kt
Koningin Beatrix bij
1 collega in de leer
Een man die aan het Deense hof ook een
belangrijke post heeft is de verbindings
man tussen de koningin, de regering en de
centrale administratie: de kabinetssecre
taris. Hij helpt Margrethe met het uitwer
ken van haar officiële toespraken. Elke
.ochtend bespreekt hij de binnengekomen
post met zijn werkgeefster. Het perso
neelsbestand dat koningin Margrethe
heeft, is haar eigen keuke. Als in Denemar
ken een vorst overlijdt, houdt dat automa
tisch ontslag in van de totale hofhouding.
De nieuwe koning of koningin mag zelf
beslissen wie opnieuw in dienst worden
genomen en wie als nieuwelingen hun
intrede aan het hof zullen doen. De leden
van de hofhouding kunnen zelf ook bij een
wisseling van vorst kiezen of zij nog langer
„ten hove" willen blijven, met pensioen
gaan, of een andere baan zoeken. Deze
regeling voorkomt de situatie die aan het
Nederlandse hof is gegroeid, dat paleis
personeel als een soort inventaris wordt
overgenomen. De huidige eerste stalmees
ter Blshoff van Heemskerck ls nu al aan
zijn derde koningin toe. Omdat kolonel
De Jongste medewerker van koningin
Margrethe Is Konge, die de paarden helpt
verzorgen en de deuren van de koetsen
mag openen als er officiële gasten naar
het palies komen.
I
®AG 23 AUGUSTUS 1980 TROUW/KWARTET13
paw.il urm' i T- ril
Koningin Beatrix wil haar hofhouding anders opzetten dan haar vliegtuig stapte had zij wel iets om over na te denken in verband met
moeder. In dat kader ging zij onlangs een dagje informeel op bezoek haar voornemen het hof te moderniseren. In Denemarken gaat het wel
bij haar Deense collega Margrethe om uit haar mond nu eens precies te een beetje anders toe dan bij ons. Viktor Thomas, redacteur van de Berlingske
horen hoe de hofhouding daar reilt en zeilt. Toen Beatrix 's avonds weer in het Tidende in Kopenhagen, beschrijft de gang van zaken aan het Deense hof.
door Viktor Thomas
chauffeurs en tuin personeel. Bij vroeger
vergeleken ls het er stil geworden. Toen
stond bij wijze van spreken achter elke
stoel een lakei. Tegenwoordig moet een
personeelslid als de koningin belt wel eens
van de andere kant van het palels komen.
In de weekeinden ls het op Drakensteyn
helemaal rustig. De meeste personeelsle
den hebben dan hun vrije dagen, zodat
Claus zijn hobby het zelf kokkerellen
kan botvieren.
Perschef
Koningin Margrethe heeft een ceremonie
meester in dienst. Hij werkt de details uit
voor staatsbezoeken en officiële sociale
verplichtingen, regelt de ontvangst van
ambassadeurs en ls perschef van het hof.
Deze laatste taak wordt bij ons door de
Rijksvoorlichtingsdienst vervuld. De ce
remoniemeester is bereikbaar voor elke
Journalist, evenals de hofmaarschalk. De
ceremoniemeester zorgt ook voor de toe
gangskaarten voor de pers. Hij levert op
verzoek* muziek- en entertalnmentpro-
gramma's van speciale ontvangsten op
het paleis. Ook met menukaarten doet hij
niet geheimzinnig. Bij bijzondere gelegen
heden worden journalisten die gespeciali
seerd zijn in berichtgeving over het ko
ninklijk huis door Margrethe en Henrlk
uitgenodigd als persoonlijke gasten, dus
niet in functie voor een diner of andere
gebeurtenis in de koninklijke familie. Ko
ningin Margrethe en prins Henrik hechten
zeer veel belang aan goede contacten met
de pers.
De financieel medewerker van koningin
Margrethe heeft een vooraanstaande
plaats aan het hof, evenals de chef van de
adjudantenstaf. Deze laatste heeft niet
alleen dè leiding over de zes adjudanten
die om de beurt dienst doen. maar is ook
de verbindingsofficier met het leger en de
luchtmacht. Bovendien ls er een jachtka-
piteln, die overigens niets met de jacht
heeft te maken daarvoor heeft de ko
ningin een hof jager. De jachtkapiteln on
derhoudt de verbinding tussen hof en zee
macht en ls commandant van het konink
lijk schip „Jannebrog", dat eigendom is
van de staat en bemand wordt met mari
nemensen. Koningin Margrethe heeft ook
een aantal kamerheren in dienst Het zijn
burgers die zich bij speciale gelegenheden
ter beschikking stellen bij voorbeeld tij
dens de ontvangst van ambassadeurs en
staatsbezoeken. Als teken van hun waar
digheid dragen de kamerheren op de rug
van hun sierlijke uniform een gouden
sleutel.
Koningin Margrethe krijgt jaarlijks van
de staat achttien miljoen Deense kronen
(6,3 miljoen gulden) maar moet daarvan
zelf alle lonen betalen van haar personeel.
Ook haar representatie-kosten, staatsbe
zoeken en ontvangsten, die zij een paar
keer per Jaar houdt (voor het corps diplo
matique. kamerleden, hoge officieren,
ambtenaren en vertegenwoordigers van
het culturele en bedrijfsleven) en het in
wendig onderhoud van de kastelen die ze
bewoont, betaalt zij uit eigen beurs. De
meeste kastelen zijn eigendom van de
staat, die ook voor het uitwendig onder
houd zorg draagt. De Deense vorstin hoeft
geen inkomstenbelasting te betalen, maar
na aftrek van alle kosten blijft er niet veel
over, zodat het beslist geen demonstratie
van eenvoud is dat Margrethe vaak dezelf
de japonnen draagt, zelfs haar avondkle
ding vele keren gebruikt.
Koningin Margrethe overhandigt eea
horloge aan „de soldaat van het jaar", de
beste man van het korps van de lijf
wacht, die o.a. is belast met de bewaking
van de paleizen.
0f] fee keer in de maand gaan de
duren van het paleis Amalien-
6 :g in de Deense hoofdstad open
een rijk gemeleerd gezelschap
ien te laten. Het zijn mensen
pnÈbij koningin Margrethe op au-
ntie gaan. Er zijn hoge ambte-
C
y\\ llgen
11 van pl
■en bij, die de koningin willen
Janken voor een benoeming
)3 zij met haar handtekening
eft bekrachtigd, ook wel voor
i eervol verleend ontslag.
t( minstens zo talrijk zijn de gewone
j gers. die hun vorstin persoonlijk ko-
J0 n vertellen dat zij erg ingenomen zijn
i de koninklijke onderscheiding die zij
joj ihaar hebben gekregen. Er verschijnen
mensen die koningin Margrethe uit-
voor een of ander evenement, dat
van plaatselijk of landelijk belang vin-
en als je zo'n uitnodiging persoonlijk
.Wrbrengt kun Je de zaak eventueel ver-
delijken. Iedereen kan zich aanmelden
rdeze „open audiënties".
I ij hoeven beslist geen indrukwekkende
- stles te zijn waarmee men naar de
itin stapt. Ook voor heel persoonlijke
sn als het afgeven van een verblijfsver-
Y Jining, het verlenen van gratie of een
I (Jer individueel probleem kan men bij
r terecht. Op de veertiendaagse au-
nties kunnen ook personen terecht die
toningin een nieuw door hen geschre-
boek, gecomponeerd lied, gedicht of
lere attentie willen aanbieden. Vooral
r die laatste zaken is Margrethe bijzon-
geïnteresseerd. Zij kan goed tekenen
heeft in het verleden diverse boeken
lustreerd zoals Tolkien's „The Lord of
Rings".
„open audiënties" in Nederland
lenkbaar zijn in Denemarken heel
poon geworden. In de praktijk zijn alle
rokkenen er heel tevreden mee.
pontaner
Van Llchtenvoort-Cats, die als zijn opvol
ger was aangewezen, kort na de inhuldi
ging van Beatrix plotseling overleed, zal
de in liedjes en cabaretteksten nogal eens
bespottelijk gemaakte eerste stalmeester
uit het tijdperk-Wilhelmina voorlopig
aanblijven. Overigens in gezelschap van
zijn vrouw, die dame du palals is.
Net zoals haar Deense collega heeft Bea
trix een hofmaarschalk, R. Van Zlnnlcq
Bergmann, die echter spoedig met pensi
oen zal gaan. Hoewel Nederland niet het
systeem van automatisch ontslag kent bij
een troonswisseling, heeft prinses Juliapa
er in de laatste jaren van haar regering
terdege rekening mee gehouden, dat haar
dochter er wel eens andere opvattingen
over medewerkers op na kon houden dan
zij. Veel vooraanstaande leden van de
hofhouding zijn daarom bij hun pensioen
niet vervangen, tijdelijk vervangen of op
verzoek van Juliana aangebleven.
Versluierd
De Nederlandse hofhouding is de afgelo
pen Jaren danig ingekrompen. In de eerste
Jaren van Juliana's regering waren er ruim
tweehonderd mensen in koninklijke
dienst, nu nog zo'n 114, al moet er meteen
bij worden gezegd dat deze cijfers zijn
versluierd, omdat enige jaren terug tal
van mensen die in dienst waren van de
koningin in rijksdienst zijn gekomen, ter
wijl dit aan hun werkomstandigheden
nauwelijks iets veranderde.
De koningin heeft een aantal mensen die
in haar persoonlijke dienst staan en die zij
zelf betaalt uit haar staatsinkomen. Die
eigen staf bestaat uit de_ grootmeester,
eerste stalmeester, hofmaarschalk, parti
culier secretaris, opperhoutvester, inten
dant van de palelzen, thesaurier, chef per
soneelszaken en Jachtopziener. Behalve
de chef van het militaire huis, een aantal
hofdames en niet te vergeten de groot
meester, thans mr C. Van Schelle, de oud-
secretaris van prins Claus, die nauw be
trokken is bij de opzet van de hofhouding
nieuwe stijl, worden onze paleizen bevolkt
door een flink aantal lakeien, koks, keu
kenmeisjes, telefonistes, kamermeisjes,
typistes, werksters en buitenshuis
t li
Ajaat over het algemeen aan het Deen-
tof toch spontaner toe dan in de Neder-
ise paleizen. Koningin Margrethe gaat
nals haar man, de uit Frankrijk afkom-
[e prins Henrik, vaak zonder begelei-
- op pad. In de winkels van de Deense
dstad kun je de leden van de konin-
ke familie regelmatig tegenkomen. Als
ungin Margrethe zin heeft een bepaal-
jredikant te beluisteren gaat zij er
'igekondigd naar toe en neemt dan zo
railend mogelijk op een van de ach-
banken in het kerkgebouw plaats.
gaat naar theater, bioscoop en circus
x zij er zin in heeft en zonder dat
it te melden. Wat dit betreft kan konin-
Beatrix haar Deense collega de hand
}n. Zij doet ook niets liever dan er als
vrouw op uittrekken, Iets dat
ft in vele gevallen mislukt, omdat dè
iheurs die haar moeten bewaken
atrix zal overigens de laatste zijn om de
Ddzaak van hun aanwezigheid te ont-
inen hun werk eigenlijk niet onop-
lend kunnen doen. Koningin Beatrix
sft een afkeer van opsmuk en ceremoni-
Het rijden in de Gouden Koets bij
iciële gebeurtenissen vindt zij eigenlijk
de tijd. Koningin Margrethe vertelde
ar evenmin van poespas te houden,
ar toch bij feestelijke gelegenheden
donkerblauwe Daimler te vervangen
een vergulde koets met vierspan om
traditionele ceremonieel luister bij te
man aan het Deense hof
S0lvh0j, hier ge-
aan zijn werktafel in het
paleis in Kopenhagen.
zetten. „Zelfs in een moderne monarchie
kan dat niet worden gemist," aldus de
Deense koningin.
Tijdens de lunch op een van de kastelen
van koningin Margrethe, het vijftig kilo
meter ten noorden van Kopenhagen
staande Fredensborg, kregen koningin
Beatrix en een paar medewerkers die de
reis meemaakten, nadere details te horen
over de personeelssamenstelling van het
Deense hof.
Margrethe heeft circa 120 mensen in
dienst. De belangrijkste figuur is de 61-
Jarige hofmaarschalk, de vroegere direc
teur-generaal van de Deense radio-om-
roep en gewezen sociaal-democratische
minister Hans S0lvh0j. De jongste mede
werker van de koningin is Konge, het
hulpje in de stallen. Hofmaarschalk
S0lvh0j is verantwoordelijk voor de zake
lijke belangen van de koningin, het perso
neel. het inwendige onderhoud van de
kastelen en het wagenpark. Meestal heeft
hij dagelijks contact met de koningin om
haar werkprogramma te bespreken.
