreden Het hoofdbestuur van de Katholieke Onderwijs Vakorganisatie (KOV), de grootste onderwijsbond, eiste giste ren zelfs het aftreden van Pais. Blijft hij toch bij zijn plan, dan overweegt het bestuur een staking. Tot nu toe heeft deze vakorganisatie zich altijd verre gehouden van dit drukmiddel. Algemeen punt van kritiek is dat Pais de nederlaag die hij in het kabinet heeft geleden, nu probeert af te wen telen op de schouders van de onder wijsgevenden. Aanvankelijk verzette hij zich fel tegen een bezuiniging van rond zeshonderd miljoen gulden, maar kennelijk heeft hij die slag in 'het kabinet verloren, aldus de bon den. Zij vinden dat hij die slag in het kabinet verloren heeft, aldus de bon den. Zij vinden dat hij dan de portefe uillekwestie had moeten stellen en dus had moeten aftreden De bonden menen dat een eenzijdige loonpolitiek zoals Pais die nu op tafel heeft gelegd, verwerpelijk is. Zij wij zen er op dat onderwijs een gemeen schapsvoorziening is die uit de rijks begroting moet worden bekostigd. Er zou dus een algemeen inkomensbe leid moeten komen en in elk geval geen loonbeleid per departement. Sommige bonen wijzen er op dat de onderwijsgevenden nu drie keer ge pakt gaan worden. Zij hebben al een trendmatige korting op een salaris gehad via de loonontwikkeling in het bedrijfsleven. Bovendien hebben ze ambtenarensalarissen gevolgd, die eveneens zijn gekortwiekt, en nu drei gen ze opnieuw te moeten inleveren ten behoeve van de bezuinigingen. De Nederlandse federatie van onder wijsvakorganisaties. waarbij 125.000 leden zijn aangesloten, vindt het plan •van Pais even onzinnig als de aan schaf van een brandweerauto bekos tigen uit de salarissen van brand weerlieden. De protestants-christelij ke vakorganisatie noemt het onder wijs onder dit kabinet een hoeksteen van het bezuinigingsbeleid. .Als de minister dit plan doorzet, gaan wij ervoor de straat op," rea geerde voorzitter Roefs van het Ne derlands genootschap van leraren. Het genootschap heeft de andere on derwijsbonden opgeroepen gezamen lijk in het geweer te komen. Daarbij is een algemene staking, niet uitgeslo ten. aldus Roefs. PvdA-woordvoerder Van Kemenade verbaasde zich er zich gisteren over dat Pais nu met een loonmaatregel voor het onderwijs dreigt te komen, terwijl het kabinet juist van een loon maatregel heeft afgezien Van onze onderwijsredactie AMSTERDAM Alle leerlin gen van het voortgezet onder wijs moeten moeten ver trouwd worden gemaakt met de principes van de natuurwe tenschappen en de techniek. Een opleiding die dat aspect verwaarloost heeft het recht verloren zichzelf „algemeen vormend" te noemen. Dr. ir. J. Davidse, hoogleraar aan de Technische Hogeschool te Delft, ver dedigde deze stelling gisteren op het symposium over onderwijs en micro- elektronica. De komst van de chips heeft getoond hoe snel de technische ontwikkeling zich voltrekt en hoe in grijpend de gevolgen daarvan voor de samenleving zijn. Het onderwijs zal de leerlingen op die veranderingen moeten voorbereiden, aldus prof. Da vidse. De chips zijn zo klein, ze gebruiken zo weinig energie en ze zijn zo goedkoop, dat toepassing op grote schaal moge lijk is. De gevolgen daarvoor voor de beroepswereld zijn bijvoorbeeld in de administratieve sector al duidelijk merkbaar Maar ook in het alledaagse leven rukt de micro-elektronica op via horloges, huishoudelijke appara ten, verkeerssystemen en communi catiemiddelen. Als iedere woning straks via een beeldscherm alle mo gelijke informatie kan ontvangen en verzenden, heeft zich een revolutie voltrokken, waarvan men de beteke nis nog nauwelijks kan overaien. Tweederangs Volgens prof. Davidse wordt ons on derwijs nog altijd beheerst door een cultuuropvatting, die grote waarde toekent aan mens- en maatschappij wetenschappen, aan talen en kunst, maar die de natuurwetenschappen en de techniek slechts als tweederangs vakken toelaat. Dat komt tot uit drukking in de geringe aandacht die deze vakken krijgen in de opleiding van jongeren die A-pakketten kiezen. Mensen die weinig van natuurweten schappen en techniek weten, hebben zich tot nog toe altijd gevleid met de gedachte, dat het ook niet nodig was te weten hoe een televisie of compu ter werkt. Je kunt toch ook autorij den zonder te weten hoe een motor in elkaar zit? Maar volgens prof. Davidse gaat dit veranderen. De micro-elektronica dringt zo diep door in onze cultuur, dat wij de greep erop verliezen, indien we niet leren haar te beheersen. Mis schien zullen universitair gevormde A-wetenschappers daar nog niet zo veel last van hebben. Maar mensen met een minder gedegen opleiding zullen dan het slachtoffer worden. Zowel in de beroepssfeer als in het maatschappelijk verkeer, zullen zij steeds meer buiten spel komen te staan. Hervormen Daarom is het hoog tijd het onderwijs te hervormen Het lager onderwijs zou al aandacht moeten besteden aan eenvoudige natuur- en scheikundige noties en aan de daarop gebaseerde technische verworvenheden. Het voortgezet onderwijs zou zich tot taak moeten stellen om alle leerlin gen inzicht te verschaffen in de grondslagen van de techniek. Daarbij gaat het niet om de invoering van een nieuw schoolvak, maar meer om een anders waardering van de techniek. Bij een vak als geschiedenis kan aan dacht besteed worden aan de rol van de techniek in het verleden. Het re kenonderwijs zal van karakter veran deren door de invoering van de chips De micro-elektronica kan zelfs van invloed zijn op het taalonderwijs (ver- taal-chipsi. Op alle fronten zal het onderwijs zich dus moeten inspannen om de groeiende kloof tussen cultuur en techniek te verkleinen, aldus prof Davidse.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 9