Niet tegen NAVO blijven rammen Water in centrum van Schoonhoven vervuild toen klonk 't plechtig: o, o, o, o Commentaar we gasinkomsten (1) Interkerkelijk vredesberaad verlegt koers met Novib: we gasinkomsten (2) Lozingsverbod voor loodwitfabriek Afluisterpost VS gaat voorbij aan telefoon hier vet principe brein bron tDAG 21 AUGUSTUS 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 UW rt V de jaarwisseling de in- *aaa,c °l'ePr'jzen explosief gei gingen, leidde dat bij het tot enige paniek. Het Cen- l0^nbure3u publiceerde zeer *a cijfers over de Nederland- 'Ne pie. en het kabinet kondig- e onmaatregel en aanvullen- 3k igingen af. Toch was toen ï11 >rzien dat diezelfde olie- i-ajing de Nederlandse aard- ia* in waarde flink deed stij- de verloop van enkele jaren a inkomsten voor de staat ea «ren. In wezen stond de rk ie economie er dus niet zo iter voor. De vraag was M wel op welke wijze die ;omsten zouden moeten angewend om de sluime- )nomische kracht tot ui- rengen. jck is die vraag dringender nu het ernaar uitziet dat van gewijzigde contrac- uitenlandse afnemers van de extra inkomsten al [81 beginnen binnen te ko nier Van Agt heeft nu jat deze nieuwe gelden ten eten komen van het be- i en niet moeten opgaan ene uitgaven van de [Dat laatste is de afgelo- |jaar gebeurd, ,en de pre- mde dat ,een fout'. jl is dit een wat te simpele Feit is wel dat de in tuit aardgas tijdelijk zullen 1 betekenttijdelijk' in dit [dat het nog best tien jaar i voordat deze geldbron te drogen. Deze tijdelijk- t tot twee conclusies. Ten eerste zullen activiteiten die thans op basis van de gasgelden worden gefinancierd, over ruim tien jaren moeten kunnen worden gestopt of worden gefinancierd uit andere bronnen. Ten tweede valt binnen een jaar of twintig het eigen gas weg als be langrijke energiebron voor ons land en moet ofwel de economie sterk genoeg zijn om vervangende bui tenlandse olie en kolen te kopen, ofwel door drastische energiebespa ring het gasdeel in de energievoor ziening kunnen worden gemist. An ders zou er na het opbranden van de gasvoorraden weinig anders op zitten dan uitbreiding van kern energie. Getoetst aan deze twee normen kan niet zomaar worden gesteld dat de gasgelden tot nu toe uitsluitend fout zijn besteed. Het is waar dat de gasgelden werden opgenomen in de grote pot van de staatsinkomsten. Ze maken daarvan nu rond twaalf procent uit. Deze inkomsten heb ben de overheid in staat gesteld meer te doen aan goed onderwijs, infrastructuur, en behoud en verbe tering van koopkracht (waardoor de vaart in de Nederlandse econo mie kon blijven ondanks internatio nale inzinkingen als in 1975). De gasgelden hebben tot nu toe zeker bijgedragen tot versterking van de Nederlandse economie. Men kijke slechts naar de problemen in Denemarken, een industrieland met eenzelfde hoog niveau van over heidsuitgaven en sociale voorzie ningen als Nederland, maar zonder een gasbel. ct de vraag worden gesteld de aanvullende gasgelden nog betere aanwending is. Het is een weinig aan- perspectief om over tien universiteiten en scholen sluiten en omstreeks 1995 n en arbeidsongeschikten alveerde uitkeringen naar moeten sturen, domweg le gasbel leeg begint te aanwending lijkt die ten van energiebesparing en ling van alternatieve vor- i energievoorziening. In de ota's van de minister van sche zaken zijn hiervoor le zinnige onderwerpen te Denk bijvoorbeeld aan sti- van warmte-kracht-pro- *aarin op kleine schaal of per groot bedrijf leit wordt opgewekt en de wordt benut voor verwar plaats van afgevoerd als >als nu gebeurt bij de grote heid zou hiertoe zelf inves- kunnen uitvoeren. Een weg kan worden gevonden vet investeringsrekening, die iu nogal lage premie kent edrijfsinvesteringen gericht giebesparing. Ook kan iso- rachtiger worden gestimu- ia opvoering van subsidies schriften. anwending voldoet aan de» normen: zij kan bij opdro gen van de gasgeldbron worden gestopt, omdat dan het doel zoveel mogelijk moet zijn bereikt, en zij vermindert te zijner tijd de behoef te aan dure vervangende olie en kolen. Bijkomende voordelen zijn de extra werkgelegenheid die deze> aanwending uitlokt, en de verdere adempauze die zij verschaft voor beslissingen over uitbreiding van kernenergie. Een derde bijkomend, voordeel is dat deze aanwending past in de noodzaak meer als rent meester "bm te springen met schaar se grondstoffen en hulpmiddelen. Aanvullende goede aanwendingen met een investerend karakter zijn te vinden in zaken als innovatie van de industrie, sectorbeleid en volks huisvesting. Voor de eerste twee zaken liggen inmiddels ook al enke le mooie nota's met goede plannen klaar. Waar het nu nog aan ont breekt is geld vooral voor de innovatie en aanvullende wetge ving, vooral voor het sectorbeleid. Versterking van de industrie is ook nodig om straks, als het gas als energiebron terugloopt, voldoende export te hebben om de invoer van olie en kolen te kunnen betalen. Want als dat niet mogelijk is, wordt grootscheepse overgang op kern energie steeds moeilijker te ont lopen. Ook op het terrein van de volks huisvesting liggen mogelijkheden, en dan niet in de vorm van huur subsidies maar van krachtiger aan pak van de stadsvernieuwing en bouwsubsidies. door Ferry Mingelen DEN HAAG Het Interker kelijk vredesberaad (IKV) is één van de meest succesvolle actiegroepen van de afgelo pen jaren. In 1977 begonnen met de leus: „Help de kernwa pens de wereld uit, te beginn- nen in Nederland," heeft het IKV bereikt dat de weerzin tegen kernwapens binnen en kele jaren in ons land brede steun heeft gekregen. PvdA-lelder Den Uyl moest ln juni van dit Jaar zelfs hard ingrpijpen om te voorkomen dat zijn partij ln het nieuwe verkiezingsprogramma de kernwapens zonder meer overboord zou zetten. De CDA-gelederen zijn over het vraagstuk diep verdeeld, hoe de discussie daar afloopt moet nog maar worden afgewacht. Reeds nu valt echter te voorspellen dat een eventueel PvdA-CDA-kablnet in de cember 1981 niet met de Invoering van nieuwe atoomwapens zal kunnen instemmen. Nog een tijdje doorzet ten, nog wat meer druk op de politiek en Nederland verlaat de NAVO-kern- wapenstrategie, hopen, dan wel vre zen veel mensen. Het is zo bezien een verrassing dat het IKV heeft besloten de bakens te verzetten door in samenwerking met de ontwikkelingsorganisatie Novib zich meer te gaan richten op de rela tie kemwapens-derde wereld. Strandt het IKV in het zicht van de haven, zijn de actievoerders moe ge worden? Niet geslaagd IKV-secretarls dr. Mient Jan Faver blijkt desgevraagd heel wat minder onder de indruk van het succes van zijn club. In de decemberbelissing, niet principieel tegen modernisering van de NAVO-kernwapens, in het op treden van Den Uyl, de weifelachtig heid van het CDA, de vaagheid van D'66 ziet hij evenzovele bewijzen dat het IKV niet geslaagd is. Faber: „Men kruipt nu politiek voor de problemen weg. Na alle rumoer erom heen, heeft de anti-kemwapen- beweging zich toch niet doorgezet. Door de Russische inval in Afghanis tan en de verscherpte Oost-West te genstelling is het politieke klimaat ook minder gunstig geworden dan in de hoogtijdagen van de ontspanning. Eenzijdige ontwapeningsstappen lig gen nu veel emotioneler. Politici dur ven onder de huidige omstandighe den duidelijk niet verder te gaan. Er is ook minder uitzicht dat een gebaar van onze kant door Oost-Europa zou worden beantwoord. Alhoewel zeker Dr. Mient Jan Faber ook in Oost-Europa traditioneel de wens van ontwapening aanwezig is, doen we momenteel over en weer alles om de sfeer te verpesten. Na de grote teleurstelling van december hebben de actievoerders een nieuwe stimulans nodig. We hebben gecon stateerd dat we binnen de beperkte NAVO-Oost-West verhouding mo menteel niet verder komen. Het heeft geen zin om almaar tegen dezelfde muur te rammen als je er alleen een bloedende kop aan overhoudt. We moeten zien om die muur heen te komen." 'Breder' Het IKV hoopt met .steun van de derde wereld, de ongebonden landen te bereiken. De oude doelstellingen van het IKV worden niet verlaten maar de weg ernaar wordt anders, of, zoals Faber liever heeft, „breder". Het idee is grofweg om Nederland meer aansluiting te laten zoeken bij de derde wereld, bij de ongebonden landen die zich verzetten tegen kern- wapenpolitiek van de supermachten. Het idee dat Nederland alleen staat moet worden doorbroken door te la ten merken dat er buiten de NAVO voldoende steun is. De vraag is of het IKV op zo'n breed actieterrein, zijn doeltreffendheid niet zal verliezen. Faber ziet geen andere keus: „We hebben overwogen ons op de kernwa penmodernisering of op de lichame lijke effecten van een kernwapenont ploffing alleen te concentreren. Dat vinden we echter te beperkt. Daarbij komt dat de verspreiding van kern wapens over de wereld steeds gevaar lijker wordt. Je kan zeggen dat de atoomarsenalen van Moskou en Dr. Sjef Theunis Washington nóg vrij beheersbaar zijn. Daar gebeuren niet zo gauw on gelukken mee. Maar dat geldt niet voor de kernwapens van Bagdad of New Delhi. Met dat standpynt laten we onze be zwaren tegen de kernwapens en de bewapeningsrace op zichzelf niet val len, de acties daartegen gaan ook door. Door duidelijke politieke eisen te formuleren hoeven we ook op dit nieuwe bredere terrein onze invloed niet te verliezen. Nederland moet zich in de Verenigde Naties echt voor de niet-verspreiding van kernwapens gaan inzetten, samen met de derde wereldlanden. Alles wat daar bereikt wordt kan ook binnen de NAVO wor den gebruikt. De oude leus tegen de kernwapens blijft van toepassing. Zo lang de rijke landen de kernwapens voor hun veiligheid zeggen nodig te hebben kan Je de derde wereld moei lijk duidelijk maken waarom zij ze beter kunnen missen. Nederland stelt ook voor de derde wereld een goed voorbeeld door van kernwapens af te zien." Bondgenoot Het IKV heeft voor zijn nieuwe activi teiten een machtige bondgenoot ge vonden in de NOVIB. De organisatie houdt via de actie „Gast aan tafel" en het blad „Onze wereld" direct con tact met minstens 250.000 leden in Nederland en doet voorts vla df II miljoen van ontwikkelingshulp, za ken met talrijke landen en organisa- fties in de derde wereld. De samenwerking met de NOVIB be tekent xx>r het IKV een nieuw aan zien. De „Straatvechter" wordt een nette actievoerder, de tegenstellin gen rond het optreden van het IKV kunnen er door verminderen. Oezien de groeiende kritiek binnen de ker ken op de IKV-activiteiten, het lopen de beraad in gereformeerde kring over de band met het IKV, zal dat de anti-kernwapen actievoerders niet slecht uitkomen. Is dat ook de werkelijke reden van deze koerswijziging? Faber: „We zijn niet slim genoeg om dat te be denken." Ondertussen vaart ook de NOVIB wel bij de nieuwe combinatie. Deze orga nisatie krijgt een soort oppepper. NO- VIB-secretaris dr. Sjef Theunis: „De ontwikkelingshulp geeft geen aanlei ding jpeer tot heftige discussies. In Nederland behoort het tot het burger lijke fatsoen om er positief over te denken. De NOVIB is daardoor een „nette" rustige club geworden, waar in ook aarzeling bestond om stand punten in te nemen in zulke heftig omstreden vraagstukken als vrede en veiligheid. We hebben nu besloten uit de schuilhoek van de „enge" ontwik kelingssamenwerking te komen. De relatie tussen ontwikkelingsvraag stukken en bewapening wordt steeds duidelijker. Dit betekent zeker „vers bloed" voor onze achterban. We gaan de „Gast aan tafel"-leden zeker actief benaderen met deze nieuwe proble matiek en we zullen ook onze vele contacten in de derde wereld gebrui ken. We zullen daar ook meer organi saties gaan steunen die zich op het terrein van de (kern)bewapening be zighouden." Particulier De NOVIB is niet bang door de leden hiervoor op de vingers te worden ge tikt en nog minder door de minister van ontwikkelingssamenwerking. vWe denken dat de negatieve effecten op onze leden erg mee zullen vallen, mits we de zaak maar goed begelei den. En verliezen we toch leden, dan krijgen we daar zeker andere voor terug. Met de minister van ontwikke lingshulp verwachten we helemaal geen problemen. We zijn tenslotte een onafhankelijke particuliere orga nisatie." Theunis verwacht dat de band met het IKV alleen maar voordelen zal bieden. „Juist als,twee zo verschillen de partners samengaan, kan er veel uitkomen, dat gebeurt vaker", aldus Sjef Theunis. Van een onzer verslaggevers SCHOONHOVEN/LEKKER- KERK Het Water van de Oude Singel in het centrum van Schoonhoven is dermate vervuild met lood, dat het raadzaam is contact met het water te vermijden. Dit heeft de regionale inspectie voor de volksgezondheid in Zuid-Holland gisteren meegedeeld aan het gemeen tebestuur van Schoonhoven. De ver vuiling is het gevolg van lozingen van Loodwitfabriek Hondroff, Block en Braet op de gracht van de oude stad Schoonhoven. Inmiddels is aan het bedrijf een lozingsverbod opgelegd. Volgens de inspectie voor de volksge zondheid is het slib in de Oude Singel zeer sterk verontreinigd met lood. De concentratrie lood in het water is eveneens hoger dan toelaatbaar, maar volgens de Inspectie is de situa tie niet alarmerend en is er geen spra ke van direct gevaar voor de volksge zondheid. Geen besluit Oér gaar ook -rooitr /2>f freotDekkeiD T£IT Aan het overleg gisteren op het stad huis van Schoonhoven over de ver vuiling door de loodwitfabriek namen behalve de inspectie voor de volksge zondheid en het gemeentebestuur ook het hoogheemraadschap voor de Krimpenerwaard en de milieudienst van de rijkspolitie deel. Er is gisteren nog geen beslissing genomen over de vraag of, en zo ja hoe het verontrei nigde slib uit de gracht moet worden verwijderd. Bij het inmiddels afgesloten lozings- punt van de fabriek zal volgens loco burgemeester P. Visser op korte ter mijn een onderzoek worden ingesteld door de inspectie voor de volksge zondheid naar de concentratie lood in de bodem. Voor de omwonenden van de loodwitfabriek staat inmiddels vast, dat ook de bodem op en rond het bedrijfsterrein vervuild is met Premier Van Agt: DEN HAAG (ANP) Volgens pre mier Van Agt is er geen enkele reden om een verband te veronderstellen tussen het Nederlandse telefoonver keer en een post van de Amerikaanse veiligheidsdiensten in Engeland. De minister-president zegt dit als tij delijke minister van buitenlandse za ken in antwoord op vragen van het CDA-kamerlid Scholten. Deze had gevraagd na te gaan, of ook telefoon verkeer in ons land door deze Ameri kaanse afluisterpost wordt afgeluis terd. In het Amerikaanse centrum zou ten behoeve van militaire, politie ke en commerciële doeleinden tele foon- en telexverkeer uit Europa kun nen worden afgetapt In zijn antwoord zegt Van Agt dat het hier een zaak betreft tussen Engeland en Amerika. lood en mogelijk ook een deel van de -oude binnenstad van Schoonhoven. De bewoners hebben namelijk zelf bodemmonsters genomen en die la ten onderzoeken door de universiteit van Utrecht. Volgens de loco-burge meester is het gemeentebestuur offi cieel nog niet op de hoogte gesteld van de resultaten van dit bodemon derzoek. „Pas als we de gegevens van de universiteit gedetailleerd op ons bureau hebben, zullen we hierop na der ingaan," aldus de heer Visser. Lekkerkerk De tweede week van de ontgraving van de gifwij k in Lekkerkerkwest heeft „weinig spectaculairs" aan het licht gebracht, aldus een mededeling van het perscentrum aldaar. Tijdens de eerste, week van de ontgraving was dat wèl het geval. Toen werden name lijk sporen van hetkankerverwek kende benzeen aangetroffen. In de afgelopen week zijn honderdvier af- valvaten aangetroffen en daarmee is het totaal aantal opgespoorde vaten op 224 gebracht. Onder de opgegra ven vaten bevonden zich ook vijf vol le vaten. Zesènzestig vaten waren nog gedeeltelijk gevuld, de overige waren doorgeroest. Over de inhoud van de vaten is nog niets bekend. De verontreiniging die de afgelopen week is aangetroffen, komt overeen met het verontreinigingspatroon dat tijdens een proefontgraving aan het licht kwam. De volgende stóffen wer den aangetroffen in bodemmonsters: xyleen, isophoron (een oplosmiddel dat in de verfindustrie wordt ge bruikt), zink, lood, chroom en cad mium. De Olympische Spelen in Mos kou hebben in de Sowjet-Unie een golf van moppen los ge maakt. Oude grappen doen op nieuw de ronde, maar tegelijk is er een serie splinternieuwe opge doken die soms met de Spelen te maken hebben. Zulke moppen worden daar natuurlijk niet in de krant afgedrukt, maar ze gaan wel van mond tot mond. In de dagen van Stalin kon je nog een enkele reis Siberië verwachten als je op zoiets betrapt werd, maar daar zijn de mensen nu niet. zo bang meer voor. Eerst een „olympische" mop: als partijleider Brezjnew een rede houdt, raadpleegt hij gewoonlijk voortdurend zijn notities. Toen hij in het bomvolle stadion dus de Olympische Spelen moest openen en de vijf olympische rin gen bovenaan op zijn papiertje zag, begon hij plechtig: „O, o, o, o, o". De Tsjechoslowaakse regering heeft aangekondigd dat er nu ook een ministerie van marine komt. De Sowjets informeren verbaasd waarom: Tsjechoslowa- kije ligt toch zeker niet aan zee? En wat zou dat? antwoorden de Tsjechen. „Hebben jullie soms niet een ministerie van cultuur?" Sinds er steeds meer joodse bur gers willen emigreren, doet dit mopje de ronde: waarom zijn Joodse baby's veel mooier dan niet-joodse? Antwoord: omdat ze voor de export bestemd zijn. „Heb je al gehoord dat een vlieg tuig met het complete Sowjet- polltiebureau aan boord in Polen is neergestort?" „O ja? En is er nog iemand gered?" „Jazeker: Polen." Rabbijn Rabinowitsj, een in Rus land veel voorkomende figuur in moppen, belt de politie: „Mijn papegaal is weggevlogen en voor het geval u hem zou vangen wil ik alvast uitdrukkelijk verklaren dat ik het absoluut niet met zijn ideeën eens ben." De politie moest, zo gaat het ver haal althans, wat vriendelijker zijn tegen de burgers. Net in die tijd staat het achterbalkon van een tram in Leningrad stampvol; er staat ook een agent tussen. Plotseling niest iemand hard. „Wie heeft daar geniesd?" bast de politieman. Waarop mensen naast de niezer fluisteren: „Man, zeg nou maar dat jij het was, anders zijn we meteen allemaal de sigaar." Dus zegt de niezers schuchter: „Ik was het. agent," waarop de politieman brult: „Ge zondheid, kameraad!" En dan nog een oudje dat het altijd weer doet: wat is het ver schil tussen kapitalisme en com munisme? Antwoord: kapitalis me is het uitbuiten van mensen door andere mensen, communis me precies het tegenoverge stelde. Leuke clubs hebben ze in Castri- cum. De .Gevederde Vrienden zijn weliswaar geen vogels, maar eigenaars van vogels. De Castri- cumse Luchtpost heeft niets met de PTT te maken, maar met post- duivenhouders, en zo is het ook met De Dolfijn en De Salaman der, maar toch leuk. Ze staan allemaal op een rijtje in het nieu we gidsje voor inwoners (Wegwijs in Castxicum), en de aardigste is misschien wel de biljartvereni ging Door Leedvermaak Sterk. Maar zelfs die haalt het nog niet bij de namen van de zaalvoetbal verenigingen. Dat zijn er negen, waarvan de meeste gesponsord worden, zoals dat heet. Dat bete kent dus dat plaatselijke onder nemers geld in zo'n vereniging stoppen en het als tegenprestatie op prijs stellen soms zelfs eisen dat de club z'n eigen naam ver loochent en er die van de sponsor voor in de plaats gebruikt. Dat gaat tegenwoordig in het hele land zo en de sportpers die geen gratis reclame voor de sponsors wenst te maken door die namen steeds in verslagen te moeten noemen, is daar niet gelukkig mee. Misschien herinnert u zich nog dat Trouw over dezelfde kwestie onlangs een proces aan de broek kreeg van zo'n sponsor, omdat de krant weigerde de naam van de sponsor te gebrui ken; de sponsor van een voet balclub verloor dat proces. In Castricum lijkt dat geen pro bleem. Er is een zaalvoetbalvere niging die zich naar een café noemt, een die zich de naam van een schoenenzaak heeft aange meten, een die de naam van een tapijthandel draagt, en zo zijn er meer. De mooiste heet Vet Castri cum. Niet alleen is het duidelijk dat de leden van die zaalvoetbal vereniging flink wat lichaamsbe weging nodig hebben, maar die naam heeft nog echt met de sponsor te maken ook. Frederick Hill, 71 jaar, zit voor de achttiende keer binnen vier jaar in een Londense gevangenis. El- Tessa, een zesjarige merrie, brengt elke dag NOS-medewerk ster Marina Oosterlaak (19) van Bassum naar Hilversum en weer terug naar huis. Als Marina ke keer als hij op zijn brommer stapt, weten hij en zijn vrouw van tevoren dat het weer op de cel zal uitdraaien, maar Hill gaat toch. Hij vertikt het namelijk om een helm op te zetten, wat hij sinds 1973 volgens de Engelse wet ver plicht is. Dus wordt hij aange houden en krijgt een boete, die hij weigert te betalen. Zodoende moet hij elke keer een paar dagen de gevangenis in, variërend van drie dagen tot een week; dat ligt aan de rechter voor wie hij moet verschijnen, of liever, aan de werkt, graast Tessa op een wei landje vlakbij „Hilversum 3". Marina en haar paard Tessa heb ben nooit last van het verkeer; se reizen samen over de hei. hoogte van de boete die de rech ter oplegt. „In de oorlog heb ik gevochten voor vrijheid," zei de gepensioneerde wiskundeleraar tegen de rechter, „en op die vrij heid sta ik nog steeds." Hij pro testeert er tegen dat voor de reli gieuze groepering van de Sikhs in Engeland een uitzondering is ge maakt; volgens de Sikhs is het verwisselen van de tulband voor de motorhelm strijdig met hun geloof, en daarom hoeven zij de helm niet te dragen Hill vindt dat onrechtvaardig tegenover an dere bromfietsers en motorrij ders, en blijft daarom uit princi pe weigeren boete te betalen voor iets wat hij naar zijn idee net zo min hoeft te doen als een Sikh. „Misschien zou hij nog wel eens toegeven," zegt zijn vrouw, „als het maar niet verplicht was." Het dient algemeen bekend te zijn dat de bron zowel van ons plezier, onze vreugde, gelach en vermaak, als van onze smart, pijn, angst en tranen, geen ande re is dan de hersenen. Het is in het bijzonder dit orgaan dat ons in staat stelt te denken, te zien en te horen, en het lelijke van het schone, het kwade van het goede, het aangename van het onaange name te onderscheiden. Het zijn de hersenen ook waar zich de zetel bevindt van waanzin en krankzinnigheid, van de angsten en verschrikkingen die ons be stormen. dikwijls 's nachts, maar soms zelfs overdag, daar ligt de oorzaak van slapeloosheid en slaapwandelen, van gedachten die niet willen komen, van verge ten verplichtingen en van zonder linge verschijnselen. Deze constateringen vond het tijdschrijft Senior in het maand blad Geestelijke Volksgezond heid, dat het ook niet van zichzelf had: de Griekse medicus Hippo crates deed deze uitspraak al 400 jaar vóór onze jaartelling.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5